زنانی در کانون قدرت سینما

روزنامه هفت صبح - احمد رنجبر، مرجان فاطمی: یک گزارش درباره زنان صاحب نفوذ حال حاضر سینمای ایران که در میان آنها هم کارگردان دیده می شود، هم بازیگر و هم تدوینگر. این ۲۰ زن چطور به جایگاه فعلی رسیده اند و چرا می گوییم مهم هستند.

ابتدای هفته پاورلیست مردان سینمای ایران را منتشر کردیم. ۳۰ نفری که خواسته یا ناخواسته در جایگاه یایستاده اند که حرف شان در سینما خریدار دارد؛ از سلبریتی تا تهیه کننده، کارگردان و پخش کننده. این بار سراغ زنان منتقد سینما رفته ایم و درباره ۲۰ بانوی قدرتمند حال حاضر نوشته ایم. این لیست شامل بازیگر، کارگردان، تهیه کننده، پخش کننده و تدوینگر می شود. شاید نیاز به توضیح نباشد که کارمان در پرونده قبل راحت تر بود؛ آرایش سینمای ما، به ویژه در ارکان صنفی همچنان مردانه است و تاثیرشان به مراتب بیشتر از زنان. این اما ارزش پاورلیست را زیر سوال نمی برد؛ لیستی که البته با کمی اغماض قابلیت تغییر و تبدیل دارد.

ملاک، تاثیرگذاری فعلی سینماگران است (مستقیم و غیرمستقیم) وگرنه مگر می توان کسانی چون پگاه آهنگرانی، باران کوثری، هانیه توسلی، شبنم مقدمی، ویشکا آسایش و ... را نادیده گرفت. می دانیم این دسته از خانم های بازیگر جایگاهی ارزشمند در سینما دارند و گزینه مطلوب غالب کارگردان ها هستند. به هر حال لیست ۲۰ سینماگر قدرتمند پیش روی شما است. کمی به گذشته آنها پرداخته ایم، سیر پیشرفت شان در سینما مرور شده و در آخر چرایی حضورشان در این لیست شرح داده شده است.

۱. رخشان بنی اعتماد (کارگردان)

آغاز قدرتنمایی : نشانه های استعدادش در «خارج از محدوده» و «زرد قناری» دیده شد و اهل فن دانستند رخشان بنی اعتماد برای «ماندن و تاثیر گذاشتن» آمده. او در ابتدای راه پر کار بود و در فاصله ای کوتاه سه فیلم سینمایی ساخت. در عین حال ساخت مستند را هم فراموش نمی کرد.

چطور قدرتمند شد : چهار سال پس از کارگردانی اولین فیلمش، پشت دوربین «نرگس» ایستاد؛ سال 1370، فیلم در جشنواره دهم فجر تحسین شد و خانم بنی اعتماد سیمرغ بهترین کارگردانی را دریافت کرد. بعد از این فیلم بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و پیگیران سینما با دقت بیشتر ساخته هایش را دنبال می کردند. حاصل نگاه نافذ بنی اعتماد به جامعه، فیلم هایی شد که هم جذابیت دراماتیک دارند و هم رسالت شان ورای سرگرمی است.

وضعیت کنونی: بنی اعتماد موفق ترین کارنامه را در میان زنان کارگردان سینما دارد و شیر طلای ونیز برای «قصه ها» شاهدی است بر این مدعا. او چندی پیش در شاخه نویسندگی به آکادمی اسکار دعوت شد که موقعیت رشک برانگیزی است. بنی اعتماد همچنین به عنوان داور بخش افق های هفتاد و چهارمین دوره جشنواره فیلم ونیز انتخاب شد. مستندهای او را فراموش نمی کنیم که در عین تلخی، تاثیرشان برای بهبود کیفیت زندگی برخی سوژه هایش آشکار بوده. در وصف صلابت او همین بس که در مراسم بزرگداشتش اصغر فرهادی و رئیس دولت اصلاحات درباره اش صحبت می کنند.

۲. ترانه علیدوستی (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی : از همان 17 سالگی و نقطه ورودش به سینما در نقش ترانه پرنیان فیلم «من ترانه 15 سال دارم» قدرتمند ظاهر شد و در همان سن و سال اولین سیمرغش را گرفت. بعد از آن برخلاف تمام دختران جوان آن سال ها وارد هر کاری نشد. بعد از سیمرغ، در دو فیلم «شهر زیبا» و «چهارشنبه سوری» اصغر فرهادی بازی کرد و در هر دو نقش، نظر داوران جشنواره را جلب کرد.

