مشکل بورس بی‌اعتمادی است نه تزریق سرمایه

روزنامه آفتاب یزد: در حالی قرار است از ابتدای هفته آینده بخشی از منابع صندوق توسعه ملی وارد بازار سرمایه شود که احتمالا حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان و از محل حساب‌های ریالی صندوق در بانک‌ها خواهد بود. بعد از شرایطی که برای بازار بورس در هفته‌های اخیر پیش آمد اخیرا، قالیباف - رئیس سازمان بورس - اعلام کرد که با پیگیری‌های وزیر اقتصاد به دنبال انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار هستند و از مدت‌ها قبل به دنبال این ماجرا بوده اند.

در حالی این اعلام مقامات بورس ابهامات بسیاری را با خود به همراه داشت که ربیعی سخنگوی دولت روز گذشته بدون اشاره به مبلغ یا جزئیات کاملی از منابع ورودی از صندوق توسعه ملی به بورس اعلام کرد که «سپرده‌گذاری یک درصد از دارایی صندوق توسعه ملی از ابتدای هفته بعد در صندوق تثبیت بازار انجام خواهد شد که می‌تواند موجب پایداری بازار سرمایه و بورس شود».

اما تاکنون در اظهارات مقامات مربوطه مشخص نشده که دقیقا قرار است یک درصد از کدام بخش از صندوق وارد بورس شود، آیا منظور یک درصد از دارایی‌های آن است یا یک درصد از سپرده‌گذاری ریالی یا یک درصد از منابع موجود؟ یا به صورت برداشت از محل ارزی صندوق که هر یک می‌تواند اختلاف قابل توجهی با یکدیگر داشته باشد.

اما فارغ از جریان منابع ریالی صندوق توسعه ملی که هر ساله بخشی از درآمد نفت به آن واریز می‌شود تا از منابع آن به صورت ریالی و ارزی به صورت تسهیلات در اختیار متقاضیان مشمول قرار گیرد؛ آنچه می‌تواند قابل تامل باشد درستی یا نادرستی این اقدام است. و اینکه چنین تصمیمی تا چه اندازه در پایداری بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد شد؟
> انتقال منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت محقق نمی‌شود.

علی خسروشاهی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه بازار سرمایه وزنی برای این اقدام قائل نشده است، می‌گوید: واکنش فعالان بازار سرمایه نشان می‌دهد که آن‌ها این موضوع را جدی نگرفته‌اند و احتمال تحقق آن را پایین ارزیابی می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: منابع صندوق توسعه ملی، ارزی است و اگر بخواهند این منابع را وارد صندوق تثبیت بازار کنند، نیازمند آن است که بانک مرکزی اقدام به تسعیر آن کند که خود حجم نقدینگی بالایی را به همراه خواهد آورد و البته زمان‌بر خواهد بود.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به پروسه زمانی اجرائی‌شدن آن می‌افزاید: در صورت تحقق‏، این اقدام چند ماه طول می‌کشد و کاملا نیز تدریجی خواهد بود. به هر حال باید بپذیریم که اکنون صندوق توسعه ملی باید یک میلیارد دلار در راستای جبران هزینه‌های تحمیلی بیماری کووید ۱۹ اختصاص دهد که هنوز محقق نشده و این موضوع، نمی‌تواند در درجه اهمیت موضوعی مانند جبران هزینه‌های کرونا باشد.

خسروشاهی تصریح می‌کند: این پروسه چند ماه طول می‌کشد و در این چند ماه اتفاقات متعددی می‌تواند رخ دهد. یا بازار افت کرده و مسیر خود را پیدا کرده یا راهکار‌های دیگری برای جبران زیان سرمایه‌گذاران بازار سرمایه در نظر گرفته شده است. در این صورت، انتقال منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار، نمی‌تواند اهمیتی داشته باشد. همان‌گونه که در کوتاه‌مدت نیز هیچ اثری روی بازار نداشته است.

تهدید جدی رشد بازار‌های موازی از ‌جمله دلار و رشد تورم

در این باره بهزاد صمدی، یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه به همکاران ما در ایسنا نظر دیگری را مطرح کرده است. او تاکید می‌کند انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار اتفاق خوبی است و باید دید این تصمیم اجرائی می‌شود یا خیر. ما شاهد افزایش تقاضای مردم برای خرید دلار بودیم و اگر ریزش بازار کنترل نشود، به مرور شاهد رشد بازار‌های موازی از‌جمله دلار و به تبع آن رشد تورم خواهیم بود.

او ادامه می‌دهد: البته باید دید زمانی که منابع جدیدی به صورت نقدینگی وارد بازار می‌شود، به چه صورت مدیریت خواهد شد. حقوقی‌های بازار سرمایه 2 جلسه برای حمایت از بازار برگزار کردند که نه‌ تنها به بازار کمک نکرد؛ بلکه باعث ریزش بازار نیز شد؛ زیرا حمایت فقط از چند سهم صورت گرفت و سایر سهامداران نیز سهم‌های خود را برای خرید آن چند سهم خاص فروختند و در نتیجه فشار فروش مضاعف شد.

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه برخی سهم‌ها نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ درصد ریزش دارند، می‌گوید: این موضوع خطرناک است. در ۱۸ روز گذشته ریزش شاخص با ریزش سهم‌ها همخوانی ندارد. حمایت از بازار باید مدیریت شود و فقط از چند سهم مهم و شاخص‌ساز حمایت نشود. در این شرایط انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بازار کمک می‌کند بهزاد صمدی تاکید می‌کند که انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار اتفاق خوبی است و باید دید این تصمیم اجرایی می‌شود یا خیر. در روز گذشته شاهد افزایش تقاضای مردم برای خرید دلار بودیم و اگر ریزش بازار کنترل نشود، به مرور شاهد رشد بازارهای موازی از جمله دلار و به تبع آن رشد تورم خواهیم بود.

