اقامتگاه‌های بوم گردی؛ سنتی مهمان شویم
برای کسی که در شهر بزرگ زندگی کرده و هر چه دیده ساختمان بلند و دود و سروصدا بوده، بهترین مکان اقامتی در سفرخانه بوم گردی است. خانه هایی که در آرام ترین روستاها یا دنج ترین نقطه از شهرها راه اندازی شده اند و محیطی پر از وسایل دوست داشتنی را به گردشگر معرفی می کنند.
هفته نامه همشهری شش و هفت - حسن زندی: برای کسی که در شهر بزرگ زندگی کرده و هر چه دیده ساختمان بلند و دود و سروصدا بوده، بهترین مکان اقامتی در سفرخانه بوم گردی است. خانه هایی که در آرام ترین روستاها یا دنج ترین نقطه از شهرها راه اندازی شده اند و محیطی پر از وسایل دوست داشتنی را به گردشگر معرفی می کنند.
این خانه ها پر از فرهنگ بومی و داستان های محلی هستند. غذاهای خوشمزه به شما تعارف می کنند و شما را به شنیدن موسیقی محلی دعوت می کنند و نکته مهم تر این که هزینه اقامت در این خانه ها خیلی خیلی کمتر از هتل های آنچنانی و در عین حال صفای اقامت در آنها خیلی بیشتر از هتل ها و هتل آپارتمان هاست.
در سال های اخیر اقبال ایرانی ها به راه اندازی این خانه ها بیشتر شده و در نقاط مختلف کشور خانه های بوم گردی با نام های زیبا فعال شده اند. استان های گیلان اقامتگاه هایی با نام مسافرکاشانه دارند و خانه های محلی بهسازی شده در یزد فراوانند، در خوزستان با مضیف های عربی از مهمانان در اقامتگاه سنتی میزبانی می شود و در کرمان در اقامتگاه های کپری نوین از مهمانان پذیرایی می شود، اما ما سری به اقامتگاه های کمتر شناخته شده زده ایم؛ آنهایی که به تازگی بنا شده و حرف هایی برای گفتن دارند. پای صحبت های افرادی نشسته ایم که اقدام به راه اندازی خانه های بوم گردی در استان های خود کرده اند.
اولین اقامتگاه بوم گردی سیستان و بلوچستان
«سالار رضایی» مدیر اقامتگاه بوم گردی روستای قلعه نو زابل اولین اقامتگاه بوم گردی استان سیستان و بلوچستان که لیسانس زبان و ادبیات انگلیسی است، می گوید در دانشگاه که بودم همیشه دوست داشتم با خارجی ها ارتباط بگیرم اما آن موقع راه های ارتباطی مثل امروز ساده نبود. هر چند تلاش می کردم بعد از اتمام تحصیل اقدام به راه اندازی یک آموزشگاه کردم.
همان موقع از طریق دوستانم با یک فرانسوی آشنا شدم که چند روزی به زابل آمد و مهمان من بود. خیلی خوشحال بودم چون زبان فرانسه یکی از علاقه مندی های من است. بعد از آن اتفاق مهمانان دیگری از کشورهای مختلف داشتم و کم کم ایده هایی در حوزه گردشگری به ذهنم آمد. در واقع آن مهمان فرانسوی دریچه ای شد برای ورود مهمانانی دیگر. با یکی از دوستانم در این زمینه صحبت کردم و قرار شد ایده های مشترکمان را عملی کنیم. راهی زاهدان (مرکز استان) شدیم و مجوز اولین خانه بوم گردی استان سیستان و بلوچستان را گرفتیم.
