انسولین‌های قلمی، از چین وارد می‌شود

جهان صنعت: هزاران بیمار دیابتی در چند روز گذشته با هشتگ «انسولین نیست» فریاد خود را به گوش مسوولان رساندند. از میان دست‌کم ۵ میلیون بیمار دیابتی در کشور بیش از ۶۰۰ هزار نفر آنها باید روزانه انسولین استفاده کنند. انسولین برای بیماران دیابتی همانند آب برای ماهی است، به طریقی انسولین کلید ورود قند به داخل اکثر سلول‌هاست و در نبود آن قند خون به میزان زیادی افزایش می‌یابد. تا قبل از تولید انسولین تزریقی افراد دارای تشخیص دیابت برای مدت زیادی زنده نمی‌ماندند.

در واقع پزشکان قادر به انجام کاری برای آنها نبودند. موثرترین درمان در آن زمان تجویز رژیم‌های غذایی بسیار شدید با حداقل کربوهیدرات مصرفی بود که تنها چند سال به طول عمر افراد دارای تشخیص دیابت می‌افزود. این رژیم‌ها گاهی آنقدر شدید بودند که منجر به مرگ بیمار از گرسنگی می‌شدند. امروزه از انسولین قلمی و تست نوار قند خون به عنوان بزرگ‌ترین دستاورد بشر یاد می‌کنند. اما نزدیک به یک سالی است که مسوولان واردات انسولین قلمی را محدود کردند و تولید داخلی را گسترش دادند. البته از آن نمی‌توان به تولید داخلی نام برد زیرا تمام اجزای آن از چین وارد می‌شود! فرامرز اختراعی رییس سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی در همین رابطه می‌گوید: «هرچند چهار ماه پیش دو کارخانه تولید انسولین قلمی در ایران افتتاح شد اما از ماده اولیه تا قلم آن، وارداتی است و در داخل مونتاژ می‌شود. نکته مهم اما این است که یک کارخانه، انسولین ویال هم در ایران تولید می‌کند که تنها ماده اولیه آن وارداتی است. سرنگ در ایران تولید می‌شود بنابراین هیچ مشکلی برای تامین نوع ویال وجود ندارد.» در روزهای اخیر بحث قاچاق دارو داغ شده است. طبیعتا وقتی با دلار ۴۲۰۰ تومانی دارو وارد می‌شود عده‌ای سودجو آن را با قیمت دلار ۳۲ هزار تومانی به کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان قاچاق می‌کنند.

اگرچه مشخص نیست چه افرادی پشت این قضیه هستند اما برخی داروسازان به دلیل نداشتن بودجه کافی با کمک یک سرمایه‌گذار داروخانه‌ای تاسیس می‌کنند. در این بین برخی از این سرمایه‌گذارها به دنبال کسب منفعت شخصی خود داروها را قاچاق می‌کنند. تعداد این افراد در صنف ۱۰ درصد است اما وجود آنان در این برهه زمانی اخلال در نظم دارو است. علی‌الخصوص در این وضعیت که دستور دادند تنها داروهایی وارد شود که تولید داخلی آن را نداریم. چندی پیش قرار شد از نظر تولید دارو به خودکفایی برسیم. به همین جهت واردات داروها به شدت کاهش یافته و تنها تعدادی از داروهای خاص وارد می‌شود. حالا بیماران دیابتی یا باید انسولین را از بازار سیاه هشت برابر قیمت داروخانه بخرند یا به انسولین‌های تاریخ‌گذشته متوسل شوند.

متاسفانه دارو‌های موجود در بازار سیاه به هیچ وجه قابل اطمینان نیست و شاید تقلبی باشد. سازمان غذا و دارو باید جوابگوی کمبود دارو باشد که نیست اما در این باره شانه‌ساز گفته بود: «به بیماران توصیه می‌کنیم با مشورت پزشک خود به جای قلم از ویال انسولین رگولار و NPH که هیچ تفاوتی با انسولین پن (قلمی) ندارد و به وفور در بازار یافت می‌شود، استفاده کنند و با توجه به تفاوت فاحش قیمت این دارو در داخل نسبت به سایر کشورهای منطقه، ان‌شاءالله در آینده نزدیک این دارو بر اساس کدملی بیماران توزیع خواهد شد تا دیگر نگرانی از بابت تهیه آن احساس نکنند.»

