ایران، درگیر شدیدترین خشکسالیِ نیم قرن اخیر

اسپوتنیک: دکتر احمدرضا لاهیجان زاده معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت از محیط زیست ایران پیرامون اهمیت تالاب هورالعظیم با خبرنگار اسپوتنیک در تهران در خصوص خشکسالی شدید به گفتگو نشسته است.

تالاب هورالعظیم جزو مجموعه تالابهای بین النهرین محسوب می‌شود که تمدن بشریت در کنار این تالاب ها شکل گرفت، تمدن ایلامیان نیز به حضور آنها در محدوده تالاب هورالعظیم باز می گردد.

درنتیجه تاریخچه هور العظیم از گذشته چند هزار ساله انسان را در خود جای داده؛ مساحت این تالاب ۳۶۰ هزار هکتار است که یک سوم آن در ایران و دو سوم در عراق قرار دارد از لحاظ خدمات اکوسیستمی که تالاب هورالعظیم در منطقه دارد باید به کنترل سیلاب‌ های مهیب کرخه و دجله اشاره کرد که سیل سال ۹۸ یکی از شواهد عینی وجود این تالاب و فواید آن بود که بخشی از سیلابی که در کرخه جاری شده و شهرهای مختلفی را در خوزستان به زیر آب برد با هدایت به هورالعظیم هم بسیاری از شهرها نجات پیدا کردند و هم تالاب پر آب شد.

البته بخشی از تالاب هورالعظیم مدتی توسط وزارت نفت خشک شد و از ورود آب به آن جلوگیری کردند و محدوده ای که خشک شد تبدیل به کانون گرد و غبار گشته که مشکلات فراوانی را برای مردم خوزستان در آن منطقه و شهرهای اطراف آن به وجود آورده.

موضوع بعدی رطوبتی است که تالاب در منطقه به وجود می‌آورد در حد واصل جنوب و جنوب غرب و غرب تالاب های بین النهرین صحرای داغ عربستان و اردن و همچنین صحرای عراق در استان الانبار با بادهای گرم موسمی در تابستان وجود دارد که از سمت غرب به شرق یعنی به سمت خوزستان می‌وزد اما وجود این تالاب ها دمای هوا را در منطقه تعدیل می کند.

تالاب های بین النهرین شامل سه تالاب بزرگ هورالعظیم، هور الحمار و هور مرکزی می‌شود که دو تالاب هور الحمار و هور مرکزی در عراق قرار دارد اما هورالعظیم یک سوم مساحت خود را در ایران به جای گذاشته مجموع این تالاب ها به بیش از یک میلیون هکتار می‌ رسد که درفصل پر آب این عدد به ۱.۷ میلیون هکتار نیز می‌رسد.

بالاترین تنوع زیستی در آن منطقه در هورالعظیم مشاهده می شود و در مقایسه با بسیاری از تالاب های ما کارکرد اکوسیستمی بالایی دارد.

در این تالاب پرندگان مهاجری که وارد می‌شوند بالاترین تنوع را دارند و از نظر کمیت بالای ۱۵۰ هزار پرنده مهاجر در این تالاب سرشماری شده

در سال گذشته ما بیش از ۳۵۰ پروانه‌ ی صید ماهی صادر کردیم که باعث می شود ۳۵۰ نفر از مردم محلی معیشت خود را از طریق صید ماهی در هورالعظیم بگذرانند.

آقای دکتر احمدرضا لاهیجان زاده معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت از محیط زیست ایران، حیات این تالاب را به میزان آبی که از کرخه وارد تالاب می شود وابسته دانست و بیان کرد:

آب نیز از سد کرخه رها سازی می‌شود، در سال آبی گذشته با یکی از شدیدترین خشکسالی های نیم قرن اخیر مواجه شدیم و میزان آورد رودخانه به داخل سد بیش از ۵۰ درصد کاهش یافت؛ پنجاه درصد رقم قابل توجهی محسوب می‌شود و در حال حاضر دو میلیارد و ۳۷۰ میلیون متر مکعب آب در سد کرخه وجود دارد که از این میزان حدود یک میلیارد قابل استفاده نیست، در حال حاضر بخش عمده آب شرب استان خوزستان نیز از سد کرخه تامین می‌شود.

در سال های خشکسالی مانند امسال حدود یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب برای تالاب نیاز است که تاکنون رهاسازی آن صورت گرفته اما مشکل این است که باید در سه ماه آینده به هر شکل حق آبه تالاب تامین شود.

وی افزود که در حال مذاکره با سازمان آب و برق خوزستان هستیم و نحوه رهاسازی را بررسی می‌کنیم.

اکنون حدود ۷۰ درصد تالاب هورالعظیم آب دارد اما روند گرما به شدت رو به رشد است و بر اساس هواشناسی کماکان ادامه خواهد داشت که باعث می شود ۲۷۰۰ میلیمتر تبخیر داشته باشیم.

ما پیگیر هستیم که هر راهکاری وجود دارد برای تامین حق آبه هورالعظیم استفاده شود البته که سال سختی پیش رو است و تالاب در منتها علیه رودخانه کرخه است و هر آبی از سد کرخه رها شود باید بالای ۳۰۰ کیلومتر مسیر طی کند که در این مسیر تماماً مزارع کشاورزی است و کشاورزان منتظر آب هستند که شرایط را سخت می کند.

وی در ادامه تاکید کرد: تصاویر مرگ و میر ماهیانی که در فضای مجازی منتشر شده در عین حال که برای ما ناراحت کننده است اما مربوط به بخش عراقی هورالعظیم است و فعلاً ما در بخش ایرانی مرگ و میر ماهی نداشتیم.

تاکنون هر آسیبی پیرامون تالاب وارد شده از بخش عراقی به سمت ایران بوده، زمانی که بخش عراقی تالاب توسط دولت وقت عراق خشک شد از این جهت که باد از سمت غرب به شرق می وزید مشکل گرد و غبار در ایران سال‌ های طولانی به وجود آمد، در تابستان دو سال قبل بخش عراقی هورالعظیم دچار آتش سوزی شد که بالای ۲۰ هزار هکتار از این نیزارها در آتش سوخت و ما با هزینه بالایی بالگرد برای خاموش کردن آتش در عراق ارسال کردیم اما دود حاصل از آتش‌سوزی در هورالعظیم عراق با وزش باد شهرهای خوزستان را در بر می گرفت و مشکلات زیادی برای مردم به وجود آورد.

در سیل دو سال گذشته با کمک قرارگاه خاتم بخش مرزی تالاب را باز کردیم و حتی قسمت عراقی هورالعظیم نیز پر از آب شد در صورتی که ما می توانستیم این آب را به سمت جنوب و اروند هدایت کنیم اما بخش عراقی تالاب هورالعظیم را پر آب کردیم، در سال گذشته نیز از آنجا که اکوسیستم را یکپارچه می بینیم اجازه دادیم آب بسیاری وارد بخش عراقی تالاب شود در حالی که تامین آب بخش عراقی هورالعظیم از طریق دجله است و از سمت ایران تنها ۲۰ درصد آبگیری وجود دارد.

معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت از محیط زیست فعالیت این سازمان را برای پایداری هورالعظیم بی نظیر توصیف کرد و این فعالیت‌ها را نجات بخش تالاب دانست.