۲ خرداد - ۲۳ مِی؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۲ خرداد برابر با ۲۳ مِی تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۳۳۴ پيش از ميلاد - شكست گرانيكوس، نخستين «روز سياه» ايرانيان

به نوشته آريان (لوسيوس آريانوس Lucius Arianus ) مورخ يوناني ـ رومي قرن دوم ميلادي متولد منطقه غرب استانبول، ۲۳ ماه مي سال ۳۳۴ پيش از ميلاد و به نوشته پلوتارك (فصل ۱۶ كتاب زندگي اسكندر) سي ام مي آن سال (هفت روز اختلاف پس از تطبيق تقويم ها) نيروهاي ايران در شمال غربي قلمرو اين دولت و در كنار رود گرانيكوس (شمال غربي تركيه امروز و به فاصله اي كم از تنگه داردانل = هلس پونت) از سپاه اسكندر مقدوني كه از نظر شمار كمتر از آنان بود شكست خوردند، و شايد اين روز، نخستين «روز سياه» در تاريخ ايرانيان باشد. علت شکست اين بود كه اسكندر با تاكتيك نويني كه براي افسران ايراني تازگي داشت و نيز تسليحات نوظهور از جمله نيزه هاي بلند پنج متري وارد جنگ شده بود. به علاوه، آن دسته از نظاميان يوناني زبان اجير شده براي خدمت در ارتش ايران كه پنج هزار پياده سنگين اسلحه بودند وفاداري كامل نداشتند. در اين جنگ، تنها نيروهاي محلي سه ساتراپي (استان) ايران در آناتولي مركب از ۱۵ هزار سوار، ۱۴ هزار پياده و پنج هزار مرسنر يوناني شركت كرده بودند، به علاوه ۳ هزار سوار اعزامي ماد (کُرد) و اسكندر پنج هزار سوار و ۲۵ هزار پياده داشت كه عمدتا مقدوني و ايلريايي (يوگوسلاوي - مناطق شرق درياي آدرياتيک) بودند. فرماندهي نيروهاي ايران با دو ژنرال به نام هاي سپهرداد و تيرداد بود كه سپهرداد در نخستين برخورد دو نيرو كشته شد و سربازانش كه در قسمت راست جبهه مي جنگيدند با مرگ او روحيه خود را از دست دادند.


مورخان نظامي دلايل شكست ايران را يكي ضعف اطلاعاتي ژنرالهاي مستقر در آناتولي نوشته اند كه متوجه تجهيز نيروهاي اسكندر به نيزه هاي بلند نشده بودند كه سواره نظام ايراني در برابرشان آسيب پذير بود. ضعف ديگر را هم، غرور بيجاي دو فرمانده نيروهاي محلي ايران ذکر کرده اند كه از ستاد مركزي ارتش تقاضاي اعزام نيروي كمكي نكرده بودند. اين دو ژنرال همچنين به توصيه قديمي داريوش بزرگ توجه نكرده بود ند كه تاكيد كرده بود در جنگهاي دفاعي، تنها بايد از عنصر ايراني استفاده شود كه مي داند اگر شكست بخورد، ميهن و عزيزانش نابود خواهند شد، نه از مرسنر خارجي (نظامي مزدبگير). غرور دو ژنرال ايراني كه اسكندر را ـ پيش از حمله دست كم گرفته بودند و درصدد كسب اطلاع از اسلحه و تاكتيك وي بر نيامده بودند عامل ديگر شكست در جنگ گرانيكوس به شمار آورده شده است که نخستين نبرد از سه درگيري نظامي ايران و اسكندر بود. ضعف مديريت داريوش سوم دليل اصلي شكستهاي بعدي ايران قلمداد شده است.

اسكندر پس از پيروزي در گرانيكوس، به جاي ادامه پيشروي به سوي مركز ايران، در حاشيه ساحل اژه و به موازات دريا به سمت جنوب پيش راند تا يوناني هاي تبعه ايران را به سوي خود جلب و وارد واحدهايش كند و داريوش سوم پيش از آن كه اسكندر به اين گونه تقويت شود جلوي او را نگرفته بود و ....