اقامتگاه 50 ساله
اولین خانه بوم گردی سیستان و بلوچستان در روستای قلعه نو، از روستاهای بخش جزینک در شهرستان زهک که از شهرستان های منطقه سیستان است، قرار دارد. رضایی و همکارش یک خانه ۵۰ ساله در یک روستای قدیمی را که تنها روستایی است که بافت سنتی سیستانی را حفظ کرده و به ماسوله شرق کشور شهره است، بازسازی کرده اند. خانه های این روستا به صورت پلکانی روی تپه ها بنا شده و همه آنها گنبدی شکل هستند. بادگیرهایی روی گنبدها قرار دارند که فضای زیبایی به روستا بخشیده اند. این روستا در نزدیکی شهر معبد غلامان قرار دارد که یک شهر باستانی ۲۵۰۰ ساله محسوب می شود. کنار روستا دو دریاچه زیباست و طبیعت بی نظیر آن مخصوصا در دوران کشت و کار چشم نواز است.
روستایی که خانه بوم گردی در آن قرار دارد ۸ کیلومتر تا شهرستان زهک فاصله دارد و از امکانات خوبی برخوردار است. این اقامتگاه روی تپه قرار دارد و شکل و بافت آن انسان را به یاد گذشته ها می اندازد از روی بالکن منظره زیبایی رو به دشت و مزارع کشاورزی مشاهده می شود. پشت اتاق های خانه چند تپه وجود دارد که از بالای آنها می توان روستا و دریاچه را تماشا کرد. اینجا غذاها و نوشیدنی های محلی سیستان و بلوچستان سرو می شود، موسیقی اصیل سیستانی شنیده می شود و اتاق ها کاملا خشتی و گلی و مجهز به سرویس بهداشتی مخصوص ایرانی ها و خارجی ها و حمام، اما تزئینات خانه کاملا سنتی است.
اینجا شب های زیبایی دارد و صنایع دستی منطقه سیستان برای کسانی که تمایل به آشنا شدن و خریدن دارند، مهیاست. یکسری برنامه های تفریحی مانند موسیقی و بازدید از روستا و محوطه های تاریخی همراه راهنمای گردشگری و کمپ زدن در کنار دریاچه، ماهیگیری، الاغ و شترسواری، تورهای سیستان گردی و سرویس ایاب و ذهاب هم به صورت جمعی و فردی برای اقامت کنندگان در نظر گرفته شده است. بزرگترین هدف راه اندازان این خانه معرفی سیستان و بلوچستان به جهان است. از شهر سوخته 5000 ساله تا کوه باستانی اوشیدا، از معبد غلامان تا آتشکده 3500 ساله کرکویه، از یازدهمین سرزمین خلق شده به دست اهورامزدا تا انبار غله ایران همه افتخارات سیستان بزرگ هستند و راه زیادی برای معرفی آنها وجود دارد.
خانه مادربزرگ اقامتگاه بوم گردی روستای الولک قزوین
سحر کاظمی از اهالی روستای الولک از توابع استان قزوین است. وی د ر رشته مدیریت بازرگانی تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل داده و در حال حاضر به عنوان راهنمای گردشگری در حوزه گردشگری و اختصاصا گردشگری روستایی در حال کار و فعالیت و کار است. کاظمی می گوید من از ابتدا به سفر و گردشگری علاقه داشتم اما انگیزه ای که باعث شد من به این مسیر سوق پیدا کنم، برگزاری تورهای دانش آموزی دانشگاه آزاد قزوین بود. از سال 90 دانشگاه آزاد قزوین تصمیم گرفت برای معرفی امکانات دانشگاه به نسل آینده و آشنایی آنها با فضاهای علمی خصوصا علوم روباتیک امکان حضور دانش آموزان در قالب تورهای دانش آموزی در دانشگاه را ایجاد کند.
شرکت کنندگان عموما دانش آموزانی از استان های همجوار بودند و این حضور باعث شد که به پیشنهاد من، آنها نیم روز بعدی را از اماکن تاریخی شهر قزوین بازدید کنند و مسئولیت هماهنگی به عهده خودم بود. این جریان باعث شد که هم شهر قزوین معرفی شود و هم من وارد فضای راهنمایی گردشگری شوم. این روند تا سال 93 ادامه داشت. اما جریان احداث اقامتگاه از آشنایی من با افسانه احسانی و موسسه آوای طبیعت شروع شد. بعد از آشنایی من با مفهوم اکوتوریسم و نقش گردشگری در حفظ و حراست از فرهنگ بومی با توجه به مسئولیت من در شورای روستا و با همکاری خانم احسانی در قدم اول، فرآیندی برای اجرای عروسک های محلی روستا شکل گرفت و بعد از آن برای معرفی اقامتگاه به اهالی، خانه ای را که خودم به عنوان محل سکونت اجاره کرده بودم به اقامتگاه تبدیل کردم.