چطور قدرتمند شد : ترانه علیدوستی هیچ وقت بیراهه نرفت اما بعد از «درباره الی» تا اوایل دهه ۹۰ که دوباره با «پذیرایی ساده» و «آسمان زرد کم عمق» به چشم آمد و نامزد سیمرغ شد، در فیلم هایی بازی کرد که زیاد دیده نشدند. او در سال ۲۰۱۲ به عنوان داور جشنواره فیلم هانوی ویتنام معرفی شد و سال ۲۰۱۴ یکی از داوران جشنواره فیلم وژول فرانسه شد.

وضعیت کنونی: اوج قدرت علیدوستی از زمان «شهرزاد» اتفاق افتاد. او به عنوان ستاره اصلی سریال حسن فتحی آنقدر به چشم آمد که یک جورهایی اسمش را در صدر فهرست بازیگران زن ایرانی قرار داد. همزمان با این سریال، فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی و حضورش در جشنواره کن، توجه ها را به سمت او خیلی بیشتر کرد. اعتراض صریح علیدوستی به بی احترامی ترامپ نسبت به ایرانیان و عدم حضور در مراسم اسکار باعث شد که در رسانه های جهان هم وجهه مهمی پیدا کند. او مدتی است به یکی از فعال ترین شبکه های اجتماعی تبدیل شده و در هر زمینه ای موضع گیری می کند.

۳. منیژه حکمت (تهیه کننده، کارگردان و پخش کننده)

آغاز قدرتنمایی: منیژه حکمت با طراحی لباس فیلم «گرندسینما» کارش را شروع کرد. فعالیتش را با منشی گری صحنه سه فیلم ادامه داد و بعد از آن در سمت برنامه ریز و دستیار کارگردان فعالیت هایش را پی گرفت. حکمت از جمله کارگردان هایی است که سر حوصله پشت دوربین آمد. سال 79 «زندان زنان» را ساخت که تبدیل به یکی از پر سروصداترین فیلم های ایران شد. پیش از ساخت این فیلم تجربه تهیه کنندگی داشت و بعد از آن فعالیتش را در این زمینه، کارگردانی و نیز پخش ادامه داد.

چطور قدرتمند شد : خانم حکمت علاوه بر کار صنفی به طور جدی وارد عرصه تهیه کنندگی شد که کارنامه موفقی در این زمینه دارد. «ورود آقایان ممنوع»، «صداها»، «پوپک و مش ماشاالله»، «شهر موش ها 2»، «چیزهایی هست که نمی دانی»، «شکاف» و «خماری» از جمله فیلم هایی است که نام او به عنوان تهیه کننده در تیتراژشان دیده می شود.

وضعیت کنونی: او مدیر موسسه بامداد فیلم است و در زمینه تولید و توزیع فعالیت می کند. منیژه حکمت بعد از چند سال دوری از کارگردانی، این روزها مشغول «جاده قدیم» است که خودش تهیه کرده و بازیگرانی مثل مهتاب کرامتی و آتیلا پسیانی در آن بازی می کنند. خانم حکمت از جمله سینماگرانی است که گرایشات سیاسی اش را علنی می کند و در عین حال ابایی ندارد که تندترین نقدها را علیه دولت بر زبان بیاورد. جمع این مشخصات از او سینماگری جسور و قدرتمند ساخته.

۴. فرشته طائرپور (تهیه کننده)

آغاز قدرتنمایی : کارش را با نویسندگی برای کودکان شروع کرد و اولین فعالیت مهم اش در سینما تهیه کنندگی فیلم «گلنار» است. فرشته طائرپور تا الان 12 فیلم تهیه کرده که غالبا با موضوع کودکان و نوجوان ساخته شده اند. او در کنار تهیه کنندگی، مدیر تولید، مجری طرح و نویسنده برخی آثار سینمایی هم بوده است.

چطور قدرتمند شد: مهم ترین اقدام طائرپور راه اندازی خانه ادبیات و هنر کودکان و نوجوانان است که فیلم های مهمی تولید کرده. او در کنار فعالیت های سینمایی، خیلی زود وارد کار صنفی شد و حتی عنوان نخستین داور زن جشنواره فجر را به نام خود زده. مهم ترین مسئولیت صنفی طائرپور، ریاست هیات مدیره خانه سینما در فاصله سال های 79 تا 81 است.