1220 - شروع محاصره نیشابور توسط جبه نویان در پی حمله مغول به نیشابور.


1524 - سالگشت مرگ شاه اسماعيل صفوي

شاه اسماعيل صفوي موسس دودمان صفويان كه شيعه اثني عشري را مذهب رسمي ايران اعلام كرد 23 می سال 1524 ميلادي پس از 23 سال سلطنت درگذشت. شاه اسماعيل يکم هنگام مرگ 37 ساله بود.

در ایران، در کتاب های درسی تاریخ که از دهه سوم قرن بیستم تالیف شده اند از شاه اسماعیل یکم به این صورت یاد شده است که وي با تلاش خود به ايجاد يك دولت مركزي نيرومند در ايران نائل آمد و حدود ايران را به مرزهاي زمان ساسانيان نزديك ساخت. شاه اسماعيل بغداد، نجف و كربلا را متصرف و ازبكان را شكست داد ولي به علت نداشتن اسلحه آتشين و معتقد نبودن به چنين تسليحاتي، در سال 1514 و در جنگ چالدران از عثماني ها شكست خورد و غم اين شكست را تا پايان عمر فراموش نكرد. کتاب های درسی دوره تعلیمات متوسطه ـ جز دربخشی از دوران حکومت مصدق ـ زیر نظر دولت (سازمان کتاب های درسی) تالیف شده اند.


ولی به باور برخی از مورخان، مشکلات 500 ساله اخیر ایرانیان تا حدی نتیجه سیاست های شاه اسماعیل است که در عین حال یک «درویش ـ شاه» بود و خودرا از چند تبار (ایرانی، رومی و ترکمان) معرفی می کرد. این سیاست ها در طول دوران سلطنت صفویه ادامه داشت. دودمان صفوي از زمان تاجگذاري شاه اسماعيل یکم در 1501 تا سال 1736 به مدت 235 سال بر ايران حكومت كرد.

1805 - ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه خودرا پادشاه ايتاليا نيز اعلام داشت. ناپلئون با شکست دادن ارتش اتريش، بخش بزرگي از ايتاليا را متصرف شده بود.


۱۲۲۳ - علی‌محمد باب شیرازی برای نخستین بار اعلان قائمیت کرد و خود را باب‌الله خواند!


1939 - 23 مي سال ۱۹۳۹ اتحاد نظامي ـ سياسي ۱۰ ساله آلمان و ايتاليا معروف به پيمان فولادين ميان هيتلر و موسوليني امضاء شد.


۱۳۷۰ - اعتراض مسلمانان به هتك حرمت رژيم بعث عراق به عتبات عاليات

پس از آن كه مردم مسلمان عراق از جنايات بي‏اندازه رژيم حاكم بر عراق به ستوه آمده و دست به قيام فراگير زدند، به دستور صدام حسين، ديكتاتور وقت عراق، علاوه بر كشتار وسيع و بي‏رحمانه مردم، اماكن مقدسه و عتبات عاليات در اين كشور مورد هتك حرمت قرار گرفتند. اين عمل رژيم بعث، احساسات مسلمانان و به ويژه شيعيان جهان را برانگيخت و طي راهپيمايي‏هاي متعدد اعتراض‏آميز، آن را به شدت محكوم كردند. اين بي‏حرمتي در حالي صورت گرفت كه مردم عراق تا پيروزي فاصله چنداني نداشتند. در اين زمان، آمريكا و متحدانش به كمك صدام شتافته و براي كشتار و سركوب مردم، انواع كمك‏ها را در اختيار رژيم بعث قرار دادند. با پناه گرفتن مردم در حرم ائمه معصومين، اين اماكن شريف توسط ارتش بعث مورد هجوم قرار گرفت و دشمن با احساس غرور دروغين، ژست پيروزي گرفت. در ايران به اين مناسبت، از طرف رهبر معظم انقلاب اسلامي، دوم خرداد ۱۳۷۰، عزاي عمومي اعلام گرديد. بعد از سرنگوني رژيم بعث در فروردين ۱۳۸۲، گورهاي جمعي فراواني از مردم عراق كه به دست صداميان به شهادت رسيده بودند، كشف شد و ابعاد جنايات صدام در اين واقعه بيش از پيش آشكار گشت.

