آشتی‌کنان تلویزیون و شاهنامه
پس از مدت‌ها کم‌توجهی به شاهکار فردوسی، برنامه متفاوت «فیروزان» با نقالی کودکان و طنین موسیقی زورخانه‌ای، روی آنتن است.
خراسان: هزار و چندسال از آن روز که حکیم فردوسی کار نظم شاهنامه را به پایان رساند، می‌گذرد و هنوز که هنوز است این کتاب برای اهلش حرف و نکته تازه دارد.
یکی از راه‌ها برای آشنایی مردم و به‌ویژه نسل جوان با متن شاهنامه و فرهنگ شاهنامه‌خوانی، کشاندنِ آن به دنیای هنر و تصویر و استفاده از شیوه‌های جذاب روایی است.
برنامه ادبی «فیروزان» که پخش آن از ۲۶ آذرماه در شبکه دوم سیما آغاز شده(هرچهارشنبه، ساعت ۱۹:۴۵) توانسته‌است با به کارگیری شیوه‌های متنوع روایت، از جمله نقالی و روایت زورخانه‌ای، داستان‌های شاهنامه را برای مخاطب نوجوان و جوان بازگو کند. به مناسبت پخش این برنامه ادبی که در خشک‌سالِ برنامه‌های ادبی تلویزیون، اتفاق مبارکی است، با تهیه‌کننده و کارگردان آن گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
تلویزیون برای شاهنامه برنامه نداشت
ایمان شیعه، تهیه‌کننده «فیروزان» درباره شکل‌گیری ایده ساخت برنامه و انتخاب متن شاهنامه گفت: «همیشه دغدغه ما در حوزه هنرهای نمایشی، ادبیات و نمایش‌های کهن ایرانی بوده است. ما قبلاً برنامه‌ای در حوزه شاهنامه نداشتیم. برنامه ادبی داشتیم، ولی به‌طور مشخص به متن شاهنامه پرداخته نشده بود. فروردین امسال در اوج کرونا، ایده تولید این برنامه شکل گرفت و کار شروع شد».
شیعه در ادامه صحبت‌هایش از استادان شاهنامه‌پژوه و مراکزی مانند دانشگاه فردوسی و کتابخانه ملی ایران که در فرایند ساخت برنامه «فیروزان» نقش داشته‌اند، یاد کرد: «دکتر اسدا... معظمی گودرزی که راوی این برنامه هستند، از استادان زبان‌شناسی و شاهنامه‌شناسی‌اند که سال‌ها در این زمینه کار کرده‌اند. مطالعه و ارتباط با دانشگاه فردوسی مشهد، کتابخانه ملی ایران و... در دسترسی ما به منابع کمک کرد تا کاری غنی از لحاظ علمی ساخته شود و از طرفی بتوانیم با مردم عادی که شاید تا به حال شاهنامه نخوانده‌اند، ارتباط برقرار کنیم».
آشنا کردن جوان‌ها با نقالی برایمان مهم بود
یکی از انواع روایت‌های شاهنامه در برنامه «فیروزان» نقالی کودکان و نوجوانان است. تهیه‌کننده برنامه درباره روند انتخاب نقال‌ها گفت: «برای من خیلی مهم بود که فرهنگ نقالی در میان کودکان و نوجوانان رواج پیدا کند و از همان سنین پایین با ادبیات کهن فارسی آشنا شوند. نقالان مسن و حرفه‌ای هم داشتیم، اما چون بخشی از رسالت شبکه دوم سیما در قبال مخاطبان کودک و نوجوان است، خواستیم این فرهنگ‌سازی را برای سنین پایین جامعه آغاز کنیم.
برای انتخاب نقالان هم با مراکز مختلف شاهنامه‌خوانی از جمله بنیاد فردوسی ارتباط برقرار کردیم که به کمک ما آمدند». شیعه در پاسخ به این‌که آیا تا به‌حال بازخوردهای این برنامه راضی‌کننده بوده است، گفت: «تا حالا ۶ قسمت از برنامه پخش شده و ۲۰ قسمت دیگر باقی مانده است. خیلی از کودکان و نوجوانان، پدرها و مادرها برنامه را دنبال کرده‌اند و خواسته‌اند تعداد قسمت‌های بیشتری در هفته پخش شود و زمان برنامه هم افزایش یابد. جالب این‌که ما تنها در سه برنامه اول، فراخوان نقالی پخش کردیم که تا کنون حدود ۶۰ فیلم نقالی برای ما ضبط و ارسال شده است».
4 نوع روایت در 15 دقیقه
در ادامه به سراغ زهره غلامی، کارگردان برنامه ادبی «فیروزان» رفتیم و از او درباره انواع شیوه‌های روایت در این برنامه پرسیدیم که گفت: «نقالی یکی از قدیمی‌ترین شکل‌های روایت در ایران است؛ ادبیات شفاهی ما توسط نقالان سینه‌به‌سینه روایت شده است؛ بنابراین، یکی از بهترین شیوه‌های روایت بود که تنوع روایتِ صرف ما را بیشتر می‌کرد. ادبیات زورخانه‌ای هم در ایران قدمتی طولانی دارد.
ازاین‌رو موسیقی برنامه هم از همین جنس انتخاب شد. موشن‌گرافیک‌های برنامه هم از نقاشی‌های کلاسیک ایرانی بهره گرفته و به تفهیم روایت کمک کرده‌است. در نتیجه ما چهار روایت داریم؛ روایت راوی که به شکل تخصصی وارد می‌شود، بعد روایت نقالی، سپس مرشدخوانی و دیگری ساختار موشن‌گرافیک که به شکل دیگری روایت می‌کند».
غلامی درباره این‌که «فیروزان» به همه یا بخشی از داستان‌های شاهنامه می‌پردازد، گفت: «در فصل اول بخش اساطیری و پهلوانی روایت می‌شود. ما در قسمت‌های پخش‌شده، بخش اساطیری را به پایان رسانده‌ایم و وارد بخش پهلوانی(از زمان تولد زال) شده‌ایم. بخش پهلوانی با مرگ رستم به پایان می‌رسد. هدفمان این است که در فصل دوم وارد بخش تاریخی شاهنامه شویم و داستان‌هایی از بخش اساطیری که باقی مانده است، از جمله داستان ضحاک را هم روایت کنیم».
ارسال نظر