یادی از صداهای ماندگار دوبله در گفت‌وگو با یک پژوهشگر
این صدا یا آن صدا؛ کدام ماندگارتر است؟
نیروان غنی‌پور - پژوهشگر دوبله - درباره جایگزین کردن صداهای جدید به جای صدای دوبلورهای قدیمی که از دنیا رفته‌اند یا دیگر قادر به کار نیستند، می‌گوید: نباید به فکر جایگزینی برای این نوع آدم‌ها و افراد باشیم و اساسا کار غلط و اشتباهی است؛ این صداها جایگزین ندارند.
خبرگزاری ایسنا: نیروان غنی‌پور - پژوهشگر دوبله - درباره جایگزین کردن صداهای جدید به جای صدای دوبلورهای قدیمی که از دنیا رفته‌اند یا دیگر قادر به کار نیستند، می‌گوید: نباید به فکر جایگزینی برای این نوع آدم‌ها و افراد باشیم و اساسا کار غلط و اشتباهی است؛ این صداها جایگزین ندارند. کسی نمی‌تواند جایگزین آنها باشد. این نسلی که ما از آنها صحبت می‌کنیم درست است که از دستشان می‌دهیم اما صدایشان همیشه زنده است ...
دهه‌ها طول کشید که دوبله به نقطه طلایی برسد
نیروان غنی‌پور - مستندساز و پژوهشگر عرصه‌ی دوبله - در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس تلویزیون و رادیو ایسنا، درباره‌ی اینکه آیا می‌شود به فکر جایگزینی برای صداهای ماندگار بود؟ گفت: در بحث دوبلاژ و به طور کلی مقوله‌ی صدا، حال چه موسیقی باشد، چه آواز و چه گویندگی، صدا یک چیز فردی است؛ شاخصه‌هایی دارد که کاملا در ارتباط مستقیم با نوع زندگی و زیست صاحب صداست. وقتی از دوبلاژ صحبت می‌کنیم با روندی طرف هستیم که به اواسط دهه ۲۰ در ایران برمی‌گردد. در آن دهه فیلم‌هایی که اساسا خارجی بودند، بعلاوه فیلم‌های خبری گزارشی که درباره جنگ جهانی دوم بود، دوبله می‌شدند.
او با بیان اینکه در زمان ورود اولیه سینما به ایران و آشنایی مردم با سینما بحث دوبلاژ به این شکل نبود، یادآور شد: ما آن موقع دوبلاژ به معنای امروزی نداشتیم، میان نوشته‌گو داشتیم و اساسا بحث هنری این حوزه که دو نفر بتوانند دیالوگ دو بازیگر خارجی را تبدیل به زبان مادری بیننده کنند، وجود نداشت. دهه‌های مختلف طول کشید که دوبله به اوج و این نقطه طلایی برسد.
صداهای ماندگار چگونه جذب دوبله شدند؟
غنی‌پور گفت: ما با یک نسلی طرف هستیم که یا اغلب از تئاتر آمدند و جذب دوبلاژ شدند یا خودشان دست به قلم و نمایشنامه‌نویس بودند؛ به عنوان مثال بزرگانی داریم مثل زنده‌یاد علی کسمایی که یکی از بهترین مدیر دوبلاژ‌های ما بودند. ایشان هم کار خبرنگاری انجام می‌دادند، هم کار رسانه و هم روزنامه‌نگار بودند. دستی در تئاتر داشتند و بعد فیلم‌ساز شدند و بعد هم که جذب دوبلاژ می‌شوند. همچنین بزرگانی داریم مثل زنده‌یاد نصرت‌الله محتشم که در رادیو بوند. ژاله علو را داریم که ان‌شاالله سلامت باشند و هچنین اصغر افضلی و ابوالحسن تهامی یا زنده‌یاد احمد رسول‌زاده و مرتضی احمدی که ایشان را تازگی از دست دادیم؛ ایشان هم بازیگر تئاتر بودند.
او در توضیح مطلب بالا تاکید کرد: دوبلاژ آن موقع به صورت مستقل نبوده است که یک استودیویی باشد و ما دوبلور جذب کنیم؛ یعنی می‌رفتند حال در رادیو، سینما، تئاتر و ... می‌دیدند که چه کسی بیانش خوب است چه کسی لحنش خوب است چه کسی صدایش مناسب است و جذب این حرفه نوپا می‌شد. آن زمان به دلیل کمبود و عدم پیشرفت سخت‌افزاری با توجه به اینکه دوبله در استودیوها نیاز به آپارات، صدابرداری و صداگذاری خاص داشت، همه‌ی این کارها در ایتالیا انجام می‌شد. زمانی که دوبله در ایران راه‌اندازی شد، طوری کار شکل گرفت و عوامل دوبلاژ ذوق و علاقه نشان دادند که دوبله ایتالیا کلا به ایران منتقل شد.
صداهایی بم و مردانه یا معماگونه، لطیف و نرم
غنی‌پور افزود: از دل این داستان ما با نسل ویژه‌ای روبه‌رو شدیم که از دلش منوچهر اسماعیلی، چنگیز جلیلوند، جلال مقامی، رفعت هاشم‌پور، ژاله کاظمی، ناصر طهماسب، عطاء‌الله کاملی، ایرج دوستدار، فهیمه راستکار، مهین کسمایی، نیکو خردمند، ایران بزرگمهر، صادق ماهرو، منوچهر والی‌زاده، حسین عرفانی، ایرج ناظریان، خسرو خسروشاهی و ... می‌آیند. اینها همان نسل اساسی می‌شوند که همچنان صدای یکسری از آنها می‌شنویم و حضور دارند. بعد از آن است که ما با یکسری ویژگی‌های دوبله مواجه می‌شویم که هم آموزش در کنارش است و هم تربیت صداهایی که می‌تواند بین چندین نسل نفوذ کند و ماندگار شود.
حال این صداها هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ مثلا از دل این صداها صدایی بم و مردانه همچون صدای نصرالله مدقالچی درمی‌آید یا صدای زنده یاد ایرج ناظریان. در کنارش صدای معماگونه لطیف و نرم ناصر طهماسب است یا مثلا منوچهر اسماعیلی که وقتی شروع می‌کند به نقش‌گویی، کاملا دستاورد دوبلاژ نتیجه آن است. یعنی بازیگر از هر ملیتی هم که باشد او در صدایش به دلیل اینکه شخصیت‌پردازی صدایی را می‌شناسد، نقش را درخشان از آب در‌می‌آورد. از نقش‌گویی آنتونی کویین و ریچارد برتون بگیرید تا بازیگرانی چون پیتر فالک، هنرپیشه‌ی آمریکایی، چیچو اینگراسیا بازیگر ایتالیایی و دوبله انواع و اقسام بازیگران ایرانی که در خود ایران هستند و همچنین صدای جوان و شاداب سعید مظفری برای شخصیت‌های جوان اول.