وضعیت کنونی: فرشته طائرپور حالا با دو ویژگی شناخته می شود: تهیه کننده و مسئول. او رئیس کانون تهیه کنندگان است که به گفته خودش «با طراحی جدولی جهت محاسبه امتیازات، فرآیند پذیرش تهیه کنندگان متقاضی عضویت را نظام مند ساخته». او مشاور امور مالیاتی خانه سینما هم هست و گذر سینماگران زیاد به این مبحث می افتد. او به مسائل سیاسی هم علاقه دارد و در انتخابات ریاست جمهوری اخیر، فیلم تبلیغاتی اسحاق جهانگیری را تهیه کرد. «خانه قورباغه» به کارگردانی مسعود کرامتی، تازه ترین فیلم سینمایی است که فرشته طائرپور تهیه کرده.

۵. لیلا حاتمی (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی : با فیلم «لیلا»ی داریوش مهرجویی در سال 75 به اوج قدرت رسید. او از پانزدهمین جشنواره فجر، برای این فیلم دیپلم افتخار گرفت و یک سال بعد همین موفقیت را در فیلم «شیدا»ی کمال تبریزی تکرار کرد.

چطور قدرتمند شد: حاتمی در مدت ۲۰ سال حضور در سینما، با کارگردان های بزرگی کار کرد و در این مدت، ۲۱ فیلم سینمایی بازی کرد، ۹ بار نامزد دریافت سیمرغ شد و دو سیمرغ گرفت. او بارها به عنوان داور در جشنواره های مختلف جهانی حضور پیدا کرد و سال ۹۱، از سوی وزیر فرهنگ و ارتباطات کشور فرانسه، لقب شوالیه را گرفت و سال ۲۰۱۴ یکی از ۹ داور اصلی جشنواره کن بود.

وضعیت کنونی: ب ا این که حاتمی معمولا در تمام فیلم هایش مورد توجه قرار می گیرد اما امسال در فیلم «رگ خواب» به کارگردانی حمید نعمت الله یکی از متفاوت ترین نقش هایش را به نمایش گذاشت و به خاطر بازی اش فروش خوبی نصیب فیلم کرد. او امسال به همراه گلشیفته فراهانی، نازنین بنیادی، محمد رسول اف، هایده صفی یاری، بهمن قبادی و ... برای عضویت در آکادمی اسکار دعوت شد. روایت است که بالاترین دستمزدها را می گیرد.

۶. مریلا زارعی (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی : بازی های مریلا زارعی در تلویزیون به چشم آمد اما «دو زن» نامش را بیش از پیش سر زبان ها انداخت. او خیلی زود توانایی اش را در بازیگری نشان داد و «سربازهای جمعه» شد نقطه عطف کارنامه او.

چطور قدرتمند شد: مریلا زارعی جزو بازیگرانی است که انتخاب های خوبش به مراتب بیشتر است و همین به کارنامه اش وزن داده. در این میان آنچه بر وجاهت او افزوده، همکاری با کارگردان هایی چون مسعود کیمیایی، اصغر فرهادی، ابراهیم حاتمی کیا و حسن فتحی است. زارعی بارها در جشنواره فجر و خانه سینما به خاطر نقش هایش تحسین شده که نمونه اخیر آن سیمرغ «شیار ۱۴۳» و «زیر سقف دودی» است.

وضعیت کنونی : آنچه گفتیم همه دلایل قدرتمند نامیدن مریلا زارعی نیست. بخشی از آن دلایل فرامتنی دارد که باید در روحیه شخصی این بازیگر جستجو کرد. او بدون تعارف نظرش را بیان می کند و برایش فرق ندارد مورد خطاب اصغر فرهادی و کمپینش درباره غزه یا فرج الله سلحشور است. حکم نمی دهیم اما هر بازیگری چنین نفوذی ندارد که در سیمرغ مسلم بازیگری دیگر شریک شود. نمی خواهیم توانایی خانم زارعی در خلق شخصیت یک زن افسرده فیلم «زیر سقف دودی» را نادیده بگیریم ولی جایی که لیلا حاتمی و «رگ خواب» هست در دادن تنها یک سیمرغ دودلی جایز نیست.

۷. نیکی کریمی (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی: از سال 69 و بازی در فیلم «عروس» یک مرتبه به چشم آمد و نامزد دریافت سیمرغ بلورین شد. این موفقیت را پشت سر هم برای فیلم های «سارا»، «پری»، «روانی» و «دو زن» هم تکرار کرد.

چطور قدرتمند شد : سال ۸۱، بعد از بازی در حدود ۲۰ فیلم، بالاخره به طور همزمان برای «واکنش پنجم» و «دیوانه ای از قفس پرید» سیمرغ گرفت اما بعد از آن فیلم های چندان قابل قبولی بازی نکرد و یک جورهایی پرونده بازیگری اش دچار رکود شد تا این که نهایتا اوایل دهه هشتاد وارد عرصه کارگردانی شد و چهار فیلم ساخت اما فیلم هایش آنطور که باید مورد توجه داوران و منتقدان قرار نگرفتند. کریمی سال ۱۳۸۶ از داوران بخش فیلم کوتاه جشنواره کن بود.