قابلیت های خانه مادربزرگ
این خانه در حریم روستا قرار دارد و بناهای تاریخی ثبت شده مانند بقعه سلطان ویس، کافر گنبد و آسیاب آبی زنده ای که به ترتیب به دوره سلجوقی، ایلخانی و احتمالا صفویه تعلق دارند. در جوار این روستا هستند. دسترسی این روستا به شهر قزوین ساده است و شما می توانید در کمتر از ۱۵ دقیقه از یک فضای شهری وارد یک فضای طبیعی و نسبتا بکر شوید. فرهنگ روستا و تولیدات و محصولات روستا بسیار غنی است و روحیه مهمان پذیری اهالی روستا ظرفیت مناسبی برای حضور مسافر و یک نقطه قوت حساب می شود و دسترسی به تهران و کرج و آزادراه ها و بزرگراه های این شهر امکان جذب مسافر را بیشتر می کند.
این اقامتگاه امکان اسکان با ظرفیت ۴۰ نفر به شیوه کاملا روستایی مطابق با شرایط فرهنگی روستا دارد و خدمات رستورانی مطابق با خوراک مرسوم در منطقه همراه با اجرای موسیقی زنده، موسیقی و رقص محلی و نقالی و پرده خوانی از مزایای آن است. امکان بازدید از فروشگاه صنایع دستی در داخل مجموعه و تورهای جانبی بازدید از جاذبه های شهر قزوین، گشت داخل روستا، مناطق الموت و جاذبه های دیگر نیز فراهم است.
اقامتگاه بوم گردی روستای ملحمدره
این اقامتگاه بوم گردی در روستای ملحمدره در فاصله ۵ کیلومتری شهر اسدآباد (۵۵ کیلومتری همدان) قرار گرفته است. این روستا یعنی از بی نظیرترین مناطق محیط زیست کشور و از مناطق شکار ممنوع است که این مزیت منجر شده تا گردشگران و طبیعت دوستان زیادی از گوشه و کنار کشور از این روستای کوچک دیدن کنند. قرار گرفتن ملحمدره در دامنه کوه با ارتفاع بالاتری نسبت به شهر باعث شده هم از آب و هوای پاک و نسبتا خنک تری برخور دار باشد و هم چشم انداز زیبایی از دشت پیش رو و شهر اسدآباد و باغات برای گردشگری به نمایش بگذارد. ضمنا از آنجایی که شهر اسدآباد فاقد تفریحگاه و منطقه طبیعت گردی مناسب است،
از قدیم این روستا و معدود روستاهای مجاور کوهستانی پذیرای بومیان برای کوهنوردی و استفاده از طبیعت بکر بوده و اغلب همدانی ها آن را می شناسند، به طوری که در ایام تعطیل و خصوصا عید نوروز و سیزده بدر که روز طبیعت است، این روستا پذیرای خیل عظیمی از گردشگران و طبیعت گردان است. اقامتگاه آرتینا یک نمونه از خانه های بومی روستایی است که پر از احساس معماری و فرهنگ روستاهای مناطق کوهستانی ایران است و ساده و بی آلایش و صمیمی در تمام سال پذیرای گردشگران از مناطق مختلف کشور است.