واردات ۵/۱ برابری صحت ندارد

انسولین در داروخانه‌ها در حالی نایاب شده که رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران می‌گوید ۵/۱ برابر نیاز کشور انسولین وارد کرده‌اند اما کمبود آن به دلیل قاچاق معکوس انسولین است. ولی دیروز بعد از انتشار این خبر رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران خبر منتشر شده درباره واردات ۵/۱ برابر نیاز کشور به انسولین به کشور را رد کرد و گفت واردات این محصول در سال جاری کاهش نیز یافته است.

محمود نجفی‌‌عرب گفت: متاسفانه در خبر اخیری که نقل قول شده بود یک اشتباه مهم وجود داشت. من اعلام کردم که با توجه به مشکلات مختلف در ارز ۴۲۰۰ تومانی و قاچاق معکوس دارو ما حتی اگر ۵/۱ برابر نیاز کشور انسولین وارد کنیم نیز باز هم احتمالا در بازار مشکلات وجود خواهد داشت. این به هیچ عنوان به معنی واردات این محصول بیش از نیاز به کشور نبوده است.

به گفته وی آمارها نشان می‌دهد در سال گذشته تعداد انسولین‌های قلمی واردشده به کشور چیزی بین ۱۵ تا ۱۷ میلیون عدد بوده است و براساس آخرین بررسی‌ها قطعا این آمار در سال جاری پایین‌تر بوده است که بخش عمده‌ای از آن به موضوع تحریم‌ها و دشواری در تامین ارز و جابه‌جایی آن بازمی‌گردد.

رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق تهران با انتقاد از تداوم تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی بیان کرد: متاسفانه با وجود تمام هشدارهایی که بخش خصوصی در این زمینه داد دولت همچنان بر تخصیص این نوع ارز تاکید دارد. یکی از اصلی‌ترین اشکالات به وجود آمده در این مسیر این است که داروهای ساخت داخل تنها برای مواد اولیه ارز دولتی می‌گیرند اما برخی داروهای وارداتی به طور کامل این ارز را دریافت می‌کنند. در چنین شرایطی واردات دارو برای برخی سودجویان به صرفه می‌شود و آنها از طریق قاچاق معکوس این داروهای وارداتی را بعضا از کشور خارج می‌کنند. از این رو موضوع قاچاق دارو امری قطعی است و یکی از اصلی‌ترین عوامل آن، ارز ۴۲۰۰ تومانی است.

به گفته وی بخش خصوصی بارها پیشنهاد داده که دولت به جای تخصیص این ارز، حمایت‌های خود را از بیمه‌ها و افراد بیمار انجام دهد تا ضمن انجام یک حمایت مستقیم، امکان قاچاق معکوس دارو نیز از بین برود.

۱۱ درصد ایرانی ها دیابت دارند

براساس آخرین آمار‌ها ۱۱ درصد از جمعیت بالای ۲۵ سال را بیماران دیابتی تشکیل می‌دهند. همین جامعه آماری نگران نیاز دارویی خود هستند و تلاش می‌کنند صدای دلهره‌هایشان را به گوش مسوولان برسانند. عاطفه یکی از آنها به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «من دیابت شور یا دیابت بی‌مزه دارم. اغلب اوقات مشکل افت قند خون دارم و همیشه سدیم من بالاست، وقتی حالم خیلی بد باشد »یزان قند خونم به ۴۰۰ هم می‌رسد.

من از سال ۱۳۸۷ تا همین لحظه درگیر هستم و فقط یک نوع دارو برای درمان من وجود دارد که آن هم نایاب شده. اگر نتوانم انسولین پیدا کنم باید آب زیاد بخورم که در مقابل سدیم خونم بالا می‌رود و قند خونم افت شدید پیدا می‌کند، متاسفانه به سرعت تمام بدنم ورم میکنه و در ۳۰ سالگی هر لحظه ممکن است سکته کنم. البته پزشک‌ها گفتند در خوش‌بینانه‌ترین حالت امکان دارد فلج شوم.»

