حاشیه آیت الله حسنی، امام جمعه مشهور

برترین ها: پیرمرد شناخته شده ارومیه این روزها روزگار خوشی ندارد، کسالت بر او غلبه کرده است هنوز هم وقتی از انقلاب حرف می زند چنان محکم است که دل را می لرزاند، به یقین سادگی و صفا و صداقت در گفتار و رفتارش از خصوصیاتی است که در او به وضوح می توان دید در این ایام که این پیر در خانه نشسته است خواستیم تا کمی بیشتر درباره او بدانیم.

غلامرضا حسنی ملقب به «ملا حسنی» متولد 1306 در روستای بزرگ آباد در 30 کیلومتری ارومیه است. او، تا چندی پیش نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان غربی و امام جمعه ارومیه و قبل تر، نماینده اولین دوره مجلس از این شهر بود. حسنی در یک خانواده سنتی مذهبی و البته زمین دار و متمکن بزرگ شد.

به گزارش برترین ها به نقل از حاشیه، او تحصیلاتش را تا ششم دبستان در روستا ادامه می دهد، سپس نزد ملا مجید اخباری برای خواندن درس عربی و طلبگی به مکتب می رود. آموزش های ملا مجید وی را راضی نمی کند و تصمیم می گیرد به حوزه برود. حسنی در 20 سالگی به حوزه علمیه ارومیه و چندی بعد برای ادامه تحصیلات حوزوی به قم می رود. بعد از دو سال توسط آیت الله شریعمتداری به کسوت روحانیت درمی آید.

درسال 1341، زمانی که لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی توسط حکومت شاه ارائه می شود، حسنی همچون بسیاری دیگر از روحانیون آن زمان مخالف این لایحه بوده. وی در کتاب خاطراتش می نویسد: «از ارومیه به قم رفتم خدمت حاج آقا روح الله و یک شماره ای از مجله «زن روز» را به همراه بردم. آقای مشکینی هم حاضر بود، متن را برای امام (ره) خواند که در آن نوشته شده بود همانطور که مردان می توانند چهار زن اختیار کنند، چرا زنان کشور نتوانند چهار مرد برای خود برگزینند، امام (ره) با صدای بلند گریه کرد.» (خاطرات حجت الاسلام غلامرضا حسنی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1384 - ص 51)


ژنرال حسنی

حسنی پدرش را در ۱۴ سالگی از دست داد و دو سال بعد از آن به توصیه مادرش یک اسلحه ورندل تهیه می کند تا بتواند از خود و خانواده اش در برابر رخدادها دفاع کند. این نخستین آشنایی این طلبه جوان با اسلحه است که بعدها هیچ گاه از وی جدا نمی شود. حسنی درباره دقتش در تیراندازی می گوید: «من در ۵۰، ۶۰ متری می ایستادم و نشانه می رفتم و دقیقا نوک سیار را می زدم.» (همان، ص ۱۲۶)

حسنی از سال ۱۳۲۴ علیه حکومت پهلوی مبارزه می کرده است. کریم حنیف، قائم مقام صدا و سیمای آذربایجان غربی در این زمینه می گوید: «قبل از انقلاب با تعدادی حزب اللهی در ارومیه گروهی تشکیل می دهد و از سال ۵۷ رسما گروه مسلح مبارزین ژنرال حسنی در ارومیه و در استان شکل گرفت و من هم به آنها ملحق شدم و در تیم های دو نفره و چهار نفره سازماندهی شدیم. ماموریت این گروه ها حمایت از مردم شرکت کننده در تظاهرات در مقابل تعرض عوامل مسلح حکومتی بود. بیشتر این عملیات ها توسط آقای حسنی به عنوان فرمانده ارشد طراحی می شد و مردم به ایشان لقب ژنرال حسنی را داده بودند.» یکی از کارهای شگفت او در نزدیکی انقلاب آن است که روی منبر به آموزش استفاده از سلاح پرداخته است. (ص ۱۲۵)