۱۳۷۶ - انتخابات هفتمين دوره رياست جمهوري و انتخاب سيد محمد خاتمي

هفتمين دوره انتخابات رياست جمهوري ايران در دوم خرداد سال ۱۳۷۶ در حالي برگزار گرديد كه به عنوان يك رويداد سياسي و اجتماعي، نه تنها در داخل كشور، بلكه در سطح بين‌‏الملل نيز مورد توجه قرار گرفته، به صورت‏هاي متفاوتي مورد تفسير واقع شد. علت عمده توجه جهاني به اين انتخابات، در واقع، غيرمنتظره بودن حضور گسترده مردم و نتايج آن بود. در اين دوره، حجت الاسلام و المسلمين سيد محمد خاتمي با به دست آوردن رأي بيست ميليوني از ميان نزديك به سي ميليون رأي مأخوذه، به عنوان پنجمين رييس جمهوري اسلامي ايران برگزيده شد و رويداد مهمي در سطح كشور و جهان به وقوع پيوست. براي توجيه اين رويداد تاريخي، نظريه‏ هاي مختلفي ارايه شده است كه در كل، نشان از حضور گسترده مردم در انتخابات داشت كه با لبيك به دعوت ولي فقيه در صحنه انتخابات شركت كرده ‏اند. ملت قهرمان ايران، در اين انتخابات در حقيقت، پيش از رأي دادن به نامزد مورد نظر خود، رأي چندباره خود را به نظام جمهوري اسلامي، در داخل صندوق‏هاي رأي ريختند.


زادروزها

۱۷۰۷ - زادروز کارل لینه گیاه‌شناس و پزشک سوئدی ، پایه‌گذار نظام امروزی طبقه‌بندی گیاهان و جانوران
۱۷۸۸ ـ زادروز فریدریش روکرت، شاعر آلمانی مترجم اشعار حافظ به آلمانی.


۱۸۹۱ - زادروز پار لاگرکویست شاعر و نویسنده سوئدی ، برنده جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۵۱
۱۹۰۸ - زادروز جان باردین فیزیک‌دان آمریکایی ،برندهٔ دو جایزه نوبل فیزیک و مدال افتخار انجمن مهندسان برق و الکترونیکIEEE


۱۹۵۱ - زادروز آناتولی کارپف قهرمان سابق شطرنج جهان اهل روسیه
۱۹۹۱ - زادروز لنا مایر-لاندروت خواننده‌ آلمانی


درگذشت‌ها

۱۴۹۸ - درگذشت جیرولامو ساونارولا کشیش ایتالیایی و رهبر فلورانس در سال‌های ۱۴۹۴ تا ۱۴۹۸ ،از مخالفین سرسخت رنسانس در تاریخ
۱۵۲۴ - درگذشت شاه اسماعیل صفوی، بنیان‌گذار دودمان صفوی


۱۸۵۷ - درگذشت آگوستین لویی کوشی ریاضیدان فرانسوی ، از پایه‌گذاران آنالیز ریاضی
۱۹۰۶ - درگذشت هنریک ایبسن شاعر، نمایش‌نامه‌نویس و درام‌نویس نروژی


۱۹۳۷ - درگذشت جان دیویس راکفلر سرمایه دار بزرگ آمریکایی
۱۹۴۵ - درگذشت هاینریش هیملر فرمانده اس‌اس آلمان نازی


۱۹۸۱ ـ درگذشت نصرالله فلسفی، نویسنده
۱۹۸۳ ـ درگذشت محمد بروجردی، سردار ارتش


۲۰۰۹ - درگذشت رو مو هیون شانزدهمین رئیس‌جمهور کره جنوبی
۲۰۱۱ - درگذشت ناصر حجازی مربی و بازیکن فوتبال ایرانی


*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون