پیام بازگشت آمریکا به برجام برای اسرائیل چیست؟

فرارو: پایگاه خبری "آسیا تایمز" در گزارشی به تبعات و پیام‌های تنش زدایی در روابط ایران و آمریکا، و احیای توافق "برجام" برای اسرائیل به عنوان شریک راهبردی آمریکا و مخالف جدی جمهوری اسلامی ایران پرداخته و به طور خاص از ایجاد تغییر و تحولات در عرصه معادلات سیاسی، نظامی و امنیتی منطقه خاورمیانه، به نفع ایران و به ضرر اسرائیل خبر داده است.

آسیا تایمز در این رابطه می‌نویسد: «ایالات متحده آمریکا در برهه کنونی، سعی در احیای "توافق برجام" دارد و انتظار می‌رود که در آینده‌ای نه چندان دور، این هدف را محقق کند. دولت "بایدن" در ابتدای روی کار آمدن خود، در یک موضع‌گیری تهاجمی، از ضرورت گسترده کردنِ دامنه توافق برجام با ایران، به موضوعاتی نظیر مساله موشکی و نفوذ منطقه‌ای این کشور سخن گفته بود. با این حال، در شرایط فعلی، رضایت دادن این دولت (بایدن) به مسائل حداقلی در مورد ایران (صرفا انجام مذاکره با تهران در مورد مساله هسته‌ای این کشور) و در مقابل، احتمالا لغو تحریم‌های هسته‌ای این کشور را بایستی به مثابه اعطای امتیازی بزرگ از جانب واشنگتن به تهران در نظر گرفت که عملا پیروزی دیپلماتیک ایران را نشان می‌دهد و ابزار‌های اعمال فشار دولت آمریکا علیه ایران را نیز به نحو قابل توجهی، بی‌اثر می‌کند.

بدون تردید ایران در مسیر مذاکرات احیای برجام، سعی خواهد کرد آمریکایی‌ها را وادار کند که تعهد دهند اسرائیل دیگر دست به اقدامات خرابکارانه علیه توانمندی‌های هسته‌ای این کشور نخواهد زد. امری که نمونه مشابه آن در جریان سال ۲۰۱۵ و در چهارچوب توافق برجام نیز از غرب درخواست شد و آن‌ها نیز با این مساله موافقت کردند.

تاکنون دولت آمریکا به طور رسمی و شفاف از محکوم کردن اقدامات اخیر اسرائیل در حمله به تاسیسات اتمی ایران خودداری کرده است. با این حال، اگر دولت بایدن در زمینه احیای برجام، با ایران به توافق برسد، بدون تردید اسرائیل در موضعی سخت و دشوار قرار خواهد گرفت. در این نقطه باید پرسید: آیا رژیم اسرائیل به عملیات‌های پنهانی خود جهت ضربه زدن به توانمندی‌های هسته‌ای ایران (بر خلاف آنچه خواستِ دولت بایدن است) ادامه خواهد داد؟ و یا اساسا اسرائیل این ریسک را می‌کند که با تهدید علیه تاسیسات و توان هسته‌ای ایران، خود را با دولت آمریکا در اندازد؟

باید پذیرفت که در صورت احیای توافق برجام، بدون تردید موضع و جایگاه منطقه‌ای ایران تقویت خواهد شد. در این راستا، هم شاهد تقویت قدرت اقتصادی، و هم گسترش هر چه بیشترِ توانمندی‌های نظامی و نفوذ منطقه‌ای این کشور خواهیم بود. مساله‌ای که برای اسرائیل یک فاجعه تمام عیار است.

بدتر از همه برای اسرائیل اینکه، با بازگشت آمریکا به توافق برجام، جدای از تیره شدن روابط آمریکا با یکی از نزدیکترین متحدان منطقه‌ای اش، امنیت اسرائیل نیز تا حد زیای به خطر خواهد افتاد و در واقع، تنش زدایی ایران و آمریکا، سایه‌های خود را بر اسرائیل خواهد گستراند و عملا تل آویو را در شرایط سختی قرار می‌دهد (به طور خاص در این چهارچوب، بی اعتنایی آمریکا به دغدغه‌های امنیتی اسرائیل، چالشی عمیق را میان دو طرف ایجاد می‌کند).

تحت این شرایط، این احتمال که اسرائیل بر شدت تنش‌های خود با ایران در کنار کشور‌هایی نظیر بحرین، عربستان سعودی و امارات بیفزاید، وجود دارد. از سویی، این احتمال نیز وجود دارد که کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس، همزمان با انعقاد توافق میان ایران و آمریکا و تضعیف موقعیت اسرائیل در منطقه خاورمیانه، به سمت ایران گرایش پیدا کنند و عملا فضای تازه‌ای را در منطقه ایجاد نمایند.

دولت بایدن به وضوح به "توافق ابراهیم" (توافق عادی سازی روابط اسرائیل با کشور‌های عرب مسلمان)، نسبت به دولت قبل از خود (دولت ترامپ)، تعهد کمتری دارد. در این رابطه، شکل گیری فضای گفتگو میان ایران و عربستان‌سعودی، شاید یکی از مهمترین مثال‌ها از گرایش کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس به سمت ایران، و دوری کردن از اسرائیل باشد (از این رو، این سناریو با احتمال بیشتری محقق خواهد شد).

اضافه بر این، در مورد روابط راهبردی اسرائیل و آذربایجان نیز علامت سوال‌های مهمی وجود دارد. آذربایجان همان کشوری است که در همسایگی ایران، به طور ویژه مورد توجه اسرائیل است و اسرائیل در سال‌های اخیر، پیوند‌های قابل توجهی را با آن ایجاد کرده است. با این حال، باکو روز به روز به سمت ترکیه متمایل شده و می‌شود و این مساله می‌تواند روابط آن را با اسرائیل، به سمت تنش سوق دهد. این موضوع مخصوصا با بی‌اعتنایی‌های احتمالی دولت بایدن به اسرائیل، بیش از پیش تقویت می‌شود.

تضعیف موقعیت راهبردی اسرائیل در کنار اتخاذ مواضع دوستانه‌تر از سوی دولت بایدن در قبال فلسطینی ها، می‌تواند درخواست‌های فلسطینی‌ها را اسرائیل افزایش دهد و حتی بر شدت خشونت آن‌ها علیه اسرائیل بیفزاید.

به طور کلی اینطور به نظر می‌رسد که احیای توافق برجام و آغاز شدن روند تشن زدایی میان ایران و آمریکا، می‌تواند حامل تبعات راهبردی منفی زیادی برای تل آویو باشد و عملا موقعیت آن را مخصوصا در حوزه منطقه‌ای، با چالش رو به رو سازد.

باید توجه داشت که وضعیت جدید پس از احیای توافق برجام در منطقه خاورمیانه، شرایط امنیتی دشواری را نیز برای اسرائیل ایجاد خواهد کرد و بدون تردید اسرائیل اگر می‌خواهد با شرایط پیش آمده به طور موثر برخورد کند، باید رویه‌ها و رفتار‌های خود را اصلاح کند که البته این رویه‌ها نیز در یک چهارچوب و قالب محدود، فضای مساعدی را جهت کنش ورزی در اختیار رژیم اسرائیل قرار نمی‌دهند».