دزفول؛ کهن‌شهر جهان

هفته نامه همشهری شش و هفت - علی خوشتراش: تمدن عیلام را باید در دزفول و شوش به تماشا رفت. به ویژه دزفول که به کهن ترین شهر جهان شهرت دارد. شما می توانید در این شهر روی قدیمی ترین پل جهان گام بردارید و در زیر پایتان جریان خروشان زلالترین رود کشور را ببینید. دزفول سی و یکمین شهر پرجمعیت کشور است که با مساحت نزدیک به ۷۶۲.۴ کیلومترمربع در کنار رودخانه دز و در بخش های جلگه ای استان خوزستان واقع شده است.

جمعیت دزفول طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ مرکز آمار ایران ۴۲۰ هزار نفر بوده است. شهر در ارتفاع ۱۴۳ متری از سطح دریا و از شهرهای شمالی استان خوزستان است. دزفول به خاطر عبور رود دز از این شهر و پیشینه تاریخی اش، اهمیت ویژه ای دارد. دزفول از لحاظ وسعت دومین شهر بعد از اهواز در استان است که از سمت شمال به استان لرستان، از سمت شرق به شهرستان مسجد سلیمان و استان چهار محال و بختیاری، از غرب به شهرستان اندیمشک و شوش و از جنوب به شهرستان شوشتر و اهواز محدود می شود.

دزفول در دامنه های زاگرس میانی جای دارد و پیشینه تاریخی آن به زمان ساسانیان باز می گرد، ولی پیش از ساسانیان هم شهری آباد بوده و بخشی از سرزمین های امپراتوری های ایلام و هخامنشیان بوده است. فرهنگی مردم دزفول را می توان آمیزه ای از فرهنگ کهن خوزستان دانست که مناطق اطراف آن در حدود 5 هزار سال زیستگاه مردم این نواحی بوده است.

شماره تلفن های ضروری

پلیس: 110
اورژانس: ۱۱۵
آتش نشانی: 125
هواشناسی: ۱۳۴
هلال احمر: 112

چطور برویم؟

برای رفتن به دزفول می توانیم از چند گزینه استفاده کنیم. ارزان ترین آنها استفاده از خودروی شخصی و یا اتوبوس است و گران ترین آنها سفر با هواپیما، اما ایمن ترین گزینه برای سفر به دزفول تهیه بلیت قطار است. شما با این گزینه می توانید بدون دردسر به دزفول بروید و از قدیمی ترین شهر دنیا دیدن کنید.

سفر با قطار

برای سفر با قطار باید بلیت قطار تهران- اهواز را تهیه کنید. گفتنی است دزفول ایستگاه راه آهن ندارد و شما برای رفتن به این شهر باید در ایستگاه اندیمشک یا اهواز پیاده شوید و از آنجا به دزفول بروید. مسیر راه آهن تهران با اهواز یکی از زیباترین مسیرهای ریلی کشور و حتی خاورمیانه است. شما در طول این سفر می توانید بکرترین نقاط ایران را تماشا کنید. قیمت بلیت رفت و برگشت تهران به اهواز هم ۴۵ هزار تومان است. مسافت اهواز تا دزفول ۱۵۱ و مسافت اندیمشک تا دزفول ۱۴ کیلومتر است.

سفر هوایی

شما برای سفر هوایی به دزفول هم می توانید از پرواز تهران- دزفول استفاده کنید. این پرواز همه روزه برقرار است و قیمت بلیت آن هم ۱۵۰ هزار تومان است.

سفر از طریق جاده

شما چه با خودروی شخصی چه با اتوبوس باید ۶۷۲ کیلومتر را بپیمایید.

پیشنهاد

1. روستای پامنار

در میان دامنه رشته کوه های زاگرس مشرف به دریاچه سد دز در 25 کیلومتری شمال شهر دزفول روستایی زیبا و جذاب به نام پامنار قرار گرفته است. روستای پامنار، روستایی به وسعت 57 هکتار است که به واسطه مناظر شگفت انگیز، پوشش جنگلی از درخت های سدر، چشمه سارهای فراوان، دره های حیرت آور، قلعه طبیعی شاداب و همین طور همجواری با دریاچه شهیون مورد توجه گردشگران بسیاری قرار گرفته است.

۲. چال کندی

چال کندی نام دره ای است که آب خروجی از سد دز از آنجا می گذرد. دره چال کندی، با برخورداری از عمق بالای آب، دیواره های بلند در دو طرف و هوایی خنک و فضایی دل انگیز و آرامش بخش در تابستان، میان گردشگران و طبیعت گردان بسیار محبوب است.

3. دره توبیرون

دره توبیرون یکی از دیدنی های شگفت انگیز و بکر دزفول در فصول گرم سال است. این دره به واسطه هزاران سال فرسایش آبی حاصل از بارندگی های فصلی در قسمت های بالاتر و سرازیر شدن آب ها در کوه و تپه ها به وجود آمده است. وجود انبوه درختان انگور، انجیر وحشی، برگ های شاووشان، آبشارها و آب چکان ها، زیبایی فوق العاده ای به این دره بخشیده که هر بیننده ای را محو زیبایی های این ناحیه می کند. این دره دارای دو آبشار است که از جذابیت های خاصی میان گردشگران برخوردار هستند.

کجا بمانیم؟

هتل جهانگردی

هتل جهانگردی بین مراکز اقامتی دزفول هتلی سه ستاره است. این هتل از مراکز خوب اقامتی شهر دزفول است که پارکینگ خصوصی و رستوران هم دارد. به فرودگاه و مراکز تجاری نزدیک است و در عین حال در یک منطقه آرام و نزدیک رود دز واقع است.

نشانی: دزفول، بلوار ۱۵ خرداد

هتل روناش

هتل دو ستاره روناش در سال ۱۳۷۵ در دزفول ساخته شد و آخرین بازسازی آن، سال ۱۳۹۲ انجام گرفت. لابی هتل، رستوران و ۱۷ واحد اقامتی در طبقه سوم قرار دارند. این هتل در نزدیکی رودخانه دز قرار دارد که منظره دل انگیزی را در خاطر مهمانان عزیز ثبت می کند. همچنین از دیگر مزایای اقامت در هتل ساحلی روناش می توان به قرار گرفتن هتل در مرکز شهر و دسترسی آسان به مراکز خرید و موزه مردم شناسی دزفول اشاره کرد.

نشانی: دزفول، جاده ساحلی شمالی، حد فاصل پل جدید و پل سوم

خانه معلم

خانه معلم دزفول هم یکی از مراکز خوب در این شهرستان برای پذیرایی مهمانان و مسافران است. این مجتمع در مساحت ۲۵۰۰ متر است و ظرفیت پذیرش ۱۶۰ نفر را دارد.

نشانی: دزفول، خیابان مولوی، نبش عدالت

هتل آوان

هتل آوان هم از مراکز اقامتی این شهر محسوب می شود و می تواند مکان خوبی برای ماندگاری شما در دزفول باشد.

نشانی: میدان امام حسین (ع)، بلوار خرداد، بین خیابان همت و پست، رو به روی در خروجی هایپرمارکت زیتون

کجا برویم؟

آبشار شوی

طبیعی

آبشار شوی: آبشار شوی دزفول با ارتفاع ۸۵ متر و عرض ۷۰ متر در ایران بی نظیر و بزرگ ترین آبشار خاورمیانه است. این آبشار در رشته کوه های زاگرس و در دهستانی به نام «شوی» از توابع شهرستان دزفول و در نزدیکی کوه «سالن» و دارای تنوع زیست محیطی بسیار زیبا به ویژه در بهار است.

رود دز: دز رودخانه ای است که از رشته کوه زاگرس میانی (در جنوب استان لرستان- الیگودرز) سرچشمه می گیرد و چندین هزاره است که در اقتصاد شمال خوزستان نقشی بسیار مهم داشته و دارد.

رود دز

دریاچه شهیون: دریاچه شهیون که نام دیگر آن دریاچه سد دز است، یکی از زیباترین دریاچه های ایران در شمال غربی دزفول است که در 23 کیلومتری شمال شرق اندیمشک و پشت دو کوه شاداب و تنگوان، کنار روستای پامنار به وجود آمده و باعث زیبایی منطقه شهیون شده است. آب دریاچه از ارتفاعات اراک و الیگودرز سرچشمه می گیرد و بعد از گذر از کوه های زاگرس و دریافت ریزآبه های بسیار به این دریاچه وارد می شود. این دو رودخانه شامل دو شاخه اصلی به نام سزار و بختیاری است.