او می گوید: «در این هنگام مردم حیرت زده شده بودند چون تا آن وقت در رویا هم ندیده بودند آخوندی در بالای منبر و در آن فضای اختناق ستم شاهی با آنان چنین سخن بگوید.» فعالیت های مسلحانه حسنی در درگیری های پساانقلابی علیه توطئه های حزب دموکرات کردستان در مناطق کردنشین تشدید شد. او پس از پیروزی انقلاب، در استان های آذربایجان و کردستان با کومله و خلق مسلمان هم درگیر بود. حسنی با سازماندهی گروه های مردمی در مقابل تحرکات مسلحانه گروهکی به دفاع از میهن مشغول بود.

«ملا حسنی» از همان روزهای اول انقلاب با حکم امام خمینی (ره) نماینده ایشان در ارومیه شد. براساس این حکم، وظیفه برگزاری نماز جمعه ها بر دوش او بود. بعد از رحلت امام خمینی (ره) حکم وی از طرف مقام معظم رهبری، آیت الله خامنه ای تمدید شد.

۲ روایت از یک ماجرا

رشید حسنی پسر بزرگ ملا حسنی است. رشید حسنی به سازمان کمونیستی چریک های فدائیان خلق گرایش داشت. بنا به روایتی که ملا حسنی نقل می کند، خودش پسرش را به دادگاه انقلاب معرفی می کند. حسنی در خاطراتش می گوید: «وقتی خبر اعدامش را شنیدم، اصلا ناراحت نشدم چون به وظیفه خود عمل کردم.»

حسنی پس از گذشت ۳۰ سال از اعدام رشید، می گوید از اعدام فرزندش همچنان رنج می برد. آقای حسنی در سال ۹۱ به خبرگزاری رسا گفته که اعدام فرزندش برای او «فوق العاده سخت» بوده و اعتقاد دارد اگر برای تربیت رشید بیشتر وقت می گذاشت، وی به چنین سرنوشتی دچار نمی شد. «الان هم رنج می برم. پسر من دیروز با شاه می جنگید و امروز در فهرست اعدامی ها باشد برایم فوق العاده سخت است.»

امام جمعه ارومیه در کتاب خاطراتش نوشته که حکم فرزندش در نهایت «حبس ابد بود» و «متاسفانه قاضی پرونده همینطور فله ای حکم صادر کرده بود». به اعتقاد وی، برخی از احکام اعدام اوایل انقلاب «از سوی افرادی وابسته به گروه هایی که در بعضی ارگان ها و به خصوص در دستگاه قضایی نفوذ کرده بودند، صادر شده.»

حسنی جناحی

پس از پایان سال های سیاست انقلابی و پدیدار شدن دوره جناح بندی های درونی جبهه انقلاب، ملا حسنی نیز به یکی از دو جناح نزدیک شد. از میان ائمه جمعه ای که از دوران امام خمینی (ره) حکم امامت داشتند، شاید تنها چهره ای که همواره در جناح راست یا اصولگرا باقی ماند، حسنی بود و جز او، همه آن ائمه جمعه دیگر به اصلاح طلبان یا جناح خط امام (ره) نزدیک بودند.

حسنی در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی به دلیل برخی نطق ها و خطبه های تند و معروفش که عموما علیه دولت خاتمی و اصلاح طلبان بود، معروف شد. روزنامه اصلاح طلب «صبح امروز» هر هفته گفته های معمولا جنجالی و گاه عجیب حسنی را منتشر می کرد. خطبه های آقای حسنی بعدا به صورت کتاب منتشر شد و فروش خوبی داشت. فی الواقع نسل دوم و سوم انقلاب، سال ها پس از تحولات صدر انقلابی با حسنی آشنا شدند. حتی در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد از حامیان او بود، هر چند که بنا به گفته خودش در گفتگو با مجله چلچراغ در سال ۸۴ به اکبر هاشمی رفسنجانی رأی داده بود. حمایت او از دولت احمدی نژاد تا جایی ادامه یافت که در همین دوره نشان درجه یک شجاعت را از رئیس دولت نهم گرفت اما در عوض آرام آرام از مرکز توجه رسانه ها خارج شد.

حسنی و معیشت

حسنی همواره خود را یک کشاورز می دانسته و در طول سالیان از طریق کشاورزی امرار معاش کرده است. نماینده ولی فقیه در ارومیه، هیچگاه سمت دولتی نداشته و معتقد است که روحانیت نباید به درآمد دولتی متکی باشد چرا که نمی تواند آزادانه سخن خویش را بگوید. او در تمام سال های پس از انقلاب، همچنان به کشاورزی در «بزرگ آباد» ادامه داده ولی در کنار آن اقداماتی عمرانی و ساختمانی انجام داده است که از آن جمله است بنای مصلای بزرگ امام خمینی (ره) در این شهر یا ساخت مساجد و مدارس فراوان در روستاها اما شاید هیچ یک از این ساختمان ها به اندازه مقبره ای که برای خودش در حاشیه روستای محل تولدش بزرگ آباد بنا کرده است تا در آنجا دفن شود، جالب توجه نباشد. حسنی خودش در مورد محل دفن پسی از مرگ می گوید: «در سینه این کوه برای خودم محل دفن و قبر انتخاب کردم و راضی نیستم بعد از مردن، جنازه ام حتی یک متر از زمین کشاورزی و مستعد را اشغال کند.» (ص ۳۰۴)


حسنی که حالا به سبب کهولت سن از امامت جمعه ارومیه و نمایندگی ولایت فقیه کنار رفته است، سال های سال یکی از خطبای معروف در فضای سیاسی کشور بود. به جرأت می توان گفت که هزاران ساعت حرف زده است. کمتر موضوع سیاسی و اجتماعی بوده است که حسنی در مورد آن نظر نداده باشد.

گفتگو با نادر قاضی پور، نماینده ارومیه

هیچ وقت با خاتمی دست نداد

نادر قاضی پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس هشتم و نهم از غلامرضا حسنی، امام جمعه سابق ارومیه می گوید. او می گوید حسنی اولین بسیج مردمی و مسلح را در کشور تشکیل داد.

- او همیشه مسلح بود، در حمله صدام به پیرانشهر حضور داشت و یکی از افراد موثر در آزادسازی پیرانشهر بود. می گوید در ماجرای به توپ بستن مسجد اعظم ارومیه آقای حسنی روی پشت بام رفته بود و با کلاشینکف به نیروهای رژیم شاه شلیک می کرد.

- آقای حسنی کشاورز نمونه هم هست و در کاشت و برداشت محصولات کشاورزی آنقدر مهارت داشت که همیشه از همسایگانش محصولات بهتر و بیشتری برداشت می کرد.

- در زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، هنگامی که خاتمی به ارومیه آمد، حسنی به پیشواز او نرفت و در طول هشت سال ریاست جمهوری اش هرگز با او دست نداد. آقای حسنی می گفت که به دولت خاتمی انتقاد دارد و هم پای حرفش در مورد دولت خاتمی ماند.

- این روزها آقای حسنی به شدت بیمار است و دلیل اصلی کنار رفتن او از امامت جمعه ارومیه هم همین کسالت است.
- آقای حسنی همیشه اسلحه حمل می کرد تا به مردم پیغام آمادگی و هوشیاری بدهد. یک بار که در تهران آقای حسنی مورد سوءقصد قرار گرفت، با اسلحه ای که با خود داشت، فرد مهاجم را زد و جان سالم به در برد. اسلحه آقای حسنی یعنی مردم، همیشه هوشیار و بیدار باشید.

بقیه کسانی که از امام (ره) حکم امامت جمعه گرفتند