قمار بن‌زاید و بی‌بی برای پیروزی ترامپ
در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و موقعیت نامساعد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری این کشور، از یک‌سو و گسترش اعتراض‌ها علیه بنیامین نتانیاهو در اسرائیل از سوی دیگر، امارات متحده عربی با ابتکار دونالد ترامپ، سومین کشور عربی نام گرفت که با تل‌آویو پیمان صلح امضا می‌کند.
روزنامه شرق: در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و موقعیت نامساعد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری این کشور، از یک‌سو و گسترش اعتراض‌ها علیه بنیامین نتانیاهو در اسرائیل از سوی دیگر، امارات متحده عربی با ابتکار دونالد ترامپ، سومین کشور عربی نام گرفت که با تل‌آویو پیمان صلح امضا می‌کند.
روز پنجشنبه و در جریان مکالمه تلفنی سه‌نفره دونالد ترامپ، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل و محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی، امارات و اسرائیل برای عادی‌سازی روابط دوجانبه موافقت کردند. پیش از امارات و از زمان جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷، تنها دو کشور مصر در سال ۱۹۷۹ و اردن در سال ۱۹۹۴ دیگر کشورهای عربی محسوب می‌شدند که اقدام به امضای پیمان صلح با اسرائیل و عادی‌سازی روابط دوجانبه کرده بودند.
اسرائیل در ازای عادی‌سازی روابط با ابوظبی موافقت کرده تا اعمال حاکمیت خود در مناطقی از کرانه باختری اشغالی را که در مورد الحاق آن بحث کرده بود، تعلیق کند. بر همین اساس قرار است فعلا مناطق دیگری از کرانه باختری به خاک اسرائیل افزوده نشود.
دونالد ترامپ در بیانیه مشترکی که با ولیعهد ابوظبی و نخست‌وزیر اسرائیل منتشر کرده، ابراز امیدواری کرده است که «این دستاورد تاریخی بتواند به پیشرفت صلح در خاورمیانه کمک کند و دیگر کشورهای مسلمان و عربی منطقه هم مسیر امارات را در پیش گیرند». قرار است در روزهای آینده مقام‌های رسمی اسرائیل و امارات این توافق‌نامه را که نام «پیمان ابراهیم» بر آن نهاده شده، رسما امضا کنند و سپس در گام بعدی سفرای دو طرف معرفی شوند.
پیش از این و در سال ۲۰۱۸ رئیس پیشین ستاد مشترک ارتش اسرائیل دو بار به امارات سفر کرده بود و وزیر فرهنگ و ورزش اسرائیل نیز همراه با ورزشکاران اسرائیلی در امارات حضور یافت. امارات این توافق را یک پیروزی بزرگ برای جهان عرب می‌داند و معتقد است که با این توافق توانسته مانع از الحاق بخش‌های دیگر کرانه باختری به خاک اسرائیل شود.
واکنش‌های منفی
ایران، حماس و تشکیلات خودگردان فلسطینی واکنشی منفی به این پیمان نشان دادند. وزارت خارجه ایران، اقدام امارات برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل را «حماقتی راهبردی» توصیف کرد. تشکیلات خودگردان فلسطین هم ابوظبی را به «فروکردن خنجر از پشت به برادران فلسطینی» متهم کرد و همراه با حماس، چنین پیمانی را محکوم کرد. در اسرائیل هم راست‌گرایان افراطی با اشاره به تعلیق الحاق کرانه باختری در ازای توافق با امارات، به انتقاد از نتانیاهو پرداختند. بااین‌حال نخست‌وزیر اسرائیل وعده داده که این تعلیق «موقت» است و در نهایت الحاق عملی خواهد شد.
