پیام روس‌ها به اسرائیل در مورد سوریه

انتخاب: المانیتور نوشت: پایان قدرت بنیامین نتانیاهو در اسرائیل به گمانه زنی رسانه ها درباره تأثیر این امر بر هماهنگی روسیه و اسرائیل در سوریه دامن زد. پیش از این، منابع رسانه های اسرائیلی، لبنانی، سعودی و روسی بحث درباره بحران قریب الوقوع بین دو دولت را آغاز کرده بودند. آنچه در پاییز ۲۰۱۸ رخ داد از خاطرات محو نشده است، زمانی که هواپیمای شناسایی II-۲۰ روسیه در جریان حملات هوایی اسرائیل توسط پدافند هوایی سوریه مورد اصابت قرار گرفت و باعث رسوایی بین مسکو و اسرائیل شد.

در ادامه این مطلب آمده است: بن کاسپیت، روزنامه نگار المانیتور به نارضایتی اسرائیل از احتمال تغییر موضع روسیه در قبال سوریه اشاره کرده است. به طور عمومی، اظهارنظرها نشان می دهد که این تغییر تا حد زیادی به ادعاهای وزارت دفاع روسیه در مورد موفقیت ظاهری آن در دفع موشک های اسرائیلی با کمک سیستم های پدافند هوایی ساخت روسیه/شوروی محدود می شود. منابع مطلع در دستگاه امنیتی اسرائیل گفتند که لفاظی های تند روسیه چیزی بیش از یک حقه تاکتیکی نیست، با این حال، هم هدف این لفاظی ها و هم هدف استراتژیک آن نامشخص است. علاوه بر این، ادعاهای روسیه با تصاویر اهداف مورد اصابت موشک های اسرائیلی در دمشق و حلب مغایرت دارد.

رسانه های لبنانی طرفدار سوریه و وب سایت اسپرینگ راشیا که وابسته به وزارت دفاع روسیه است، روایت مسکو مبنی بر تغییر موضع خود در قبال اسرائیل را تقویت می کند. هر دو مدعی هستند که روسیه و سوریه برای محافظت در برابر حملات هوایی اسرائیل مانور نظامی انجام داده اند و سوریه به زودی سامانه های پدافند هوایی دیگری از مسکو دریافت می کند. الشرق الاوسط مدعی شد که کرملین به دنبال بستن حریم هوایی سوریه در برابر حملات هوایی اسرائیل است.

به نظر می رسد همه اینها نشان می دهد که کرملین قصد دارد در رویکرد خود در قبال اسرائیل تجدید نظر کند تا نیروهای ارتش اسرائیل را مجبور به پذیرش قوانین جدید بازی منطقه ای کند. چنین تغییری مطمئناً به روسیه کمک می کند تا با آزمایش قدرت ضمانت های امنیتی کرملین در سوریه و همچنین تصویر قدرت برتر پروژه های نظامی روسیه که در مورد آن سوال وجود دارد، چالشی را که ارتش اسرائیل برای تبلیغات مسکو ایجاد می کند، کاهش دهد. تجدید نظر در قوانین بازی در مقابل اقدامات اسرائیل در سوریه نیز به مسکو کمک می کند تا از ایران، متحد روسیه که در حال مذاکره برای بازگشت احتمالی به پارامترهای اولیه توافق هسته ای 2015 است، حمایت کند.

با این حال، چندین عامل مربوط به تعاملات روسیه و اسرائیل در سوریه باید مد نظر قرار گیرد.

اول از همه باید توجه داشت که روسیه از سال 2017 تلاش کرده است تا فعالیت های ارتش اسرائیل را مهار کند. هدف اولیه این تلاش از جمله اینکه مطبوعات روسیه مدعی بودند سیستم دفاع هوایی روسیه یک موشک اسرائیلی را سرنگون کرده است، ایجاد این تصور در مورد دولت سوریه بود که در حال بازیابی حاکمیت بر کشور است.

متحدان نتانیاهو دو دلیل دارند که اختلاف فزاینده بین اسرائیل و روسیه را در مورد سوریه توضیح می دهد. اولین مورد، بی تجربه گی دولت جدید است، به طوری که به اندازه کافی برای ایجاد یک استراتژی ارتباطی موثر با روس ها تلاش نکرده است و دوم، کاهش حمایت از اسرائیل توسط دولت آمریکاست.

اما آیا این همه ی ماجراست؟ بعید به نظر می رسد پاسخ این سوال مثبت باشد. فعالیت های اسرائیل در سوریه موضوعی آزاردهنده بود که همواره در مذاکرات بین ولادیمیر پوتین و بنیامین نتانیاهو حتی پس از حل بحران سال 2018 به آن پرداخته می شد. اما در ادامه نقاط بحث و جدل جدیدی پدید آمد.

