زنان، غایبانِ همیشه حاضرِ قهوه‌خانه‌های ایرانی
هوای دَم‌کرده‌ی پُر دود و قُل‌قُل قلیان، صدای برخورد استکان‌ها و همهمه‌ی مردان، نقش‌هایی از مردان فتوّت، از علی تا سهراب بر دیوار، کهنه‌دیوار‌هایی یادگار پرده‌ی نقالان ... این‌ها همه تصاویری از قهوه‌خانه‌هایی است که روزگاری محفل هم‌فکری‌ها و هم‌دلی‌ها بوده و حالا پستو‌هایی مخفی و پنهان در کوچه پس‌کوچه‌های شهر‌ها در تصرّف مردان.
وبسایت آسو: هوای دَم‌کرده‌ی پُر دود و قُل‌قُل قلیان، صدای برخورد استکان‌ها و همهمه‌ی مردان، نقش‌هایی از مردان فتوّت، از علی تا سهراب بر دیوار، کهنه‌دیوار‌هایی یادگار پرده‌ی نقالان ... این‌ها همه تصاویری از قهوه‌خانه‌هایی است که روزگاری محفل هم‌فکری‌ها و هم‌دلی‌ها بوده و حالا پستو‌هایی مخفی و پنهان در کوچه پس‌کوچه‌های شهر‌ها در تصرّف مردان.
ما دو نفریم؛ دو زن که دل‌شان می‌خواهد بخت‌شان را در ورود به این جمع مردانه بیازمایند؛ و بدانند آیا راهی برای ورود زنان به چنین فضایی هست یا نه. این جمع مردانه‌ی تعریف شده، حضور زنانه را برنمی‌تابد. دل‌مان می‌خواهد بدانیم این محدودیتی است برآمده از دل جامعه، یا آن‌که از بیرونِ دایره‌ی فرهنگ جامعه به آن تزریق شده.
از تهران شروع می‌کنیم؛ جایی در حوالی مرکز، در یک مکعبِ خالی‌مانده از ساختمانی، که در کنجی از اضلاع‌اش قهوه‌خانه‌ی بی‌اسم و رسمی میزبان مردان خسته‌ی شهر است. سلام می‌دهیم. قهوه‌چی به استقبال‌مان می‌آید و میز چوبی را با لُنگ قرمزش دستمال می‌کشد و بفرما می‌گوید.
مِنو بر دیوار است، با دست‌خط کودکانه‌ای بر کاغذی چرک‌مُرد. روی دیوار‌ها تصویر مقدّسینِ خیره بر دیوارِ روبه‌رو و چند مردی که گرد هم جمع‌اند، سکوت پیشه کرده‌اند و غریبه‌های تازه‌وارد را زیرچشمی می‌پایند. السّاعه دو استکان چای در نعلبکی‌های غرق در چای، روی میز است.
با قندان استیل. در سرمای خشک و بی‌حاصل تهران آن چای لب‌سوزِ لب‌دوز حال‌مان را جا می‌آورد و بیشتر از آن، استقبال مردانی که گمان می‌کردیم حضورمان برایشان چندان خوشایند نباشد. اجازه‌ی عکاسی نیز صادر میشود. در آرامش، از دیوار‌ها و آن فضای دَم‌کرده چند عکس برمی‌داریم و هنگام خروج یکی از مردان در را برایمان باز میکند و با خداحافظی گرمی بدرقه‌مان میکند.
چند تا از آدرس‌هایی که داریم، شاید بشود گفت بیشترشان، بسته است. می‌گویند در دوران فراگیریِ کرونا بسته شده‌اند و دیگر باز نشده‌اند. این در حالی است که بیشتر کافه‌ها و رستوران‌ها به روال عادی کارشان بازگشته‌اند و در این مورد هم این دیوارِ اقشارِ ضعیف است که کوتاه میشود. اما یکی از همین قهوه‌خانه‌هایی را که به نظر بسته می‌آید به پیشنهاد محلی‌ها در می‌زنیم.
