شروط احتمالی لاریجانی برای حضور در انتخابات

روزنامه آفتاب یزد: کمتر از ده ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰! در این حدفاصل کم کم برخی نام‌ها بیشتر شنیده می‌شود. در جریان اصولگرا که خود را از همین حالا پیروز انتخابات ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ می‌داند نام‌ها بسیارند. در این بین سوال برای اصلاح‌طلبان متفاوت است اینکه با چه کسی وارد شویم؟ آیا اصلا وارد شویم؟ چه افرادی از جریان چپ می‌توانند از فیلترهای نظارتی رد شوند؟ با وجود چنین پرسش‌هایی برخی نام‌ها شنیده می‌شود.

اصلاح‌طلبان به ویژه از آن جهت تحت فشار هستند که در سال ۹۲ با این استراژی که نباید اجازه داد دولت به دست تندروها برسد به سمت روحانی با عنوان میانه رو رفتند. نتیجه این استراتژی حالا بعد از ۷ سال تقریبا خسارت محض بوده است! در چنین وضعیتی برخی بازهم این نوع راهبرد را مدنظر قرار داده‌اند. این‌بار جای «حسن»، «علی» را مدنظر قرار داده‌اند و لاریجانی رئیس مجلس هشتم تا دهم را به عنوان گزینه‌ای برای اصلاح طلبان معرفی می‌کنند!

در اردیبهشت سال ۹۷ یعنی زمانی که تنها یک سال از دولت دوم روحانی گذشته بود در «آفتاب یزد» در گزارشی به مثلث انتخاباتی ۱۴۰۰ و طرح اصولگرایان میانه رو در این باره پرداختیم. در آن گزارش نوشتیم:«به نظر می‌رسد سازوکار مثلث روحانی، ناطق و لاریجانی در راستای همین مسیر خواهد بود که مدیریت کشور با تفکری متفاوت و البته با زیربنای اصولگرایی رقم بخورد. چنین سازوکاری لاریجانی را به خواسته قدیمی‌اش یعنی دستیابی به پاستور و ریاست جمهوری خواهد رساند، حسن روحانی را از آینده سیاسی بعد از رئیس جمهوری مطمئن خواهد کرد و شاید محوری‌ترین بخش هم به ناطق نوری خواهد رسید تا او به عنوان یک ایدئولوگ مشورت‌ها و سیاست‌های لازم را تئوریزه کند.

در واقع جریان ساز اصلی در عرصه سیاسی مسیر ناطق نوری خواهد بود. او که در انتخابات سال ۷۶ یعنی زمانی که بدو تولد جریان اصلاحات بود در جایگاه قطب مخالف قرار داشت، حالا به نظر می‌رسد با حمایت‌های پیدا و پنهان حزب کارگزاران به دنبال تاثیرگذاری بر مسیر اصلاح‌طلبی در آینده عرصه سیاسی کشور است. این درحالی است که اصلاح‌طلبان به عنوان مهم‌ترین جریانی که دو دهه به دنبال تحولات مثبت در کشور بوده‌اند نیاز به افزایش توان خود در شرایط حاضر دارند.» حالا بیش از دو سال از آن زمان گذشته و دیروز خبری آمد که لاریجانی از تمایل به حضور در انتخابات ۱۴۰۰ گفته است.