یک سال است انسولین نایاب شده!

رعنا یکی دیگر از بیمارانی که با کمبود انسولین دست و پنجه نرم می‌کند، به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «مشکل کمبود انسولین برای امروز و دیروز نیست بلکه بیشتر از یک سال است درگیر پیدا کردن آن هستیم. از همان یک سال پیش دکتر به من گفت حتما تعداد زیادی انسولین بخر و جمع کن چون انگار قرار است دیگر نمونه خارجی آن وارد نشود. در حال حاضر نوار تست قند خون هم موجود نیست. شاید باور نکنید دیروز ۱۵ تا داروخانه رفتم اما حتی یک دانه انسولین هم پیدا نکردم. من باید روزی سه بار این دارو را تزریق کنم. اگر یک روز نزنم قندم به ۵۰۰ می‌رسد که فقط یک بیمار دیابتی می‌فهمد ۵۰۰ یعنی چه. از طرفی مسوولان می‌گویند از انسولین تولید داخل استفاده کنیم اما

من سال‌هاست انسولین قلمی مصرف می‌کنم و نمی‌دانم اگر در حال حاضر انسولین ایرانی استفاده کنم بدنم چه واکنشی نشان می‌دهد. چه بسا انسولین‌های قلمی که می‌گویند تولید ایران است را از چین وارد می‌کنند! که اصلا قند را پایین نمی‌آورد و دکترم هم به من گفته به هیچ عنوان از داروهای ایرانی استفاده نکنم.» همه اینها در حالی است که گفته می‌شود دیابت، پنجمین علت مرگ و میر در ایران است.

من دیابت نوع یک دارم

فاطمه دانشجوی علوم‌پزشکی تهران است که پیش‌تر از اینکه هنوز واکسن آنفلوآنزا به دستش نرسیده، ناراضی بود زیرا در این روزهای کرونایی مجبور است برای کارآموزی به بیمارستان برود. حالا بعد از گذشت یک ماه به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «من دیابت نوع یک دارم و هنوز واکسن آنفلوآنزا به ما دیابتی‌ها ندادند که هیچ، در حال حاضر انسولین قلمی هم در هیچ داروخانه‌ای موجود نیست. به عقیده من دولت‌ها درصدد حذف قشر پرمصرف و ضعیف‌اند. ما بیماران برای آنها اهمیتی نداریم. نزدیک به ۴۰ تا داروخانه رفتم اما انگار انسولین قلمی آب شده و در زمین رفته. به همین دلیل من هنوز از نسخه قبلی‌ام استفاده می‌کنم. تا به امروز از انسولین تولید داخل استفاده نکردم چون دکترم گفته انسولین ایرانی هنوز امتحانش را کامل پس نداده و ممکن است روی تمام بدن‌ها تاثیر نگذارد یا برعکس تاثیر بگذارد. قبلا به ما توصیه می‌کردند انسولین ایرانی نخرید ولی با این شرایط می‌گویند مشکلی نیست بخرید ولی با دستگاه مداوم قند رو چک کنید.

که این کار واقعا برای ما بیماران سخت است. دکتر‌ها به تازگی می‌گویند از انسولین رگولار استفاده کنید ولی مصرف آن هم سخت است زیرا انسولین قلمی را اگر دیده باشید یه سوزن خیلی کوچک دارد که در هر مکانی حتی وسط خیابان هم می‌‌شود از آن مصرف کرد و میزان دوز کاملا مشخص دارد با عدد مشخص شده. برای بچه‌ها آن سرنگ و سوزن هم‌ ترس ایجاد می‌کند و هم تاثیر ثابتی ندارد، مثلا ممکن است آنها دچار افت شدید شوند و متوجه نشوند. انسولین رگولار هم به راحتی قابل حمل نیست و البته دکترها مصرف آن را توصیه نمی‌کنند.»

