دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، برترین دانشگاه ایران

روزنامه هفت صبح: دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل و دانشگاه کاشان، رتبه اول و دوم را در بین دانشگاه‌های ایرانی برتر در نظام رتبه بندی تایمز از آن خود کردند.

هر چند این فهرست با عنوان رتبه بندی ۲۰۱۹ منتشر شده است، ولی خبر آن جدید نیست و ابتدای پاییز امسال بود که جزئیات رتبه بندی‌های جدید مشخص شد. با این حال خبر دویچه وله در روز گذشته با عنوان «تایمز: دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، برترین دانشگاه ایران»، سبب توجه به این دانشگاه کمتر شناخته شده در بین افکار عمومی شد.

این نخستین بار نیست که دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل در جایگاه بهترین دانشگاه ایرانی از دید تایمز قرار می‌گیرد. سال گذشته و در رتبه بندی ۲۰۱۸ تایمز هم این دانشگاه گوی سبقت را از باقی رقبا دزدیده بود.

شهریور سال گذشته روابط عمومی وزارت علوم گزارش داد: «دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل از میان ۱۸دانشگاه ایرانی حاضر موفق به کسب رتبه اول شد و دانشگاه‌های صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی اصفهان، صنعتی خواجه نصیر طوسی، صنعتی شریف، تبریز، تهران و علوم پزشکی تهران با کسب رتبه ۶۰۱ - ۸۰۰ در جایگاه دوم قرار گرفتند. همچنین دانشگاه‌های فردوسی مشهد، گیلان، اصفهان، شهید بهشتی و شیراز با کسب رتبه ۸۰۱-۱۰۰۰ در جایگاه سوم جای گرفتند. این درحالیست که دانشگاه‌های الزهرا، بیرجند، یزد و زنجان در جایگاه بیش از ۱۰۰۰ قرار دارند.»

با این حال پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) که به طور سنتی به شفاف سازی و اطلاع رسانی دیگر نظام‌های رتبه بندی می‌پردازد، مهر امسال به نقل از دکتر محمدجواد دهقانی، سرپرست این پایگاه گزارش داده بود: «پایگاه رتبه بندی تایمز یکی از معتبرترین نظام‌های رتبه بندی بین المللی است که دانشگاه‌های جهان را رتبه بندی می‌کند. در حالی که در سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ از ایران تنها یک دانشگاه و در سال ۲۰۱۵ دو دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در این رتبه بندی حضور داشتند. در سال ۲۰۱۶ تعداد دانشگاه‌ها به هشت مورد، در سال ۲۰۱۷ به ۱۳دانشگاه و در ۲۰۱۸ این تعداد به ۱۸ دانشگاه افزایش یافته است. در رتبه بندی اخیر در سال ۲۰۱۹ با ورود ۱۱دانشگاه جدید شاهد حضور ۲۹دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در جمع ۱۲۵۸ دانشگاه برتر جهان از ۸۶ کشور بوده ایم.»

دهقانی در ادامه به رتبه‌های خوب دانشگاه‌های بابل و کاشان اشاره می‌کند و می‌گوید: براساس رتبه بندی تایمز در سال ۲۰۱۹، دانشگاه‌های کاشان، علوم پزشکی مشهد، صنعتی شیراز که برای اولین بار در این رتبه بندی حضور داشتند، رتبه‌های خوبی کسب کرده اند. با این حال دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل با بازه رتبه‌ای ۳۵۱-۴۰۰ و دانشگاه صنعتی امیرکبیر و نیز دانشگاه کاشان با قرار گرفتن در بازه‌های رتبه‌ای ۵۰۱-۶۰۰ در بین دانشگاه‌های برتر در این نظام رتبه بندی قرار دارند».

در همین گزارش آمده است، دانشگاه‌هایی که رتبه بندی آن‌ها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی تایمز و بر اساس حروف الفبا (به لاتین) است.

بدین ترتیب از ۲۹ دانشگاه کشور یک دانشگاه در رتبه یک (صنعتی نوشیروانی بابل / ۳۵۱ تا ۴۰۰)، دو دانشگاه در رتبه دو (صنعتی امیرکبیر و کاشان/ ۵۰۱ تا ۶۰۰)، هشت دانشگاه در رتبه چهار (علم وصنعت، صنعتی اصفهان، علوم پزشکی مشهد، صنعتی شریف، صنعتی شیراز، تبریز، تهران، علوم پزشکی تهران/۶۰۱ تا ۸۰۰) ایران قرار گرفته اند.

ملاک رتبه بندی تایمز چیست؟

نزدیک به ۱۰نظام رتبه بندی دانشگاه‌ها و موسسه‌های آموزش عالی مختلف مانند کیواس (QS)، وبومتریک و ... در جهان داریم که هر کدام روش شناسی مختص به خود را دارند.

در این میان رتبه بندی نظام رتبه بندی تایمز یکی از معتبرترین هاست. این نهاد در سال‌های اخیر با بررسی ۱۲۵۰ دانشگاه و بررسی ۱۳شاخص و وزن دهی به هریک از معیارها، به نمره‌ای خاص دست می‌یابد که رتبه بندی را مطابق با آن انجام میدهد.

در این میان بررسی دقیق برای اعطای امتیازات آموزشی، تعیین سطح پژوهش، میزان استنادات، میزان درآمد صنعتی و وجهه بین المللی، عملا نظام رتبه بندی تایمز را به یکی از جامع‌ترین نظام‌ها بدل کرده است. این داده‌ها البته با توجه به آمار و عدد‌های رسمی، خوداظهاری دانشگاه ها، نظرسنجی شهرت از متخصصان آموزش عالی و همچنین اطلاعات نمایه شده در پایگاه استنادی علمی "اسکوپوس" بیرون کشیده می‌شود.

