برخورد جناحی با احیای برجام ممنوع است

روزنامه «آرمان ملی» با حشمت‌ا... فلاحت‌پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم و کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.

حــواشی پیــرامون برجام؛ احتمال لغو تحریم‌ها و بــازگشت آمریکا به برجام را چگونه ارزیابی مــی‌کنید؟ فکر می‌کنید میانجیگری می‌توانـد راه‌حلی برای عبور از شرایط فعلی باشد؟

واقعیت مساله این است که ایران و ایالات‌متحده آمریکا به دلایل تاریخی ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند و حتی جدا از رابطه هیچ مکانیزمی هم برای حل اختلافات با یکدیگر ندارند. اختلافات ایران و آمریکا در سال‌های اخیر به صورت لاینحل مانده و تجربه نشان داده هیچ کشوری مانند ایران و آمریکا طالب داشتن میانجی نبوده‌اند. کشورهای مختلف به‌دنبال این هستند که میانجی برای حل اختلافات این دو کشور شوند و نمونه آخر آن هم رئیس‌جمهور فرانسه مکرون بود که میانجی‌گری بین ایران و آمریکا را دنبال می‌کند. کشورهایی که به دنبال میانجی‌گری هستند، دلشان برای منافع ملی ایران نمی‌سوزد بلکه میانجیگری را کانال دستیابی به منافع کشورهای خودشان هدایت می‌کنند.

کمااینکه در حال حاضر مکرون در سیاست چندجانبه‌گرایانه آمریکا به دنبال جایی برای خودش می‌گردد و به همین دلایل هم به دنبال میانجیگری بوده و می‌خواهد چراغ سبز به عربستانی‌ها نشان دهد و منافع خودش را در حضور عربستان در مذاکرات ایران و آمریکا می‌بیند. وقتی که مکانیزم مستقیمی بین ایران و آمریکا وجود نداشته باشد، شرایط به این سمت حرکت خواهد کرد. دو طرف ایران و آمریکا درباره بازگشت به برجام صحبت می‌کنند و سعی دارند تا طرف مقابل اول به برجام برگردد. من پیش از این هم اعلام کردم که برای مذاکره ایران و آمریکا چهار راه وجود دارد و اعلام کردم که دوطرف باید با یکدیگر وارد مذاکرات شوند. اما نسبت به گذشته یکسری اتفاق‌هایی در حال شکل‌گیری است و آمریکایی‌ها به دنبال این هستند که تحریم‌ها را افزایش ندهند و تحریم‌ها را به آن سقفی که در دوره اوباما وجود داشت برگردانند تا بیش از آن تحریم علیه ایران شکل نگیرد.

سیاستمداران طرفدار بایدن به دنبال این هستند که تحریم‌ها را تعدیل کنند و فکر می‌کنند تحریم‌هایی که در دوران ترامپ وضع شد، شرایط کشور را پیچیده‌تر کرد. اما مساله مهم‌تر این است که وزیر امورخارجه آمریکا از طرف بایدن مامور می‌شود تا تیم مذاکره با ایران را تشکیل بدهد و آقای رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران می‌شود و آنها به‌دنبال ورود به دیپلماسی ایرانی هستند. این اتفاق‌ها همه جنبه‌های مثبت موضوع برای مذاکره ایران و آمریکاست و از همه مهم‌تر این است که بعد از رفتن ترامپ برجام در حال نمایان شدن است و کشورهایی مانند فرانسه و حتی روسیه اعلام کردند که به دنبال احیای برجام هستند و در شرایطی که زمستان ترامپیسم تمام شده، برجام شاید در دوره بایدن به سمت احیا شدن حرکت کند.

چرا فرانسه اصرار به حضور عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در برجام دارد؟

فرانسه طرف تاثیرگذاری در برجام نیست و تحریم‌های ترامپ فقط به دنیا نشان داد که برجام دو طرف اصلی دارد و مابقی کشورها تاثیرگذار نیستند. فکر می‌کنم که گفت‌وگوی تلفنی بایدن و مکرون خوب پیش نرفته که موضع‌گیری‌هایی در این مساله در حال صورت گرفتن است. بعضی ادعا می‌کنند که برجام با حضور بعضی کشورهای منطقه‌ای می‌تواند جایگاه خود را تقویت کند، در صورتی چنین سخنانی را بیان می‌کنند که به نظر می‌آید این کشورها در سیاست بایدن جایگاهی نخواهند داشت، نتانیاهو با تماس‌های تلفنی نسبت به سیاست بایدن انتقاد دارد. درصورتی‌که رئیس‌جمهور جدید آمریکا با دستوری از ائتلاف با عربستان در جنگ یمن پایان داد و فرانسه هم به دنبال یارگیری از طرف کسانی بوده که منتقد سیاست خارجی بایدن هستند و احساس می‌کند که جایگاه فرانسه در برجام تعدیل شده است. فرانسه به نظر می‌آید که دوست دارد نقش پلیس بد را در مذاکرات جدید ایران و آمریکا بازی کند و اگر اتفاقات را بررسی کنید متوجه خواهید شد که روابط بین‌المللی خیلی واقعی‌تر از آن است که در تحلیل‌های بین‌المللی بیان می‌شود.

قطعا بایدن به کشورهای اروپایی گوشزد کرده که در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ هیچ اقدام عملی در مقابل تحریم‌های یکجانبه ترامپ نتوانسته‌اند انجام بدهند. واقعیت قضیه این است که کشورهای اروپایی جایگاهی غیر از پیروی از سیاست آمریکا ندارند و لذا به همین دلیل مکرون یک موضوع بدعت‌آمیزی تحت عنوان دعوت از عربستان را برای مذاکرات ایران و آمریکا را مطرح کرد و به دنبال دعوت از بازیگرانی بود که خودشان را بازندگان انتخابات آمریکا می‌دانند. رژیم صهیونیستی و عربستان جزو کشورهایی هستند که در زمان ترامپ نوعی حق وتو برای خودشان قائل بودند، حالا چشم انتظار یک تماس تلفنی از کاخ سفید هستند.

از لحاظ عملی هم اتفاقاتی در زمان ریاست‌جمهوری بایدن رخ داده، مانند اعلام خروج آمریکا از ائتلاف به رهبری عربستان برای جنگ با یمن و تلاش‌هایی که دموکرات‌های آمریکا برای احیای نقش عربستان سعودی در ۱۱ سپتامبر انجام می‌دهند. خیلی از بازیگران منطقه‌ای به دنبال این هستند که برجام را تحت‌الشعاع یکسری گفت‌وگوها و منافع ملی نشان دهند که البته با تمام این مسائل نباید این موضوع را فراموش کنیم که بایدن نگفته بدون قید و شرط به برجام بازخواهد گشت.

آمــریــکایی‌ها برای مذاکره با دولت روحانی دچار شک و تردید هستند و در حال بررسی دولت آینده ایران هستند. از دیدگاه شما بایدن به برجام بازخواهد گشت؟

هرچند که در داخل آمریکا دولت‌ها مستقل عمل می‌کنند و رئیس‌جمهور جدید آمریکا برخلاف ترامپ اعلام می‌کند که به برجام بازخواهد گشت، اما یک واقعیتی وجود دارد که کشورها در نوع چینش تیم مذاکرات خود پیامی برای کشور متقابل دارند و به‌هرحال پرونده هسته‌ای ایران در شورای امنیت ملی است و اگر در آنجا تصمیمی گرفته شود، حتی رئیس‌جمهور هم نمی‌تواند از آن تخطی کند و توصیه می‌کنم که رئیس‌جمهور به دنبال این نباشند که بهانه به دست دشمنان بدهند و بهترین تصمیم را در حوزه سیاست خارجی اتخاذ کنند. به این مساله توجه کنید که نوع حکمی که بایدن به بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا داد، بسیار جالب است و بایدن از وزیر جدید امور خارجه آمریکا خواست تا تیم مذاکره‌کننده با ایران را طراحی کند.

معنای این موضع این است که ایران می‌تواند در این تیم نوعی از سیاست خارجی آمریکا را مشاهده کند. به‌طور طبیعی در ایران با موضوع برجام نباید استفاده جناحی و انتخاباتی کرد و به‌هر‌حال باید جایگاه برجام، تیم مذاکره‌کننده و مابقی موضوعات مربوط به آن بررسی شود. برجام باید یک جایگاهی در شورای امنیت ملی داشته باشد که هر دولتی هم سرکار بیاید موظف باشد که قراردادهای بین‌المللی را اجرا کند.