چند باور نادرست درباره «سکته مغزی»

ایسنا: یک فلوشیپ سکته مغزی معتقد است، اقداماتی مانند سوزن زدن به نوک انگشتان فردی که سکته مغزی کرده و یا مصرف آسپرین برای پیگشیری از سکته مغزی باورهای نادرستی است که بین مردم رایج شده و باید از آنها فاصله بگیریم.

دکتر لیلا افشار هزارخانی به مناسب هفته سکته مغزی (۸ تا ۱۴ آبان) در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، با اشاره‌ به مفهوم سکته مغزی و دلایل بروز آن، گفت: سکته مغزی به شرایطی گفته می‌شود که خونرسانی به سلول‌های مغزی مختل شده و این امر مرگ سلول‌های مغز را رقم بزند.

افشار هزارخانی از سکته مغزی به عنوان دومین عامل مرگ و میر در دنیا و اولین عامل بروز ناتوانی یاد کرد و گفت: سکته مغزی می‌تواند زندگی یک فرد و اطرافیان وی را برای تمام عمر تحت تاثیر قرار دهد.

وی با بیان اینکه ایجاد لخته در رگ‌های خونی مغز یکی از مهمترین عوامل بروز سکته مغزی است، گفت: سکته مغزی انواع مختلفی دارد، اما دو حالت آن شایع‌تر است. در حالت اول لخته خون در نقطه دیگری از بدن تولید شده و به سمت رگ‌های مغز پرتاب شده و با انسداد مسیر رگ‌ها، خون‌رسانی به سلول‌ها را دچار مشکل می‌کند و یا اینکه لخته خون در همان محدوده سلول‌های مغزی ایجاد شده و باعث بروز سکته می‌شود.

این متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: حالت دیگر این است که مویرگ‌های موجود در مغز به دلایل مختلف از جمله فشار خون بالا دچار پارگی شده و ورود خون زیاد به سلول‌های مغزی باعث بروز سکته و مرگ سلول‌ها شود.

سکته مغزی عمدتا بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد

وی با بیان اینکه سکته مغزی معمولا در سنین بالای ۵۰ سال رخ می‌دهد، گفت: البته این به معنای عدم بروز سکته در افراد با سن پایین‌تر نیست.

این متخصص مغز و اعصاب اظهار کرد: در کشور ما میانگین سنی بروز سکته مغزی ۱۰ سال زودتر از جهان است.

افشارهزارخانی با بیان اینکه بروز سکته مغزی محدود به سن و یا جنسیت خاصی نیست، افزود: معمولا سکته مغزی تا قبل از ۸۰ سالگی بین مردان و در ۸۰ سالگی به بالا بین خانم‌ها شیوع بیشتری دارد. به علاوه مرگ و میر آن در خانم‌ها نیز بیشتر است.

علائم هشداردهنده را بشناسید

وی درباره علائم سکته مغزی نیز خاطرنشان کرد: علائم سکته بسته به محل و میزان آسیب متفاوت است، اما شایع‌ترین علائم از دست دادن حس و قدرت دست و پا می‌باشد.

افشارهزارخانی کج شدن صورت و از دست دادن تعادل را نیز از دیگر علائم سکته مغزی برشمرد و یادآور شد: در برخی موارد نیز فرد دچار اختلال تکلم می‌شود، دید یک چشم خود را از دست می‌دهد و یا دوبینی دارد.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب، اصلی‌ترین و مهمترین کار بعد از بروز علائم رسیدن فوری فرد به مرکز درمانی و از دست ندادن زمان است و بهترین کار این است که افراد با سامانه ۱۱۵ اورژانس تماس بگیرند تا بیمار به نزدیک‌ترین بیمارستان منتقل شود.

وی با اشاره به زمان طلایی که برای درمان سکته مغزی وجود دارد، گفت: در گذشته درمانی برای سکته وجود نداشت، اما طی سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در درمان سکته مغزی بوجود آمده و اکنون از دو روش درمانی اصلی استفاده می‌شود که انجام هر دو روش در کوتاه‌ترین زمان ممکن حائز اهمیت است.

این فلوشیپ سکته مغزی روش درمانی اول را استفاده از داروی «اکتی‌لایز» اعلام کرد که این دارو به لخته خون چسبیده و آن را حل می‌کند و افزود: زمان طلایی برای استفاده از این دارو ۴.۵ ساعت پس از وقوع سکته است، اما استفاده از آن در ساعت اول پس از سکته بهترین عملکرد  را به همراه دارد.

وی افزود: دومین روش استفاده از آنژیوگرافی و خارج کردن لخته خون از مغز است که عمدتا در افرادی که لخته بزرگ دارند و یا داروهایی مصرف کرده‌اند که نمی‌شود در کنار آن از «اکتی‌لایز» استفاده کرد، بکار می‌رود.

