احتمال بازنگری در طرح عفاف و حجاب
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر معتقد است؛ نوع مواجهه با مردم به دلیل بدحجابی، نباید شبیه برخورد با مجرمان خطرناک باشد
همشهری: انتشار گسترده یک ویدئو از بازداشت سختگیرانه یک زن توسط پلیس امنیت اخلاقی، بار دیگر بحث و جدل پردامنه‌ای را حول موضوع گشت ارشاد به وجود آورده است تا به‌اندازه‌ای که سید‌محمدصالح هاشمی‌گلپایگانی، دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر درباره این طرح گفت:
«طرح عفاف و حجاب، بخشی از برنامه‌های امر به معروف و نهی از منکر، برای دعوت مردم به رعایت مبانی دینی است که قرار بود در شکل‌ها و قالب‌های مختلفی انجام شود. اما متاسفانه مجریان این طرح عملکرد خوبی ندارند. در حال حاضر سیاستگذاری عقلانی در اجرای این طرح وجود ندارد و حتما باید درباره آن بازنگری اساسی انجام شود.»
انسیه خزعلی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری هم در واکنش به این موضوع گفت: «قرار است درباره گشت ارشاد طی روزهای آینده جلسه‌ای با نیروی انتظامی داشته باشیم تا زوایای مختلف این طرح و اتفاقی که رخ داده، بررسی شود. تا آن زمان باید صبر کنیم تا نتیجه کار مشخص شود.»
موضوع از چه قرار بود؟
همه چیز از یک ویدئوی جنجالی شروع شد و مربوط به اتفاقی است که در کنار یک خودروی ون متعلق به پلیس رخ داده و در آن ماموران به شیوه‌ای سختگیرانه یک زن را بازداشت می‌کنند.
انتشار این ویدئو واکنش سریع پلیس را به دنبال داشت. سرهنگ پیام کاویانی، رئیس پلیس امنیت عمومی پایتخت ضمن تایید ویدئو، به رسانه‌ها گفت: « پلیس برخوردهای خارج از ضوابط را نمی‌پذیرد و در این ماموریت نیز برخورد نامناسب و خارج از ضوابط مأموران به هیچ عنوان قابل قبول نیست.»
او از انجام بررسی‌های لازم در این زمینه خبر داده و تاکید کرد: « با مأموران متخلف، برخورد انضباطی شده است.» اظهارنظر سرهنگ کاویانی، ادعای برخی کاربران فضای مجازی مبنی بر اینکه خودروی مورد نظر مربوط به گشت ارشاد نیست را هم عملا از اعتبار انداخت.
گشت ارشاد از کجا شروع شد؟
ترویج پوشش اسلامی یا مقابله با بی‌حجابی یا بدحجابی، قدمتی نزدیک به عمر انقلاب اسلامی دارد اما سابقه گشت امنیت اخلاقی یا همان گشت ارشاد، به سال 1385 بر می‌گردد. این طرح در آن سال تحت عنوان طرح ارتقای امنیت اجتماعی کلید خورد، در سال 86 هم نیروی انتظامی آن را ادامه داد. در زمستان 87 رئیس‌جمهور وقت انتقاداتی را از نحوه اجرای این طرح بیان کرد. در سال 88 این طرح تقریبا کم‌رنگ‌تر دنبال شد اما در سال 89 دوباره تحت عنوان طرح امنیت اخلاقی ادامه یافت. در سال‌های بعد نیز تقریبا هر ساله با شروع فصل گرما فعالیت گشت ارشاد تشدید شده و این روند تا به امروز ادامه یافته است.
بررسی دستاوردهای گشت ارشاد
حالا گشت ارشاد ۱۵ ساله شده و سوال اصلی بسیاری از جامعه‌شناسان این است که آیا وقت آن نرسیده که این طرح به عنوان یک سیاست اجتماعی و حاکمیتی بررسی شود که چقدر به بار نشسته و آیا اهداف طراحان اولیه‌اش را برآورده کرده است؟
اردشیر گراوند، جامعه‌شناس معتقد است که مضرات شیوه کنونی اجرای گشت ارشاد از فواید آن بیشتر است و باعث بدبینی مردم به بخشی از خدمات ماموران نیروی انتظامی می‌شود. «اجرای این طرح با این شکل و شمایل به چهره نیروی انتظامی آسیب زده و هزینه‌های زیادی را بر دوش آن گذاشته است. حالا بعد از ۱۵ سال اجرای این طر ح در اماکن عمومی، باید پاسخ دهیم که آیا به اهداف خود در ترویج حجاب و عفاف دست پیدا کرده‌‌ایم یا نه؟ »
گراوند توضیح داد: « در همه این سال‌ها بارها و بارها جامعه‌شناسان از طریق کرسی‌های دانشگاه و رسانه‌ها تشریح کرده‌اند که حجاب یک موضوع کاملا فرهنگی است. بنابراین دعوت به حجاب باید به شکل و گونه‌ای دیگر دنبال شود تا حاکمیت به نتیجه دلخواه برسد.»
اشکال در اجرای مصوبات است نه ماهیت آنها
شورای عالی انقلاب فرهنگی از جمله نهادهایی است که نقشی تعیین‌کننده در سیاستگذاری‌های مرتبط با حجاب داشته است. اشکالات فعلی در اجرای مصوبات مرتبط با حجاب و عفاف، موضوع گفت‌وگوی کوتاه ما با محمد آقاسی، دبیر ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی بود. او در این زمینه پاسخ داد: «در انتهای سند مصوبات عفاف و حجاب، گفته شده که وظیفه اجرای سند برعهده چه کسی است. به طور کلی درباره همه اسناد می‌گویم که یک موقع سندی در یک جایی نوشته و مصوب می‌شود اما اجرای آن برعهده یک یا چند دستگاه گذاشته می‌شود. وقتی در اجرای یک مصوبه اشکال وجود دارد، باید از مجری آن پرسیده شود نه مرجعی که مسئول تدوین و تصویب بوده است.»
بخش انتهایی سند مصوبات عفاف و حجاب، یعنی همان بخشی که دبیر ستاد فرهنگ دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به آن اشاره دارد، می‌گوید که دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی دارای مسئولیت سیاستگذاری و تصمیم‌گیری کلان و راهبردی در حوزه حجاب و عفاف و نظارت راهبردی و ارزیابی حسن انجام این مصوبه است.
در بند دیگر این سند نیز آمده است: «ایجاد هماهنگی، تدبیر و پیش‌بینی سازوکار لازم برای اجرای این مصوبه و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها و نهادها برعهده وزارت کشور است که با استفاده از همه ظرفیت‌ها، امکانات و منابع از طریق شورای اجتماعی و سازمان امور اجتماعی کشور و تشکیل ستاد هماهنگی و راهبری اجرای مصوبه عفاف و حجاب اقدام می‌کند و گزارش آن را به صورت سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه خواهد داد.» این یعنی وزارت کشور به عنوان نهاد مجری مصوبه موظف است سالانه درباره نوع اجرای مصوبه و نتایج آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش دهد.
بازنگری اساسی در گشت ارشاد
در متون و فرهنگ اسلامی، مسئله ترویج حجاب عمدتا در چارچوب «امر به معروف و نهی از منکر» مطرح شده است. متولی این حوزه در ستاد امر به معروف و نهی از منکر است که در سال‌های گذشته جزو مراجع مهم در زمینه سیاستگذاری‌های حجاب و عفاف بوده است.
دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر از لزوم اجرای 2 تغییر مهم در این طرح می‌گوید: «در اولین قدم افرادی که این وظیفه را انجام می‌دهند باید برای این کار آموزش ببینند. نوع مواجهه با مردم جامعه به دلیل بدحجابی، نباید شبیه برخورد با مجرمان مواد مخدر و دیگر مجرمان خطرناک باشد. دومین قدم باید تغییر در اجرای این طرح باشد. گشت ارشاد همواره به صورت مقطعی اجرا و بعد رها شده است. در حالی که این امر باید تداوم داشته باشد. ستاد امر به معروف و نهی از منکر آمادگی این را دارد تا در مواجهه با موضوع حجاب در جامعه، راه حلی عقلانی و کارآمدی را ارائه کند.»
ارسال نظر