چند از گزارش تحقیق و تفحص شهرداری تهران

رویداد ۲۴: گزارش رسمی تحقیق و تفحص از تخلفات شهرداری تهران در دوره قالیباف مربوط به سال‌های ۱۳۹۰ به بعد، در توافقنامه‌ها و قرارداد‌های بالای ۵ هزار میلیارد ریال در صحن علنی شورای شهر قرائت شد. رویداد۲۴ نکات عجیب این گزارش بسیار بلند و نقش عیسی شریفی را بازخوانی کرده است.

دیروز صبح بالاخره جعبه سیاه تخلف بزرگ دوره مدیریت شهری باز شد. تخلفاتی که هرچند دیر افشا شدند و شاید اگر زودتر به آن پرداخته می‌شد، ترکیب مجلس و شرایط فعلی کشور تا حد زیادی متفاوت بود، اما دریایی از فساد را درون مدیریت شهری گذشته نشان می‌دهد.

بیش از ۴۰ تخلف بزرگ در این تحقیق و تفحص احصا شده است؛ از تبانی در خروج املاک و اموال و وجوه نقد شهرداری تهران تا سوء استفاده از این اموال و مبادرت به اقدامات غیرقانونی بیشمار برای تضییع حقوق بیت‌المال.

۱) تحقیق فقط روی قرارداد‌های بالای ۵ هزار ملیارد بوده است!

محور‌های گزارش بررسی «مبانی حقوقی» و «گزارش عملکرد» در قرارداد‌ها بوده که در آن توافقنامه‌ها و قرارداد‌های بالای پنج هزار میلیارد ریال بوده و از سال‌های ۱۳۹۰ به بعد بررسی شده است.

اختیارات قانونی و وظایف شهردار و شهرداری تهران در عقد قرارداد‌ها و تفاهمنامه‌ها و همچنین نقش شرکت رسا تجارت بخش دیگر این گزارش است.

به گفته محمود میرلوحی، رییس کمیته اقتصادی شورای شهر تهران؛ محدودیت‎های فراوانی برای اجرای این تحقیق و تفحص که شامل دو تواف‎نامه فاینانس ۱ و ۲ می‎شده، وجود داشته است. این دو توافقنامه محرمانه بودند و تا مدت‎ها در دسترسی به آن با محدودیت مواجه بود و مشخص نبود که چه کسانی، به چه شکل آن را امضا کردند. حتی از مدیران وقت نیز دعوت شده، اما به بهانه‌های مختلف استنکاف کردند.

۲) قرارداد‌های چند ده هزار میلیاردی با نظارت دیگران

در این تحقیق و تفحص ۲ قرار داد ۲ هزار میلیارد تومانی و ۲۰ هزار میلیارد تومانی بررسی شده است. قرارداد اول در ۱۱/۸/۸۸ دو هزار میلیارد تومان بوده و قرار بود که پنج ساله باشد. سپس الحاقیه‎ای به این توافق اضافه شد و ۲۰۰۰ میلیارد به ۲۶۰۰ میلیارد تومان تبدیل شد.

قرارداد بعدی در ۳/۳/۹۳ بین شهرداری تهران و سپاه پاسداران منعقد شد که قرار بود شهرداری ده هزار میلیارد آن را نقدی و باقی را به صورت ملک به سپاه بدهد. زمان آن چهار ساله بود و دو الحاقیه در یک روز شامل سه هزار و دو هزار میلیارد تومان به آن اضافه شده است.

۳) تفویض وظایف شهرداری

در کنار آن نیز تعدادی قرارداد‌های کارگزاری امضا شده است که یکی در ۲۶/۱۱/۹۳ و دیگری در ۲۵/۱۲/۹۵ میان سازمان املاک و موسسه اعتباری ثامن با موضوع تملک املاک واقع در طرح‎ها و تصویه مطالبات طلبکاران منعقد شد. به این ترتیب وظایف اساسنامه‎ای سازمان املاک به این کارگزاران سپرده شده است.