صدایی که برود جایگزینی ندارد
او با بیان اینکه، تصور اینکه که وقتی صدایی از دست رفت، می‌شود جایگزینی برایش پیدا کرد، خود این یک تصور غلط و اشتباهی است، گفت: آن صدا یک شاخصه است که تا ابد مانده است؛ یعنی صدای احمد رسول‌زاده در شاهکار تاریخ دوبله‌ی فارسی (دوبله فیلم «محمد رسول‌الله») با اینکه نقش‌گوی‌اش به جای شخصیت ابوطالب کوتاه بود، اما این نقش‌گویی آنقدر به جا انتخاب شده بود و آنقدر آن نقش‌گویی اندازه و استادانه بود که شما بعد از ۳۵ سال وقتی دوبله شده این فیلم و دیالوگ «مردها از بالای کوه دنیا رو بهتر می‌بینند» را می‌شنوید، همچنان تاثیرگذار است. نفر بعد اگر بیاید و بگوید بحث تقلیدی می‌شود.
تقلید صدای خسرو خسروشاهی هیچ حسی ندارد
وی در ادامه به صدای ماندگار دیگری اشاره کرد و گفت: وقتی بحث دوبله می‌شود، شروع به تقلید کردن می‌کنند؛ برای مثال تقلید صدای خسرو خسروشاهی که به جای آلن دلون نقش‌گویی می‌کند. اما صدای خسروشاهی حال و آن خاصی دارد که آن صدا روی شخصیت قرار می‌گیرد نفر بعدی اگر بیاید همین صدا را دربیاورد تقلیدی می‌شود و هیچ حسی ندارد. در حالی که اینجا دیگر آن صدا مطرح نیست بلکه بیان، لحن، حال و زیست آن دوبلور است که صدایش را ماندگار و جذاب می‌کند.
طهماسب درباره دوبله چه گفته است؟
این نویسنده با اشاره به گفته‌های ناصر طهماسب در کتاب «صدایی در تاریکی» - نوشته نیروان غنی‌پور - گفت: آقای طهماسب نکته خوبی را می‌گوید و آن اینکه تصور همه درباره دوبلاژ این است که یک نفر صدای خاص و ویژه‌ای داشته باشد، حال بم باشد یا زنگ‌دار، در نهایت مهم این است که متفاوت باشد. اما برای یک دوبلور اینها مهم نیست. برای دوبلور شنوایی مهم است. چطور الحان و لهجه‌ها را در جامعه شنیده باشد و در عین حال به نوع دیالوگ‌گویی بازیگر توجه کند و در دوبله اینها را به کار بندد.
راز ماندگاری «هزار دستان» تا «سوته‌دلان» و ...
این پژوهشگر عرصه دوبله، سپس به ایسنا گفت: وقتی این تجربه‌ها را در دوبله به کار می‌برند، یکی از بهترین دوبلورهای ما می‌شوند؛ به عنوان مثال نقش‌گویی ناصر طهماسب را از «هزار دستان» بگیرید تا «سوته‌دلان» و ...؛ او با انواع نقش‌گویی‌هایی که ارائه می‌کند، چیزی فراتر از صدای نقش، ماندگار می‌شود.
بدبیاری یا خوش اقبالی؟
غنی‌پور با اعتقاد بر اینکه انتخاب جایگزین برای صداهای ماندگار اساسا کار غلط و اشتباهی است، گفت: این صداهای ماندگار جایگزین ندارند. این نسلی که ما از آنها صحبت می‌کنیم درست است که از دستشان می‌دهیم اما صدایشان همیشه زنده است. نکته اینجاست که این نسل از دوبله نمی‌دانم از بدبیاریشان بود و یا خوش اقبالی‌شان، در آن زمان مدیومی به نام سینما وجود داشت که شما اکران فیلم به شکل عمومی در سالن‌های سینما داشتید. کمپانی‌های خود فیلم‌ها اغلب در تهران دفتر داشتند. فیلم‌ها که می‌آمد، مدیر دوبلاژ انتخاب می‌شد، متن و ترجمه مشخص و کار انجام می‌شد، حال کجا بازخورد کار را می‌دیدند، در سالن سینما، نفس به نفس با مخاطب.
من با این عزیزان که بارها گفت‌وگو داشتم می‌گفتند ما که کار را دوبله می‌کردیم بعد به سالن می‌رفتیم و در کنار مخاطب کار را می‌دیدیم برای اینکه بدانیم چه بازخوردی خواهد داشت؛ یعنی آن برخورد با مخاطب خودش در تربیت آن صدا و گرایش متعالی برای آن حرفه تاثیرگذار است. اگر آن موقع را با الان مقایسه کنیم، الان این صداها که مختصات آن مخصوص سینماست، در کجا قابل عرضه است؟ در قاب کوچک و نحیفی به نام تلویزیون!
صداهایی که در تلویزیون محدود می‌شوند
او سپس گفت: بعد از تلویزیون، آن صداها در فضایی محدود‌تر و در شبکه نمایش خانگی که اوضاع و احوال آن هم این روزها خوب نیست، به دلایل مختلف از رایت فیلم بگیرید تا عرضه سوپر مارکتی کنار خوار و بار و اقلام دیگر، دیده می‌شوند.
این صدا وقتی به تلویزیون می‌آید، تلویزیون به دلیل مختصات کاری خودش، با تغییر انواع دیالوگ‌ها مواجه می‌شود و اینگونه استدلال می‌کنند که ما مجبوریم و گریزی از تغییرش نداریم ولی اینها دیگر تغییر نیست. این بدون شک هم سانسور است، هم تغییر در محتوای کار؛ به عنوان مثال نوروز امسال فیلم معروف اسکاری «۱۲ سال بردگی» پخش شد. فیلم ۱۳۴ دقیقه‌ای در نسخه اصلی تبدیل به ۹۸ دقیقه می‌شود! دیگر چه تفاوتی دارد منوچهر زنده‌دل چه طور در آن فیلم نقش‌گویی کند یا مثلا ژُرژ پطروسی به جای مایکل فاسبندر چطور نقش‌گویی کرده است؟
وقتی کار به ۹۸ دقیقه تبدیل می‌شود، واقعا بریده شده است یا مثلا «قطار شبانه لیسبون» (محصول ۲۰۱۳ )، آن هم فیلم معروف سال گذشته بود که فیلم ۱۱۰ دقیقه‌ای تبدیل به ۷۰ دقیقه می‌شود. جالب اینجاست فیلم‌هایی که اتفاقا چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ عمومی، هم‌راستای سیاست‌های تلویزیون ما هستند هم اجازه‌ی پخش بی‌دخل و تصرف ندارند.
شیوه نادرست سانسور فیلم‌های خارجی
غنی‌پور هچنین به دیگر فیلم خارجی اشاره کرد که به شیوه نادرستی مورد سانسور قرار گرفته است و ادامه داد: چند سال گذشته فیلمی در آمریکا ساخته شد با عنوان «در دره‌ی الاه» (In the Valley of Elah) محصول آمریکا که مربوط به جنگ عراق بود. این عنوان در دوبله تلویزیون ما تغییر می‌کند به «در دره‌ی خدایان» که هیچ ارتباطی به آن ندارد.
در بخشی از فیلم تامی‌لی جونز - بازیگر - که منوچهر اسماعیلی نقش‌گویی آن را برعهده داشت، برای یک کاراکتر فیلم که کودکی است و می‌خواهد بخوابد، داستانی تعریف می‌کند. در نسخه اصلی فیلم داستان مبارزه‌ی داود نوجوان در برابر جالوت و آن سنگ و فلاخن معروف است اما در دوبله فیلم این قصه تبدیل به داستان آشیل و تروا می‌شود! اینجاست که مخاطب زده می‌شود. اصلا این داستان چه ارتباطی دارد به قصه آشیلا و تروا!
و باز هم معضل سانسور!
وی به فیلم دیگری اشاره کرد و گفت: یک فیلم معروف دیگر به عنوان «گاوچرانان و بیگانگان» با فضای وسترن غربی و حمله موجودات فضایی که نوروز دو سال پیش از تلویزیون پخش شد هم شامل معضل ممیزی شده بود. در قسمتی از فیلم که فضایی‌ها به دهکده حمله کرده و عده‌ای از ساکنین را کشته‌اند و خانه‌ها را تخریب کرده‌اند، در دوبله اتفاق جالبی می‌افتد. کاراکتر کلانتر برای اینکه به بچه‌های آنها امید دهد که از آن حال دربیایند شروع می‌کند از داستان مخصوص آن منطقه تعریف کردن. در دوبله، فیلم چه تغییری می‌کند؟ تبدیل به داستانی آشنای ادبیات عرفانی ما می‌شود که کودکی به مدرسه می‌رفت و هر روز دیر می‌رسید.
معلم می‌دید که لباس‌هایش خیس است و وقتی سوال می‌پرسد که تو چرا دیر می‌آیی می‌گوید من مجبورم از آن سمت رودخانه بیایم و برای اینکه زود برسم باید از وسط رودخانه رد شوم. معلم به او ذکری می‌آموزد و می‌گوید اگر تو این ذکر را بگویی می‌توانی از رودخانه رد شوی. بعد کودک به خاطر صفای دل و ایمان قلبی‌اش آن ذکر را می‌گوید و از رودخانه رد می‌شود. شما حساب کنید کلانتر با مختصات فضای وسترن غرب وحشی و گاوچران در دوبله فیلم ذکر به بچه‌ها می‌آموزد!
این استهزاء و سُخره گرفتن مخاطب نیست؟ حال چه فرقی می‌کند کدام دوبلور نقش‌گویی کرده باشد به جای فلان بازیگر. دوبلورها در اغلب اوقات کارشان را درست انجام می‌دهند چون حرفه‌ای هستند. بعد این پرسش به وجود آمده که چرا مخاطب تلویزیون ما به ماهواره گرایش پیدا کرده است؟ به خاطر اینکه واقعیتی که در مضمون داستان سریال‌ها و فیلم‌های ماهواره‌ای است جلوی چشمانش بی واسطه است؛ یعنی دیگر مخاطب گریز نیست چیزی که الان در تلویزیون ما وجود دارد، گریز مخاطب از انواع و اقسام فیلم‌ها و سریال‌ها است.
چرا مخاطبان شبکه‌های داخلی بی‌علاقه شده‌اند؟
او ادامه داد: در بحث تربیت صدا سعی می‌شود که بهترین تربیت انجام شود و بهترین آموزش هم ارائه می‌شود اما درصد بالایی از مخاطب الان نسبت به پیگیری و تماشای آثار از شبکه‌های داخلی بی‌علاقه شده‌اند؛ چرا، چون مخاطب با این نوع پخش کاملا گیج شده است و دافعه دارد.
سینمایی برای اکران فیلم دوبله‌شده در کار نیست
غنی‌پور گفت: حالا چهار سریال کره‌ای می‌ماند که آنها هم داستان خودشان را دارند اما باز هم بعدها متوجه می‌شویم که آنها هم کم و بیش عوض شده‌اند. در گذشته سینمایی برای اکران فیلم خارجی با دوبله وجود داشت که عوامل دوبله می‌رفتند کارهایشان را با تماشاگر می‌دیدند. همین دلیل فاصله نسل جوان گویندگان را با نسل پیشکسوت از نظر ارائه کار تأثیرگذار زیاد می‌کند؛ چون نمی‌توانند بازخورد کارشان را مستقیم ببیند. چون سینمایی در کار نیست، چون اکرانی وجود ندارد. تلویزیون هم حالش اینگونه است که فیلم ۱۱۰ دقیقه‌ای نصف می‌شود. آنهایی هم که فیلم‌ها را از تلویزیون می‌بینند یا به این رویه علاقه‌مند یا می‌خواهند بدانند دوبلورها چگونه نقش‌گویی می‌کنند.
مقوله‌ای بنام دستمزد دوبلورها
او همچنین از مقوله‌ای به نام دستمزد دوبلورها سخن گفت و توضیح داد: چه در تلویزیون و چه در موسسات رسانه‌های تصویری، به دلیل پایین بودن دستمزد، دوبلور مجبور است با کمترین قیمت مدام کار کند. در تلویزیون هم استخدام نیستند و به خاطر کاری که انجام می‌دهند پایان ماه دستمزد می‌گیرند. حال این کار می‌خواهد یک فیلم باشد یا ۱۵۰ فیلم؛ دستمزدها بستگی به نوع کارشان دارد.
مساله‌ای به نام آموزشگاه‌ها و موسسات دوبلاژ
این پژوهشگر ادامه داد: این روزها با مساله‌ای به نام باز شدن انواع و اقسام آموزشگاه‌ها و موسسات دوبلاژ مواجهیم. دوبله اتفاقا یک خاصیتی دارد و با بازیگری و فنّ بیان متفاوت است؛ چرا که ارتباط مستقیمی با خود تصویر و فیلم دارد؛ یعنی بازیگر چه نوع بازی ارائه داده که دوبلور هم به موازات آن جلو بیاید. آن چیزی که کار دوبلورها را سخت می‌کند این است که امروز شما برای کار به استودیو دعوت می‌شوید، اغلب خبر ندارید قرار است چه فیلمی را دوبله کنید؛ معلوم نیست فیلم وسترن، رمانتیک، اکشن، تاریخی، انیمیشن، مستند و ... است. شما باید آنقدر آمادگی داشته باشید که همه آنها را پوشش دهید.
دوران طلایی دوبله تمام شد؟
وی گفت: اینکه آموزش دوبله را تئوریزه کنیم و در کلاس درس آموزش دهیم، خوب است. ولی دوبله دقیقا از لحاظ آموزش بحثی است که شما باید در استودیو یاد بگیرید، شما دقیقا آثار شاخص را دیده باشید و کارها را بررسی کرده باشید. انواع و اقسام دیالوگ‌ها تمرین شود. از یک نسلی به بعد شما می‌بینید با یکسری دوبلورهای کاربلد طرف هستید که از جمله آنها می‌توان به کیکاووس یاکیده، شروین قطعه‌ای، افسانه پوستی، فریبا رمضان‌پور، همت مومیوند، علیرضا باشکندی، بیژن علیمحمدی، افشین ذی‌نوری، کتایون اعظمی، رضا آفتابی، سعید شیخ‌زاده و... اشاره کرد. اینها نسل خوب و کاربلدی هستند.
خیلی‌ها اعتقاد داشتند دوبله در دهه ۴۰ و ۵۰ یک دوران طلایی داشت و تمام شد در حالی که من اصلا با این حرف موافق نیستم. همچنان می‌گویم کاری باشد که با دقت انجام شود و مهره‌ها هم درست کنار هم چیده شوند، دوبله آثار خوب پیش می‌روند منتها شرط آن عرضه درست کار است. وقتی که سینما نیست وقتی تلویزیون به این صورت پخش می‌کند، دوبله‌ای هم دیده نمی‌شود.
چرا دوبلورها را تعدیل کردند؟
غنی‌پور گفت: زمانی بود تلویزیون در دهه ۶۰ به دلیل سیاست خاص خود دوبلورها را تعدیل کرد اما دید نمی‌تواند دوبله کارها را به مانند گذشته جمع کند رفت و گشت و صداهای جایگزین پیدا کرد. بعد از مدتی که گذشت دید نه این صداهای تازه حال و هوای آن صداها را ندارند. این صداها بی‌روحند و فقط تقلیدی هستند. مجدد همان دوبلورهای قدیمی را دعوت کرد و کار دوباره شروع شد.
یادی از پرویز بهرام و صدای ماندگارش
او درباره‌ی پرویز بهرام که این روزها در بستر بیماری است، گفت: پرویز بهرام یکی از چهره‌های اساسی تاریخچه دوبلاژ فارسی است، به دلیل نوع صدا و بیانش؛ فردی بود که در تئاتر کار بازیگری داشت و آشنا به آن حوزه بود. به همین دلیل وقتی جای بازیگران مشهوری چون اُرسون ولز، لارنس اولیویه، سرگئی باندارچوک، جیمز میسون و ... صحبت می‌کند تاثیرگذار است؛ بنابراین وقتی به حیطه دوبله آثار مستند می‌آید نتیجه‌اش می‌شود دوبله مستند معروف «جاده ابریشم» و مستند «مسلمانان» که با هر بار دیدنش همچنان تاثیرگذار است.
این صدا چگونه در توده مردم نفوذ کرد؟
غنی‌پور افزود: صدای این مرد به دلیل لحنی که دارد در توده مردم نفوذ می‌کند و به نوعی تقلید هم می‌شود؛ برای همین جزو یکی از دوبلورهای مهم این عرصه است. اما چون این عزیزان بیشتر متولدین دهه‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۲۰ شمسی هستند، به سن و سالی رسیده‌اند که متاسفانه دیگر نمی‌توانیم از صدایشان استفاده کنیم. دنبال جایگزین گشتن برایشان هم کار مناسبی نیست، چراکه صداهایشان در آن فیلم‌هایی که دیده‌ایم تثبیت شده است. ایشان پشتوانه کاری‌اشان آنقدر بالا بوده است که وقتی در دهه‌ی ۶۰ دوبله‌ی سریال‌های آلمانی پلیسی را در تلویزیون داشتیم، بهرام در این نوع نقش‌گویی‌اش هم باز موفق است.
دیده شدن نام دوبلورهابرای اولین بار کنار بازیگران!
او با اشاره به پخش سریال «جلال‌الدین» از تلویزیون، گفت: برای اولین بار در تاریخ سینما و تلویزیون ایران می‌بینیم در تیتراژ فیلم عنوان علی دهکردی می‌آید، با صدای دوبلور نقش یعنی ناصر طهماسب یا مثلا آرش مجیدی با صدای چنگیز جلیلوند؛ چرا این کار مهم است؟، به این دلیل که بعد از گذر چندین دهه متوجه می‌شویم دوبله دیگر چیزی فراتر از کار صداگذاری و کار فنی است؛ یعنی قرار است آفرینش یک شخصیت باشد به موازات کاری که در فیلمنامه انجام شده است؛ یعنی ما دیگر با علی دهکردی صرف طرف نیستیم که ناصر طهماسب صرفا به جایش حرف زده باشد. علی دهکردی به علاوه ناصر طهماسب نتیجه‌اش می‌شود شخصیت بهاءالدین ولد در سریال تاریخی جلاالدین. در گذشته در تیتراژ فیلم‌ها می‌دیدید عنوان مدیر دوبلاژ آورده می‌شد و در برخی از اوقات هم نمی‌آوردند، اسم بقیه دوبلورها هم اغلب نبود.
حالا متوجه شدند دوبله به ویژه تاثیری که بر سینمای ایران در طی چند دهه اخیر داشته، فراتر از کار صداگذاری بوده است. چراکه دوبلورها بازی بازیگران را تحت‌الشعاع قرار دادند و آن بازی‌ها را ماندگار کردند. شما شخصیت علی نصیریان در «هزار دستان» را نمی‌توانی از صدای ناصر طهماسب جدا کنی یا جمشید مشایخی با صدای منوچهر اسماعیلی است که شخصیت رضا خوشنویس در «هزاردستان» می‌شود. ترکیب دو نفره منوچهر اسماعیلی در نقش گویی‌اش به جای جمشید هاشم‌پور و ناصر طهماسب به جای بهزاد جوانبخش است که فیلم «تاراج» ایرج قادری را به نوعی ماندگار می‌کند و شخصیت‌ها آفرینش پیدا می‌کنند.