وضعیت کنونی: او بعد از تجربه کارگردانی، داوری، ترجمه، انتشار کتاب و برگزاری نمایشگاه عکس، امسال به عرصه تهیه کنندگی هم وارد شد. البته پیش از این فیلم «شیفت شب» به کارگردانی خودش را تهیه کرده بود اما تجربه تهیه کنندگی برای اثر دیگری را نداشت. او در «آذر»، اولین تجربه کارگردانی محمد حمزه ای، به عنوان تهیه کننده حضور پیدا کرد و همزمان در آن بازی هم داشت. این فیلم موفقیت خاصی در جشنواره فجر به دست نیاورد و در نامه ای به هیات داوران جشنواره نسبت به این مسئله واکنش نشان داد. اخیرا حضور جنجالی او در یک فیلم تبلیغاتی نشان می دهد که دوران ستارگی او ادامه دارد.

۸. هدیه تهرانی (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی : از همان فیلم اولش یعنی «سلطان» مسعود کیمیایی به چشم آمد؛ در سال 1375. هدیه تهرانی سه سال بعد به خاطر «قرمز» فریدون جیرانی سیمرغ گرفت.

چطور قدرتمند شد: هدیه تهرانی در بازیگری به پختگی رسیده بود که با پیشنهاد بهروز افخمی برای ایفای نقش سیما ریاحی در «شوکران» مواجه شد و نقطه عطف کارنامه بازیگری اش رقم خورد. او در ادامه نقش بد کم نداشت اما تا وقتی در سینما بود، ترک تازی می کرد. غالب فیلم هایش گیشه داشت و سخت پسندها بازی اش را تحسین می کردند. خانم سوپراستار کم کم از نفس افتاد و حالا روزگار بازگشت او به مسیر اصلی است.

وضعیت کنونی: آنچه باعث شد هدیه تهرانی را در فهرست بانوان متنفذ سینمای ایران قرار دهیم، سه دلیل اصلی دارد؛ یکی کمکی است که همچنان نامش به گیشه می کند و سال پیش بخشی از فروش «آااادت نمی کنیم» به خاطر او بود. دیگری فعالیت های اجتماعی هدیه تهرانی است که چندی پیش درباره اش مفصل نوشتیم. او بی سروصدا مشغول پاسداری از محیط زیست است و خودش برای نجات آن آستین بالا زده مهم ترین دلیل اما منفعل نبودن در پروژه های سینمایی است. هدیه تهرانی به گواه آنها که در سال های اخیر با او همکاری داشته اند، «غالبا» شرط و شروط هایی برای انتخاب پارتنر و عوامل فیلم ها دارد و حین تولید فیلم ها نظراتش خریدار دارد. او همچنان دستمزدهای کلان می گیرد.

۹. فاطمه معتمد آریا (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی : اواسط دهه شصت با فیلم «جهیزیه ای برای رباب» خودش را به عنوان بازیگری درجه یک نشان داد. بعد از آن از سال 67 تا 72، چهارده فیلم بازی کرد که برای هفت تای آنها نامزد سیمرغ شد و پشت سر هم چهار سیمرغ از جشنواره فجر گرفت.

چطور قدرتمند شد : از همان اواخر دهه شصت به عنوان چهره ای قدرتمند در سینما مطرح بود اما از سال ۷۲ تا ۸۲ که با «گیلانه» مجددا به قدرت برسد، آثار چندان شاخصی بازی نکرد و بعد از هم تا سال ۸۹ و بازی در «اینجا بدون من» حضور کمرنگی در سینما داشت، با این حال در جشنواره های مهم دنیا بارها به عنوان داور ظاهر شد و چهره ای بین المللی پیدا کرد. او سال ۲۰۱۴ در فیلم آذربایجانی «نبات» بازی کرد. این فیلم همان سال نامزد اسکار فیلم های خارجی زبان شد.

وضعیت کنونی: معتمد آریا با فیلم «آباجان» هاتف علیمردانی، امسال مجددا بازی اش، به چشم آمد. او نقش مادر پیر یک اسیر را در خانواده ای بی سر و سامان بازی کرد و به خاطر استفاده از لهجه آذری مورد توجه قرار گرفت. با این حال اما آباجان فروش خوبی نداشت و از سطح یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بالاتر نرفت. امسال برای معتمد آریا سال ویژه ای بود. او امسال بالاخره بعد از سی و چهار سال توانست به شکل رسمی به عنوان داور در جشنواره بین المللی فیلم فجر حاضر شود؛ اتفاقی که تا پیش از این برایش نیفتاده بود.