از دست رفتن اعتماد؛ مشکل اصلی بازار سرمایه ایران

اما حامد مددی، تحلیلگر بازار سرمایه تاثیر تزریق 10هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی بر بورس یا اقدام مشابه را رد نمی‌کند اما ترجیح می‌دهد روی موضوع اساسی‌تری دست بگذارد و آن اهمیت احیای اعتماد از دست رفته است. اتفاق یکه به زعم او اولویت نخست قانونگذاران و نهاد ناظر باید باشد. وی به خبرنگار ما می‌گوید: مشکل اصلی بازار سرمایه ایران از دست رفتن اعتماد از آن است و مسئله بازگرداندن نقدینگی در موضوع دوم اولویت شرایط حال حاضر است. در واقع قانونگذار و نهاد ناظر باید به دنبال بازگرداندن اعتماد به بازار باشد واین مهم تنها از چند طریق ممکن است. نخست وضع قوانین تسهیل‌کننده معاملات و اطمینان‌بخش به سرمایه‌گذاران و اتخاد مواضع یکسان و با ثبات در قبال بازار سرمایه؛ کما اینکه روز گذشته 20 هزار میلیارد تومان ارزش فروش بازار بوده، پس تاثیر 10 هزار میلیارد تومان تزریق نقدینگی در عرض یک روز از بین می‌رود.

وی در اشاره به مصادیقی از اظهارات منفی تاثیرگذار مسئولان بر ثبات و روند طبیعی بازار سرمایه، به دعوت رئیس جمهوری از مردم برای پیوستن به بورس در 21 اَمرداد 99 اشاره می‌کند که بعد از این اظهارات، روند سقوط بورس کلید خورد تا امروز که سکوت ممتد رئیس جمهوری ادامه یافته است! همچنین ناهماهنگی پیرامون شیوه و زمان عرضه صندوق دوم ETF دولتی که مربوط به پالایشگاهی دارا دوم بود. البته اعلام دو شیفته شدن بورس که برخی سهم‌ها صبح عرضه شود و برخی عصر هم تاثیر منفی دیگری بر اعتماد فعالان بازار سرمایه گذاشت.

مددی می‌افزاید: مصاحبه‌های پیاپی افراد سرشناس بازار در صداوسیما که خودشان سکاندار شرکت‌ها و صندوق‌های بزرگ و مهم بازار هستند و به عنوان عضو هیئت رئیسه سازمان بورس مقابل دوربین حاضر شدند و وعده دادند که تا 10 روز، روزانه 10 هزار میلیارد تومان کمک خواهند کرد، اما به روز دوم هم کشیده نشد و حتی خودشان هم به عنوان فروشنده وارد بازار شدند! زنجیره‌ای قوی در اعتمادزدایی سرمایه‌گذاران از بازار شکل گرفت تا جایی که حتی سهامداران 50 درصد قیمت ورودی به سهم را فروختند و از بورس خارج شدند.

وی با بیان اینکه تزریق نقدینگی تنها زمانی تاثیرگذار خواهد شد که بین اقتصاددانان برجسته یک کشور و همچنین مسئولان نهادهای تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیری مالی کشور همصدایی باشد، می‌گوید: وقتی 25 اقتصاددان بدون منطق عامل تورم را بورس می‌دانند و صداوسیما هم در سلسله برنامه‌هایی با ادعای نگاه کارشناسی در این زمینه آدرس غلط به مردم می‌دهد انتظاری جز تبدیل صف‌های جلوی کارگزاری‌ها مقابل صرافی‌ها را هم نمی‌توان داشت.

مددی اضافه می‌کند: آیا امروز اقتصاددان‌‎هایی که معتقد بودند بورس عامل تورم است، حال که شاخص بورس ریزش کرده است، توضیح خواهند داد که چرا قیمت خودرو و ارز و سکه افزایش می‌یابد و کسی پاسخگوی فرضیه غیرکارشناسی عنوان شده اقتصاددانان نیست!؟

این تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه آنها که به رئیس جمهوری مشاوره دادند ترمز بورس را بکشید و نتیجه این مشاوره آنها این شد که مردم پول خود را بورس خارج کردند و حالا برای جا نماندن از کاهش ارزش ریال برای خرید ارز صف کشیده‌اند پاسخگوی اجحاف وارد شده به مردم و اعتماد از دست رفته هستند!؟

وی با استناد به معاملات بهتر شرکت‌های معدنی بورس که روز گذشته رخ داد و مثبت بسته شد؛ این اتفاق را نتیجه جلسه قوی و مفید بین ایمیدرو و شرکت‌های معدنی عنوان می‌کند که خروجی متقن و خوبی شامل ایجاد صندوقی جهت حمایت از بازار را داشت. اتفاقی که باید در تمام ارکان اقتصادی کشور رخ دهد و تمام افراد همزبان شوند.

مددی با اشاره به تغییر شرایط زندگی مردم و نحوه زندگی و معیشت آنها در عصر حاضر اظهار می‌کند: اگرچه بورس در گذشته تا این اندازه تاثیرگذار نبود، اما باید توجه کرد که امروز زندگی 20 میلیون ایرانی بطور مستقیم و 50 میلیون نفر بصورت غیرمستقیم وابسته به نوسان بورس است و البته این فقط شامل حال ایران نیست و امروز اقتصاد جهان از روی وضعیت بورس سنجیده می‌شود.