موضوع آن‌ها تملک املاک واقع در طرح‌ها و برنامه‌های شهرداری بنام شهرداری، تسویه مطالبات طلبکاران شهرداری، واگذاری املاک به تعاونی توسط سازمان بر مبنای کارکرد و کارسازی بودجه غیرنقدی روی پلاک‎های معرفی شده تعاونی و کارسازی طلب تعاونی از شهرداری به صورت غیرنقدی است. موضوع این قراردادها، کارگزاری بوده و اصولاً از قرارداد‌های تأمین مالی یا فاینانس ۱ و ۲ مستقل و مجزا هستند.

در ادامه این گزارش به واگذاری املاک شهرداری تهران طی سال‌های ۱۳۹۱ تا نیمه ۱۳۹۶ در قالب طرح موسوم به سه شهید نیز در قالب ۳۴ فقره قرارداد میان سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران و شرکت بهساز بناگستر وابسته به سپاه پاسداران طی سال‌های ۱۳۹۱ الی ۱۳۹۶ اشاره شده که البته ارتباطی به قرارداد‌های فاینانس ۱ و ۲ یا قرارداد‌های کارگزاری ندارد.

در این قرارداد‌ها ۲۰۳۶ میلیارد ریال ملک واگذار شده است که مبلغ اسمی آن‎ها کمتر از سقف ۵ هزار میلیارد ریال است، اما ارزش واقعی واگذاری‎ها در این قالب بیش از پنج هزارمیلیارد ریال بوده و می‌تواند در شمول تحقیق و تفحص باشد. به این ترتیب ۳۴ فقره املاک شهرداری نیز واگذار شده است.

۵) استفاده از کلمه موافقت‌نامه به جای قرارداد برای دور زدن شورا

گرچه در تعبیر حقوقی، «قرارداد» به توافق چند اراده در ایجاد یک اثر حقوقی اطلاق می‌شود و از این جهت موافقت نامه‌های موسوم به فاینانس ۱ و ۲ را با توجه به آثار حقوقی مترتب بر آن‌ها بایستی «قرارداد» تلقی کرد. اما شهرداری تهران در این موارد عامدانه از «موافقتنامه» به جای «قرارداد» استفاده کرده تا بتواند شورای شهر تهران را دور بزنند.

توافقنامه روی سربرگ کارگزار به جای دو یا سه امضا، با امضای یک طرفه بوده که در آن بیش از ۱۲۰۰۰ میلیارد تومان املاک شهرداری را واگذار شده است. این قرارداد سه ضلع کارفرما (شهرداری) و پیمانکار (قرارگاه خاتم) و فایننسر (سپاه پاسداران) دارد، اما ضلع چهارم یعنی موسسه انصار در مراحل بعدی اضافه شده است.

۸) تغییر طرفین امضای قرارداد!

در ماده ۱ از توافقنامه موسوم به فاینانس ۲ در مقام معرفی طرفین قرارداد طرف اول شهرداری تهران به نمایندگی آقای عیسی شریفی و آقای سیددادوش هاشمی به عنوان کارفرما و طرف دوم بنیاد تعاون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به نمایندگی سرتیپ پاسدار جمال الدین آبرومند و سید پرویز فتاح ذکر شده است؛ اما توافقنامه به امضای محمد باقر قالیباف شهردار تهران و سرلشکر محمد علی جعفری فرمانده کل سپاه رسیده است.

۱۱) سود تسهیلات در پروژه‌ها

مطابق با گزارشی که میرلوحی در صحن شورا قرائت کرد بنیاد تعاون سپاه، ۱۲۰۰۰ میلیارد شهرداری را گرفته و پس نداده و حتی در آورده نقدی خود، تخفیف هم گرفته‎اند. همچنین با وجود آنکه طبق قرارداد مقرر شده بود بانک عامل در هر مرحله به میزان مجوز‌های (تراکم، پروانه، هولوگرام) صادره و املاک واگذار شده به صورت قطعی با درخواست بنیاد تعاون در قالب اقساط نسبت به تأمین مالی پروژه‌های شهرداری اقدام کند و در پرتو چنین سازوکاری اصولاً بنیاد تعاون سپاه یا بانک عامل تسهیلاتی جهت اجرای پروژه‌های عمرانی در اختیار شهرداری تهران یا پیمانکار قرار نمی‌داده‎اند که مشمول سود شود، اما در اقدامی عجیب ذیل تبصره ۲ از توافقنامه مورخ ۳۰/۷/۱۳۸۸ مقرر شده بود هر گونه پرداختی از طریق بانک‌های عامل به پروژه‌ها مشمول محاسبه ۲۵% سود تسهیلات شود.