۱۰. هایده صفی یاری (تدوینگر)

آغاز قدرتنمایی: فعالیت سینمایی را با صداگذاری فیلم «دخترک کنار مرداب» در سال 1368 آغاز کرد. هایده صفی یاری بعد از آن سراغ تدوین رفت. حدود چهار سال در این زمینه کسب تجربه کرده بود که تدوین فیلم «آژانس شیشه ای» به او پیشنهاد شد. اینجا بود که استعداد او به چشم آمد و اولین سیمرغ بلورین را از شانزدهمین جشنواره فیلم فجر به دست آورد. این همکاری برای حاتمی کیا هم دلچسب بود و بار دیگر تدوین فیلمش را به او سپرد. نتیجه «روبان قرمز» هم درخشان بود و جایزه بهترین تدوین جشنواره فجر را از آن خود کرد.

چطور قدرتمند شد : درخشش هایده صفی یاری توجه ها را به سمت او جلب کرد و کارگردان های مطرح طالب همکاری با او بودند. حالا در کارنامه اش تدوین فیلم های کارگردان های شاخص کشورمان دیده می شود. اصغر فرهادی (چهارشنبه سوری، درباره الی، جدایی نادر از سیمین، فروشنده)، مانی حقیقی (پذیرایی ساده، اژدها وارد می شود)، داریوش مهرجویی (نارنجی پوش)، عزیزالله حمیدنژاد (اشک سرما) و ...

وضعیت کنونی: هایده صفی یاری همچنان در اوج است و جزو شلوغ ترین سینماگران ماست. او چندی پیش به عنوان یکی از چند سینماگر ایرانی برای عضویت در آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار دعوت شد. در کارنامه او چهار سیمرغ دیده می شد که رکورد تحسین برانگیزی است و نشان از اهمیت کار این تدوینگر دارد.

11. مهناز افشار (بازیگر)

آغاز قدرتنمایی: سال ۷۸ به سینما وارد شد، اما تا ۸۲، فیلم شاخصی بازی نکرد تا این که با «سالاد فصل» فریدون جیرانی مورد توجه داوران و منتقدان قرار گرفت و برای اولین بار نامزد سیمرغ شد.

چطور قدرتمند شد: افشار از سال 89 شکل و شمایل انتخاب هایش را تغییر داد و از اینجا به بعد بود که بازی اش به چشم آمد. او در «سعادت آباد» مازیار میری سیمرغ بلورین گرفت و در «برف روی کاج ها» به کارگردانی پیمان معادی و «پل چوبی» مهدی کرم پور هم مورد توجه قرار گرفت. بعد از ازدواج با یاسین رامین، فعالیت هایش گسترش پیدا کرد و وجهه دیگری از خودش به نمایش گذاشت.

وضعیت کنونی: با فیلم «نهنگ عنبر» سامان مقدم به همراه رضا عطاران در نقشی کاملا متفاوت ظاهر شد و حسابی ترکاند. فیلم فروش بسیار زیادی کرد و به فصل دوم رسید. در فصل دوم افشار حضور پررنگ تری داشت و خیلی بیشتر بازی اش به چشم آمد. مهناز افشار بعد از تجربه ناموفق «عشق تعطیل نیست» در شبکه نمایش خانگی، امسال در سریال «عاشقانه» منوچهر عادی برای این شبکه بازی کرد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. این اواخر در فیلم «دارکوب» بهروز شعیبی بازی داشت و حالا هم قرار است در فیلم «لس آنجلس - تهران» تینا پاکروان که از اواخر مرداد کلید می خورد حضور داشته باشد. او امسال به عنوان سفیر نیکوکاری موسسه خیریه گلستان فعالیتش را شروع کرد. به نظر می رسد پرونده مربوط به همسرش به جایگاه او لطمه نزده است. او به تازگی درباره حوادث روز اجتماعی، اظهارنظرهای صریح تری می کند.