آنطور که رسانه‌های اصولگرا خبر دادند علی لاریجانی برای نامزدی در انتخابات ۱۴۰۰ برخی شرط‌ها را مطرح کرده است. باشگاه خبرنگاران به نقل از روزنامه صبح نو نوشته: شرط اصلی علی لاریجانی علاوه بر حمایت اصلاح‌طلبان، نامزدی او از جانب راست سنتی است به نحوی که فقط نامزد اصلاح‌طلبان نباشد و مانند حسن روحانی از حمایت برخی راست گرایان هم برخوردار باشد. لاریجانی از اینکه فقط از جانب اصلاح‌طلبان حمایت شود راضی نیست و معتقد است اجماع بر او به عنوان گزینه ائتلافی شامل میانه روهای جناح راست و چپ به نفع آینده سیاسی اوست و به نوعی شرط حضور او در انتخابات است.» این موضع لاریجانی در واقع تاکیدی بوده بر اینکه او خود را اصلاح‌طلب نمی‌داند. درحالی که برخی در درون اصلاحات گمان می‌کنند لاریجانی اصلاح‌طلب است. به عنوان نمونه وقتی از الیاس حضرتی قائم مقام حزب اعتماد ملی درباره اینکه اصلاح‌طلبان به دنبال گزینه اجاره‌ای برای ۱۴۰۰ باشند گفته بود:« البته کاندیدای اجاره‌ای کلمه خوبی نیست.

امروز هم آقای لاریجانی و هم آقای روحانی اصلاح‌طلب هستند و هر دو آنها از گفتمان اصولگرایی عبور کرده اند. به طور کلی یکی از افتخارات ما اصلاح‌طلبان این است که شخصیت‌های اصولگرا را به شکل محترمانه از اصولگرایی عبور داده و به اصلاح‌طلبی سوق داده‌ایم که این مسئله تنها محدود به آقای روحانی و آقای لاریجانی نیز نمی‌شود و در گذشته نیز آقای ناطق نوری چنین وضعیتی داشته است.» اما شرط جدید لاریجانی از همین حالا تکلیف را روشن کرده که او اصلاح‌طلبان را به تنهایی به رسمیت نمی‌شناسد و وقتی می‌آید که اصولگرایان میانه رو نیز از او حمایت کنند. در چنین وضعیتی مشخص است که اگر حتی لاریجانی به قدرت برسد نیز تکلیف اهداف اصلاح‌طلبان چه خواهد شد. اصلاح‌طلبان در دولت لاریجانی در بهترین حالت همان جایگاهی را دارند که در دولت روحانی داشتند یعنی همان شرایطی که اسحاق جهانگیری گفته بود اجازه عوض کردن منشی خودش را ندارد!

تکلیف را روشن کنم!

خبرها از شرط و شروط لاریجانی درحالی است که او در آذر سال پیش، یک روز بعد از آنکه انصرافش را از کاندیداتوری مجلس یازدهم اعلام کرد، گفت«تکلیف را روشن کنم که من برای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ برنامه‌ای ندارم». علی مطهری که نسبت خانوادگی با علی لاریجانی دارد، چند ماه پیش گفته بود: «هرچند آقای لاریجانی صراحتا نمی‌گوید که کاندیدای ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰ است، اما این احتمال را رد نمی‌کند». در میان جناح‌های اصلاح‌طلب، بیشترین شایعات درباره «حزب کارگزاران سازندگی» است که درصدد هستند علی لاریجانی را برای انتخابات سال بعد آماده کنند.

اما نگاه اصلاح‌طلبان به گزینه علی لاریجانی چیست؟ از قرار بازهم پای حزب کارگزاران در میان است. یدالله طاهرنژاد عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران در این باره گفته بود: «اگر به این نتیجه برسیم که امور زندگی و معیشت مردم با حمایت ما از آقای لاریجانی بهتر می‌شود، احتمال دارد که اصلاح‌طلبان از او حمایت کنند، هرکس بتواند کشور را به درستی اداره کند، ما مخلص او هستیم.» غلامحسین کرباسچی دبیرکل حزب اصلاح‌طلب کارگزاران هم تلویحا حضور لاریجانی را به عنوان کاندیدای اصلاحات محتمل دانست و در پاسخ به حمایت اصلاحات از فردی همچون لاریجانی گفته است: «من فکر می‌کنم باید از هر کسی که در جهت توسعه توانایی بیشتری دارد، کمک گرفت.» از سوی دیگر اما مخالفت‌ها با انتخاب لاریجانی در جریان اصلاح‌طلب کم نیست!

