۲۶ آذر - ۱۷ دسامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز 26 آذر برابر با 17 دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

1273 - سالروز درگذشت مولانا

مولانا جلال الدين محمد صوفي بزرگ و صاحب مثنوي 17 دسامبر سال 1273 ميلادي در قونيه (تركيه امروز) درگذشت و هر سال به اين مناسبت مراسمي در كنار مزار او بر پا مي شود كه يك هفته به طول مي انجامد. مولانا جلال الدين محمد متخلّص به مولوي که بيش از 26 هزار شعر عرفاني سروده است بسال 586 هجري خورشيدي (سی ام سپتامبر 1207 ميلادي = هشتم مهرماه) در بلخ خراسان يكي از مراكز بزرگ فرهنگ و ادبيات فارسي و تمدن ايراني به دنيا آمده بود. مثنوي وسعت انديشه و صفاي مولانا را منعكس مي سازد. براي مولوي در سرودن شعر، اداي مقصود بر زينت هاي لفظي ترجيح داشته است. همه جا بر ضد خودپسندي، غرور، جاه، ظاهردوستي و ريا بوده و تاكيد بر راهنمايي و نجات بشر داشته است. مولانا از این جهت به رومی معروف است که مدتی و اواخر عمر در قونیه و در آن زمان در قلمرو روم شرقی (دولت قسطنطنیه) زندگی کرد.


از سال ۱۳۳۶ به این سوی مراسم بزرگداشت مولوي منظما در تهران برگزار شده است. مراسم سال ۱۳۳۶ که هشتم آبان این سال (۳۰اکتبر ۱۹۵۷) برگزارشده بود «بسیار باشکوه» توصیف شده است.

۱۷۷۷ - فرانسه ایالات متحده آمریکا را به رسمیت شناخت.

۱۸۳۰ - درگذشت سيمون بوليوار قهرمان معروف امريكاي جنوبي

سيمون بوليوار، سردار و سياست‏مدار معروف امريكاي جنوبي در بيستم آوريل ۱۷۸۳م در شهر كاراكاس در ونزوئلا به دنيا آمد. وي پس از طي دروس متوسطه، براي ادامه تحصيل راهي مادريد در اسپانيا گرديد و در رشته حقوق فارغ التحصيل شد. بوليوار كه در اواخر انقلاب كبير فرانسه در آن كشور به سر برده بود، پس از بازگشت به كشورش درصدد برآمد تا كشور خود و مناطق امريكاي جنوبي را كه در زير يوغ استعمار اسپانيا بودند، آزاد سازد. از اين رو، مبارزات خود را از سال ۱۸۱۳م آغاز كرد و طي سال‏هاي متمادي و جنگ‏هاي پياپي، قدرت اسپانيا را در منطقه درهم شكست. بوليوار در جريان اين مبارزاتْ بر آزادي تمامي مناطق امريكاي جنوبي تاكيد مي‏ورزيد و به دنبال استقلال كشورهاي اين منطقه بود. در اين جنگ‏ها، وي ممالكي را كه امروزه اكوادور، پرو و كلمبيا ناميده مي‏شود از چنگ اسپانيا خارج ساخت و به استعمار سي‏صد ساله آنان پايان داد. بوليوار از آن پس خود به رياست جمهوري اين مناطق انتخاب گرديد. در سال ۱۸۲۵، آزادي پروي عليا از طرف بوليوار اعلام شد و به همين جهت، اين كشور را بوليوي نام نهادند. اين مبارزات، از بوليوار شخصيتي محبوب و الگو ساخت و علاوه بر سرمشق‏گيري جوانان از او، وي به مظهر مبارزه ضد استبداد در جهان غرب نيز شهرت يافت. او سرسختانه طالب آزادي، عدالت و دموكراسي بود و از اين رو در جريان مبارزات خود، لقب آزادي بخش گرفت. با اين حال، خودخواهي و فرقه‏گرايى‏ها، مانع از تحقق رؤياي بوليوار در ايجاد فدراسيوني متحد در امريكاي جنوبي شد و بروز برخي مخالفت‏ها، وي را به استفاده از روش‏هاي ديكتاتوري ناچار ساخت. اين مسئله به كاهش محبوبيت بوليوار انجاميد و باعث شد كه در سال ۱۸۳۰م از قدرت كناره‏گيري كند. وي تمام ثروت سرشار و ارثيه هنگفت پدر را در راه پيشرفت انقلاب و آزادي گذاشت تا اين‏كه در هفدهم دسامبر ۱۸۳۰م در ۴۷ سالگي بر اثر بيماري سل درگذشت. در حال حاضر نيز، سيمون بوليوار در امريكاي لاتين به ويژه ونزوئلا به عنوان قهرمان ملي، معروف است. بوليوار از ديد معاصرانش، رهبري برجسته در مبارزه براي استقلال سياسي امريكاي لاتين بود كه تقريباً با دست خالي قادر شد بر همه موانع و ناكامي‏هايي كه در راه اداره كردن و حفظ مبارزه دشوار پانزده ساله با اشغال‏گران اسپانيايي وجود داشت فائق آيد و سلطه آنان را بر امريكاي لاتين پايان بخشد.