کسی در را باز میکند و ما را به طبقه‌ی بالا دعوت میکند. این طور که پیدا است، طبقه‌ی پایین بیشتر فضایی مردانه دارد و در طبقه‌ی بالا ورود برای زنان و مردان آزاد است؛ چیزی شبیه لُژ خانوادگی. با این حال بیشتر مهمان‌ها مرد هستند. از مرد جوانی که برایم چای آورده می‌پرسم آیا مهمان زن هم دارند. جواب می‌دهد کمابیش؛ ولی بیشترشان همراه با مردان می‌آیند و زنِ تنها کمتر پایش را آن‌جا می‌گذارد. از آن‌جا هم چند عکس می‌گیریم، اما هنگام خروج، مردی که تصویرمان در حال عکاسی را در دوربین‌های مداربسته دیده، به سراغ‌مان می‌آید و از ما می‌خواهد عکس‌ها را پاک کنیم.
فضای بیشتر این قهوه‌خانه‌ها کمابیش مشابه است؛ مگر یکی دوتایی که بازسازی کرده‌اند و با صندلی لهستانی و ظرف‌های مسین رنگ وُ لعابی تازه‌تر داده‌اند. از میان حدود دَه قهوه‌خانه‌ای که واردشان شدیم، هیچ‌کدام‌شان نه تنها منع ورودی برای زنان نداشتند، بلکه توجه ویژه‌ای هم به مهمان‌های زن داشتند.
این قهوه‌خانه، در یکی از محله‌های سنتی، به‌خوبی می‌تواند نماد فرهنگ این مردم باشد، مردمی که ثابت کرده‌اند فرهنگ جدایی انتخاب‌شان نیست؛ که هرجا که نظارت شحنه و داروغه نباشد، میزبان پُرمِهر زنانی هستند که هریک مادر یک کودک و یا دختر دُردانه‌ی کسی هستند.
نظر کاربران
.... همام مونده که زنان نیز در چنین محیطهای الوده ای وارد شوند. قهوه خانه. جایی که اگر بخواهم رد شوم ترجیح می دهم مسیرم را کج کنم و از مسیر دورتر بروم تا از جلوی مغازه شان رد نشوم.
زن و قهوه خانه!،....
پاسخ ها
حالا جا قحطه بریم اونجا؟!!
من یک زن اهل تهران هستم واقعا قهوه خانه جای خانمها نیست چه اصراری هست میگردید دنبال سوژه .
آخه عاقل همچین جایی که مرد قلیون میکشه یه مشت لات و لوت با خالکوبی هستن جای زنه؟
پاسخ ها
اگر خانمها بیایند
محیطش درست میشه
همین مونده بود پاشون اونجا باز بشه
تا دیروز میگفتین استادیوم امروز هم میگید قهوه خانه چرا بلوا بپا میکنید چرا با دشمنان دست بیکی کردید دست بردارید دغدغه اصلی مردم مشکلات معیشتیه نه این مسائل خنک و بی مصرف
پاسخ ها
گرانی بیداد میکنه
احسنت
حتما زنان باید مادر کودک یا دختر کسی باشن .... زنان فقط به خاطر خودشون شهروند محترمی هستند بدون زاد و ولد
حضور زنان در قهوه خانه بدون کوچکترین شک و تردیدی باعث بروز فساد میشود و مردان را دچار وسوسه شیطان و نفس اماره میکند و شرعا جایز نیست بلکه حرام است
پاسخ ها
زرشک!!
بسیار درست
ی مشت معتاد و از همه جا رانده
پارگراف آخرش عالی بود
به جای ازدواج و تشکیل خانواده همه فکرتان شده مسابقه با مردان
اون از دغدغه استادیوم تان این هم قهوه خانه رفتن تان
درسته که حضور خانمها در قهوه خانه ممنوع نیست ولی منی که مردم هم از قهوه خونه خوشم نمیاد.. توصیه من به شما اینه که اگه چایی و قهوه میخوایید برید کافی شاپ.. محیط نسبتا بهتری داره..
بنظر من ک اگ خانوما تو اینحور محیطا باشن فضاش بهتر هم میشود