مگر زیست شبانه داشتیم که مومنانه هم باشد؟

روزنامه آفتاب یزد: طرحی موسوم به "زیست شبانه" در شهر تهران مدت زمان زیادی است که مطرح شده و مورد بحث مسئولان شهری و کشوری قرار گرفته است. برخی، آن را ضرورت شهر تهران و شهر‌های بزرگ می‌دانند که می‌تواند موجب امنیت شهروندان شود و علاوه بر کاستن از بزهکاری‌های شبانه، به رونق اقتصادی و پر کردن اوقات فراغت هم کمک کند؛ اما برخی دیگر با انتقاد از این طرح، آن را در راستای پروژه نفوذ، ایجاد فساد و گسستن کانون خانواده می‌دانند. روز گذشته سیداحمد علوی منتخب شورای ششم تهران بحث جایگزینی زیست مومنانه به جای زیست شبانه را مطرح کرده است.

‏n زیست شبانه چیست؟

زیست یا زندگی شبانه با عنوان بین‌المللی NighLife شامل کار، فعالیت یا تفریح در فضا‌های شهری در ساعات شب است. این زیست بر دو نوع است: زیست شبانه درونی و زیست شبانه بیرونی. زیست شبانه درونی همان زیست یا فعالیتی است که در داخل فضا‌های بسته شهر ــ همانند کارگاه ها، کافه ها، باشگاه‌ها و پاساژ‌ها ــ در جریان است. زیست شبانه بیرونی، فعالیت شبانه‌ای است که در فضای بیرونی شهر و خیابان‌ها شکل می‌گیرد.

سابقه تاریخی زیست شبانه مربوط به پس از انقلاب صنعتی است که با رشد توسعه شهرنشینی، یک ساختار زمان‌بندی منسجم برای فعالیت شکل گرفت. این ساختار، تغییراتی را در فعالیت‌های اجتماعی به ویژه احساس کمبود وقت برای گذران اوقات فراغت پدید آورد و با هدف ایجاد فرصت‌های بهره مندی از زمان برای فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و تفریحی توجه به شب و زیست شبانه ضرورت پیدا کرد. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی این نوع زیست تفریحی در ایران وجود داشت؛ اما بعد از انقلاب، به دلیل تعطیلی مراکز فحشا و نیز خطرات امنیتی در زمان جنگ و ترور‌های منافقین، این فعالیت‌ها تعطیل شد. اما در شهر‌های گرمسیری جنوب و نیز برخی از شهر‌های شمالی کشور باتوجه به اقلیم آن‌ها زیست شبانه کمابیش وجود داشته و دارد. در ماه مبارک رمضان نیز در شهر‌های بزرگی مانند تهران و قـم، این زیست شبانه تا نزدیکی وقت سحر به چشم می‌خورد.

‏n لایحه تهران بیدار و زیست شبانه

در بهمن ۱۳۹۷ و در صد و بیست و دومین جلسه شورای اسلامی شهر تهران، زیست شبانه مورد بحث قرار گرفت و کلیات لایحه "الزام شهرداری به برنامه‌ریزی و بسترسازی و احیاء زیست شبانه" با ۱۴ رای موافق در آن تصویب شد. همچنین رئیس شورای شهر تهران از تصویب این طرح خبر داد و گفت: تصویب لایحه تهران بیدار و زیست شبانه به صورتی انجام گرفت که هم به اهداف مورد نظر فرهنگی دست می‌یابیم و هم زندگی مردم با اجرای این طرح و لایحه‌ها دچار آسیب نخواهد شد. موضوع تهران بیدار و زیست شبانه سبب می‌شود که شهروندانی که دیر می‌خوابند و به موضوع فرهنگی علاقه‌مند هستند بتوانند شب هنگام زمانی را با خانواده خود به این موضوع اختصاص دهند. طرح احیاء زیست شبانه از سوی «زهرا نژادبهرام» عضو شورای شهر تهران ارائه شده بود. وی در توضیح این طرح گفته است: با عنایت به اهمیت توسعه گردشگری شبانه.