1903 - نخستین پرواز با هواپیما

17 دسامبر سال 1903 در صحراي «كيتي هاك» ايالت كاروليناي شمالي آمريكا برادران رايت (ارويل و ويلبر رايت) هواپيمايي را كه در كارگاه دوچرخه سازي شان بر پايه استفاده از مقاومت هوا ساخته بودند به پرواز در آوردند كه به عنوان نخستين پرواز بشر با هواپيما ثبت شده است. پرواز بشر با بالون هوای گرم در چهارم ژوئن 1783 صورت گرفته بود. این بالون توسط دو برادر فرانسوی ـ ژاک و ژوزف مون گلفیه ـ ساخته شده بود. بالون ساخت این دو برادر در نوامبر و دسامبر آن سال چند مسافررا هم حمل و در ارتفاع 500 متری با سرعت 22 کیلومتر در ساعت پرواز کرده بود.


برادران رايت ۱۸ دسامبر، و يك روز پس از نخستين پرواز كه پيروزمندانه بود، از دولت آمريكا خواستند كه اختراع آنان را خريداري كند. وزارت جنگ آمريكا مامور بررسي اين درخواست شد و پس از مذاكره و مشاهده اختراع، تصميم گرفت براداران رايت را به خدمت بگيرد و كمك مالي به تكميل اين صنعت بكند.

۱۹۱۴ - انگلستان با استفاده از فرصت جنگ جهاني اول، مصر را به عنوان يك كشور تحت الحمايه خود اعلام كرد.

۱۹۱۴ - عثمانيها كه بر فلسطين حكومت داشتند و به حمايت از آلمان وارد جنگ جهاني اول شده بودند يهوديان را از شهر تل اويو بيرون كردند.

۱۲۹۶ - ابطال معاهدات تحميلي روسيه تزاري عليه ايران

در زمان صدارت وثوق الدوله، دولت جديد التأسيس بلشويكي روسيه كه مي‏خواست قواي خود را از نواحي شمالي ايران خارج سازد، با ارسال نامه‏اي براي دولت ايران اعلام داشت تمام معاهداتي كه دولت روسيه تزاري به ايران تحميل كرده بود از درجه اعتبار ساقط است. طبق مواد اين اعلاميه كه به امضاي تروتسكي، همكار لنين و از رهبران انقلاب بلشويكي روسيه، رسيده بود، عهدنامه‏اي كه روسيه تزاري و دولت استعماري انگليس در سال ۱۹۰۷ م براي تقسيم ايران بسته بودند، لغو شد و مبناي اعتبار ساير معاهداتي كه ميان ايران و روسيه وجود داشت، رضايت طرفين اعلام گرديد.