12. نغمه ثمینی (فیلمنامه نویس)

آغاز قدرتنمایی : نغمه ثمینمی بیشتر از این که در سینما شناخته شده باشد، چهره مطرح تئاتر است. در واقع مهم ترین فعالیت های کارنامه نویسی ثمینی به نمایش هایش مرتبط می شود. او نمایشنامه های مهم و معتبری نوشته و بخش مهمی از آنها را به صورت کتاب منتشر کرده. ثمینی بارها به خاطر نمایشنامه هایش مورد تقدیر قرار گرفته. او برای سینما چهار فیلمنامه نوشت. «چوپان دروغگو»، «سه زن» و «طعم شیرین خیال». او در پروژه «خون بازی» رخشان بنی اعتماد به همراه سه نویسنده دیگر یعنی خود بنی اعتماد، فرید مصطفوی و محسن عبدالوهاب حضور داشت؛ فیلمنامه ای که نهایتا سیمرغ بهترین فیلمنامه را گرفت.

وضعیت کنونی: نغمه ثمینی دو سال قبل سنگ تمام گذاشت و به همراه حسن فتحی، فیلمنامه «شهرزاد» را نوشت. آنطور که خودش در مصاحبه ای گفته، شیوه کارشان به این صورت بوده که حسن فتحی طرح اولیه را مطرح کرده و با هم به خلاصه سکانس ها رسیده اند. بعد فتحی این خلاصه ها را نوشته و از آن به بعد ثمینی نگارش آنها را کامل کرده. از آنجایی که سریال شهرزاد هم در فصل اول و هم در فصل دوم، به شدت مورد توجه قرار گرفت و به لحاظ محتوایی، کمترین گاف را داشت، بعد از حسن فتحی، همه نقش ثمینی را در خلق این اثر پررنگ دانستند. ثمینی کماکان درگیر پروژه شهرزاد است و قرار است. بعد از فصل دوم، شهرزاد ۳ را به همراه فتحی کار کند. روایت است که او برای نگارش فیلمنامه ها، دستمزد بالایی می گیرد.

بازی در زمین مردانه

این هشت زن هم نقشی فعال و تاثیرگذار در سینما دارند

به این هشت نفر باز هم می توان چند نام افزود. مثلا مرضیه برومند که فعلا تمرکزش را بر مسئولیت های اجرایی تئاتر گذاشته. درباره وجاهت او همین قدر کافی است که بدانیم در ماجرای اختلاف خندوانه ای ها بر سر مالکیت جناب خان او حکم بود. پوران درخشنده از بانوان فعال سینمای ما است که علاوه بر کارگردانی، تهیه کنندگی هم می کند؛ نمونه تازه اش انیمیشن «آخرین داستان». یک نام دیگر را هم فراموش نکنیم؛ پریسا بخت آور. به رغم این که یک دهه است از کارگردانی فاصله گرفته. همچنان جزو زنان تاثیرگذار است. این تاثیرگذاری به واسطه مدیریت او در موسسه بامداد است که در زمینه آموزش فیلمسازی فعالیت دارد. یکی از مهم ترین اقدامات او برگزاری کارگاه فیلمنامه نویسی با حضور اصغر فرهادی است.

کتایون شهابی (پخش کننده جهانی)

نام کتایون شهابی سال پیش در رسانه های کشورمان زیاد دیده می شد. او داور جشنواره 2016 کن بود و همین باعث شد مورد توجه قرار گیرد. حتی بعد از دو جایزه ای که «فروشنده» از کن گرفت، برخی حضور شهابی در هیات داوران را بی تاثیر ندانستند. او علاوه بر این که تهیه کنندگی می کند، مدیرعامل موسسه رسانه بین المللی شهرزاد است و روز به روز نقشش در پخش فیلم های ایرانی پررنگ تر می شود.

شهابی در سال ۲۰۱۲ نیز شرکت فرانسوی نوری پیکچرز را در پاریس راه اندازی کرد که فیلم های «قصه ها»، «چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت» و «ناهید» از فیلم های توزیع شده این شرکت هستند. او طی سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۱ عضو هیات مدیره انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند ایران بوده است و در سال ۱۳۸۹ به عنوان صادر کننده نمونه خدمات فرهنگی و سینمایی که فعالیت های گسترده جهانی در معرفی و توسعه صادرات این بخش انجام داده، انتخاب شدم. شهابی دکترای ادبیات فرانسه دارد و این ویژگی از جمله فاکتورهای قدرت اوست.

تهمینه میلانی (کارگردان)

اولین کارگردانی است که فیلمش (آتش بس ۱) وارد باشگاه میلیاردی شد. این یعنی تهمینه میلانی می تواند فیلمی بسازد که مقبول گیشه باشد. پیش و پس از آن هم فیلم پرفروش داشته و احتمالا «ملی و راه های نرفته اش» که در نوبت اکران است.