دریاچه شهیون

پارک جنگلی شقایق: در سفرتان به دزفول اگر به دنبال جایی دور از شلوغی و هیاهوی شهر، در جوار طبیعت بودید، پیشنهاد می کنیم به پارک جنگلی شقایق بروید. پارک جنگلی شقایق در محیطی بکر و زیبا واقع شده و از مناظر بی نظیری برخوردار است.

پارک جنگلی شقایق

پارک ساحلی دز و رودخانه علی کله: در پایین دست سد تنظیمی دز و شمال شهر دزفول، پارک ساحلی زیبا و دیدنی دز علی کله واقع شده است که از مهم ترین تفریح گاه های دزفول و حتی خوزستان در بهار و زمستان به شمار می رود.

پارک ساحلی دز و رودخانه علی کله

دره ارواح: «دره ارواح» یا «دره کول خرسان» دره ای زیبا و شگفت انگیز در ۴۰ کیلومتری دزفول است. مسیر ورودی دره بدون شک شما را حیرت زده خواهدکرد. این مسیر پوشیده از درختان کنار و نخل است. علاوه بر این انبوه نیزارها، درختان انگور و انجیر وحشی جلوه خاصی را به نمایش می گذارد. دره کول خرسان بیش از ۲۰۰ متر عمق دارد و دیواره های آن پوشیده از گیاهانی چون سیاووشان است.

دره ارواح

آرامگاه یعقوب لیث صفاری: آرامگاه یعقوب لیث صفاری با گنبد مخروطی شکل دندانه دار در قسمت شمال شرقی روستای شاه آباد در 10 کیلومتری جاده دزفول به شوشتر در استان خوزستان، در میان یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی ایران یعنی خرابه های شهر جندی شاپور قراردارد، وجود گورستانی با سنگ قبرهای باستانی در اطراف مقبره گواهی بر قدمت این اثر دارد. گنبد مخروطی شکل آرامگاه از بهترین نوع گنبدهای مخروطی واقع در خوزستان است.

آرامگاه یعقوب لیث صفاری

آسیاب های آبی: آنچه امروز به عنوان آسیاب های آبی شناخته می شود، مجموعه ای از سازه های آبی است که در گذشته به عنوان آب بند و آسیاب استفاده می شدند. این مجموعه در ارتباط با جریان دایمی رود دز و همزمان با شکل گیری هسته ساسانی شهر در بستر رودخانه ساخته شده و در دوره های بعدی توسعه شهر، به فراخور نیاز ساکنین جدید شهر، توسعه یافته اند.

آسیاب های آبی

خانه تاریخی تیزنو: اگر به دزفول سفر کردید، حتما زمانی را برای بازدید از یکی از دیدنی ترین خانه های دزفول یعنی خانه تاریخی تیزنو اختصاص دهید. این خانه در محله قلعه بنا شده است و نمونه کاملی از معماری خانه های دزفولی را به نمایش می گذارد. خانه تاریخی تیزنو یادگاری به جای مانده از دوران صفویه است.

خانه تاریخی تیزنو

پل قدیم: پل قدیم دزفول که از آن به عنوان قدیمی ترین پل جهان نام برده می شود. اصلی ترین جاذبه تاریخی شهر دزفول است. این پل دو منطقه غربی و شرقی را به هم متصل می کند. پل قدیم در گذشته یکی از راه های ارتباطی منطقه «جندی شاپور» و سرزمین «بین النهرین» بوده و گفته می شود پس از پیروزی «شاپور اول ساسانی» بر «والرین» امپراطور رُم به دستور و با به کارگیری اسرای رومی در سال ۲۶۳ میلادی بنا شده است و هنوز پس از گذشت چندین قرن از ساخت آن، به شکل تقریبی اولیه خود به جای مانده است.

پل قدیم

آرامگاه حزقیل نبی (ع): «حزقیل» از پیامبران «بنی اسراییل» است که در روایات اسلامی نیز به او اشاره شده است. مرقد این پیامبر بنایی ساده و آجری است که از حیاطی کوچک و ایوانی با طاق ساده تشکیل شده است. در بالای بنا نیز گنبدی از نوع شش ترک دیده می شود.

آرامگاه حزقیل نبی (ع)

بقعه شاه رکن الدین: بقعه شاه رکن الدین در دل بافت قدیم شهر دزفول در نزدیکی خیابان طالقانی قرار گرفته است. صاحب این بقعه فرزند «بهاءالدین» معروف به «بابارکن الدین ولی» یا «شاه رکن الدین» است که در قرن هشتم هجری عارف و زاهدی معروف بوده است. مسجد و حمامی قدیمی، به علاوه یک مدرسه علمیه قدیمی نیز در جوار این بقعه دیده می شوند. فضای سبز ناحیه اطراف آرامگاه آن را به نگین سبز بافت قدیم دزفول تبدیل کرده است.

بقعه شاه رکن الدین

روستای لیوس: روستای «لیوس» در ۷۳ کیلومتر شما شهرستان دزفول در بخش سردشت واقع شده است. به رغم گذشت سالیان زیاد از عمر این روستای تاریخی، در بافت کهن آن، هنوز هم شاهد نحوه معیشت، فرهنگ و سنن، گویش، آداب و رسوم و برپایی مراسم مختلف به شیوه کاملا سنتی است.

روستای لیوس

تپه های باستانی چغامیش: چغامیش شهری از دوران پیش از اختراع خط است و قدمت آن به حدود 50 قرن پیش از میلاد می رسد. چغامیش را باید نخستین مرکز در ایران دانست که خط و کتاب، اول بار در آنجا ظاهر شده است. این تپه های ارزشمند که گنجینه تمدن های بسیار است به شماره 487 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.

تپه های باستانی چغامیش

مذهبی

مسجد جامع دزفول: مسجد جامع دزفول در شمار مساجد اولیه دوران اسلامی است که در قرن سوم هجری ساخته شده است. بنای مسجد جامع دزفول تحت تاثیر از اصول معماری «کاخ ایوان کرخه» است و شکل گیری کنونی آن به صورت چهار ایوانی به اواسط دوره صفویه باز می گردد.

بقعه محمد بن جعفر طیار(ع): بقعه محمد بن جعفر طیار (ع) در فاصله ۵ کیلومتری شهر دزفول، در شهرکی به این اسم قرار دارد و یکی از زیارتگاه های مهم شهرستان دزفول به شمار می رود.

شهری

مجتمع فرهنگی سینمایی: مجمتع فرهنگی سینمایی دزفول از زیباترین جاذبه های شهر دزفول است. این مجمتع به دلیل رنگ و بوی معماری ایرانی و اسلامی، استفاده از آجرنماها و کاشی های لعابی در همه ساختمان، کاربرد یادگیرهای مدرن و استفاده از سقف های گنبدی جدید از سازه های ارزشمند و زیبای کشورمان است.

حمام کرناسیون

حمام کرناسیون: حمام کرناسیون (موزه مردم شناسی) از بناهای زیبای معماری دوره قاجاریه در دزفول در مرکز محله کرناسیون در شمالی ترین قسمت بافت قدیم قرار دارد و در سال 1385 به موزه مردم شناسی درفول تبدیل شده است. در این موزه انواع آداب و رسوم و مشاغل سنتی دزفول به نمایش گذاشته شده، همچنین در قسمت گرمخانه آثار فلزی دیدنی و دست نوشته هایی از شخصیت های دزفول قرار گرفته است. از ویژگی های انحصاری این بنا قرارگیری در میان مجموعه ای از بناهای با ارزش شامل خانه های قدیمی بزرگ، مسجد و همچنین مقبره یکی شعرا و عرفای بزرگ دزفول به نام سیدعبداله. داعی است.

بافت قدیم: دزفول در شمال استان خوزستان قرار دارد و از معدود شهرهایی است که در هسته اصلی شهر، بافت تاریخی و هویت فرهنگی خود را تا حد زیادی حفظ کرده است.

بوستان دولت: بوستان دولت نام یک پارک ساحلی و زیباست که در داخل شهر دزفول واقع شده و فضای مناسبی برای استراحت و تفرج کوتاه مدت در دزفول است.

چی بخوریم؟

پَرپَراق: پرپراق (دلمه برگ انگور) این یکی از غذاهایی است که با آداب و رسوم مردم این شهر ادغام شده است.
در بهار که برگ های تازه تاک می رویند باغبانان برگ ها را می چینند و به بازار می آورند و درست کردن پرپراق در این فصل جوش و خروش خاصی دارد.

پَرپَراق

شله ارده: این غذا با استفاده از برنج ماش و چغندر (چُندر) و ارده تهیه می شود و به این صورت که مواد را با هم می پزنند وقتی جا افتاد ارده را به آن اضافه می کنند. همانطور که قبلا اشاره کرده بودیم آش (شله) و پلو (آش) می گفتند.

شله ارده

آش شوت باقله سوز: آش شوت باقله سوز (پلو شویت باقلا سبز) یا قرمه سبزی؛ این غذا یکی از غذاهای سنتی دزفول است که مخصوص شب عید محسوب می شد، ولی اکنون این پلو را با مرغ یا ماهی طبخ می کنند. معمولا باقلای سبز که در اواخر اسفندماه به بازار می آمد و همینطور سیری که یکی از کشت های مخصوص دزفول بود، لذا به خاطر سرسبزی و طراوت بهار مردم این دو غذا را با هم درست می کردند.

کجا بخوریم؟

باغ رستوران ترمه

باغ رستوران ترمه دزفول یکی از بهترین مراکز عرضه انواع غذاهای رسمی و محلی در دزفول است.
شما می توانید ساعاتی را در محیطی دلنشین تجربه کنید.
نشانی: دزفول، بلوار ۱۵ خرداد جنب هایپر زیتون روبروی هتل جهانگردی

رستوران سنتی شوادون دزفول

رستوران سنتی شوادون دزفول فضایی خاص برگرفته از معماری بومی این شهرستان است که شما می توانید در این مکان نهایت لذت را ببرید.
نشانی: میدان امام حسین (ع)، بلوار 15 خرداد جنب کنتاکی

رستوران سنتی ساحلی

رستوران سنتی ساحلی دزفول در کنار پارک ساحل دووه و آسیاب های تاریخی دزفول قرار دارد. این رستوران در شب در کنار ساحل زیبای رود دز، منظره ای رویایی به وجود آورده که بر زیبایی های پارک رعنا در طرف مقابل رودخانه افزوده است.
نشانی: دزفول، شهر دزفول، جاده ساحلی، زیر پل جدید (پل شریعتی)

چی بخریم؟

کپوبافی

سوغات و صنایع دستی

کپوبافی

یکی از رشته های بومی و خاص خوزستان محصولی به نام «کپو» است که با پیچش ساقه های مرکزی و جوان نخل به دور ساقه های کرتک شکل می گیرد و با نقش اندازی کامواهای الوان زیبایی آن چندین برابر می گردد.

خراطی

خراطی در دزفول از قدمت زیادی برخوردار است. به دلیل کیفیت و اصالت آثار خراطی دزفول، یکی از صنعتگران این حرفه مهر اصالت از سازمان جهانی یونسکو دریافت کرده است.

کلوچه

کلوجه های دزفول به ۲ دسته خرمایی و شکری تقسیم بندی و به اشکال مختلف پخته می شوند. در پخت این کلوچه ها از آرد، روغن، خرما، زیره سبز، خمیرمایه، شکر، شیر استفاده می شود. کلوچه های محلی دزفول یکی از سوغاتی های خوب این شهر به شمار می روند و گردشگرانی که به دزفول سفر می کنند از مرکز شهر و به خصوص بازار قدیم آن این کلوچه ها را تهیه می کنند.

بازار کهنه

بازار کهنه دزفول در گذشته مهم ترین مراکز خدماتی دزفول مجاور محله قلعه قرار داشته است و چنان که در سفرنامه ها آمده است بازار به صورت میدان بوده است که همه معاملات در آن انجام می گرفته است. این مراکز خدمات شهری از طرفی مجاور مسجد جامع و از طرف دیگر به دو سر میدان ختم می شود. بازار در مرتفع ترین شیب شهر بنا شده است. شما می توانید با گشت و گذار در این بازار، ضمن خرید از تاریخی ترین بناهای این شهر دیدن کنید.

مراکز خرید مادر

این مرکز خرید شیک با نمایی شیشه ای ساخته شده است. شما می توانید در این مرکز برندهای روز دنیا را پیدا کنید. این پاساژ در موقعیت خوبی از شهر قرار دارد و بعد از خرید می توانید از کافه ها و رستوران های آنجا نیز استفاده کنید.

گیوه

گیوه هم از صنایع دستی دزفول است و طرفداران زیادی دارد. شما می توانید این محصول را از بازار قدیمی این شهر تهیه کنید.