احمد شریف عضو شورای عالی اصلاح‌طلبان در گفت‌وگویی، با اشاره به انتخابات ۱۴۰۰ ریاست جمهوری، گفت:«معتقدم دیگر اصلاح‌طلبان به این نتیجه رسیدند که اگر قرار است که کاندیدایی برای انتخابات ریاست جمهوری معرفی کنند این کاندیدا حتما باید شناسنامه اصلاحات داشته باشد و سابقه روشن و شفافی در گذشته داشته و معتقد به اصلاح‌طلبی باشد تا در صورت احراز پست ریاست جمهوری برنامه‌های اصلاح‌طلبان را اجرا کند.» او ادامه داد:«واقعیت این است ائتلافی که درسال ۹۲شکل گرفت باعث شد که دو دوره روحانی از جریان اعتدال رئیس جمهور شود، درحالی که هیچ یک از انتظارات اصلاح‌طلبان را برآورده نکرد؛ بلکه صدمات بسیاری هم بر سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان وارد کرد و ریزش بسیاری در بدنه اصلاح‌طلبان اتفاق افتاد.»

محمد عطریانفر، عضو شورای مرکزی این حزب، بعد از آنکه لاریجانی رسما اعلام کرد که برای مجلس یازدهم نمی‌آید، گفت: «درباره آقای لاریجانی باید این را درنظر داشت که شرایط او نسبت به سال ۸۴ در کل فرق کرده است. به‌هرحال تجربه سه دوره ریاست مجلس کافی است تا او به عنوان یکی از نامزد‌های اصلی و شاخص انتخابات ۱۴۰۰ مطرح شود.» او همچنین گفته بود: «درباره همنشینی احتمالی لاریجانی با اصلاح‌طلبان می‌توان گفت اگر جریان اصلاح‌طلب نتواند به ‌دلایل معلوم چهره‌های شاخص خود را به فضای انتخاباتی ۱۴۰۰ وارد کند، احتمال دارد حمایتی را که در سال‌های ۹۲ و ۹۶ از روحانی داشتند، در انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم از علی لاریجانی به عمل بیاورند.» ازسوی دیگر پیش‌از این نیز محمدصادق جوادی‌حصار، عضو شورای مرکزی حزب اعتمادملی، دراین‌باره گفته بود: «آقای لاریجانی اصلا چه زمانی اصلاح‌طلب بود که ما بخواهیم بگوییم از ایشان حمایت می‌کنیم. متاسفم که بگویم گاهی اوقات دوستان ما در عالم سیاست دچار یک‌سری خوش‌بینی‌ها و وادادگی‌هایی می‌شوند که به‌هیچ‌روی
معنا ندارد».

پایان هویت اصلاح‌طلبی

درباره این موضوع که با وجود پیشینه لاریجانی و همچنین شروطی که گفته می‌شود او مطرح کرده، آیا حمایت اصلاح‌طلبان از او می‌تواند راهگشا باشد، با یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفتگو کردیم. جلال جلالی زاده به «آفتاب یزد» گفت:«اصلاح‌طلبان برای هشت سال یعنی دو دوره از فردی حمایت کردند که اصلاح‌طلب نبود و در نهایت نیز عملکرد روحانی باعث بیشترین آسیب به اصلاحات شد حالا اگر برای یک دوره دیگر بازهم این جریان به حمایت از فردی غیراصلاح‌طلب روی بیاورد در عمل هویت جریان اصلاح‌طلبی را مخدوش کرده است.» او افزود:«اصلاح‌طلبان اگر به دنبال ترمیم اعتبار خود در بافت اجتماعی جامعه هستند باید با توان و صدای بالاتری اهداف و آرمان‌های خود را دنبال کنند و براساس همان نیز به دنبال یک گزینه تماما اصلاح‌طلب باشند. اینکه به دنبال اصولگرا یا میانه رو بروند در واقع چنین جریان یا افرادی پشت پا به هویت اصلاح‌طلبی می‌زنند.» جلالی زاده در ادامه گفت: «عناوینی مانند میانه رو یا اعتدالی یا اصولگرای متعادل در واقع مباحثی است که از سوی فرصت طلبان مطرح می‌شود تا از طریقی به قدرت برسند.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت:«در واقع آنچه در اینجا مشاهده می‌شود تلاش عده‌ای برای از بین بردن مرزها است اینکه دیگر تفاوتی میان اصلاح‌طلب و اصولگرا قائل نباشیم و در واقع انتخابات کمتر از قبل رقابتی باشد و عملا تنوع دیدگاه‌ها را شاهد نباشیم.» جلالی زاده در پایان گفت:«علی لاریجانی در مجلس نیز از حمایت اصلاح طلبان برخوردار بود اما هیچگاه در راستای اهداف اصلاح‌طلبان از آنها حمایت نکرد و همواره مرز خود را با این جریان حفظ کرد و اکنون نیز اگر به دنبال اصلاح‌طلبان باشد در واقع به دنبال فرصتی برای دست یابی به اهداف سیاسی خودش است.»
در همین زمینه پیش از این صادق زیباکلام نیز تاکید کرده بود بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان از لاریجانی حمایت نخواهد کرد. صادق زیباکلام درباره حضور لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری گفته بود: «علی لاریجانی بازنشسته‌ی سیاسی شده است؛ اینکه بگوییم ایشان برای سال ۱۴۰۰ نامزد اصولگرایان شوند، بعید است. زیرا شانسی ندارند تا رای بیاورند. نه تنها ایشان بلکه هیچ‌یک از چهره‌های اصولگرای کلاسیک و سنتی جامعه به سمت آن‌ها اقبالی ندارد.» استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: «البته وضعیت اصلاح‌طلبان هم همینطور است. اما اینکه ایشان نامزد ریاست جمهوری شوند کاملا منتفی است، رای نمی‌آورند، بدنه‌ی اجتماعی اصلاح‌طلبان به ایشان رای نمی‌دهد. اساسا آنها در انتخابات شرکت نمی‌کنند. ایشان اگر رئیس یا قائم مقام و دبیر هرجایی هم شوند، فرقی در سیاست‌های کلان کشور ندارد. زیرا بسیاری از سازمان‌ها و نهادها نقش مهم و تعیین کننده‌ای در سیاست‌های
کلان ندارند.»

معنی پیروزی لاریجانی؟

با مطرح شدن شروط علی لاریجانی به نظر می‌رسد او تکلیف خودش را با اصلاح‌طلبان روشن کرده است، اینکه لاریجانی اصلاح‌طلب نیست و در نهایت به بدنه سنتی اصولگرایان وصل است. بعد از پیروزی انتخابات سال 92 کیهان در گزارشی نوشته بود اصولگرایان با پیروزی روحانی پیروز شدند. به نظر می‌رسد این تنها گزارش کیهان در تمام سال‌های اخیر بوده که واقعیت را منعکس می‌کرده است. در همه روزهایی که اصلاح‌طلبان جشن پیروزی گرفتند گفتمان اصولگرایی و محافظه کاری پیروز شده بود! حالا اگر عده‌ای هنوز می‌خواهند در پیروزی محافظه کاران شریک باشند، بفرمایید علی لاریجانی! البته برای برخی چنین انتخاب‌هایی بد نمی‌شود کسانی که بلدند در هر شرایطی و با هر فردی کنار بیایند تا به قدرت برسند تا به ثروت برسند تا نفوذ خود را حفظ کنند اما از این مسیر دردی از مردم دوا نمی‌شود و چه بهتر که روی هرچه مانور داده شد روی مردم نباشد!