به فروش قابل توجهی برسد. تهمینه میلانی حتی برای کسانی که سینما را به شکل حرفه ای پیگیری نمی کنند، نامی آشنا است، دلیل اصلی این ماجرا به نظرات تند و تیزش درباره مردان و نوع نگاهی که به آنها در فیلم هایش دارد، باز می گردد. خانم میلانی در سال های اخیر کمی از برندگی کلام پیشین فاصله گرفته و سعی کرده به کار فیلمسازی اش برسد. به ویژه آن که سه سال پیش به خاطر انتشار فیلمنامه «شهرزاد» به دادسرای فرهنگ و رسانه احضار شده بود و خاطره زندان رفتن در سال 81 به خاطر ساخت «نیمه پنهان» برایش زنده شد. درباره وجاهت میلانی همین بس که بهترین های سینمای ایران در فیلمش بازی می کنند. او با ساخت 14 فیلم سینمایی پرکارترین کارگردان زن سینمای ما است.

نگار اسکندرفر (تهیه کننده و مدیر موسسه کارنامه)

حوزه فعالیت نگار اسکندرفر به سینما محدود نمی شود. او مدیر موسسه کارنامه است که فعالیت های سینمایی یکی از زیرشاخه های آن به حساب می آید. در این موسسه چهره های بنامی مشغول تدریس رشته های مختلف سینما بوده و هستند؛ از جمله اصغر فرهادی، زنده یاد عباس کیارستمی، ناصر تقوایی، حسن فتحی، مهتاب، نصیرپور، رویا تیموریان، محمد رحمانیان، ابوالحسن تهامی و ... اسکندرفر تهیه کننده چند مستند و فیلم «روز مبادا» بوده و به عنوان سرمایه گذار و مجری طرح با اصغر فرهادی در «جدایی نادر از سیمین» همکاری داشته است.

همان فیلمی که بانک پاسارگاد به عنوان سرمایه گذار در تولید آن شریک بود و بعد از آن در چند فیلم دیگر هم سرمایه گذاری کرد. نمی توان نقش خانم اسکندرفر را در شکل گیری این اتفاق نادیده گرفت. مجموعه کارنامه با مدیریت او تاکنون استعدادهای فراوانی را کشف و به سینمای ایران معرفی کرده است. در این موسسه بیش از ۶۰۰ فیلم کوتاه داستانی و مستند توسط هنرجویان ساخته شده است.

مستانه مهاجر (تدوینگر و تهیه کننده)

از تدوینگران پر کار سینمای ما است که کارش را از ابتدای دهه ۸۰ شروع کرد. مستانه مهاجر در سال های اخیر در کنار حرفه اصلی، تهیه کنندگی و سرمایه گذاری فیلم ها را هم تجربه کرده. او سرمایه گذار «خنده های آتوسا» (علیرضا فرید)، «هلن» (علی اکبر ثقفی) و «اسرافیل» (آیدا پناهنده) است و تهیه کنندگی فیلم آخر یعنی «اسرافیل» را هم بر عهده داشته.

چندی پیش هم پروانه ساخت فیلم سینمایی «زالاوا» به تهیه کنندگی او و کارگردانی ارسلان امیری صادر شد. (امیری فیلمنامه ویلایی ها و اسرافیل را نوشته) خانم مهاجر در فاز تازه حرفه اش بیشتر با کارگردان های تازه نفس همکاری داشته و به نظر می رسد به زودی جزو تهیه کنندگان پرکار شود. نکته جانب دیگر درباره مستانه مهاجر همکاری های مشترک با همسرش، پژمان بازغی است. نمی دانیم از سر تصادف این اتفاق رخ داده یا جزو پیش شرط های یکی از این دو است، به این معنی که غالب فیلم هایی که مهاجر تدوین می کند. پژمان بازغی جزو بازیگران آن است.

مهتاب کرامتی (بازیگر)

بعد از تثبیت در سینما، تلاش کرده در کنار بازیگری وجهه ای دیگر هم از خود به نمایش بگذارد. مهتاب کرامتی سال هاست به عنوان سفیر حسن نیت یونیسف فعالیت می کند و البته دلبسته این مسئولیت است. خانم کرامتی سال پیش تجربه ای تازه به دست آورد و آن هم تهیه کنندگی مستند «صفر تا سکو» است که اتفاقا در جشنواره مستند تحسین شد.

کرامتی امسال فیلم «تیک آف» را روی پرده داشت؛ منتها نه به عنوان بازیگر، بلکه در مقام سرمایه گذار. جمع این تجربیات نشان می دهد کرامتی به جایگاهی رسیده که می تواند نفر اصلی یک پروژه باشد. از آن طرف او در جشنواره سی و چهارم فیلم فجر، مشاور هنری دبیر (محمد حیدری) بود که نشانه دیگری است از جایگاه ویژه این بازیگر. مهتاب کرامتی «فعلا» در فهرست علاقه مندی هایش بازیگری را در گیشه جستجو نمی کند و فیلم هایی بازی کرده که «خاص» هستند. سال پیش «ماجان» و «مرداد» و این روزها «جاده قدیم» پروژه های این بازیگر هستند.

تینا پاکروان (تهیه کننده، کارگردان و بازیگر)

تینا پاکروان را می شود یکی از زنان همه فن حریف سینمای ایران معرفی کرد. پیش از این که به عنوان بازیگر، نویسنده، کارگردان یا تهیه کننده معروف شود، در سینمای ایران به عنوان چهره پرداز، مدیر تولید، منشی صحنه، مدیر برنامه ریز، مجری طرح و ... فعالیت داشت و کنار دست کارگردان های مطرحی مثل بهرام بیضایی، مسعود کیمیایی و ... کار را یاد گرفت.

سال ۹۲ برای اولین بار وارد عرصه نویسندگی و کارگردانی شد و فیلم اپیزودیک «خانوم» را ساخت. بعد از آن در «یحیی سکوت نکرد»، تهیه کنندگی را تجربه کرد و مجددا سال ۹۴ فیلم «نیمه شب اتفاق افتاد» را به تهیه کنندگی خودش کارگردانی کرد. او حالا به عنوان بازیگر، کارگردان و تهیه کننده شناخته می شود و همین پارسال در فیلم «خانه کاغذی» مهدی صباغ زاده به عنوان تهیه کننده ظاهر شد و خودش هم در آن بازی کرد. پاکروان قرار است اواخر مرداد «لس آنجلس - تهران» را با بازی مهناز افشار، گوهر خیراندیش و ... به عنوان فیلم سومش کلید بزند.

نرگس آبیار (کارگردان)

فعالیت کارگردانی اش را از سال ۹۱ شروع کرد و در این مدت سه تا فیلم ساخت. «شیار ۱۴۳» به تنهایی کافی بود تا جای پای او در سینمای ایران سفت شود. این فیلم سروصدای عجیبی در سینما به راه انداخت و مورد توجه طیف های مختلف فکری قرار گرفت. این فیلم در جشنواره های مختلف جهانی مثل استرالیا، روسیه، هند، کره جنوبی و ... هم برگزیده شد. بعد از شیار، او با «نفس» به میدان آمد؛ فیلمی جذاب و پر از ریزه کاری که به اندازه شیار مخاطبانش را هیجان زده نکرد.

با این حال در جشنواره های جهانی مورد توجه قرار گرفت. او حالا تصمیم دارد خودش را در تلویزیون هم محک بزند و وارد عرصه سریالسازی شود. آبیار با همکاری سازمان اوج، قرار است سریال «دختر شینا» را بر اساس کتابی با همین نام و درباره زندگی همسر شهید حاج ستار ابراهیمی کارگردانی کند. طبیعتا با ورود به تلویزیون، آبیار کماکان موقعیت اش را به عنوان یک کارگردان زن دفاع مقدس حفظ می کند.

پریناز ایزدیار (بازیگر)

پیشرفتش چشمگیر و قابل تحسین است. پریناز ایزدیار بعد از چند تجربه نه چندان موفق با فیلم «پنج کیلومتر تا بهشت» خودی نشان داد و «زمانه» حسن فتحی در سال ۹۱ شهرتش را افزون کرد. پس از آن در چند نقش کوتاه سینمایی دیده شد تا این که «ابد و یک روز» و «شهرزاد» در سال ۹۴ فرصتی ویژه در اختیار او قرار دادند. پریناز ایزدیار در دو نقش کاملا متفاوت توانایی اش را به رخ کشید و برای فیلم «ابد و یک روز» سیمرغ گرفت.

نام سمیه هم سر زبان ها افتاد و به شیرین «شهرزاد» گره خورد. ایزدیار بعد از این دو تجربه خاص، مترصد تکرار اتفاق مهم دیگری است که فعلا با سری دوم «شهرزاد» و فیلم هایی که بازی کرده، محقق نشده است. او «یک روز بخصوص» و «ویلایی ها» را امسال روی اکران داشت که گیشه موفقی نداشتند و «تابستان داغ» او در حالی آماده اکران می شود که به فروش بالای آن امیدی نیست. هیچ کدام هم در جشنواره برای این بازیگر رهاوردی نداشتند اما نمی توان جایگاه مهم و آینده امیدوار کننده او را نادیده گرفت.