برنامه ریزی برای گسترش نشاط اجتماعی، ارتقاء کیفیت بصری، ساماندهی

مشاغل غیررسمی و فضا‌های شهری تک عملکردی و در راستای بهبود زیست پذیری شهر، افزایش ساعات بهره مندی شهروندان و گردشگران از امکانات و ظرفیت‌های موجود باید استفاده کرد. خانم نژادبهرام در توجیه و دفاع از این طرح گفت: موضوع زیست شبانه امروزه در بسیاری از شهر‌های بزرگ جهان در دستور کار قرار گرفته است و می‌توانیم از زیست شبانه در راستای رفع فضا‌های بی‌دفاع شهری، توسعه و تسری موضوع نظارت اجتماعی و توسعه اقتصاد شهری استفاده کنیم. این طرح جزو مصوبات شورای شهر تهران است و بر همین اساس شهرداری موظف به اجرای این طرح است. اما بعد از شیوع کرونا و ممنوعیت‌های تردد از ساعت ۲۲ تا ۳ این طرح هنوز به صورت گسترده امکان اجرا را پیدا نکرده است.

‏n زیست مومنانه جایگزین طرح زیست شبانه شود.

اما منتخب شورای ششم تهران گفته است: با مدل اعضای شورای شهر فعلی برای زیست شبانه کار جلو نمی‌رود و باید زیست مومنانه جایگزین شود. سیداحمد علوی منتخب شورای ششم تهران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: من کلیت طرح زیست شبانه را قبول دارم، ولی با عنوان زیست مومنانه می‌توانیم شب‌های تهران را روشن‌تر، شفاف‌تر و امن‌تر کنیم. وی ادامه داد: وقتی شهر به صورت کامل به خواب می‌رود، شهر ناامن می‌شود و آسیب‌های اجتماعی هم شدت بیشتری پیدا می‌کند، اما نکته مهم این است که با مدل اعضای فعلی شورای شهر برای زیست شبانه کار جلو نمی‌رود. زیرا نمی‌توان شهر را به فروشگاه و امثال آن تبدیل کنیم و باید زیست مومنانه جایگزین شود که به نظرم جالب‌تر است. علوی در پاسخ به این سوال که شما از این گونه طرح‌ها در صحن شورا حمایت می‌کنید یا خیر؟ تصریح کرد: بله ما حتما در این دوره از مدیریت شهری، زیست شبانه را اصلاح و حمایت می‌کنیم.

‏n شهر بیدار مغایرتی با زیست مومنانه ندارد

طرح احیاء زیست شبانه از سوی زهرا نژادبهرام عضو شورای شهر تهران ارائه شده بود؛ بنابراین ما به سراغ این عضو از شورا رفتیم تا نظرات او را درباره سخنان عضو منتخب شورای شهر تهران و زیست مومنانه بپرسیم. زهرا نژاد بهرام در این باره به خبرنگاه آفتاب یزد گفت: «بر اساس این سخنان به نظر می‌رسد این عضو شورای منتخب با وجود زیست شبانه مشکلی ندارد و شاید تنها با عنوان این طرح مشکل دارند. البته لایحه‌ای که شهرداری ارائه کرد عنوان آن را به شهر بیدار تغییر داد. شهر بیدار مغایرتی با زیست مومنانه ندارد. شهر بیدار شهری است که بتواند سرویس‌ها و خدمات شهری را در اختیار شهروندان قرار بدهد.

طبیعتا طرح شهر بیدار زمانی که در کشور ایران برگزار شود اسلامی بودن این کشور در نظر گرفته می‌شود و طبق موازینی که در طول روز در شهر و کشور ما جاری است در شب شهر بیدار هم این موازین رعایت می‌شود. بحث فروشگاه یک ظرفیتی است که می‌تواند هم توسعه اقتصادی داشته باشد و هم ظرفیت‌ها امن شدن شهر را بیشتر سازد. به نظر می‌آید در صحبت‌های جناب آقای علوی مغایرتی با این طرح وجود ندارد و بر نکات خوبی تاکید کردند. موضوع شهر بیدار فقط فروشگاه‌ها نیست و این یک ظرفیتی برای تعامل شهری و ایجاد فرصت‌های تازه برای شهروندان است تا بتوانند هم نیاز‌های خود را برطرف کنند و هم بخشی از اوقات فراغتشان را طی کنند.

