درمان درد اختلال مفصل گیجگاهی فکی TMJ (بیماری فک و صورت)

اختلال مفصل گیجگاهی فکی TMJ یکی از مشکلات نادر در افراد مختلف است که تشخیص و درمان آن چندان شناخته شده نیست. در ادامه با بررسی این اختلال و روش‌های درمان آن، شما را بیشتر با این اختلال آشنا می‌کنیم.

اختلال مفصل گیجگاهی فکی TMJ چیست؟

درد فک در نتیجه اختلالات ایجاد شده در عملکرد فک، مفصل آن و عضلات احاطه کننده فک به وجود می آید. به این مشکلات در اصطلاح سندروم TMJ می گویند که در اثر عملکرد نامناسب فک بالا و پایین یا مشکلات آرواره نیز ایجاد می شود. این اختلال برای افراد درد شدید در ناحیه فک را به همراه دارد. به همین دلیل برای این افراد درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی اهمیت بالایی دارد.

خوب است بدانید که این ناراحتی‌ می‌ تواند موقتی بوده یا برای چندین ‌سال ادامه داشته باشد. علائم بیماری مفصل گیجگاهی فکی ممکن است فقط در مفصل و یا به صورت شایع در قسمت های دیگر سر و گردن و اغلب در عضلات آن بروز کند.

مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) چیست؟

مفصل گیجگاهی فکی مانند سایر مفاصل بدن  شامل استخوان، دیسک میان استخوان، یک سری تاندون و عضله است. باید بدانید مفصل گیجگاهی در ناحیه جلوی گوش قرار دارد و کاربرد  و وظیفه آن این است که فک تحتانی را به جمجمه مفصل می‌کند.

علائم بیماری های مفصل گیجگاهی فکی

به علت آن که برخی بیماری های دیگر مانند دندان درد، عفونت سینوس، آرتروز یا بیماری های لثه هم می توانند علائم مشابه درد استخوان فک را بروز دهند، دندانپزشک متخصص با بررسی سوابق شما و آزمایش های لازم علت و درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی را تشخیص می دهد. با این وجود برای آشنایی بیشتر با اختلال مفصل گیجگاهی فکی بهتر است برخی از علائم این روش را معرفی کنیم:

• درد شدید صورت و گردن
• گرفتگی عضلات فک
• قفل شدن ناگهانی فک
• صدا دادن مفصل فک در هنگام حرکت
• انحراف فک

علل ایجاد اختلال مفصل فکی گیجگاهی چیست؟

اختلال مفصل فکی گیجگاهی تحت تاثیر علل مختلفی ایجاد می‌شود که در ادامه با برخی از آن‌ها می‌شویم:

آرتریت یا آرتروز مفاصل

آرتروز مفاصل معمولا بر اثر ساییدگی مفاصل ایجاد می‌شود اما  آرتریت یک بیماری خودایمنی است که در اثر حمله سیستم ایمنی به مفاصل بدن ایجاد می‌گردد. این دو عامل تاثیر بسیار زیادی بر ایجاد اختلال مفصل فکی گیجگاهی دارند.

وارد شدن ضربه و یا تروما

یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر  ایجاد اختلال مفصل فکی گیجگاهی  وارد شدن ضربه به بخش فک و دندان است .

عوامل روانشناختی مانند استرس و اضطراب و افسردگی

بر اساس تحقیقات پزشکی ، عوامل روانشناختی مانند استرس و اضطراب و افسردگی می‌توانند در ایجاد  اختلال مفصل فکی گیجگاهی بسیار موثر هستند چرا که این عوامل ممکن است باعث ایجاد قفلی فک شوند و به ناحیه مفصل فکی گیجگاهی آسیب بزنند.

وضعیت نادرست سر و گردن

مشکلات گردن معمولا بر اثر عادت‌های اشتباه در نشستن ایجاد می‌شوند و این عامل می‌تواند روی ایجاد اختلال مفصل فکی گیجگاهی تاثیر داشته باشد.

