تدوین نظام مدیریت و بهره برداری محوطه «تئاتر شهر»

خبرگزاری ایسنا: سخنگوی شورای شهر تهران بر لزوم تدوین نظام مدیریت و بهره برداری محوطه تئاتر شهر تاکید کرد.

علی اعطا در جریان دویست و هفتاد و هشتمین جلسه شورای شهر تهران، در نطق پیش از دستور خود گفت: قلب تهران، نقطه تقاطع دو محور اصلی شمالی-جنوبی و شرقی-غربی آن است. یکی، خیابان ولیعصر، گسترده از جنوب تا به شمال. دیگری، خیابان انقلاب، گسترده از شرق تا غرب. تقاطع این دو خیابان اصلی شهر تهران، مکانی است با تاریخی یک صد ساله. جایی که امروز، یکی از ساختمان های بااهمیت شهر، یعنی ساختمان تئاتر شهر، در میانه فضای عمومی آن قرار گرفته است. محوطه تئاتر شهر، تاریخی صد ساله دارد. وقتی ناصرالدین‌شاه تصمیم گرفت تهران فتحعلی‌شاهی را گسترش دهد، حصار هشت‌ضلعی ناصری احداث شد و چهارراه ولیعصر امروز در بخش شمال غربی محدوده شهر قرار گرفت. حد شمالی حصار ناصری را خندق شمالی تهران تشکیل می‌ داد و در محل تئاتر شهر فعلی، خاکریزی قرار گرفت که باروی حصار ناصری بر آن بنا شده بود. در اوایل قرن جدید دروازه‌های شهر تخریب شد و به شهردار وقت دستور داد شد این خندق را پر کنند و پس از آن در محل فعلی تئاتر شهر، کافه بلدیه یا کافه شهرداری احداث شد. در اواسط سالهای 40 طراحی و احداث تئاتر شهر در دستور قرار گرفت و این بنا در فضای عمومی گوشه جنوب شرقی تقاطع دو خیابان اصلی احداث شد و پارکی م در مجاورت آن در پیوستگی با محوطه تئاتر شهر طراحی و احداث شد.

وی افزود: تئاتر شهری که در سال کرونا بی رونق رها شده است؛ مسجدی در جنوب تئاتر شهر با معماری چالش برانگیز که هنوز به بهره برداری نرسیده است؛ محوطه بی نظم و نابسامان تئاتر شهر، و پارکی با مجموعه ای از معضلات اجتماعی.واقعیت این است که مجموعه تئاتر شهر و محوطه آن وضعیت مناسبی ندارد. در هفته‌های اخیرگلایه ‌هایی از سوی هنرمندان تئاتر در انتقاد از وضعیت نامناسب محوطه تئاتر شهر مطرح شده است. چگونه می‌توان دغدغه‌ هنرمندان به‌عنوان نخستین ذینفعان این مجموعه را نادیده گرفت؟ تئاتر شهر، خانه اهالی تئاتر است و وقتی هنرمندان از فضای ناامن و ناایمن پیرامون این خانه از مدیریت شهری گلایه می‌کنند، نمی توان نسبت به آن بی تفاوت بود.

وی ادامه داد: در هفته های اخیر، در برخی رسانه ها مطالبی در رابطه با ضرورت ایجاد حائل فیزیکی میان محوطه تئاتر شهر و پیرامون آن مطرح شده است. برخی از مدیران، در توجیه این سخن چنین استدلال می کنند که امنیت و ایمنی در محوطه پیرامون تئاتر شهر کاهش پیدا کرده است، پس باید این محوطه محصور شود. چنین مواضعی البته در سال‌های پیش نیز مطرح شده است. محوطه پیرامون تئاتر دچار آسیب هایی است و نمی شود نافی آن شد.

اعطا اضافه کرد : برخی از رفتارهای ناهنجار که آنجا انجام می شود در شان آن نقطه از شهر نیست. از دیگر سو، مجموعه ای از رفتارها و اقدامات توسط برخی، تئاتر شهر به عنوان یک اثر ثبت شده در فهرست ملی را در معرض تخریب قرار داده است و نمی توان نسبت به آن بی توجه ماند و صرفا نظاره گر بود.