در فاز اول بهره برداری و برای شروع 4 اتاق مهیا شده است که از حمام و سرویس بهداشتی مشترک در حیاط استفاده می کنند. کلیه اتاق ها کاهگلی و بسیار ساده، با معماری به سبک روستایی هستند. در حیاط خانه اسطبل و فضاهایی وجود دارد که در آنها از حیوانات خانگی و اهلی مثل بز، مرغ و گوسفند، نگهداری می شود. خانه به باغ نزدیک است و شما مهمان این همه سادگی خواهید بو د، به طوری که برای استراحت و خوابیدن روی زمین از تشک، لحاف و کرسی استفاده می شود و سفره روی زمین گسترده و غذا سرو می شود.
در این اقامتگاه غذاهای محلی همانند کوفته، آش رشته، آش دوغ، نان محلی و سبزی کوهی و محلی همراه با لبنیات سرو می شود. پذیرایی در صبحانه با شیر، کره، پنیر، عمل و خامه و تخم مرغ که تولید خود است، انجام می شود. در روستای ملحمدره وجود آبشارهای فراوان و باغات و گیاهان دارویی و نیز مسیرهای کوهنوردی، چشم انداز توسعه و رونق بی بدیلی رقم زده است. این اقامتگاه سومین خانه بوم گردی استان است که در ملحمدره اسدآباد راه اندازی شده و از نوروز 96 به اسکان گردشگران پرداخته است. این اقامتگاه دارای موزه محلی است که با اشیای قدیمی و کشاورزی تجهیز و با استقبال خوبی مواجه شده است.
اقامتگاه بوم گردی ورکانه: اولین اقامتگاه همدان
ورکانه روستایی در 20 کیلومتری جنوب شرقی شهر همدان است. سابقه سکونت در این روستا به 400 سال پیش می رسد. از همان روزگار خانه های روستا سازگار با طبیعت اطرافش و با سنگ لاشه هایی از کوه های اطراف ساخته شده است. بدین سبب روستا در دل کوه خوش نشسته است و بافت سنگی را شکل داده است که یکی از دلایل بازدید گردشگران از روستاست. از دیگر جاذبه های روستا وجود دو اصطبل قدیمی است که یکی از آنها مرکز پرورش و اصلاح نژاد اسب اصیل ایرانی و معرفی و شناساندن آن به دنیا به کوشش زنده یاد مهری قراگزلو بوده است. وجود خانه پدری و زادگاه پروفسور موسیوند نیز به جاذبه های روستا می افزاید.
ورکانه به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری استان همدان از ظرفیت خوبی در هر دو بخش جاذبه های تاریخی و طبیعی برخوردار است. به طور مشخص مسیر دسترسی به روستا با گذر از باغ های منطقی و همچنین دریاچه سد اکباتان تجربه خوبی را برای گردشگران رقم می زند. این اقامتگاه به عنوان اولین اقامتگاه بوم گردی استان همدان در روستای ورکانه واقع شده است و امکان اقامت (شب مانی) و پذیرایی را برای گردشگران فراهم کرده است. ساختمان اقامتگاه با استفاده از مصالح بومی که اصلی ترین آنها سنگ و چوب است و همچنین بهره گیری حداکثری از دانش و معماری بومن با هدف ترویج معماری بومی بنا شده است.
در تجهیز کردن ساختمان نیز تلاش شده از تجهیزات و وسایل اصیل و سنتی منطقه استفاده شود. بنابراین ظروف سفالی، سیستم گرمایشی کرسی، چراغ های قدیمی، گل های طبیعی، گلیم و وسایل خواب سنتی در آن استفاده می شود و همچنین در خدمت رسانی نیز سعی می شود به شیوه های سنتی و اصیل از مهمانان پذیرایی شود. در اقامتگاه بوم گردی ورکانه مهمانان با خوراک های محلی پذیرایی می شوند. در رختخواب های سنتی استراحت می کنند و سیستم گرمایشی کرسی را تجربه می کنند.