۱۳۶۵ ش - تحويل ۶۰ فروند ميراژ ۲۰۰۰ به عراق از سوي فرانسه در اوج جنگ با ايران.


1965 - كشته شدن 25 هزار نفر در جريان توفان و گردبادِ سهم‏ناك پاكستان

2010 - خود سوزی مرد تونسی و جرقه انقلاب بزرگ

17 دسامبر 2010 ـ روزی چون امروز ـ خودسوزی یک مرد 26 ساله تونسی به نام محمد بوعزیزی ـ یک میوه فروش دوره گرد (طوّاف) در شهرک سیدی بوزید ـ آتش انقلابی را روشن ساخت که نه تنها دگرگونی عمیق در آن کشور ـ زمانی کارتاژ و مطمح نظر قدرتها در طول تاریخ ایجاد کرد بلکه افراد و توده ها را در جهان روشن ساخت که چگونه حق خود بستانند. انقلاب تونس نه تنها مدیون «بوعزیزی» بلکه تکنولوژی نوین ـ دوربین های سلفونها، ارسال تکست و پیام کتبی با سلفون و آشناشدن مردم (پابلیک) با راههای تماس با رسانه های عمومی و نیز انبوه وبلاگها و آنلاین ها است.

محمد بوعزیزی که پس از ترک مدرسه موفق به یافتن کار مورد نظر و متناسب با تحصیلات خود نشده بود برای پُرکردن شکم راهی جز روی آوردن به فروش میوه و سبزی به صورت دوره گرد که سرمایه زیاد و ابزار جز یک ترازو و چهارچرخه نیاز نداشت روی آورد. او باید درآمد می داشت تا نان مادر، شوهر مادر که زمینگیر شده بود و خواهرانش را تامین کند. او از اینکه در تونس تامین رفاه اجتماعی وجود نداشت رنج می بُرد و خشمگین بود تا مانع گرسنه ماندن شوهر مادرش شود که علیل و زمینگیر شده بود.

بوعزیزی پس از آغاز کار طوّافی، با ضعف ها و دشواری های دیگری رو به رو شد و آن مشاهده رواج رشوه و وجود فساد اداری بود. او موفق نشد از سدهای اداری و بوروکراسی فساد انگیز عبور کند و بدون دادن رشوه ـ پولی را که نداشت ـ پروانه کسب بگیرد و لذا بدون آن «ورقه کاغد» به کار پرداخت زیراکه شکم های گرسنه خواهران، مادر و ناپدری وعده سر خرمن نمی پذیرفت.

روزی نبود که پلیس و ماموران شهرداری شهر سراغ او نروند و تهدید نکنند که راه حل، دادن رشوه بود. روز 16 دسامبر 2010، بوعزیزی که از این رشوه دادن و مزاحمت خسته شده بود به مامور پلیس که طبق معمول سراغ او رفته بود اعتناء نکرد و این مامور جریان را به مقام مربوط در شهرداری خبر داد و بانو فائزه حمدی مامور شهرداری با دو کارمند زیردست خود سراغ بوعزیزی که در گوشه میدان میوه می فروخت رفت و با تهدید و اهانت ترازوی اورا مصادره و چهارچرخه اش را واژگون ساخت که میوه ها و سبزی ها که تنها سرمایه و وسیله امرار معاش او بودند بر سطح میدان پراکنده شدند. [طبق اظهار یک شاهد به بوعزیزی سیلی هم زد]. بوعزیزی به شهرداری و هرجا که به فکرش رسید رفت تا به عمل بانو حمدی اعتراض کند و دست کم ترازوی خودرا پس بگیرد که موفق نشد و روز بعد و گرسنه به ساختمان فرمانداری شهرستان مراجعه کرد تا درد خودرا بگوید و از شهرداری و رشوه گیری ها شکایت کند که فرماندار نه تنها اورا نپذیرفت بلکه بازرس و حتی یک کارمند فرمانداری را هم مامور نکرد تا درد دل بوعزیزی را بشنود. بوعزیزی که چنین دید با فریاد تهدید کرد که می رود و در میدان شهر ـ همان جایی که روز پیش از آن میوه هایش را بر زمین ریخته و مختصر سرمایه اش را به باد داده بودند خودرا آتش می زند که این تهدید هم موثر واقع نشد، کسی اعتناء نکرد و خم به ابرو نیاورد. بوعزیزی از ساختمان فرمانداری خارج و مقداری بنزین خریداری کرد و همانجاکه روز پیش از آن میوه هایش را پراکنده ساخته بودند خودرا آتش زد. مردمی که از آنجا می گذشتند و سلفون داشتند از این منظره عکس گرفتند (عکس هایی که در زیر آمده است) و برخی از آنان هم بوعزیزی نیمسوخته را به بیمارستان رسانیدند.