آبسه دندان

بسیاری از پزشکان معتقدر هستند آبسه دندان به دلیل فشاری که به ناحیه مفصل فکی گیجگاهی می‌آورد، بر ایجاد  اختلال مفصل گیجگاهی فکی تاثیر دارد.

مشکلات ساختاری مادرزادی فک

بسیاری افراد به صورت مادزادی از اختلال مفصل گیجگاهی فکی رنج می‌برند.

چگونگی تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی

برای تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی، باید بعد از مشاهده علائمی که پیش‌تر گفته شد، به پزشک متخصص مراجعه کرده و مورد معاینه قرار بگیرید:

معاینه فیزیکی

دندانپزشک به هدف تشخیص و درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی علائم شما را بررسی کرده و حرکات فک و وجود سفتی یا درد در عضلات صورت را معاینه می کند.

بررسی سوابق پزشکی

برای تشخیص اختلال مفصل گیجگاهی فکی باید برخی از سوابق پزشکی بیمار بررسی شود تا علت اصلی ایجاد این اختلال روشن شده و روش درمانی صحیح معرفی شود.

تصویربرداری

 عکسبرداری رادیولوژی و در صورت نیاز سی تی اسکن یا ام آر آی نیز برای تشخیص دقیق تر کمک تجویز می شود.عکس ام آر آی بافت های نرم مانند دیسک مفصل فک را نشان می دهد و می تواند حرکات مناسب فک را تشخیص دهد. با انجام سی تی اسکن هم جزئیات استخوان فک قابل مشاهده می شود.

درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی بدون جراحی

اعتقاد اغلب دندانپزشکان بر آن است که در ابتدا باید فرآیند درمان درد فک با روش های محافظه کارانه و غیر جراحی شروع شود و عمل جراحی به عنوان آخرین درمان درد فک پس از تست کردن و موثر نبودن سایر درمان ها انتخاب گردد. درمان های بدون جراحی برای درمان بیماری های مفصل فکی گیجگاهی عبارتند از :

ورزش فک

1. انگشت شست چپ را زیر دندان‌ های پشتی بالا قرار دهید.
2. انگشت اشاره و وسط دست راست را بالای دندان ‌های پشتی پایین بگذارید.
3. فک را آرام، توسط دو دست و بدون کمک عضلات فک باز کنید.

دارو درمانی

البته داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب مانند آسپرین یا ایبوپروفن و ادویل ورم و درد عضلانی را کاهش می ‌دهند. به علاوه شل کننده‌ های عضلانی، عضلات منقبض فک را شل می‌ کنند. این داروها برای بیمارانی که دندان قروچه می‌کنند، مفید هستند.  دارو های ضد افسردگی در دوز پایین هم برای تسکین یا کنترل این درد توصیه می ‌شوند. این دارو ها در دوز پایین هیچ اثری بر افسردگی نمی گذارند.

قرار دادن کمپرس گرم و سرد روی ناحیه درد

استفاده از کمپرس آب سرد یا گرم بر روی صورت، فک و شقیقه به مدت ده دقیقه  این حرارت عضلات گرفته را شل می‌کند تا اسپاسم و گرفتگی عضلات رفع گردد.

اسپلینت

اسپلینت وسیله ای است که در دهان و روی دندان ها قرار داده می شود تا اجازه ندهد دندان ها روی هم قرار بگیرد. بیماران معمولاً باید شب ها از اسپلینت استفاده کنند تا از دندان قروچه جلوگیری کند. بعضی دندانپزشکان به بیماران پیشنهاد می کنند که در طول روز از اسپلینت استفاده کنند تا مانع از فشار بایت روی فک و دندان ها بشوند.

فیزیوتراپی

درمان با تمرینات فیزیوتراپی و تزریق کورتون می‌تواند برای درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی بسیار مفید باشد.

خوردن غذاهای نرم

اصلاح عادت های غذایی مانند خوردن غذا های نرم، خودداری از خوردن غذای سفت، تقسیم غذا به قسمت های کوچک تر یک راهکار موثر برای  درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی به شمار می‌رود.

درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی با جراحی

صرفاً در حالتی‌ که علائم بیمار توسط سایر روش ‌های درمانی کاهش پیدا نکرد و درد آن جدی و ناتوان کننده بود، جراحی دندانپزشکی تجویز می ‌شود. به دلیل غیر قابل بازگشت بودن نتایج عمل جراحی، عاقلانه تر آن است که به طور کامل درباره جراحی با دندانپزشک متخصص مشورت کنید.

• آرتروسنتز

یکی از درمان‌های با جراحی برای اختلال مفصل گیجگاهی فکی استفاده از آرتروسنتز است. در این روش مایع جمع شده در بین مفاصل با استفاده از سرنگ از آن خارج می‌شود.

• تزریق

بر اساس گفته‌های پزشکان متخصص، تزریق کورتون می‌تواند راهکار مناسبی برای از بین بردن بیماری های مفصل گیجگاهی فکی باشد.

• آرتروسکوپی مفصل فکی گیجگاهی

روش آرتروسکوپی مفصل فکی گیجگاهی یک درمان تخصصی برای درمان بیماری های مفصل گیجگاهی فکی است. در انجام روش جراح با استفاده از لوله کوچکی به نام کانولا وارد فضای مفصلی می‌شود و اختلال را برطرف می‌کند.

چگونه از ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی پیشگیری کنیم؟

برای پیشگیری از ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی فکی می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:

• وضعیت بدنی و سروگردن را در حالت مطلوب حفظ کنید
• از محافظ شب در صورت فشار دادن دندان‌ها بر روی هم استفاده کنید
• در هنگام انجام ورزش‌های سنگیم از محافظ دندان استفاده کنید
• برای تمدد اعصاب و کاهش استرس از تکنیک‌های آرامش بخش استفاده کنید

سوالات متداول

آیا اختلال مفصل گیجگاهی فکی خود به خود درمان می شود؟

باید بدانید برای درمان کامل اختلال مفصل گیجگاهی فکی استفاده از روش‌های پزشکی ضروری است. درمان‌های سنتی می‌توانند به طور موقت باعث کاهش درد این اختلال شوند اما برای جلوگیری از ورود این بیماری به مرحله خاص بهتر است یک درمان مطمئن انتخاب کنید.

چه عواملی اختلال مفصل گیجگاهی فکی TMJ را تشدید می‌کند؟

عواملی چون ساییدن، فشار آوردن، استرس، خوردن غذاهای سفت و خوراکی‌های جویدنی همچون هویج خام، گوشت قرمز، شیرینی ترد، سیب کامل و آجیل می‌توانند باعث تشدید اختلال مفصل گیجگاهی فکی شوند و درد ناشی از آن را بیشتر کنند.

برای درمان  اختلال مفصل گیجگاهی فکی باید به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

بسیاری از افراد بر این باورند که برای درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی باید به دندان پزشک مراجعه کرد اما باید گفت این بیماری یک مشکل پزشکی است و برای درمان آن باید به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.

در صورت عدام درمان  اختلال مفصل گیجگاهی فکی چه اتفاقی می افتد؟

در صورت عدم درمان این اختلال بیمار ممکن است عوارض متعددی را تجربه کند. به عنوان مثال شنیدن صدای وزوز در گوش، مشکل در خواب و تمرکز از جمله مشکلاتی است که ممکن است در صورت عدم درمان این بیماری آزاردهنده باشند.

آشنایی با مرکز TMJ ایران - دکتر علیرضا امیر سیف الدینی

صداهای ناحیه فک و بیماریهای ناشی از اختلال های مفصلی فکی - گیجگاهی را جدی بگیرید.

شاید باور کردنش سخت باشد که بدانید دلیل بسیاری از

• سردردها
• گردن دردها
• دردهای گنگ صورت
• میگرن های عصبی
• صداهای گوشی (وز وز گوش)
• افسردگی
• استرس های عصبی
• حتی کمر درد
• دندان قروچه یا فشردن دندانها به هم، هنگام خواب یا حتی بیداری می تواند ناشی از ناهنجاری های مفصل فک باشد.