بازار ارز و سرمایه در تیررس مکانیسم ماشه

برترین‌ها: مهم‌ترین بازارهای پایتخت این‌روزها تحت تاثیر فضای انتخاباتی آمریکا و تهدیدها در زمینه فعال کردن مکانیسم ماشه، قرار گرفته‌اند. بازار ارز از یک‌سو تحت تاثیر عدم بازگشت حدود ۲۰میلیارد دلار ارز صادراتی، با افزایش قیمت همراه شده و از سوی دیگر نیز احتمال خروج نقدینگی از بورس به دلیل اتفاقات اخیر، نیز وضعیت این بازار را تحت تاثیر قرار داده، اما چشم‌انداز روشنی از وضعیت بازارها وجود ندارد.

سکه؛ ۱۲میلیون و ۸۶۰هزار تومان؛ دلار؛ ۲۶هزار و ۷۰۰تومان و شاخص بورس، سبز رنگ؛ در آخرین‌روزهای هفته، وقتی مهم‌ترین بازارهای پایتخت با روند صعودی در حال حرکت بودند، خیلی‌ها این روند را به اتفاقات سیاسی اخیر نسبت می‌دادند. اواخر مرداد همین امسال بود که وزیر امور خارجه آمریکا گفت دولت این کشور به‌زودی سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران را فعال خواهد کرد.

رئیس‌جمهور نیز در واکنش به این تهدید گفت: «قرارداد برجام برای کسانی است که در داخل برجام باشند و آمریکا به صراحت از آن خارج شده و نمی‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند». در این میان وعده‌ای که حسن روحانی درباره «روز پیروزی ملت» و «شکست مفتضحانه آمریکا» داده بود نیز از سوی فعالان بازار سرمایه با واکنش‌های مختلفی همراه شد. شاخص بورس که بعد از گذشت حدود دو ماه، در آخرین روزهای هفته گذشته به رنگ سبز کم‌رنگ درآمد، حالا تحت تاثیر اخبار مختلف داخلی و خارجی قرار گرفته و تحلیل‌های زیادی درباره چگونگی روند این بازار در هفته‌های آتی شنیده می‌شود.

چرا که تهدید مکانیسم ماشه، اعمال تحریم‌های جدید آمریکا و افزایش نااطمینانی‌ها ناشی از شیوع کرونا در یک‌سو و اخبار با سیگنال مثبت مثل آزادسازی در عرضه ارز و عرضه اولیه یک میلیون تومانی در هفته جاری، در سوی دیگر چشم‌انداز بیم و امید را برای فعالان بازار سهام به همراه داشته است. فعالان بازار سرمایه از یک‌سو، بورس را وابسته به عرضه اولیه حدود یک میلیون تومانی هفته جاری عنوان کرده و از سوی دیگر نیز آخرین مهلت ثبت‌نام دومین صندوق دولتی را عامل مهمی بر چگونگی روند این بازار عنوان می‌کنند.

این تحلیل‌ها در حالی مطرح است که گفته می‌شود آمریکا به صورت مستمر در صدد اعمال فشار بیشتر بر وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور است و این در حالی است که با صحبت‌های روحانی و خبر خوبی که به مردم داده، این ذهنیت ایجاد شده که مسئولان کشور تحریم‌های سازمان ملل را با اهمیت کمتری جلوه می‌دهند و تغییر بزرگی در انتظار بازار سهام و به مراتب بازارهای موازی است.

البته تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که بازار سرمایه چندان متاثر از تحریم‌ها در حرکت نبوده، اما گفته می‌شود اثرات روانی فعال کردن مکانیسم ماشه برای این بازار همچنان وجود دارد. با این تفاسیر روزهای ابتدایی همین هفته، روز مهمی برای ایران، آمریکا، دیگر شرکای برجام و حتی بازار سرمایه است. چرا که اگر آمریکا مکانیسم ماشه را فعال کند، ایران هم ممکن است انگیزه و تمایلی برای ماندن در برجام نداشته باشد؛ در آن صورت ایران ممکن است از برجام خارج شود. آن زمان هم کلیه تحریم‌های لغو شده بازمی‌گردد و هم پیروزی جو بایدن، رقیب دونالد ترامپ در انتخابات دیگر اهمیت چندانی برای ایران نخواهد داشت.

چون برجامی باقی نمانده که بایدن بخواهد به میز مذاکره آن بازگردد. با این حال روحانی شنبه و یکشنبه همین هفته را روز پیروزی ملت ایران عنوان کرده که ابهامات و سیگنال نامشخصی را برای سهامداران به همراه دارد. با این حال از نگاه خیلی این مسائل در مجموع نااطمینانی جدیدی برای بازار سهام خواهد بود. در همین حال روز پنجشنبه ۲۷شهریور ماه وزارت خزانه‌داری آمریکا اسامی چندین نفر را به بهانه «تروریسم» و اتهامات سایبری در فهرست تحریمی خود قرار داد. از سوی دیگر سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در پی حمله به کاروان خودروهای دیپلماتیک در بغداد، هرگونه حمله یا تعرض علیه ماموریت‌های دیپلماتیک را محکوم و خواستار تشدید و تقویت حفاظت از اماکن دیپلماتیک از سوی دولت عراق شد.