عکس ها سریعا به رسانه داده شد، انتشار یافت، روزنامه نگاران به بیمارستان و خانه بوعزیزی رفتند، بررسی و مصاحبه کردند و جزئیات انتشار یافت و تونسی ها که از حکومت ۲۳ ساله زین العابدین بن علی به علل متعدد ازجمله نپوتیسم (قوم و خویش بازی)، فساد الیت ها، سوء استفاده های اقتصادی، بی توجهی به حقوق و رفاه مردم، نبود دمکراسی و رعایت نشدن آزادی ها خسته و خشمگین بودند به خیابانها ریختند و تظاهرات عمومی و اعتصابات آغاز شد. اخبار این اعتراضها همراه با عکس بوعزیزی شعله ور و شرح حال او در رسانه های سراسر جهان انتشار یافت، انجمن ها صدا به پشتیبانی بلند کردند و دولتها هرکدام از ظن خود وارد ماجرا شدندو ....

تظاهرات و اعتراض های خیابانی تونسی ها روز ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ با انتشار خبر درگذشت بوعزیزی در بیمارستان به اوج رسید، به غرّش مردم و انقلاب تبدیل شد بگونه ای که همان شب «بن علی» از کشور گریخت و به دولت سعودی پناهنده شد و کابینه تغییر کرد و ....

با تغییر حکومت در تونس که با اتحادیه اروپا همکار (نه، عضو) است بسیاری از تبعیدی ها و خود ـ تبعیدها به وطن بازگشتند و دکتر منصف المرزوق (پزشک) یکی از این بازگشتگان ۱۲ دسامبر ۲۰۱۱ با رای مجلس موسسان (مجلس قانون اساسی) به ریاست جمهور انتخاب شده است. وی ـ تحصیلکرده فرانسه ـ که از هواداران جنبش نهضت (خواهان اجرای اصول و اخلاقیات اسلامی) تونس است قبلا چندبار به اتهام اعتراض به نقض حقوق بشر در تونس بازداشت شده بود. او رئیس کمیته ملی تامین آزادی ها و نیز رئیس کمیته عربی تامین حقوق بشر بوده است.

تونس که در هزاره یکم پیش از میلاد توسط مهاجران فنیقی (لبنانی ـ سوری) ایجاد شده که بعدا مهاجران یونانی بر آنان افزوده شدند قرنها در دست رومیان بود، بعد مرکز حکومت اسلامی شمال آفریقا (افریقیه) شد، سپس به دست عثمانی ها افتاد و از سال ۱۸۸۱ تا ۱۹۵۶ در کنترل فرانسه بود. تونس کشوری توریستی و حاصلخیز است.