عادی‌سازی روابط امارات و اسرائیل در حالی رسما اعلام شده که در یکی دو سال اخیر رسانه‌ها از روابط برخی کشورهای عربی با اسرائیل گزارش می‌دادند. بنیامین نتانیاهو در فوریه ۲۰۲۰ گفته بود اسرائیل غیر از مصر و اردن، با چند کشور دیگر عربی هم «روابط پنهانی» برقرار کرده و قصد گسترش این مناسبات را دارد. قبل از آن هم نتانیاهو در سفری از پیش اعلام‌نشده به دعوت سلطان قابوس، پادشاه پیشین عمان به این کشور سفر کرده بود. علاوه بر این اسرائیل در دو سال اخیر با بحرین نیز مذاکراتی سیاسی، تجاری و امنیتی داشته است.
یکی از دلایل تلاش اسرائیل برای برقراری رابطه با اعراب، طرح «معامله قرن» دونالد ترامپ برای صلح خاورمیانه است. عادی‌سازی روابط اعراب با اسرائیل یکی از مهم‌ترین بخش‌های این طرح محسوب می‌شود و ایالات متحده و اسرائیل می‌خواهند با همراه‌کردن تعداد بیشتری از کشورهای عربی با این طرح، مخالفان آن را به حاشیه برانند و منافع اقتصادی بیشتری نصیب کشورهایی شود که با طرح «معامله قرن» همراهی می‌کنند.
تقابل با ایران
موضوع دیگر به تقابل اعراب متحد عربستان با ایران مربوط می‌شود. این کشورها برای به حداقل رساندن «تهدید ایران» قصد نزدیکی با اسرائیل را دارند؛ چراکه هم این اعراب و هم اسرائیل «حکومت ایران را تهدیدی علیه موجودیت خود» می‌دانند. بنابراین کشورهای خلیج فارس با وارد‌کردن اسرائیل به ساختار امنیتی منطقه باعث تضعیف ایران و یکپارچگی کشورهای عربی خلیج فارس در برابر تهران می‌شوند. ضمن آنکه این کشورها در پی کسب درآمدهایی فراتر از درآمدهای نفتی هستند و بهبود روابط با اسرائیل، رضایت آمریکا را نیز برای این کشورها در پی خواهد داشت.
زمان‌بندی اعلام عادی‌سازی روابط امارات متحده عربی و اسرائیل قابل توجه است. کمتر از ۸۰ روز به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا باقی مانده و ترامپ در نظرسنجی‌ها از جو بایدن، رقیب دموکرات خود عقب افتاده است. از سوی دیگر، سوءمدیریت نتانیاهو در بحران کرونا و نیز پرونده‌های فساد او باعث بروز اعتراض‌های بی‌سابقه علیه او در اسرائیل شده است.
از طرف دیگر لبنان هم پس از انفجار ۱۰ روز پیش در شرایطی ویژه به سر می‌برد و با استعفای دولت، دوباره وارد دوره بحران سیاسی شده است. در چنین شرایطی، کمک به ترامپ برای بهبود موقعیت خود در داخل آمریکا را می‌توان یکی از دلایل اعلام توافق امارات و اسرائیل دانست.
«تامارا کافمن ویتس» کارشناس سابق وزارت خارجه آمریکا به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «تردیدی نیست که امارات متحده عربی و اسرائیل دلایل خود را برای عادی‌سازی روابط دوجانبه دارند. اما نکته‌ای که نمی‌توان نادیده گرفت، این است که زمان‌بندی اعلام این خبر به سود ترامپ خواهد بود. با توجه به نظرسنجی‌ها تیم بایدن - هریس شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات دارد و مقام‌های امارات و اسرائیل هم با درنظرگرفتن احتمال پیروزی بایدن، تصمیم گرفته‌اند تا هرچه زودتر این توافق را رسما اعلام کنند تا شاید این قمار در انتخابات ماه نوامبر به سود ترامپ تمام شود و حتی اگر ترامپ شکست بخورد، مناسباتشان درگیر تغییر قدرت در کاخ سفید و تغییر رویکرد احتمالی واشنگتن در قبال طرح صلح خاورمیانه نشود».
ارسال نظر