بازی‌های بیمه

علی ۲۰ ساله که مشکل دیابت دارد در این خصوص به «جهان‌صنعت» می‌گوید: «به تازگی برای اینکه بتوانم از طریق بیمه به عنوان یک فرد دیابتی انسولین دریافت کنم اقدام کردم اما متاسفانه اداره بیمه کلی بهانه آورد و در آخر هم کار من را انجام نداد. واقعا دلیل این امر را متوجه نشدم ولی در آنجا افراد زیادی مثل من بودند که موفق به دریافت این حق نشدند.»

دوز انسولین را کاهش دهید!

مدتی پیش همزمان با نایاب شدن کره در بازار، کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت از مردم خواست این خوراکی را کمتر مصرف کنند. جهانپور در ابتدا در توئیتی نوشت: «فقط خواستم یادآوری کنم این کالا از زمره کالاهای آسیب‌رسان سلامت است.» وی همچنین ساعاتی بعد در این ‌باره نوشت: «ولی خارج از مطایبه، محصولات لبنی پرچرب مانند کره از کالری و چربی اشباع بالایی برخوردارند و باید در حد متوسط از آنها استفاده کرد. بهتر است آنها را در کنار چربی‌های مفید برای قلب مانند روغن زیتون، آووکادو‌، آجیل‌، دانه‌ها و ماهی‌های چرب مصرف کرد.» البته توصیه‌های پزشکی مدیر روابط‌عمومی وزارت بهداشت به همین اینجا ختم نشده و دیروز یک کاربر فضای مجازی با توجه به کمبود انسولین در کشور طی توئیتی از کیانوش جهانپور مدیر روابط‌عمومی وزارت بهداشت خواستار پاسخ این مقام مسوول برای رفع این مشکل می‌شود. «کاربر در توئیتر نوشته: ببخشید استاد! پدر من دیابتی است و انسولینش تمام شده! امروز و دیروز هم نتونستیم چیزی پیدا کنیم. به تمام انسولین‌های نسل دو هم واکنش افت شدید قند نشون دادن! میشه بفرمایید ما چه خاکی تو سرمون بریزیم؟» حال جهانپور در این باره پاسخ داده: «دوز انسولین را کاهش دهید.» به همین راحتی!

تفاوت میان انسولین‌های تولید داخل و وارداتی

در همین راستا دکتر علیرضا استقامتی فوق‌تخصص غدد داخلی و متابولیسم در خصوص تفاوت میان انسولین قلمی تولید داخل و خارجی به «جهان‌صنعت» گفت: انسولین تولید داخل و خارج در ماهیت با هم متفاوت هستند. انسولین‌های ایرانی نسل قبلی آنها هستند که آجزو انسولین‌های انسانی شناخته می‌شوند. انسولین‌های قلمی وارداتی که در حال حاضر کم‌یاب شده آنالوگ هستند یعنی در مولکول انسولین از نظر مهندسی ژنتیک دستکاری‌هایی شده که می‌تواند خواص دیگری از جمله سرعت و زمان داشته باشد. به محض اینکه بیمار انسولین‌های قلمی وارداتی یا همان انسولین آنالوگ را تزریق می‌کند، به سرعت قند خون فرد پایین می‌آید. یکی از معضلاتی که در درمان بیماران دیابتی نوع یک داریم مساله کاهش افت قند خون است که تمام بیماران دیابتی آن را تجربه می‌کنند. این موضوع عارضه بسیار خطرناکی است. یکی از مزیت‌های انسولین قلمی نسبت به انسولین‌های انسانی این است که کاهش قند خون کمتری برای بیمار ایجاد می‌کند. حال یکی از مزایای انسولین قلمی افت قند خون شبانه کمتری در بیماران ایجاد می‌کند. بنابراین کشف انسولین قلمی و نوارهای تست قند خون برای بیماران دیابتی یک پیشرفت در جهان محسوب می‌شود.

داروی تولید داخل ایمن نیست!

استقامتی با اشاره به تاثیر ضعیف انسولین‌های تولید داخل نسبت به وارداتی‌ها بیان کرد: انسولین‌های قلمی که در داخل کشور تولید می‌شوند کاملا کپی است. چه‌بسا کپی محصولات بیولوژیکی بسیار سخت و پیچیده است و حتی شرکت‌های خارجی که این محصول را شخصا تولید می‌کنند بر این عقیده‌اند تاثیر برخی انسولین‌های قلمی از دیگر محصولاتشان متفاوت است. بنابراین این انسولین‌ها باید با تکنولوژی کاملا پیشرفته انجام شود. اگرچه افرادی که ادعا می‌کنند انسولین قلمی در ایران تولید می‌شود باید بدانند که ماده اصلی و اولیه این محصول از چین وارد می‌شود! شرکت پویش دارو آن را وارد می‌کند. حال همین انسولینی که در کشور ما به عنوان تولید ملی از آن یاد می‌شود استفاده از آن در اتحادیه اروپا، آمریکا و استرالیا ممنوع است و داروخانه‌ها اجازه فروش آن را ندارند. وقتی انسولینی در کشورهای توسعه‌یافته اجازه فروش ندارد ما پزشکان چطور آن را به بیماران تجویز کنیم. متخصصان این امر در این خصوص به شدت تحت فشارند تا این انسولین‌ها را تایید کنیم.

دبیر پیشین کمیسیون انجمن‌های علمی، پزشکی وزارت بهداشت افزود: البته اشتباه نشود، ما مخالف داروی تولید داخل نیستیم ولی کیفیت دارو برای بیمار بسیار اهمیت دارد. مسوولان باید بدانند درمان دیابت برای بیمار مادام‌العمر است و نمی‌توانیم درباره دارویی که کاملا متقاعد نشدیم صرف اینکه تولید داخل است به بیماران تجویز کنیم. بنابراین سازمان غذا و دارو در این رابطه وظیفه دارد از نظر علمی پزشکان را متقاعد کند زیرا ما هنوز متقاعد نشدیم که این انسولین کپی برای بیمار ایمن است. برای اینکه یک دارو را برای بیمار دیابتی تجویز کنیم باید موثر و ایمن باشد. حالا در این مورد انسولین داخلی امکان دارد موثر باشد ولی ایمنی آن برای ما محرز نشده است. اگرچه این دارو در برخی بیماران تاثیر چشمگیری نداشته است. این مساله را هم با شرکت پویش دارو در میان گذاشته‌ایم.

متاسفانه سازمان غذا و دارو اصرار دارد بگویید ما از داروهای تولید داخل حمایت می‌کنیم. در صورتی که سازمان غذا و دارو نظارت قابل توجهی بر شرکت‌های تولید‌کننده دارو ندارد. آنها باید بدانند انسولین محصول بیولوژیکی است که کپی آن خیلی پیچیده است.این دکتر با تاکید بر اینکه هرچه سریع‌تر باید انسولین قلمی وارد شود، اظهار کرد: تنها راهکاری که برای این موضوع وجود دارد، تامین ارز و واردات تعداد قابل توجهی انسولین قلمی در کشور است.

اگر سازمان غذا و دارو با مردم شفاف صحبت کند و بگوید واردات در توانمان نیست بیماران هم تکلیف خودشان را می‌دانند نه اینکه صبح تا شب سراسر کشور را برای خرید یک انسولین قلمی موثر و ایمن زیر پا بگذارند. مسوولان باید بپذیرند در کشور انسولین نایاب شده و از سیاست‌های اشتباه دست بردارند.

متاسفانه روالی که سازمان غذا و دارو پیش گرفته، معقول و کارشناسانه‌ نیست.وی افزود: برای بیماران دیابتی نوع اول رژیم غذایی به تنهایی چاره‌ساز نیست و حتما باید روزانه انسولین قلمی تزریق کنند. رژیم غذایی و ورزش جزو درمان بیمار دیابتی است اما درمان قطعی نیست. متاسفانه اگر انسولین قلمی در کشور وارد نشود بیماران زیادی را از دست می‌دهیم. مگر اینکه بیماران به نوع قدیمی انسولین رگولار رجوع کنند که آن هم سختی‌های زیادی دارد.