برای مثال، سفر نتانیاهو به مسکو در سال 2019 را در نظر بگیرید. در آن زمان، کرملین نارضایتی خود را از بمباران ارتش اسرائیل در سوریه پنهان نکرد. این اختلاف با کمپین مسکو برای مشارکت سرمایه گذاران روسی و خارجی ها در ساخت ترمینال جدید در فرودگاه دمشق اهمیت بیشتری پیدا کرد. فرود پوتین در این فرودگاه در سفر کریسمس به سوریه، برخلاف استفاده معمول وی از پایگاه هوایی حمیمیم، نشان دهنده حمایت از آن کمپین بود.

همچنین در ادعاهای وزارت دفاع روسیه در مورد اسرائیل چیز تازه ای وجود ندارد. در سال 2020، این وزارتخانه بیانیه ای نسبتاً عجیب را درباره یک طرح جامع همکاری ترکیه و اسرائیل که به موجب آن آنکارا کاروان نظامی خود را تحت پوشش حملات هوایی ارتش اسرائیل به ادلب گسیل داشت، منتشر کرد.

ثانیاً، اثربخشی واقعی سیستم های پدافند هوایی روسیه که در سوریه مستقر شده اند، بسیار پایین است. ایجاد پدافند هوایی پیچیده و عمیق مستلزم حجم زیادی از تسلیحات است که از نظر اقتصادی با منافع روسیه مطابقت ندارد. در حقیقت، این یک موضوع زمزآلود باقی مانده است که چگونه دمشق موفق به پرداخت هزینه تحویل سیستم های Pantsir-S1 شده است.

یوری لیامین، وبلاگ نویس امنیتی روسی به المانیتور گفت که حمل و نقل سیستم های هوایی جدید تا حدی مانع فعالیت های اسرائیل در سوریه می شود، اما دمشق هنوز با تعدادی از مشکلات اساسی روبرو است. وی تصریح کرد: اسرائیل برای حمله به اهداف در عمق خاک سوریه از حریم هوایی لبنان یا اردن و حریم هوایی شرق سوریه استفاده می کند که برای همه اهداف عملی تحت کنترل آمریکا است. در نتیجه، سیستم های پدافند هوایی سوریه از موقعیتی به شدت دفاعی دست به اقدام می زنند و موشک ها و بمب های هدایت شونده را دفع می کنند. اسرائیل یک مزیت کلی در این زمینه دارد، زیرا قابلیت های ارتش اسرائیل به آن اجازه می دهد تاکتیک های حمله ای را که بر دفاع هوایی سوریه غلبه می کند، به کار گیرد.

ثالثاً، به نظر می رسد مسکو با مشکل کلی تنظیم استراتژی ارتباطی موثر در رابطه با دولت جدید اسرائیل روبرو است. باید گفت که کرملین از تمجید نتانیاهو از کیفیت روابط خود با رئیس جمهور روسیه استقبال می کرد اما در حال حاضر برای تقویت پایه های نهادی روابط دو جانبه با اسرائیل تلاش دارد ثابت کند که بر چیزی بیشتر از روابط شخصی پوتین و نتانیاهو تکیه دارد.

از سوی دیگر، تلاش های مسکو برای انجام دیپلماسی چند جانبه در موارد متعددی باعث شده است که این کشور در شرایط دشوار قرار گیرد. شاید بتوان در این زمینه به آناتولی ویکتوروف، سفیر روسیه اشاره کرد که از سیاست های بی ثبات کننده اسرائیل در خاورمیانه بیش از سیاست های ایران شکایت کرد. این اظهارات بلافاصله پس از سخنرانی احساسی پوتین در مراسم بنای یادبود در اورشلیم مطرح شد، جایی که وی علیه تجدید نظر در تاریخ جنگ جهانی دوم صحبت کرد. سخنرانی رئیس جمهور روسیه قابل توجه بود، زیرا اولین بار بود که او در مورد تاریخ جنگ جهانی دوم در یک کشور خارجی صحبت می کرد.

با وجود تمامی آنچه در بالا گفته شد، نباید نقش خط مشی اسرائیل را نادیده گرفت. اسرائیل در زمینه ی دفاع، عمق استراتژیک ندارد و بنابراین باید اقدامات پیشگیرانه ای را برای محدود کردن تهدیدات احتمالی اتخاذ کند. به دلیل همین احتیاط است که ارتش اسرائیل به حملات هوایی خود در خاک سوریه ادامه می دهد.

با این وجود، این سوال باقی می ماند که اسرائیل تا چه اندازه در یک تغییر موضع درباره ی حمله آینده به روس ها هشدار خواهد داد. تغییرات در چشم انداز سیاسی اسرائیل می تواند در چنین تغییری نقش داشته باشد، به ویژه با توجه به شکایات اسرائیل در مورد توافق آشتی بین مخالفان سوری و دمشق در سال 2018 که باید محدودیتی برای رشد مراکز فرهنگی حزب الله و اماکن ایرانی در جنوب غربی سوریه ایجاد می کرد.