ما تجارب بسیار خوبی را در دهه اول محرم و ماه مبارک رمضان در این زمینه داریم و کشور ما جدا از این موضوع نیست. زمانی که ما ظرفیت این کار را ایجاد بکنیم طبیعتا مشتاقان نماز صبح هم در مساجد بیشتر خواهد شد و در عین حال افراد می‌توانند خریدشان را داشته باشند و اوقات فراغت خود را طی کنند. ما در حرم‌ها ائمه اطهار می‌بینیم که در کنار مرکز عبادی بازار و ظرفیت‌های گذراندن اوقات فراغت هم وجود دارد. نگاه ما به مسئله زیست شبانه تنها نگاه اقتصادی نبود بلکه ما نگاه همه جانبه‌ای به این مسئله داریم. اگر لایحه که مصوبه شورا را ببینند سوءتفاهم‌های احتمالی بر طرف خواهد شد.»

‏n شهری مثل تهران تعطیل بردار نیست

سید محمود میرلوحی عضو شورای شهر فعلی تهران هم در این باره به آفتاب یزد گفت: «من قبلا هم در پاسخ به دوستانی که این طرح را نقد می‌کردند توضیح دادم که شهری مثل تهران تعطیل بردار نیست به این دلیل که یک میلیون نفر باید در تهران بیدار باشند و کار کنند تا شهر بتواند در سلامت به خواب راحتی برود؛ لذا زمانی که ما زیست شبانه را مطرح کردیم یکی از دلایل همین بود که شهر تهران عملا شب‌ها بیدار و دارای ریست و حیات است. البته نگاه‌های
دیگری هم مطرح بود و اینکه بافت مرکزی شهر شب‌های خلوتی دارد و زیست و زندگی به خصوص در منطقه ۱۲ متوقف شده است. نکته بعدی این است که برخی دوستان فکر می‌کنند ما با مطرح کردن زیست شبانه به دنبال آن هستیم که مانند اروپا کلوپ‌های شبانه را به وجود بیاوریم.

اما حواسشان نیست که اتفاقا آن بخش الان راحت در شب در حال فعالیت است و بسیاری از خلافکاران از تاریکی شب برای انجام فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند. اگر بقیه مردم فعال شوند عرصه را بر متخلفان تنگ می‌کنند. ما خواستیم تا فضا امن باشد تا حتی اگر خانواده‌ها در روز فرصتی برای گذراندن اوقات فراغت ندارند شب‌ها از فضا به صورت امن استفاده کنند. هدف ما همین بوده است. مهم این نیست که عنوان این طرح چه باشد مهم آن است که فرصت‌های خوبی با استفاده از این طرح برای شهر و شهروندان به وجود بیاید. این‌ها نکاتی است که مدنظر ما بوده و محتوای طرح حائز اهمیت است.»

‏n این طرح نمی‌توانست نظر همه مجموعه‌ها را جلب کند

خود سیداحمد علوی منتخب شورای ششم تهران نیز در خصوص زیست مومنانه به آفتاب یزد گفت: «من زیست شبانه را قبول دارم، ولی معتقد هستم این طرح باید یک مقداری به فرهنگ بومی و ارزشی ما نزدیک‌تر شود. باید با نگاه کارشناسی زوایای این طرح مورد بررسی قرار بگیرد. اشکالی که این طرح داشت آن بود که نمی‌توانست نظر همه مجموعه‌ها را جلب کند. شاید دلیل دغدغه‌های امنیتی و مباحث فرهنگی ارزشی ما است. من معتقدم این اشکالات باید رفع شد، اما در کل این طرح طرح خوبی است. این طرح جزء موضوعات مهم است و در شورای بعدی هم مورد توجه قرار می‌گیرد. زیرا هیچ کس با کار‌های درست نباید مخالفتی داشته باشد. زیرا شب تهران زمانی که شهر خواب است باعث مشکلاتی مثل ناامنی می‌شود. به نظر من ما می‌توانیم با همکاری دوستانی که برای اولین بار این طرح را مطرح کردند یک طرح کامل‌تری طراحی کنیم.»