این اقامتگاه برنامه هایی مانند گشت پیاده روی به راهنمایی بلدهای محلی در مناطق طبیعی بکر پیرامون ویرانه های دوچرخه سواری و سوارکاری را به مهمانان خود پیشنهاد می کند. علاوه بر موارد ذکر شده برنامه هایی با همکاری تشکل های فعال در جهت ارتقای آگاهی جامعه محلی در حوزه های زیست محیطی و همچنین توانمندسازی زنان روستا در تولید صنایع دستی و محصولات خانگی در دست اقدام است. بازاریابی و فروش محصولات تولیدی روستاییان اعم از صنایع دستی و محصولات خوراکی توسط اقامتگاه و برای کمک به ایجاد معیشت جایگزین برای جامعه محلی نیز انجام می شود.
اقامتگاه بوم گردی مزداگرد همدان
اقامتگاه بوم گردی مزداگرد از تابستان سال گذشته در روستای امزاجرد همدان رسما شروع به کار کرده است و در همین مدت کوتاه به سهم خود تاثیر بسزایی در جذب گردشگر و اقتصاد روستا داشته است. به طوری که در زمان تاسیس هزینه ای بالغ بر ۷۰ میلیون تومان بصورت مستقیم و غیرمستقیم به محل درآمد روستا تزریق کرده و برای تامین نیروی انسانی، تعمیرات ساختمان و تهیه مصالح و پس از تاسیس با ورود گردشگران تاثیر بسزایی بر اقتصاد روستا گذاشته است. برای تهیه مایحتاج روزانه گردشگران با خرید تولیدات و محصولات روستایی توسط گردشگران و همچنین خرید سوغاتی سعی می شود به اقتصاد روستا کمک شود که تاکنون تداوم این کار ورود گردشگران بیشتر به روستا تاثیر چشمگیری بر اقتصاد روستا داشته است.
البته این اقامتگاه برای ادامه کار فاز دومی هم در نظر دارد که در نهایت چندین شغل را به صورت مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می کند و با تعدد شغل های پایدار بر پایه گردشگری، می توان از مشکلات، بیکاری روستا کاست که با توجه به مشکلات کم آبی و کشاورزی، روستا کمک بسزایی برای روستاییان است. شما به محض ورود به این اقامتگاه توسط میزبانانی که لباس محلی بر تن دارند ، مورد استقبال قرار می گیرند. بعد از آن در اتاق های کاهگلی بهسازی شده اسکان پیدا می کنید. برای ناهار یا شام در مکانی که شربتخانه نامیده می شود. در فضایی کاملا سنتی و روستایی به سبک چند سده قبل و با غذاهای محلی از شما میزبانی می شود
اما شیرین ترین قسمت ماجرا صبحانه است که اغلب در حیاط و مقابل چشمان شما روی آنتن آماده می شود. آتشی که از درون تنوری افروخته بیرون می آید و آبی را که با دلو از چاه کشیده اند روی آن به جوش می آورند. نان هم در همان جا و تازه پخت است. بعد هم در استکان های کمرباریک با انواع پنیر و مربا و عسل و شیره محلی سفره صبحانه در روی تخت گسترده می شود. فضای حیاط این اقامتگاه بسیار زیبا و سرسبز است و چشم اندازی کم نظیر دارد. شبها در کنار چای آتشی، همه میهمانان اقامتگاه به حیاط دعوت می شوند و اغلب با موسیقی زنده و برنامه هایی مثل شاهنامه خوانی ساعات خوش و کم نظیری برای آنها رقم می خورد.
عرقیان گیاهی، رب گوجه فرنگی، پنیر، خاکشیر، شیره انگور و محصولاتی که به صورت طبیعی و ارگانیک توسط روستاییان تولید منی شود و تاکنون بازاری برای ارائه و فروش آنها پیدا نکردند. در روستا بدون واسطه و مستقیم به گردشگران عرضه می شود. در گذشته چون مکان خاصی برای ارائه این محصولات وجود نداشت و این تولیدات عمدتا خانگی بوده امکان فروش برای روستاییان وجود نداشت اما اکنون با تاسیس این اقامتگاه و ورود گردشگران به روستا ضمن بازدید از شیوه تولید به سادگی امکان فروش آنها نیز فراهم آمده است. در زمینه صنایع دستی از جمله فرش، گلیم، عروسک بافی و غیره نیز اتفاقات خوبی افتاده و آنها به صورت مستقیم به فروش می رسند.