با تمام اینها، فقط از رتبه یک تا ۲۰۰ را با رتبه مشخص اعلام می‌کند و باقی رتبه‌ها را به صورت دسته‌های ۵۰ تایی تا رتبه ۴۰۰، دسته صدتایی تا رتبه ۶۰۰، دویست تایی تا رتبه ۱۰۰۰ و دسته بیش از هزار، اعلام می‌کند. متاسفانه هیچ کدام از ۹۲ دانشگاه ایرانی نتوانستند رتبه‌ای بهتر از ۱۵۳ را از آن خود کنند و صرفا دانشگاه صنعتی نوشیروان بابل توانسته در دسته ۱۵۳ تا ۴۰۰ قرار بگیرد. همچنین دانشگاه صنعتی امیرکبیر و کاشان به طور مشترک با فاصله در دسته ۵۰۱ تا ۶۰۰ قرار گرفته اند.

وضعیت ترکیه با ۲۳ دانشگاه در این رتبه بندی بسیار به ایران نزدیک است. در منطقه صرفا دانشگاه‌های شاه عبدالعزیز عربستان (رتبه ۲۰۱ تا ۲۵۰)، الفیصل عربستان (رتبه ۳۰۱ تا ۳۵۰) و خلیفه ابوظبی (رتبه ۳۰۱ تا ۳۵۰) توانستند رتبه‌های بهتری از دانشگاه‌های ایرانی از آن خود کنند.

جایگاه بالای دانشگاه‌های بابل و کاشان، هرچند مطابق این نظام رتبه بندی موثق است، ولی نباید از یاد برد که روش شناسی منجر شده به این رتبه‌ها دائما مورد نقد و تغییر بوده و باید عملکرد این دانشگاه‌ها را در طولانی مدت مورد بررسی قرار داد.

دانشگاه بابل

این نهاد آموزشی در سال ۱۳۴۸ به دست زنده یاد سید حسین فلاح نوشیروانی، با اهداء ۱۶ هکتار زمین و ۱۱هزار مترمربع فضای آموزشی، تاسیس شد و در سال ۱۳۵۲ با موافقت شورای گسترش با عنوان مدرسه عالی تربیت دبیر فنی آغاز به کار کرد.

این نهاد آموزشی در سال ۱۳۸۵ همراه با سفر رئیس جمهور و با تایید شورای وزیران به دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل ارتقا یافت و مجلس شورای اسلامی در بودجه سال ۱۳۸۶، با ردیف بودجه‌ای مستقل آن موافقت کرد. این دانشگاه دارای پنج دانشکده به نام‌های دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشکده مهندسی عمران، دانشکده مهندسی مکانیک، دانشکده مهندسی شیمی و دانشکده علوم پایه است که بیش از پنج هزار نفر دانشجو دارند.

دانشگاه کاشان

دانشگاه کاشان در سال ۱۳۵۲ مجوز تأسیس گرفت و از مهر یک سال بعد، ۲۰۰ دانشجو در دورشته ریاضی و فیزیک در اولین مرکز آموزش عالی منطقه کاشان تحصیل شان را شروع کردند. در آن زمان ساختمان مناسبی برای تأسیس یک مرکز محیط دانشگاهی در کاشان در دسترس نبود و دکتر محمود اسلامی، خانه‌ای قدیمی را که محل سکونت فرمانداران پیشین کاشان بود، از مالک متمولش اجاره کرد و مدرسه عالی علوم کاشان را در آن دایر کرد و چه شبهای فراوانی که خود نیز در همان محل می‌خوابید و حتی از تهران که به کاشان می‌آمد، یکسره راهی مدرسه عالی می‌شد.

او قصد داشت بنای اصلی دانشگاه را در اطراف فین و در محدوده چشمه سفید آب پی بریزد و بررسی‌ها و نقشه برداری هایش را نیز انجام داده بود. او معتقد بود که این دانشگاه حتی باید فرودگاه اختصاصی داشته باشد و با دانشگاه‌های خارج از کشور، استاد و دانشجو مبادله کند. دکتر اسلامی، در شب اول رمضان برابر با اول خرداد ۶۴ به دیار باقی شتافت. اکنون که این دانشگاه کاشان به ۴۵ سالگی خود رسیده است.

پردیس مرکزی دانشگاه واقع در کیلومتر شش بلوار قطب راوندی کاشان است. ۵۳۰هکتار وسعت دارد و مراکز اقماری این دانشگاه نیز شامل دانشکده معماری و هنر در انتهای خیابان طالقانی کاشان، پژوهشکده اسانس در دامنه شرقی شهر قمصر، رصدخانه در ارتفاعات شهر نیاسر، مرکز رشد، آزمایشگاه‌های شیمی و اسانس، خانه تاریخی عطار‌ها (مرکز پژوهشی فرش) در کاشان و دانشکده منابع کویری در آران و بیدگل است.

دانشگاه کاشان در حال حاضر ۱۲ دانشکده، ۱۴ پژوهشکده و مرکز پژوهشی دارد. تعدد مراکز پژوهشی و اعضای هیأت علمی مجرب باعث شده این دانشگاه در چند سال اخیر همواره بین ۱۰ دانشگاه برتر کشور باشد. دانشگاه کاشان با بیش از هفت هزار دانشجو و قریب به ۱۹۰ رشته گرایش در سه مقطع دکتری، کارشناسی ارشد و کارشناسی، از قریب ۳۰۰ عضو هیأت علمی تمام وقت بهره می‌برد.