۱۴) تبدیل سرمایه گذار به پیمانکار.

اما در اینجا این پرسش مطرح می‌شود چطور شهرداری به این سادگی چنین موضوعی را پذیرفته و سرمایه گذار را به پیمانکار‎ تبدیل کرده است. جدای از عدم وجاهت اقدامات مذکور، مسأله مهمتر نتایج ناخوشایند و آثار زیانبار مترتب بر این اقدامات است: در حالیکه شهرداری تهران همچنان در اجرای قرارداد فاینانس اقدام به واگذاری املاک و مجوز‌ها به بنیاد تعاون سپاه می‌نماید در فرایندی موازی نیز هزینه‌های اجرای پروژه‌های عمرانی واگذار شده به قرارگاه خاتم مستقیما توسط شهرداری و از محل منابع مالی شهرداری پرداخت می‌شود.

۱۸) احصای بیش از ۴۰ تخلف در قرارداد‌های فاینانس ۱ و ۲

تخلفات مربوط به انعقاد قرارداد‌های فاینانس، عدم اختیار قانونی شهردار و قائم مقام ایشان در انعقاد قرارداد، عدم تصویب قرارداد‌های مذکور توسط شورای اسلامی شهر تهران، عدم رعایت صرفه و صلاح شهرداری تهران در انعقاد قراردادها، تخلف مربوط به ترک تشریفات مناقصه در واگذاری پروژه‌های عمرانی به قرارگاه خاتم الانبیا سپاه، خلف در محرمانه قلمداد کردن قراردادها، عدم پیش‌بینی ساز و کار نظارت، کنترل و ارزیابی اجرای قراردادها، عدم اخذ ضمانت از بنیاد تعاون سپاه، پرداخت مستقیم به قرارگاه خاتم الانبیاء سپاه بدون تسویه مطالبات شهرداری از بنیاد تعاون سپاه، واگذاری املاک، مستغلات و سهم الشرکه و پروانه (هولوگرام) مازاد بر میزان واریزی بنیاد تعاون سپاه، پرداخت خسارات و جرایم ناشی از عدم ایفای تعهدات بنیاد تعاون سپاه، حذف بدهی بنیاد تعاون سپاه در گزارش حسابرسی‌های سازمان املاک و مستغلات، عدم اعمال نظارت در خصوص این قرارداد‌ها از سوی مراجع نظارتی بالادستی، صدور حواله‌های کارگزاری غیر قانونی، پرداخت بابت خرید‌های انجام نشده، عدم ثبت معاملات واگذاری املاک به بنیاد تعاون بدون قرارداد از جمله تخلفاتی است که در این گزارش احصا شده است.

۱۹) املاکی که هنوز آزاد نشده است

بخشی از این املاک باز پس گرفته شده شامل ساختمان روزنامه اطلاعات و دوازده قطعه املاکی که بازپس گرفته شد. همچنین ابعاد و آثار دو توافقنامه (درعمل قرارداد‌های فاینانس ۱ و ۲) آنقدر وسعت داشته که طبق آخرین صورتجلسه اسفندماه ۱۳۹۹ بین شهرداری و تعاون سپاه هنوز و تا امروز به ‎میزان ۴۵۰۰ میلیارد تومان منابع شهرداری پس از سالیان آزاد نشده است.

۲۰) بازپس‌گیری املاک و وجوه

در گزارش شورای شهر تهران قرار شده موضوع از طریق دادگاه پیگیری شود و شهرداری هم با جدیت بیشتر استرداد اصل وجوه و معوض املاک واگذارشده به تعاون سپاه را پیگیری کند. همچنین استرداد تفرجگاه میرحسینی و ملک طرشت نیز با جدیت پیگیری شود.