اقامتگاه سیروان آقبلاغ لالجین
روستای آقبلاغ یکی از زیباترین و کهن ترین و باثبات ترین روستاهاست که خانه هایش دست نخورده است. بیش از 80 درصد روستا بافت قدیمی دارد و بیشتر مردم روستا به کار دامداری مشغول هستند. زراعت گندم و جو و چغندر تولیدات اصلی روستا است. آفت مدرنیته و سکونت در شهر به این روستا هم رخنه کرده اما نسل دومی و جوانی دارد که با وجود کوچ حتی پدران، پسرها ایستاده اند و بنای روستا را حفظ کرده اند.
این مجموعه در مساحت 900 متری با 6 اتاق مجزا، دو سرویس بهداشتی راه اندازی شده است. اقامتگاه سیروان مثل باقی اقامتگاه های بوم نگردی دارای مجوز رسمی از اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و فعالیت خود را با هدف معرفی خانه های سنتی، تفرجگاه، آشنایی با سبک زندگی روستایی، پخت نان داغ تنوری، تورهای داخلی استان همدان، بازدید از شهر جهانی سفال لالجین، بازدید از بزرگترین غار آبی جهان علیصدر، بازدید از کارگاه های سفالگری، کارگاه های پخت رنگ سفال، آموزش سفالگری در کمترین زمان، اجرای موسیقی زنده با هنرنمایی هنرمندان موسیقی همدان، بازدید از گنجنامه و بسیاری از بسته های جذاب در منطقه بکری از همدان آغاز کرده است.
به جز هتل بوعلی که در لالجین فعال است اقامتگاه یا هتلی نیست که بتواند به مسافرین اسکان بدهد. اسم و رسم شهر جهانی لالجین منوط به وجود زیرساخت های فراوانی است که لالجین هنوز از این زیرساخت ها بهره مند نیست، مسافت روستای آقبلاغ تا لالجین ۸ کیلومتر و تا غار علیصدر تقریبا ۷۰ کیلومتر است اما چون مکان اقامتی مناسبی در این روستا وجود ندارد بیشتر مسافران و گردشگران برای اقامت به همدان می روند اما دهکده سنتی اقامتی سیروان بین دو شاهراه اصلی قرار گرفته و دسترسی مسافران به همدان و لالجین و غار علیصدر بسیار سا ده است.
خدمات این اقامتگاه شامل اجرای موسیقی زنده، تور گردشی داخل غار علیصدر، تور بازدید از کارگاه های تولیدت سفال و فروشگاه های سفال فروشی، اجرای زنده سفال سازی در داخل مجموعه و ارائه محصولات طبیعی روستا مانند شیر و ماست و پنیر و پخت نان محلی در داخل مجموعه است. موسسان این خانه همچنین در نظر دارند گرمابه یا همان خزینه سنتی در زمین کناری مجموعه افتتاح کنند که مسافران بتوانند حس و حال حمام های روستایی را درک کنند. باغ وحشی کوچک از حیواناتی که مردم کمتر از نزدیک دیده اند نیز از دیگر برنامه های آنها برای آینده است.
معرفی برخی حرفه ها از جمله آشنایی با زنبورداری، دامداری، پرورش طیور زینتی، نهال کاری، کاشت گل های زینتی، سبزیجات، کاشت زعفران، سفال گری، آشنایی با کارگاه های مختلف سفال، آشنایی با موسیقی سنتی و چندین حرفه دیگر از جمله برنامه های این اقامتگاه است. نکته خاص این اقامتگاه این که مالک این مجموعه، نوازنده ساز کمانچه است و همچون استاد کلهر قصد دارد این ساز را به مسافران و گردشگران این مجموعه معرفی کند تا مردم صدای این ساز و ساز دیوان را از نزدیک بشنوند.
ارسال نظر