وی تاکید کرد: اما اینکه چه راهکاری می توان اندیشید، این راهکار حتما جداسازی محوطه تئاتر شهر از شهر نیست. تئاتر شهر چنانکه از نامش پیداست، متعلق به شهر است و همین نکته که در مهمترین تقاطع شهر که کانون و قلب فرهنگی، هنری و دانشگاهی شهر نیز هست ، چنین شخصیتی به آن داده است. امروز، پیداست که محوطه تئاتر شهر، رها شده است. تصویر غم انگیزی که از این ساختمان مهم شهر که معماری کم نظیری هم دارد، در ایام کرونا، در کمال تأسف بی شباهت به ساختمان های متروک نبوده است. ساختمان ارجمند و پرخاطره تئاتر شهر بی رونق مانده است و محوطه پیرامون آن بی شباهت به یک فضای بی دفاع شهری نیست. روشن است وقتی فضای شهری بی رونق می شود، وقتی فضای شهری رها می ماند؛ ظرفیت های ناامنی و ناایمنی در آن افزایش می یابد و فضای بی دفاع شهری مفهومی جز آن ندارد. در تیرماه گذشته که میدانگاه هفت تیر افتتاح می شد، یکی از سخنرانان مراسم بودم. گفتم میدان گاه هفت تیر، امشب افتتاح شده است. مبارک است. اما نگرانی اصلی من این است که امشب که مراسم افتتاح به پایان رسید و همه ما از اینجا رفتیم، از فردا اینجا چه خواهد شد؟ آیا قرار است به حال خود رها شود و یا اینکه شهرداری باید برنامه روشنی برای مدیریت این فضای شهری داشته باشد؟ شهردار محترم نیز در سخنان شان این نکته را تایید کردند.

این عضو شورای شهر تهران ادامه داد: واقعیت این است که در سالهای اخیر، مجموعه مطالعاتی به منظور تهیه سند مدیریت و بهره برداری از فضاهای عمومی شهر انجام شده و در جلسات مختلفی ارایه شده است. هنوز روشن نیست که چرا همکاران ما در شهرداری تهران، بر مبنای این مطالعات و هرآنچه که لازم است، نظام مدیریت و بهره برداری فضاهای عمومی در شهر را تبیین نمی کنند. ایجاد حصارفیزیکی میان محوطه تئاتر شهر و فضای عمومی شهر، پیام نامناسبی به شهروندان می دهد. ممکن است گفته شود این اقدام برای کنترل آسیب های اجتماعی و تامین ایمنی و امنیت است. اما صحیح تر این است که تامین ایمنی و امنیت این مجموعه از طریق مدیریت فضای عمومی و رونق بخشی به آن و تعریف رویداد در آن صورت بگیرد. حصارکشی، ارتباط شهروندان و هنرمندان را مخدوش می کند. توجه کنیم که اصلا مکان یابی این ساختمان در این نقطه از شهر، و طراحی آن با این ایده که در یک فضای شهری واقع شود، پیام روشنی دارد. پیام آن این است که باید بین فضای شهری و شهروندان با هنر و اهالی هنر ارتباط مستمر وجود داشته باشد. ایجاد دیوار و حصار، چه به لحاظ کارکردی و چه به لحاظ نمادین، مخدوش کردن ارتباط شهروندان و اهالی هنر است.

اعطا تاکید کرد: تحلیل ذی‌نفعان، بعد فراموش‌شده ما در تصمیمات سیاستی است. اینکه سنجه ما برای تحلیل نفع و زیان شهروندان در یک سیاست، تنها به برخی از کاربران آن محدود شود، یعنی نادیده گرفتن بی‌شمار افرادی که نه می‌توان و نه ممکن است به تمامی‌ آنان دسترسی پیدا کرده حتی آنها که شاید گذرشان مستمر و مدام به چهارراه ولیعصر نیفتد، اما در زیان محدودسازی عرصه عمومی آن شریک خواهند بود. ایجاد حصار فیزیکی با توجیه محافظت ، مخالف رویکرد و مرجعیت کلان سیاستگذاری این دوره و شعار «تهران، شهری برای همه» است. با نادیده گرفتن نفع و زیان بخش مهمی از ذی‌نفعان شهر، نباید به روح عرصه عمومی شهر آسیب رساند. بنابر اهمیت و ضرورت یک تصمیم سیاستی، آثار نادیده گرفتن و طرد بخشی از ذینفعان تنوع خواهد بود. آنچه مرجع سیاستگذاری و رویکرد ما در اداره شهر است؛ طرد نکردن همه شهروندان در سیاست‌ها و اقدامات است؛ اصلی غیرقابل معامله و غیرقابل انکار که نمی‌توان به بهانه مطالعه و مطالبه تعداد محدودی از ذینفعان آن را کم اهمیت جلوه داد. شهری برای همه، یعنی پاسداشت حقوق همه ذی‌نفعان در تمام وجوه سیاستی ما و نه انکار حق بسیاری به بهانه برخی سهل انگاری ها در مدیریت، بهره برداری و حفاظت آنچه به عنوان فضای شهری به همه شهروندان تعلق دارد.

وی ادامه داد: فضای عمومی را باید مدیریت کرد و نمی‌شود با توجیه ایمنی و امنیت در اولین قدم به حصارکشی و دیوارکشی فکر کرد. رویکرد عمومی ما در شورا توسعه فضاهای شهری است. اگر مصوبات شورای اسلامی شهر تهران در رابطه با فضاهای شهری را مرور کنیم، سیاست توسعه فضای عمومی شهر در آن ها با جدیت دنبال شده است. ما در شورا، دسترسی آزادانه به فضاهای شهری را یکی از مصادیق حقوق شهروندان می دانیم و معتقدیم نباید این حق همگانی را از شهروندان سلب کرد و فضای عمومی شهر را محصور کرد. به ویژه در قلب فرهنگی هنری پایتخت، که در دهه های گذشته، در اختیار همه شهروندان و اهالی فرهنگ و هنر بوده است. این حق همگانی یعنی برخورداری از فضای عمومی شهر را نمی توان و نباید از شهروندان سلب کرد. اینجا کانونی است که در چند دهه اخیر همواره محل آمد و شد آزادانه همه شهروندان بی‌هیچ حد و مرز و بی‌هیچ تفکیک اجتماعی و گروهی و صنفی بوده است. اساسا ویژگی فضاهای عمومی شهر چنین است که در آنها، طبقه بندی اجتماعی و تفکیک شهروندان اتفاق نمی‌افتد و زمینه تعاملات اجتماعی آزادانه همه شهروندان را فراهم می‌کند.

وی تصریح کرد: حالا در این مورد خاص یعنی محوطه پیرامون تئاتر شهر، با مجموع ویژگی هایی که دارد، یعنی به عنوان مهم ترین مرکز اجرای تئاتر در کشور، به عنوان مجموعه ارزشمند به لحاظ معماری و ثبت شده در فهرست میراث ملی و به عنوان یک فضای شهری غیرقابل تفکیک از شهر، باید برنامه مدیریت و بهره برداری به سرعت تهیه و مسئولیت های هر دستگاه در آن مشخص شود و این برنامه مورد توافق همگان قرار بگیرد.

حیات بناهای عمومی، به یکپارچگی با شهر است. بنای عمومی را که عملکرد عمومی دارد، نمی‌توان از شهر منتزع کرد. به‌ویژه، وقتی کاربری و عملکرد آن بنای عمومی از جنس هنر باشد، تنیده شدن آن در تار و پود شهر، ضرورت بیشتری می‌یابد. وقتی نظام مدیریت و بهره‌برداری روشنی وجود ندارد و مدیریت شهری مسئولیت خود را در قبال چنین ماموریتی انجام نمی‌دهد، برای اصلاح این وضعیت اگر در گام اول به سراغ ایجاد مرز فیزیکی و حصار برویم، چنین اقدامی پیام اجتماعی مناسبی ندارد. گمان می‌کنم حتی کسانی آن را پیامی سمبلیک به‌معنای جدایی هنرمندان از سایر شهروندان تعبیر کنند. باید به گونه ای عرصه عمومی تئاتر شهر را مدیریت کنیم که مرزهای آن، نه در محوطه پیرامونی آن، بلکه منطبق بر مرزهای شهر باشد.

سخنگوی شورای شهر تهران افزود: در دی ماه امسال تعدادی از اهالی تئاتر در برابر مجلس شورای اسلامی تجمع کردند و یکی از مطالبات اصلی آنها، رفع خسارت های ناشی از کرونا بود. در ایام کرونا که عملا هنر نمایش تعطیل شده است، طبیعی است که هنرمندان گرامی اهل تئاتر در مضیقه قرار می گیرند. خب، حالا در آستانه بهار، چرا از فضای عمومی تئاتر شهر برای اجرای تئاتر استفاده نشود؟ با برنامه ریزی و مدیریت اجرای تئاتر در فضای عمومی، حتما به میزان قابل توجهی این مجموعه امن و ایمن می شود و حتما شهروندان هم استقبال می کنند. حتما بافت اجتماعی این نقطه که قلب فرهنگی هنری شهر است، به وضعیت مناسبی برمی گردد.