این نااطمینانی‌های سیاسی همراه با افزایش تعداد جان‌باختگان روزانه ناشی از کرونا است که در روز پنجشنبه به ۱۷۶نفر رسید و از سوی دیگر هشدارها درباره موج سوم کرونا نیز افزایش یافت. با این حال در بازار سهام طی این هفته اتفاقات امیدبخشی نیز قرار است رخ دهد. از سویی در روز یکشنبه، عرضه اولیه وسپهر قرار است انجام شود که احتمالا به هر متقاضی حدود یک میلیون تومان برسد و از سوی دیگر همین روز فرصت خرید پالایشی یکم به پایان می‌رسد. علاوه بر این، رئیس سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده است که هر ماه یک عرضه اولیه خواهیم داشت. اما خبر مهم‌تر به تصمیم جدید بانک مرکزی برمی‌گردد. با تصمیم جدید بانک مرکزی محدودیت عرضه ارز پتروشیمی‌ها، فولادی و معدنی‌ها که به صادرکنندگان بزرگ معروف هستند برداشته شد. پیش‌ازاین این صادرکنندگان ملزم به فروش ارز از کانال صرافی‌های بانکی بودند و حق فروش ارز به صرافی‌های تضامنی را نداشتند.

آن طور که اعلام شده، بانک مرکزی محدودیت فروش ارز صادرکنندگان در نیما را حذف کرده است. پیش‌ از این صادرکنندگان فقط مجاز بودند ارز خود را صرفاً به صرافی‌های بانکی بفروشند، اما از پنجشنبه هفته گذشته این محدودیت حذف شد و آنها نیز مانند سایر صادرکنندگان می‌توانند ارز حاصل از صادرات را به صرافی‌های غیربانکی نیز واگذار کنند. این اتفاقات در کنار افزایش اخیر قیمت دلار، خوش‌بینی‌ها برای تداوم رشد شاخص بورس را بیشتر کرده است. باید دید آیا نااطمینانی‌های سیاسی ممکن است از شدت اثرگذاری اخبار مثبت بورسی بکاهد؟

طبق تجربه‌های پیشین بازار سهام معمولا سهامداران نسبت به اخبار تحریم چندان واکنش منفی نشان نمی‌دهند، اما با این حال ممکن است با توجه به عرضه اولیه و پایان مهلت خرید پالایشی یکم در دو روز ابتدایی هفته بازار سهم روندی مثل هفته گذشته نداشته باشد، اما در روزهای بعد روند مثبت بازار، روند دو روز ابتدایی هفته را جبران کند. در این میان برخی از تحلیل‌گران بازار سرمایه نیز بر این باورند که شاخص بورس دوباره به کانال دو میلیون واحدی بازمی‌گردد. یک کارشناس بازار سرمایه با بیان این که مثبت بودن روند بازار در هفته آینده در بازگشت اعتماد مردم به بورس نقش به سزایی دارد، اظهار کرد:«چنانچه روند مثبتی که در روزهای پایانی هفته گذشته شاهد بودیم در هفته آینده نیز ادامه یابد، ۲میلیونی شدن شاخص قطعا امکان‌پذیر خواهد بود».

به گزارش کاماپرس، حمایت‌های انجام شده از بازار سرمایه در روزهای آخر معاملاتی هفته پیش آثار خود را نشان داد و بازار سهام نشانه‌هایی از پایان دوره اصلاح را بروز داد. علی‌اکبر چهارمحالی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا درباره افق پیش روی بورس به نود اقتصادی، اظهار کرد:«خروجی جلسه مجلس و دولت درباره بحث بازارگردانی سهام و بحث بازگشت پول حقوقی‌ها به بورس در بهبود وضعیت بازار سهام موثر بود و اگر این روند ادامه پیدا کند، قطعا شاخص مرز ۲ میلیون را پس خواهد گرفت.»

شاخص ۲ میلیونی با نرخ دلار فعلی دور از دسترس نیست

وی تصریح کرد:«نقدینگی و سرمایه مردم در حال حاضر جایی بهتر از بورس ندارد و در حال حاضر تنها موضوعی که موجب رویگردانی مردم از بورس‌ می‌شود بحث بی اعتمادی به آینده بازار است که اگر این بی اعتمادی هم توسط حقوقی‌ها برطرف شود و در زمان‌هایی که بازار منفی‌ می‌شود، حقوقی‌ها بازارگردانی سهام را به عهده بگیرند و از بازار حمایت کنند، مطمئنا روزهای خوبی پیش روی بورس خواهد بود.»

چهارمحالی با بیان این که بازگشایی پالایشی‌ها و شستا نیز تاثیر مثبتی بر بورس خواهد گذاشت، افزود:«اگر هفته آینده بازار روند مثبت خود را ادامه دهد شاهد بازگشت اعتماد مردم به بورس خواهیم بود و فکر‌ می‌کنم شاخص به زودی به ۲میلیون بازمی‌گردد.» مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری گروه صنعتی رنا تصریح کرد:«شاخص ۲ میلیونی با نرخ دلاری که در حال حاضر در بازار ارز وجود دارد، دور از دسترس نیست.»