به گفته افشارهزارخانی، این روش نیز زمان طلایی شش ساعت را دارد، اما در ساعت اول بهترین جواب را می‌دهد.

پرهیز از اقدامات غیرعلمی

وی یکی از مواردی که در هنگام سکته مغزی باید به آن توجه داشت را پرهیز از اقدامات غیرعلمی بر پایه باورهای نادرست شکل گرفته بین مردم دانست و گفت: در برخی موارد افراد تا قبل از رسیدن نیروهای اورژانس به فردی که سکته کرده قرص زیرزبانی برای کاهش فشار خون می‌دهند که این کار نادرست است و باید از مصرف خودسرانه هرگونه قرص و یا آمپول خودداری شود.

افشارهزار خانی تاکید کرد: برخی اقدام به سوزن زدن به نوک انگشتان فردی که سکته کرده می‌کنند تا خون از آن بیرون بزند و این روش نیز پایه علمی ندارد.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب، افراد باید به جای هر کار خودسرانه، بدون از دست دادن زمان فرد را مرکز درمانی منتقل کنند.

چه عواملی خطر سکته را بالا می‌برد؟

افشار هزارخانی با اشاره به اینکه تشکیل لخته و آسیب به مویرگ‌های مغزی اصلی‌ترین عامل بروز سکته مغزی است، خاطرنشان کرد: هر عاملی که زمینه‌ساز بروز این مشکلات باشد خطر سکته مغزی را افزایش می‌دهد که از جمله این عوامل می‌توان به فشار خون بالا، چربی و قند خون بالا، اضافه وزن، کم تحرکی، مصرف سیگار، مصرف مواد مخدر و مواد محرک، بیماری‌های قلبی و... اشاره کرد.

وی افرادی که رژیم غذایی نامناسب داشته و از فست فودها، گوشت قرمز و چربی استفاده می‌کنند را از جمله گروه‌های در معرض خطر سکته مغزی دانست و اظهار کرد: چربی یکی از اصلی‌ترین عوامل اثرگذار بر سکته مغزی است و به دلیل رسوب در رگ می‌تواند منجر به آسیب و مسدودی رگ خونی مغز شده و زمینه بروز سکته را فراهم کند.

به گفته این فلوشیپ سکته مغزی، در افرادی که مشکلات قلبی داشته و یا دریچه قلب آنها دچار مشکل است نیز خطر سکته مغزی افزایش می‌یابد، زیرا امکان اینکه لخته خونی تشکیل و به سمت مغز پرتاب شود در این افراد بالا می‌رود.

چطور از سکته مغزی پیشگیری کنیم

افشار هزارخانی به افراد توصیه کرد برای کاهش ریسک بروز سکته مغزی حتما عوامل خطرزای گفته شده را حذف کرده و یا به حداقل برسانند. برای نمونه مصرف گوشت قرمز را تنها به یک بار در هفته محدوده کرده و گوشت سفید خصوصا ماهی را جایگزین آن کنند.

وی همچنین مصرف میوه و سبزیجات تازه را برای پیشگیری از بروز سکته مغزی ضروری دانست و اضافه کرد: اخیرا عنوان شده که مصرف کافئین نیز می‌تواند ریسک بروز سکته مغزی را افزایش دهد، از همین رو به افراد توصیه می‌شود از زیاده‌روی در مصرف قهوه، نوشابه و ... خودداری کنند.

این متخصص مغز و اعصاب با توصیه افراد به تحرک بدنی حداقل به میزان ۱۵ تا ۳۰ دقیقه در روز، افزود: فعالیت بدنی نباید به یک پیاده‌روی ساده محدود شود، بلکه باید با شدت متوسط صورت بگیرد و منجر به افزایش ضربان قلب شود.

وی به برخی باورهای نادرست رایج بین مردم از جمله مصرف آسپرین برای پیشگیری از سکته مغزی نیز اشاره کرد و گفت: عوارض مصرف آسپرین از مزایای آن خیلی بیشتر بوده و تا وقتی که فردی علائم ندارد نباید استفاده کند. به علاوه مصرف آسپرین برای همه انواع سکته کاربرد ندارد.

افشارهزارخانی با بیان اینکه اصلاح سبک زندگی بهترین راهکار برای پیشگیری از بروز سکته مغزی است، اظهار کرد: در حالیکه تاثیر مصرف آسپرین در سکته مغزی تنها ۱۵ تا ۱۸ درصد است، اما اصلاح سبک زندگی می‌تواند تا ۴۰ درصد از بروز سکته مغزی پیشگیری کند.