نیروان غنی‌پور در پایان یک بار دیگر تاکید کرد: اهالی دوبله کارشان را خیلی خوب بلدند. چون اساسا با درام طرفند. فیلم «قیصر» با آن دیالوگ‌های خاص ماندگار شده است. وقتی دوبلورها بازی بازیگران را تحت‌الشعاع قرار دادند، آن بازی را ماندگار کردند.
دهه‌ها طول کشید که دوبله به نقطه طلایی برسد
نیروان غنی‌پور - مستندساز و پژوهشگر عرصه‌ی دوبله - در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس تلویزیون و رادیو ایسنا، درباره‌ی اینکه آیا می‌شود به فکر جایگزینی برای صداهای ماندگار بود؟ گفت: در بحث دوبلاژ و به طور کلی مقوله‌ی صدا، حال چه موسیقی باشد، چه آواز و چه گویندگی، صدا یک چیز فردی است؛ شاخصه‌هایی دارد که کاملا در ارتباط مستقیم با نوع زندگی و زیست صاحب صداست. وقتی از دوبلاژ صحبت می‌کنیم با روندی طرف هستیم که به اواسط دهه ۲۰ در ایران برمی‌گردد. در آن دهه فیلم‌هایی که اساسا خارجی بودند، بعلاوه فیلم‌های خبری گزارشی که درباره جنگ جهانی دوم بود، دوبله می‌شدند.
او با بیان اینکه در زمان ورود اولیه سینما به ایران و آشنایی مردم با سینما بحث دوبلاژ به این شکل نبود، یادآور شد: ما آن موقع دوبلاژ به معنای امروزی نداشتیم، میان نوشته‌گو داشتیم و اساسا بحث هنری این حوزه که دو نفر بتوانند دیالوگ دو بازیگر خارجی را تبدیل به زبان مادری بیننده کنند، وجود نداشت. دهه‌های مختلف طول کشید که دوبله به اوج و این نقطه طلایی برسد.
غنی‌پور گفت: ما با یک نسلی طرف هستیم که یا اغلب از تئاتر آمدند و جذب دوبلاژ شدند یا خودشان دست به قلم و نمایشنامه‌نویس بودند؛ به عنوان مثال بزرگانی داریم مثل زنده‌یاد علی کسمایی که یکی از بهترین مدیر دوبلاژ‌های ما بودند. ایشان هم کار خبرنگاری انجام می‌دادند، هم کار رسانه و هم روزنامه‌نگار بودند. دستی در تئاتر داشتند و بعد فیلم‌ساز شدند و بعد هم که جذب دوبلاژ می‌شوند. همچنین بزرگانی داریم مثل زنده‌یاد نصرت‌الله محتشم که در رادیو بوند. ژاله علو را داریم که ان‌شاالله سلامت باشند و هچنین اصغر افضلی و ابوالحسن تهامی یا زنده‌یاد احمد رسول‌زاده و مرتضی احمدی که ایشان را تازگی از دست دادیم؛ ایشان هم بازیگر تئاتر بودند.
او در توضیح مطلب بالا تاکید کرد: دوبلاژ آن موقع به صورت مستقل نبوده است که یک استودیویی باشد و ما دوبلور جذب کنیم؛ یعنی می‌رفتند حال در رادیو، سینما، تئاتر و ... می‌دیدند که چه کسی بیانش خوب است چه کسی لحنش خوب است چه کسی صدایش مناسب است و جذب این حرفه نوپا می‌شد. آن زمان به دلیل کمبود و عدم پیشرفت سخت‌افزاری با توجه به اینکه دوبله در استودیوها نیاز به آپارات، صدابرداری و صداگذاری خاص داشت، همه‌ی این کارها در ایتالیا انجام می‌شد. زمانی که دوبله در ایران راه‌اندازی شد، طوری کار شکل گرفت و عوامل دوبلاژ ذوق و علاقه نشان دادند که دوبله ایتالیا کلا به ایران منتقل شد.
صداهایی بم و مردانه یا معماگونه، لطیف و نرم
غنی‌پور افزود: از دل این داستان ما با نسل ویژه‌ای روبه‌رو شدیم که از دلش منوچهر اسماعیلی، چنگیز جلیلوند، جلال مقامی، رفعت هاشم‌پور، ژاله کاظمی، ناصر طهماسب، عطاء‌الله کاملی، ایرج دوستدار، فهیمه راستکار، مهین کسمایی، نیکو خردمند، ایران بزرگمهر، صادق ماهرو، منوچهر والی‌زاده، حسین عرفانی، ایرج ناظریان، خسرو خسروشاهی و ... می‌آیند. اینها همان نسل اساسی می‌شوند که همچنان صدای یکسری از آنها می‌شنویم و حضور دارند. بعد از آن است که ما با یکسری ویژگی‌های دوبله مواجه می‌شویم که هم آموزش در کنارش است و هم تربیت صداهایی که می‌تواند بین چندین نسل نفوذ کند و ماندگار شود.
حال این صداها هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند؛ مثلا از دل این صداها صدایی بم و مردانه همچون صدای نصرالله مدقالچی درمی‌آید یا صدای زنده یاد ایرج ناظریان. در کنارش صدای معماگونه لطیف و نرم ناصر طهماسب است یا مثلا منوچهر اسماعیلی که وقتی شروع می‌کند به نقش‌گویی، کاملا دستاورد دوبلاژ نتیجه آن است. یعنی بازیگر از هر ملیتی هم که باشد او در صدایش به دلیل اینکه شخصیت‌پردازی صدایی را می‌شناسد، نقش را درخشان از آب در‌می‌آورد. از نقش‌گویی آنتونی کویین و ریچارد برتون بگیرید تا بازیگرانی چون پیتر فالک، هنرپیشه‌ی آمریکایی، چیچو اینگراسیا بازیگر ایتالیایی و دوبله انواع و اقسام بازیگران ایرانی که در خود ایران هستند و همچنین صدای جوان و شاداب سعید مظفری برای شخصیت‌های جوان اول.
صدایی که برود جایگزینی ندارد
او با بیان اینکه، تصور اینکه که وقتی صدایی از دست رفت، می‌شود جایگزینی برایش پیدا کرد، خود این یک تصور غلط و اشتباهی است، گفت: آن صدا یک شاخصه است که تا ابد مانده است؛ یعنی صدای احمد رسول‌زاده در شاهکار تاریخ دوبله‌ی فارسی (دوبله فیلم «محمد رسول‌الله») با اینکه نقش‌گوی‌اش به جای شخصیت ابوطالب کوتاه بود، اما این نقش‌گویی آنقدر به جا انتخاب شده بود و آنقدر آن نقش‌گویی اندازه و استادانه بود که شما بعد از ۳۵ سال وقتی دوبله شده این فیلم و دیالوگ «مردها از بالای کوه دنیا رو بهتر می‌بینند» را می‌شنوید، همچنان تاثیرگذار است. نفر بعد اگر بیاید و بگوید بحث تقلیدی می‌شود.
تقلید صدای خسرو خسروشاهی هیچ حسی ندارد
وی در ادامه به صدای ماندگار دیگری اشاره کرد و گفت: وقتی بحث دوبله می‌شود، شروع به تقلید کردن می‌کنند؛ برای مثال تقلید صدای خسرو خسروشاهی که به جای آلن دلون نقش‌گویی می‌کند. اما صدای خسروشاهی حال و آن خاصی دارد که آن صدا روی شخصیت قرار می‌گیرد نفر بعدی اگر بیاید همین صدا را دربیاورد تقلیدی می‌شود و هیچ حسی ندارد. در حالی که اینجا دیگر آن صدا مطرح نیست بلکه بیان، لحن، حال و زیست آن دوبلور است که صدایش را ماندگار و جذاب می‌کند.
طهماسب درباره دوبله چه گفته است؟
این نویسنده با اشاره به گفته‌های ناصر طهماسب در کتاب «صدایی در تاریکی» - نوشته نیروان غنی‌پور - گفت: آقای طهماسب نکته خوبی را می‌گوید و آن اینکه تصور همه درباره دوبلاژ این است که یک نفر صدای خاص و ویژه‌ای داشته باشد، حال بم باشد یا زنگ‌دار، در نهایت مهم این است که متفاوت باشد. اما برای یک دوبلور اینها مهم نیست. برای دوبلور شنوایی مهم است. چطور الحان و لهجه‌ها را در جامعه شنیده باشد و در عین حال به نوع دیالوگ‌گویی بازیگر توجه کند و در دوبله اینها را به کار بندد.
راز ماندگاری «هزار دستان» تا «سوته‌دلان» و ...
این پژوهشگر عرصه دوبله، سپس به ایسنا گفت: وقتی این تجربه‌ها را در دوبله به کار می‌برند، یکی از بهترین دوبلورهای ما می‌شوند؛ به عنوان مثال نقش‌گویی ناصر طهماسب را از «هزار دستان» بگیرید تا «سوته‌دلان» و ...؛ او با انواع نقش‌گویی‌هایی که ارائه می‌کند، چیزی فراتر از صدای نقش، ماندگار می‌شود.
بدبیاری یا خوش اقبالی؟
غنی‌پور با اعتقاد بر اینکه انتخاب جایگزین برای صداهای ماندگار اساسا کار غلط و اشتباهی است، گفت: این صداهای ماندگار جایگزین ندارند. این نسلی که ما از آنها صحبت می‌کنیم درست است که از دستشان می‌دهیم اما صدایشان همیشه زنده است. نکته اینجاست که این نسل از دوبله نمی‌دانم از بدبیاریشان بود و یا خوش اقبالی‌شان، در آن زمان مدیومی به نام سینما وجود داشت که شما اکران فیلم به شکل عمومی در سالن‌های سینما داشتید. کمپانی‌های خود فیلم‌ها اغلب در تهران دفتر داشتند. فیلم‌ها که می‌آمد، مدیر دوبلاژ انتخاب می‌شد، متن و ترجمه مشخص و کار انجام می‌شد، حال کجا بازخورد کار را می‌دیدند، در سالن سینما، نفس به نفس با مخاطب.
من با این عزیزان که بارها گفت‌وگو داشتم می‌گفتند ما که کار را دوبله می‌کردیم بعد به سالن می‌رفتیم و در کنار مخاطب کار را می‌دیدیم برای اینکه بدانیم چه بازخوردی خواهد داشت؛ یعنی آن برخورد با مخاطب خودش در تربیت آن صدا و گرایش متعالی برای آن حرفه تاثیرگذار است. اگر آن موقع را با الان مقایسه کنیم، الان این صداها که مختصات آن مخصوص سینماست، در کجا قابل عرضه است؟ در قاب کوچک و نحیفی به نام تلویزیون!
صداهایی که در تلویزیون محدود می‌شوند
او سپس گفت: بعد از تلویزیون، آن صداها در فضایی محدود‌تر و در شبکه نمایش خانگی که اوضاع و احوال آن هم این روزها خوب نیست، به دلایل مختلف از رایت فیلم بگیرید تا عرضه سوپر مارکتی کنار خوار و بار و اقلام دیگر، دیده می‌شوند.
این صدا وقتی به تلویزیون می‌آید، تلویزیون به دلیل مختصات کاری خودش، با تغییر انواع دیالوگ‌ها مواجه می‌شود و اینگونه استدلال می‌کنند که ما مجبوریم و گریزی از تغییرش نداریم ولی اینها دیگر تغییر نیست. این بدون شک هم سانسور است، هم تغییر در محتوای کار؛ به عنوان مثال نوروز امسال فیلم معروف اسکاری «۱۲ سال بردگی» پخش شد. فیلم ۱۳۴ دقیقه‌ای در نسخه اصلی تبدیل به ۹۸ دقیقه می‌شود! دیگر چه تفاوتی دارد منوچهر زنده‌دل چه طور در آن فیلم نقش‌گویی کند یا مثلا ژُرژ پطروسی به جای مایکل فاسبندر چطور نقش‌گویی کرده است؟
وقتی کار به ۹۸ دقیقه تبدیل می‌شود، واقعا بریده شده است یا مثلا «قطار شبانه لیسبون» (محصول ۲۰۱۳ )، آن هم فیلم معروف سال گذشته بود که فیلم ۱۱۰ دقیقه‌ای تبدیل به ۷۰ دقیقه می‌شود. جالب اینجاست فیلم‌هایی که اتفاقا چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ عمومی، هم‌راستای سیاست‌های تلویزیون ما هستند هم اجازه‌ی پخش بی‌دخل و تصرف ندارند.
شیوه نادرست سانسور فیلم‌های خارجی
غنی‌پور هچنین به دیگر فیلم خارجی اشاره کرد که به شیوه نادرستی مورد سانسور قرار گرفته است و ادامه داد: چند سال گذشته فیلمی در آمریکا ساخته شد با عنوان «در دره‌ی الاه» (In the Valley of Elah) محصول آمریکا که مربوط به جنگ عراق بود. این عنوان در دوبله تلویزیون ما تغییر می‌کند به «در دره‌ی خدایان» که هیچ ارتباطی به آن ندارد.
در بخشی از فیلم تامی‌لی جونز - بازیگر - که منوچهر اسماعیلی نقش‌گویی آن را برعهده داشت، برای یک کاراکتر فیلم که کودکی است و می‌خواهد بخوابد، داستانی تعریف می‌کند. در نسخه اصلی فیلم داستان مبارزه‌ی داود نوجوان در برابر جالوت و آن سنگ و فلاخن معروف است اما در دوبله فیلم این قصه تبدیل به داستان آشیل و تروا می‌شود! اینجاست که مخاطب زده می‌شود. اصلا این داستان چه ارتباطی دارد به قصه آشیلا و تروا!
و باز هم معضل سانسور!
وی به فیلم دیگری اشاره کرد و گفت: یک فیلم معروف دیگر به عنوان «گاوچرانان و بیگانگان» با فضای وسترن غربی و حمله موجودات فضایی که نوروز دو سال پیش از تلویزیون پخش شد هم شامل معضل ممیزی شده بود. در قسمتی از فیلم که فضایی‌ها به دهکده حمله کرده و عده‌ای از ساکنین را کشته‌اند و خانه‌ها را تخریب کرده‌اند، در دوبله اتفاق جالبی می‌افتد. کاراکتر کلانتر برای اینکه به بچه‌های آنها امید دهد که از آن حال دربیایند شروع می‌کند از داستان مخصوص آن منطقه تعریف کردن. در دوبله، فیلم چه تغییری می‌کند؟ تبدیل به داستانی آشنای ادبیات عرفانی ما می‌شود که کودکی به مدرسه می‌رفت و هر روز دیر می‌رسید.
معلم می‌دید که لباس‌هایش خیس است و وقتی سوال می‌پرسد که تو چرا دیر می‌آیی می‌گوید من مجبورم از آن سمت رودخانه بیایم و برای اینکه زود برسم باید از وسط رودخانه رد شوم. معلم به او ذکری می‌آموزد و می‌گوید اگر تو این ذکر را بگویی می‌توانی از رودخانه رد شوی. بعد کودک به خاطر صفای دل و ایمان قلبی‌اش آن ذکر را می‌گوید و از رودخانه رد می‌شود. شما حساب کنید کلانتر با مختصات فضای وسترن غرب وحشی و گاوچران در دوبله فیلم ذکر به بچه‌ها می‌آموزد!
این استهزاء و سُخره گرفتن مخاطب نیست؟ حال چه فرقی می‌کند کدام دوبلور نقش‌گویی کرده باشد به جای فلان بازیگر. دوبلورها در اغلب اوقات کارشان را درست انجام می‌دهند چون حرفه‌ای هستند. بعد این پرسش به وجود آمده که چرا مخاطب تلویزیون ما به ماهواره گرایش پیدا کرده است؟ به خاطر اینکه واقعیتی که در مضمون داستان سریال‌ها و فیلم‌های ماهواره‌ای است جلوی چشمانش بی واسطه است؛ یعنی دیگر مخاطب گریز نیست چیزی که الان در تلویزیون ما وجود دارد، گریز مخاطب از انواع و اقسام فیلم‌ها و سریال‌ها است.
چرا مخاطبان شبکه‌های داخلی بی‌علاقه شده‌اند؟
او ادامه داد: در بحث تربیت صدا سعی می‌شود که بهترین تربیت انجام شود و بهترین آموزش هم ارائه می‌شود اما درصد بالایی از مخاطب الان نسبت به پیگیری و تماشای آثار از شبکه‌های داخلی بی‌علاقه شده‌اند؛ چرا، چون مخاطب با این نوع پخش کاملا گیج شده است و دافعه دارد.
سینمایی برای اکران فیلم دوبله‌شده در کار نیست
غنی‌پور گفت: حالا چهار سریال کره‌ای می‌ماند که آنها هم داستان خودشان را دارند اما باز هم بعدها متوجه می‌شویم که آنها هم کم و بیش عوض شده‌اند. در گذشته سینمایی برای اکران فیلم خارجی با دوبله وجود داشت که عوامل دوبله می‌رفتند کارهایشان را با تماشاگر می‌دیدند. همین دلیل فاصله نسل جوان گویندگان را با نسل پیشکسوت از نظر ارائه کار تأثیرگذار زیاد می‌کند؛ چون نمی‌توانند بازخورد کارشان را مستقیم ببیند. چون سینمایی در کار نیست، چون اکرانی وجود ندارد. تلویزیون هم حالش اینگونه است که فیلم ۱۱۰ دقیقه‌ای نصف می‌شود. آنهایی هم که فیلم‌ها را از تلویزیون می‌بینند یا به این رویه علاقه‌مند یا می‌خواهند بدانند دوبلورها چگونه نقش‌گویی می‌کنند.
مقوله‌ای بنام دستمزد دوبلورها
او همچنین از مقوله‌ای به نام دستمزد دوبلورها سخن گفت و توضیح داد: چه در تلویزیون و چه در موسسات رسانه‌های تصویری، به دلیل پایین بودن دستمزد، دوبلور مجبور است با کمترین قیمت مدام کار کند. در تلویزیون هم استخدام نیستند و به خاطر کاری که انجام می‌دهند پایان ماه دستمزد می‌گیرند. حال این کار می‌خواهد یک فیلم باشد یا ۱۵۰ فیلم؛ دستمزدها بستگی به نوع کارشان دارد.
مساله‌ای به نام آموزشگاه‌ها و موسسات دوبلاژ
این پژوهشگر ادامه داد: این روزها با مساله‌ای به نام باز شدن انواع و اقسام آموزشگاه‌ها و موسسات دوبلاژ مواجهیم. دوبله اتفاقا یک خاصیتی دارد و با بازیگری و فنّ بیان متفاوت است؛ چرا که ارتباط مستقیمی با خود تصویر و فیلم دارد؛ یعنی بازیگر چه نوع بازی ارائه داده که دوبلور هم به موازات آن جلو بیاید. آن چیزی که کار دوبلورها را سخت می‌کند این است که امروز شما برای کار به استودیو دعوت می‌شوید، اغلب خبر ندارید قرار است چه فیلمی را دوبله کنید؛ معلوم نیست فیلم وسترن، رمانتیک، اکشن، تاریخی، انیمیشن، مستند و ... است. شما باید آنقدر آمادگی داشته باشید که همه آنها را پوشش دهید.
دوران طلایی دوبله تمام شد؟
وی گفت: اینکه آموزش دوبله را تئوریزه کنیم و در کلاس درس آموزش دهیم، خوب است. ولی دوبله دقیقا از لحاظ آموزش بحثی است که شما باید در استودیو یاد بگیرید، شما دقیقا آثار شاخص را دیده باشید و کارها را بررسی کرده باشید. انواع و اقسام دیالوگ‌ها تمرین شود. از یک نسلی به بعد شما می‌بینید با یکسری دوبلورهای کاربلد طرف هستید که از جمله آنها می‌توان به کیکاووس یاکیده، شروین قطعه‌ای، افسانه پوستی، فریبا رمضان‌پور، همت مومیوند، علیرضا باشکندی، بیژن علیمحمدی، افشین ذی‌نوری، کتایون اعظمی، رضا آفتابی، سعید شیخ‌زاده و... اشاره کرد. اینها نسل خوب و کاربلدی هستند.
خیلی‌ها اعتقاد داشتند دوبله در دهه ۴۰ و ۵۰ یک دوران طلایی داشت و تمام شد در حالی که من اصلا با این حرف موافق نیستم. همچنان می‌گویم کاری باشد که با دقت انجام شود و مهره‌ها هم درست کنار هم چیده شوند، دوبله آثار خوب پیش می‌روند منتها شرط آن عرضه درست کار است. وقتی که سینما نیست وقتی تلویزیون به این صورت پخش می‌کند، دوبله‌ای هم دیده نمی‌شود.
چرا دوبلورها را تعدیل کردند؟
غنی‌پور گفت: زمانی بود تلویزیون در دهه ۶۰ به دلیل سیاست خاص خود دوبلورها را تعدیل کرد اما دید نمی‌تواند دوبله کارها را به مانند گذشته جمع کند رفت و گشت و صداهای جایگزین پیدا کرد. بعد از مدتی که گذشت دید نه این صداهای تازه حال و هوای آن صداها را ندارند. این صداها بی‌روحند و فقط تقلیدی هستند. مجدد همان دوبلورهای قدیمی را دعوت کرد و کار دوباره شروع شد.
یادی از پرویز بهرام و صدای ماندگارش
او درباره‌ی پرویز بهرام که این روزها در بستر بیماری است، گفت: پرویز بهرام یکی از چهره‌های اساسی تاریخچه دوبلاژ فارسی است، به دلیل نوع صدا و بیانش؛ فردی بود که در تئاتر کار بازیگری داشت و آشنا به آن حوزه بود. به همین دلیل وقتی جای بازیگران مشهوری چون اُرسون ولز، لارنس اولیویه، سرگئی باندارچوک، جیمز میسون و ... صحبت می‌کند تاثیرگذار است؛ بنابراین وقتی به حیطه دوبله آثار مستند می‌آید نتیجه‌اش می‌شود دوبله مستند معروف «جاده ابریشم» و مستند «مسلمانان» که با هر بار دیدنش همچنان تاثیرگذار است.
این صدا چگونه در توده مردم نفوذ کرد؟
غنی‌پور افزود: صدای این مرد به دلیل لحنی که دارد در توده مردم نفوذ می‌کند و به نوعی تقلید هم می‌شود؛ برای همین جزو یکی از دوبلورهای مهم این عرصه است. اما چون این عزیزان بیشتر متولدین دهه‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۲۰ شمسی هستند، به سن و سالی رسیده‌اند که متاسفانه دیگر نمی‌توانیم از صدایشان استفاده کنیم. دنبال جایگزین گشتن برایشان هم کار مناسبی نیست، چراکه صداهایشان در آن فیلم‌هایی که دیده‌ایم تثبیت شده است. ایشان پشتوانه کاری‌اشان آنقدر بالا بوده است که وقتی در دهه‌ی ۶۰ دوبله‌ی سریال‌های آلمانی پلیسی را در تلویزیون داشتیم، بهرام در این نوع نقش‌گویی‌اش هم باز موفق است.
دیده شدن نام دوبلورهابرای اولین بار کنار بازیگران!
او با اشاره به پخش سریال «جلال‌الدین» از تلویزیون، گفت: برای اولین بار در تاریخ سینما و تلویزیون ایران می‌بینیم در تیتراژ فیلم عنوان علی دهکردی می‌آید، با صدای دوبلور نقش یعنی ناصر طهماسب یا مثلا آرش مجیدی با صدای چنگیز جلیلوند؛ چرا این کار مهم است؟، به این دلیل که بعد از گذر چندین دهه متوجه می‌شویم دوبله دیگر چیزی فراتر از کار صداگذاری و کار فنی است؛ یعنی قرار است آفرینش یک شخصیت باشد به موازات کاری که در فیلمنامه انجام شده است؛ یعنی ما دیگر با علی دهکردی صرف طرف نیستیم که ناصر طهماسب صرفا به جایش حرف زده باشد. علی دهکردی به علاوه ناصر طهماسب نتیجه‌اش می‌شود شخصیت بهاءالدین ولد در سریال تاریخی جلاالدین. در گذشته در تیتراژ فیلم‌ها می‌دیدید عنوان مدیر دوبلاژ آورده می‌شد و در برخی از اوقات هم نمی‌آوردند، اسم بقیه دوبلورها هم اغلب نبود.
حالا متوجه شدند دوبله به ویژه تاثیری که بر سینمای ایران در طی چند دهه اخیر داشته، فراتر از کار صداگذاری بوده است. چراکه دوبلورها بازی بازیگران را تحت‌الشعاع قرار دادند و آن بازی‌ها را ماندگار کردند. شما شخصیت علی نصیریان در «هزار دستان» را نمی‌توانی از صدای ناصر طهماسب جدا کنی یا جمشید مشایخی با صدای منوچهر اسماعیلی است که شخصیت رضا خوشنویس در «هزاردستان» می‌شود. ترکیب دو نفره منوچهر اسماعیلی در نقش گویی‌اش به جای جمشید هاشم‌پور و ناصر طهماسب به جای بهزاد جوانبخش است که فیلم «تاراج» ایرج قادری را به نوعی ماندگار می‌کند و شخصیت‌ها آفرینش پیدا می‌کنند.
نیروان غنی‌پور در پایان یک بار دیگر تاکید کرد: اهالی دوبله کارشان را خیلی خوب بلدند. چون اساسا با درام طرفند. فیلم «قیصر» با آن دیالوگ‌های خاص ماندگار شده است. وقتی دوبلورها بازی بازیگران را تحت‌الشعاع قرار دادند، آن بازی را ماندگار کردند.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
من كارشناسى كويندكى ودوبله دارم ولى متاسفانه بازاركارمتعلق به افرادوكروه هايي خاصى هستندكه بدون هيج اموزشى وارد اين حرفه شدند.البته نه همه ى انها.ماصداهاى ناب هم كم نداريم در اين عرصه.تشكر براى اين مصاحبه