مقاومت پنج روزه در بازار دلار

تلاش پنج روزه نوسان‌گیران برای شکست مرز ۲۷ هزار تومانی بازار دلار نتیجه نداد. این در حالی بود که در ابتدای هفته به راحتی توانسته بودند مرز ۲۶ هزار تومانی را بشکنند. برخی فعالان باور دارند، مقاومت پنج روزه دلار در مرز یاد شده نشانگر آن است که روند افزایشی پایان گرفته و با تعیین تکلیف مکانیزم ماشه در هفته جاری، دیگر انرژی برای بالا بردن دلار به سطوح بالاتر وجود نخواهد داشت.

این دیدگاه در حالی مطرح می‌شود که افزایشی‌های بازار باور داشتند که پس از چند روز روند متوالی افزایشی، دلار به یک استراحت نیاز داشت و پس از این استراحت از نگاه آنها می‌تواند به سیر صعودی خود ادامه دهد. به باور آنها، حفظ کانال ۲۶ هزار تومانی یک سیگنال فنی مهم به بازیگران ارزی بود که همچنان می‌توان به خرید دلار ادامه داد. در حالی که افزایشی‌ها بر حفظ نقطه حمایتی ۲۶ هزار تومانی تاکید می‌کنند، کاهشی‌ها هم به عدم‌توان دلار برای شکست مرز ۲۷ هزار تومانی اشاره دارند. در هفته جاری مشخص می‌شود، دیدگاه کدام‌یک به واقعیت نزدیک‌تر بوده است؛ به‌نظر می‌رسد در روزهای ابتدایی هفته معامله‌گران بیشتر به اخبار و جو سیاسی پیرامون بازگشت یا عدم‌بازگشت تحریم‌های سازمان ملل توجه کنند و پس از آن، به احتمال زیاد، روند انتخابات آمریکا در مرکز توجه بازیگران ارز و سکه قرار خواهد گرفت.

در این میان، برخی فعالان باور دارند، بازار اثر فعال شدن احتمالی مکانیزم ماشه را پیش‌خور کرده است، حال آنکه گروه دیگری باور دارند، در صورت بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، حداقل برای ساعاتی رفتار هیجانی در بازارها به وجود خواهد آمد. در این میان آزاد شدن فروش ارز توسط صادرکنندگان بزرگ به انواع صرافی‌ها هم می‌تواند سمت عرضه ارز را تقویت کند. دلار و سکه هفته گذشته را با نوسان شدیدی آغاز کردند ولی در روزهای انتهایی هفته، فضای بازارها آرام‌تر شد و میزان نوسانات نیز کاهش یافت. روز پنج‌شنبه دلار در بازه محدود ۲۶ هزار و ۸۰۰ تا ۲۶ هزار و۹۰۰ تومان نوسان کرد و در بازار سکه نیز این فلز گرانبها عمدتا بین دو محدوده ۱۲ میلیون و ۸۰۰ و ۱۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان در حال حرکت بود.

ساعت ۴ بعدازظهر عدد ۲۶ هزار و ۹۰۰ تومانی در برابر نام دلار به ثبت رسید که نشان از افزایش ۹/ ۴ درصدی نسبت به هفته قبل داشت. در مقایسه با روز چهارشنبه اسکناس آمریکایی ۵۰ تومان افزایش قیمت را به ثبت رسانده بود. برخلاف رشد دلار، سکه امامی روز پنج‌شنبه ۵ هزار تومان افت قیمت را به ثبت رساند و روی عدد ۱۲ میلیون و ۸۵۵ هزار تومان قرار گرفت. با این حال، همین عدد از بیش از ۷ درصد رشد نسبت به پنج‌شنبه ۲۰ شهریورماه حکایت می‌کرد. یکی از عوامل که موجب شد سکه نتواند در روز آخر هفته روند مثبت و افزایشی را سپری کند، نزول بهای اونس در بازارهای جهانی بود.

به گفته فعالان، سکه برای مرزشکنی نیاز دارد که دلار از مرز ۲۷ هزار تومانی عبور کند؛ اتفاقی که حداقل تا انتهای هفته گذشته رخ نداد. در کنار این، ماندن اونس زیر سطح هزار و ۹۵۰ دلار می‌تواند قیمت سکه را تحت فشار بیشتری قرار دهد. درست است که در هفته گذشته، سکه امامی رشد قابل توجهی را در مقایسه با دلار به ثبت رساند، ولی میزان بازدهی نیم‌سکه و ربع‌سکه شگفت‌آورتر بود. نیم‌سکه در هفته قبل بیش از ۱۴ درصد افزایش قیمت را به ثبت رساند و در آستانه مرز ۷ میلیون تومان قرار گرفت. ربع‌سکه هم با بیش از ۱۲ درصد رشد، خود را در آستانه کانال ۴ میلیون تومانی دید.

منابع: روزنامه همدلی و دنیای اقتصاد