مزاحمت‌های کلامی، درد مشترک همه زنان
هرساله به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان، فعالیت‌های علیه خشونت مبتنی بر جنسیت با حمایت سازمان‌های مردمی حقوق زنان در کشورهای مختلف برگزار می‌شود.
روزنامه همدلی: هرساله به مناسبت روز جهانی منع خشونت علیه زنان، فعالیت‌های علیه خشونت مبتنی بر جنسیت با حمایت سازمان‌های مردمی حقوق زنان در کشورهای مختلف برگزار می‌شود. این کمپین از ۲۵ نوامبر، روز جهانی منع خشونت علیه زنان آغاز می‌شود و در ۱۰ دسامبر، روز حقوق بشر به پایان می‌رسد. این ۱۶ روز فرصتی است که به خشونت‌های پیداوپنهانی که زنان به خاطر جنسیتشان متحمل می‌شوند، پرداخته شود.
خشونت علیه زنان که از آن به‌عنوان همه‌گیری نامرئی نیز یاد می‌شود، در یک یا دو مورد خلاصه نمی‌شود، زنان در طول تاریخ به‌عناوین‌مختلف خشونت‌های بی‌شماری اعم از فیزیکی، کلامی، روانی، تبعیض، نابرابری اجتماعی و ... را تجربه کرده‌اند. در این میان زنان ساکن کشورهای جهان سوم و کشورهای با مناسبات قومی و قبیله‌ای که حقوق زنان در آن چندان محترم شمرده نمی‌شود، مانند اغلب کشورهای جهان سوم ازجمله ایران بیشتر در معرض خشونت‌ها و نابرابری‌ها بوده‌اند.
در میان لیست بلندبالای خشونت‌هایی که زنان ایران با آن روبه‌رو هستند، به آزارهای کلامی و متلک‌های جنسی به‌عنوان خشونتی دائم و روزمره کمتر پرداخته‌شده است. درصورتی‌که این نوع خشونت، یکی از خشونت‌های رایجی است که ذیل خشونت جنسی تعریف می‌شود و زنان هر روزه با آن مواجه هستند. شاید این‌گونه به نظر برسد آزارهای کلامی با ماهیت جنسی به‌اندازه آزارهای فیزیکی یا تجاوزهای جنسی وحشیانه برای زنان پرمخاطره نباشد، اما همین‌که آنان در معرض محتوایی ناخواسته و جنسی، آن‌هم به‌صورت هر روزه و مکرر قرار می‌گیرند، آسیب‌های روحی و روانی جبران‌ناپذیری را متحمل می‌شوند.
قصه تلخ ماجرا در موضوع آزارهای کلامی با ماهیت جنسی این است که این آزارها فقط مختص به کوچه و خیابان و از سوی آزارگرهای غریبه و بیگانه نیست، بلکه این نوع آزار می‌تواند در شرایط و مکان‌های مختلفی شکل بگیرد، مثلاً در محل کار. فرقی هم به جایگاه اجتماعی آزارگر ندارد. ممکن است یک پزشک، مهندس، مدیر، مسئول و ... باشد. متلک‌ها و کنایه‌های جنسی در ادبیات عموم جامعه به‌اندازه‌ای نهادینه و معمول شده که حتی ممکن است آزاردهنده از اینکه رفتار او زننده یا اینکه ممکن است شامل آزار جنسی باشد بی‌خبر باشد.
افزایش آزارهای جنسی زنان
آمار دقیقی از قربانیان خشونت‌های کلامی و متلک‌های جنسی که در ذیل آزار جنسی تعریف می‌شود، در دست نیست، اما بعضی از آمارها تا حدودی می‌تواند نشانگر رواج و گستردگی این نوع آزار در کشور باشد. نتایج یک پژوهش روی پنجاه دختر کار بین ۶ تا ۱۶ سال نشان می‌دهد که آن‌ها هر روزه در معرض متلک جنسی و آزارهای کلامی هستند. این دختران به‌خوبی قادر به تشخیص متلک‌های جنسی بوده و در مصاحبه با پژوهشگر اعلام کرده‌اند که از شنیدن آن متلک‌ها و آزارهای کلامی اذیت می‌شوند.
چند سال پیش، «شهلا اغرازی» مدیر گروه وقت مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران در واکنش به آزارهای خیابانی زنان و دختران کشور گفته بود: طی پژوهشی که با ۳۸۰ نمونه در شهر تهران انجام‌شده، تنها ۱۸ نفر از پسران اعلام کرده بودند که برای زنان مزاحمت ایجاد نکرده‌اند. همچنین بیش از نیمی از آنان ادعا کرده بودند که در سطح کم برای زنان خشونت کلامی ایجاد کرده‌اند.
این افراد دلایل رفتار خود را نمود رفتارهای مردانه از طریق ایجاد مزاحمت عنوان کردند. پیش‌تر نیز يکی از وب‌سایت‌های نزديک به فعالان حقوق زنان با عنوان «آماری از خشونت خيابانی» در تهران منتشر کرد، ۷۶درصد از زنان حاضر در نظرسنجی گفته بودند که قبل از ۱۵ سالگی برای اولين بار متلک شنیده‌اند. مسئولان نیز وجود آزار کلامی در کشور را تأیید می‌کنند.
سال گذشته سارا فلاحی، سخنگوی فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی در یک برنامه رادیویی با موضوع «آزار و اذیت خیابانی بانوان» گفت: بالای ۹۰ درصد آزاری که خانم‌ها در خیابان‌ها می‌بینند، آزار کلامی است و این آزارهای کلامی، بسیار آزاردهنده است و عزت‌نفس و اعتمادبه‌نفسشان در جامعه خدشه‌دار می‌شود؛ بنابراین باید این واقعیت را قبول کنیم که این موضوع، یک واقعیت بد است و باید برای برطرف‌کردن آن راهکاری بیندیشیم.
مزاحمت‌های کلامی، درد مشترک همه زنان
مزاحمت‌های خیابانی، رفتارهای کلامی و غیرکلامی دارای ماهیت جنسی فقط مختص به کشور ما نیست و در تمام دنیا مرسوم است، اما نمی‌توان نقش تخریبی این نوع رفتارها را روی فکر، رفتار و روحیات زنان نادیده گرفت. نتیجه یک نظرسنجی درباره آزارهای جنسی در آلمان نشان می‌دهد، اغلب زنان آلمانی نیز آزار جنسی به شیوه‌های مختلف را تجربه کرده‌اند.
بنا به نتیجه این نظرسنجی که با هدف تحقیق حول آزارهای جنسی در آلمان انجام‌شده، ۹۰درصد از ۳۹۰۸ شرکت‌کننده در آن که بیشترشان را زنان نیز تشکیل می‌دادند، در سه ماه قبل از انجام این نظرسنجی، تنها به دلیل ظاهرشان مورد ارزیابی قرارگرفته بودند. بیش از نیمی از آنان گفته‌اند که توهین برای جنسیتشان، تلاش‌هایی برای نزدیک شدن جنسی، اظهارات جنسی و اشاره‌های تحریک‌آمیز را تجربه کرده‌اند. اگرچه آزارهای فیزیکی و کلامی درد مشترک بسیاری از زنان در دنیاست، اما شیوه مواجهه با این درد است که تفاوت ایجاد می‌کند. بسیاری از این کشور‌ها به‌جای پاک کردن صورت‌مسئله با ابزارهای قانونی و آموزشی درصدد مقابله با آن هستند.
برخورد پلیس لندن با این پدیده مثال روشنی از این ماجراست. چند سال پیش پس از انتشار گزارشی درباره آزار و اذیت جنسی ۱۵ درصد از ساکنان لندن در وسایل حمل‌ونقل عمومی، پلیس حمل‌ونقل بریتانیا بدون تمرکز بر رفتار و پوشش زنان، با انتشار ویدئویی از شهروندان و زنان درخواست کرد که در صورت مواجهه با آزار و اذیت جنسی در مترو یا اتوبوس‌های شهری، این رفتارها را به پلیس گزارش کنند تا با آن مقابله شود.
اما راهکار مسئولان کشور ما در پدیده آزارهای کلامی و فیزیکی زنان معمولاً ایجاد محدودیت بیشتر برای زنان است. معمولاً اغلب آنان به‌جای کمک گرفتن از ابزارهای نظارتی و آموزشی، روی پوشش و رفتار زنان تمرکز کرده و آن را عامل خشونت‌های کلامی و غیرکلامی بر زنان می‌دانند. درصورتی‌که با ابزارهای فرهنگی و نظارتی و آموزش مستمر و بی‌وقفه می‌توان حقوق زنان را به مردان یادآوری کرد تا زنان و مردان همزیستی محترمانه و غیر آسیب‌زا را یاد بگیرند و در کنار هم امنیت داشته باشند.
قانونی که کارایی ندارد
اگرچه در موضوع آزارهای جنسی معمولاً انگشت اتهام به‌سوی زنان قربانی است و آن‌ها برای قضاوت و متهم نشدن ناچار به سکوت می‌شوند. اما در سال‌های اخیر فعالیت‌های کنشگرانه و کارزارهای اینترنتی تا حدودی توانسته است در این زمینه آگاهی ایجاد کند و بر این ذهنیت که زنان مقصر آزار تجربه هستند، تأثیر بگذارد. بدون شک مقصر جلوه دادن زنان و تأکید بیش‌ازحد بر اینکه شیوه‌های رفتاری و ظاهری زنان، مردان را تحریک کرده و به کارهاى خلاف عفت عمومى وامی‌دارد، نه‌تنها از مشکلات نمی‌کاهد، بلکه مانند شمشیر دو لبهاى است که از یک‌سو مردان مزاحم را در این کار جسورتر کرده و از سوى دیگر زنان را براى اینکه مقصر قلمداد نشوند به سکوت وادار می‌کند.
متلک و آزارهای خیابانی علیه زنان و دختران ایرانی به‌عنوان یک بیماری مزمن و رنجی دائم و روزمره در قوانین حال حاضر به‌دقت جرم‌انگاری نشده است، اما ماده ۶۱۹ قانون مجازات اسلامی موجود، مدعی است که می‌تواند زنان و اطفال را از آزار خیابانی مصون بدارد.
طبق این ماده، کسانی که با الفاظ و حرکات مخالف شئونات اسلامی زنان و اطفال را در خیابان مورد آزار قرار دهند با مجازات شلاق و زندان روبه‌رو خواهند شد؛ اما معمولاً به دلیل طولانی بودن و پردردسر بودن مسیرهای قانونی، کمتر زن یا دختر آسیب‌دیده از خشونت‌های کلامی و غیرکلامی حاضرند دردسرهای آن را به جان بخرند و از آزارگر خود به‌صورت قانونی شکایت کنند.
ارسال نظر