انقلاب تونس ـ کشور ۱۱ میلیونی و ۱۶۳ هزار کیلومتری شمال آفریقا و به فاصله نه چندان دور از اروپا ـ به همینجا ختم نشد، به چند کشور عربی سرایت کرد، قدرت های جهانی هرکدام برای دوختن کلاهی برای خود از این بپاخیزی ها پا به معرکه گذاردند. این بپاخیزی ها در مصر به کناره گیری حسنی مبارک منجر شد و باز به پایان نرسید، در لیبی به مداخله «ناتو» انجامید و به جنگ داخلی منجر شد و .... روسیه یک بار دیگر فریب خورد و یا اشتباه محاسبه کرد و با «وتو» نکردن قطعنامه مداخله نظامی «ناتو» در لیبی، این کشور را به غرب باخت ـ شکستی که جبران آن برای روسیه آسان نخواهد بود. در سوریه، یمن و بحرین اعتراضات و زد و خورد ادامه دارد. مداخله قدرتها در درگیری های سوریه روشن و آشگار است، در یمن ماجرا ریشه در ساختار کشور دارد. مردم جنوب یمن که سُنّی مذهب اند قبلا جدا از شمال بودند، کنفدراسیون قبایل داشتند، دهها سال مستعمره دولت لندن بودند، بعد که استقلال یافتند متحد روسیه شدند و حکومت کمونیستی داشتند. شمالی ها شیعه اند و قرنها حکومت مذهبی و امام داشتند و وحدت یمن از نتایج فروپاشی بلوک شرق و پایان جنگ سرد است و بنابراین مصنوعی و ناپایدار. در بحرین، اکثریت شیعه نمی تواند ادامه تبعیض ها و ... را تحمل کند.

بپاخیزی ها در چند کشور عربی و نیز اعتراض های همگانی در چند کشور دیگر ازجمله اشغال کنندگان وال استریت در آمریکا نشان داد که مردم قرن ۲۱ فساد دولتي، غارتگری اموال و منابع عمومي و بی اعتنایی الیت ها، ظلم و استبداد و نقض حقوق انسانی خودرا تحمل نمی کنند. در عصر اینترنت چیزی برای مدتی طولانی پنهان نمی ماند، سوء استفاده ها رو می شود و فریاد توده ها که برقراری ارتباطشان با یکدیگر آسان و همگانی شده و از احوال هم باخبرند بلند می شود، قدرتها ـ هرکدام بر وفق سیاست خود از ماجرا استفاده می کنند و .... این است واقعیت های قرن ۲۱ که بشر دومین دهه آن را آغاز کرده است.

زادروزها :

۱۷۷۰ - زادروز لودویگ فان بتهوون موسیقی‌دانان برجستهٔ آلمانی
۱۷۷۸ - زادروز همفری دیوی شیمیدان بریتانیایی


۱۹۰۵ - زادروز سیمو هایها تک تیرانداز فنلاندی
۱۹۰۸ - زادروز ویلارد لیبای شیمی‌فیزیکدان آمریکایی ، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۶۰
۱۹۳۶ - زادروز فرانسیس رهبر سریر مقدس؛ حکومت مرکزی کلیساهای کاتولیک جهان


۱۹۶۷ - زادروز جی‌جی دی‌آگوستینو خواننده و آهنگساز ایتالیایی
۱۹۷۵ - زادروز میلا یوویچ بازیگر، مدل، خواننده و طراح مد اوکراینی-آمریکایی

مرگ ها:

۱۲۷۳ - درگذشت مولانا جلال‌الدین بلخی شاعر ایرانی
۱۸۳۰ - درگذشت سیمون بولیوار قهرمان ملی آمریکای لاتین
۱۹۰۷ - درگذشت ویلیام تامسون ریاضیدان ، فیزیکدان و مهندس بریتانیایی


۱۹۰۹ - درگذشت لئوپولد دوم پادشاه بلژیک
۱۹۴۸ - درگذشت اورویل رایت از مخترعین هواپیما
۱۹۸۷ - درگذشت مارگریت یورسنار رمان‌نویس ، نمایشنامه‌نویس، شاعر و پژوهشگر فرانسوی


۲۰۰۳ - درگذشت جين کرين بازيگر آمريکايي و برنده جايزه بهترين بازيگر زن اسکار
۲۰۱۱ - درگذشت کیم جونگ-ایل رهبر کره شمالی از ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۱


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون