خروج عراق از عمق استراتژیک اقتصاد ایران

روابط ایران و همسایه غربی حالا وارد دوران جدیدی شده است. با مشخص شدن سیاست‌های دولت جدید عراق در قبال ایران، جهت‌گیری‌ها در حال روشن شدن است.

روزنامه توسعه ایرانی: روابط ایران و همسایه غربی حالا وارد دوران جدیدی شده است. با مشخص شدن سیاست‌های دولت جدید عراق در قبال ایران، جهت‌گیری‌ها در حال روشن شدن است.

هرچند مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر جدید عراق هیچ‌گاه مواضع ضد ایرانی در سخنانش نداشته است و اولین سفر خارجی وی به تهران بود، اما اقدام چندانی نیز برای حل مشکلات دو کشور در دستور کار قرار نداده و انبوه مذاکرات و رفت‌و‌آمدهای دیپلماتیک در حد تعارفات باقی مانده است.

ایران همچنان مطالبات خود از عراق را دریافت نکرده و رقمی در محدوده ۵ میلیارد دلار از پول‌های ایران در این کشور بلوکه شده است.

عدم حل مشکل نشان از آن دارد که سفرهای همتی، رئیس کل بانک مرکزی به این کشور همچنان دستاوردی ملموس نداشته است. این پول‌های بلوکه شده مطالبات ایران از محل صادرات گاز و برق به این کشور را تشکیل می‌دهد، اما آیا این ناکامی دلیل موجهی برای عقب‌نشینی است؟ سیدحمید حسینی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق در گفت‌وگو با «توسعه ایرانی»، پاسخ منفی قاطعانه‌ای به این سئوال می‌دهد و می‌گوید: هرچند دولت جدید عراق، از نظر من، عزمی برای توسعه روابط با ایران ندارد، اما باید از سایر ظرفیت‌های دیپلماتیک بهره برد چون عراق تنها محدود به دولتش نمی‌شود.

وی سفر رئیس قوه قضاییه به عراق را اقدامی مثبت دانست و تاکید کرد: پارلمان عراق اهمیت فوق‎العاده‌‎ای در مناسبات این کشور دارد در نتیجه باید مجلس ایران از این ظرفیت بهره بالایی ببرد. به گفته وی فعال شدن اتاق‌های بازرگانی و سایر نهادهای اقتصادی و فرهنگی نیز در این حوزه ضرورت دارد.

وی معتقد است عراقی‌ها در ماه‌های اخیر روی خوشی به ایران نشان نداده‌اند و حتی در شرایطی که مرزهایشان با دیگر کشورها باز بود، به بهانه کرونا مرزهایشان را با ایران بستند و مانع از صادرات ایران شدند.

وی گفت: متاسفانه برای صدور ویزا همکاری نمی‌کنند، هر چند قبلا به بهانه شیوع کرونای جهش‌یافته، ورود اتباع ایرانی به کشورشان را ممنوع کرده بودند اما حالا حتی پس از خارج کردن اسم ایران از فهرست ممنوعیت‌ها، باز می‌بینیم که برای ایرانی‌ها ویزا صادر نمی‌کنند.

به گفته وی همه تلاش‌ها برای برگزاری کمیسیون مشترک دو کشور بی‌نتیجه ماند و با وجود تشکیل کمیسیون مشترک، توافق‌ها هیچ کدام به قرارداد تبدیل نشد چراکه افرادی که اختیار امضای قرارداد داشتند، در این کمیسیون حضور نداشتند.

ضرورت خروج از انزوا

نایب رئیس اتاق ایران و عراق، با تاکید بر اینکه هنوز توافق عملی برای آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران در عراق حاصل نشده است، گفت: باید با به‌کارگیری سیاست فعال این جو تحت‌تاثیر قرار گیرد.

همه تلاش‌ها برای برگزاری کمیسیون مشترک ایران و عراق بی‌نتیجه ماند و با وجود تشکیل کمیسیون مشترک، توافق‌ها هیچ کدام به قرارداد تبدیل نشد چراکه افرادی که اختیار امضای قرارداد داشتند، در این کمیسیون حضور نداشتند

حسینی با اشاره به اینکه عملکرد مقامات عراقی در دولت این کشور چندان به نفع گسترش سیاست‌ها با ایران نیست، افزود: دولت جدید عراق در شرایطی روی کار آمد که اعتراضاتی ضد ایرانی در این کشور صورت می‌گرفت و در نتیجه افرادی در این دولت مسئولیت گرفتند که گرایش آنها به سمت ایران نیست. به گفته وی به نظر می‌رسد این دولت گرایش‌هایی نزدیک به اردن، عربستان، اسرائیل یا مصر دارد تا ایران و چین.

وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد لازم است از ظرفیت‌های خارج از دولت برای برقراری ارتباط اقتصادی و سایر موارد بهره جست.

حسینی با انتقاد جدی از سیاست‌های انفعالی در قبال عراق تاکید کرد: حتماً ایران به نوعی پیمان منطقه‌ای با محوریت قرابت جغرافیایی و فرهنگی برای گسترش روابط با همسایگان خود خصوصاً عراق نیاز دارد و دستگاه دیپلماسی ایران نباید در توسعه تعاملات با عراق به حالت انفعال درآید.

حسینی با تاکید بر ظرفیت بالای بازار عراق گفت: عراق کشور حساسی است و صحنه رقابت‌های فراوان کشورها تلقی می‌شود؛ اما نکته مهم اینجاست که در حال حاضر کشورهای زیادی در بازار عراق فعال هستند و در صورت عدم فعالیت منسجم ایران جایگاه ایران از دست خواهد رفت.

به گفته وی ترکیه و چین بیشترین حضور را در بازار عراق دارند؛ در عین حال در حال حاضر کلیت کالاهایی که ایران، ترکیه و چین به عراق صادر می‌کنند اشتراک زیادی ندارند و هر کدام بخشی از بازار این کشور را از آن خود کرده‌اند، اما قرارگیری در موضع انفعال می‌تواند بازار ایران را در این کشور با خطر مواجه کند.

حسینی نکته مهمی را در موضوع ارتباط با عراق مورد اشاره قرار داد و گفت: به هر حال در برخی از نهادها دستگاه‌ها و جریان‌های فکری ضدیت‌هایی با ایران دیده می‌شود و باید قبول کرد که بعثی‎ها هنوز در ساختارهای دولتی عراق نفوذ دارند و همچنین پان‌عرب‌ها و ناسیونالیست‌ها با ارتباط این کشور با ایران مشکل دارند اما اگر ما بتوانیم دست به اقناع افکار عمومی عراق درخصوص توسعه تعاملات با ایران بزنیم بی‌تردید بخش مهمی از مشکلات برطرف خواهد شد.

به گفته وی ایران در سال‌های اخیر کنار دولت و ملت عراق بوده است و نباید این اقدامات سبب از دست رفتن عمق استراتژیک اقتصادی ایران در این کشور شود.

اهمیت استراتژیک عراق برای ایران در کجاست؟

عراق تنها خریدار گاز و برق از ایران نیست. فرزاد پیلتن، مدیرکل دفتر ادبی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت درباره حجم صادرات غیر نفتی ایران و عراق می‌گوید: در ٧ ماه ابتدایی امسال، ایران ۵ میلیارد دلار کالا به عراق صادر کرده است. وی با اشاره به اینکه عراق کشور مهمی برای کالاهای صادراتی ایرانی تلقی می‌شود، تاکید کرد: این کشور در این مدت سهمی ۲۷ درصدی از مجموع صادرات ایران را به خود اختصاص داده و حتی بالاتر از چین در صدر بازارهای صادراتی ایران ایستاده است.

بررسی‌ها نشان می‌هد در ۷ ماهه ابتدایی امسال پس از عراق چین دومین خریدار بزرگ کالاهای ایرانی بوده است . این کشور تا پایان مهرماه ۴ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار کالا از ایران خریداری کرده است. در رتبه سوم، امارات با خرید د

ترکیه با یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار واردات از ایران رتبه بعدی و در نهایت افغانستان با یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار واردات از ایران رتبه پنجم اهداف صادراتی کشور را از آن خود کرده‌اند. همین آمار نشان می‌دهد اهمیت عراق در معادلات اقتصادی و صادراتی ایران تا چه میزان بالا است.

عراقی‌ها چه کالاهایی از ایران می‌خرند؟

به گفته مدیرکل دفتر عربی و آفریقایی سازمان توسعه تجارت عراق علاوه بر گاز و برق انواع کالاهایی مانند میله‌های آهنی، گوجه‌فرنگی، کاشی و سرامیک، هندوانه تازه، کولرهای آبی، رب‌گوجه‌فرنگی، قطعات توربین‌های بخار، پنیر و بیسکویت و اقلامی از این دست را از ایران وارد می‌کنند اما این نکته حائز اهمیت است که رقبای ایران فعالیتی بسیار فراگیر برای در اختیار گرفتن بازار عراق را در دستور کار خود قرار داده‌اند.