فرهاد اصلانی: تلویزیون چه کار شاخصی داشته؟

روزنامه تماشا: حاشیه های آخرین فیلم حسین فرحبخش آنقدر زیاد بود که حتی ورودش به شبکه نمایش خانگی هم از تب و تاب ها برای کنجکاوی درباره این فیلم کم نکرده است.

بازیگر اصلی این فیلم جنجالی فرهاد اصلانی است که بازی درخشانی در «خصوصی» دارد و همین بهترین بهانه برای گفت و گو با آقای گزیده کار و کم حاشیه سینمای ایران است که کمتر گفتگو می کند اما این بار و به خاطر این فیلم، پیشنهاد گفتگو با «تماشا» را پذیرفت. آنچه می خوانید نتیجه یک ساعت گپ و گفت صمیمانه با این بازیگر است:

آقای اصلانی در همین ابتدا بگذارید از شما بپرسم که چطور شد در فیلم «خصوصی» بازی کردید. با توجه به این موضوع که حسین فرحبخش سابقه اش تهیه کنندگی و ساخت فیلم هایی از جنس سینمای بدنه است.

- اگر بخواهم صادقانه بگویم مبنای انتخاب برای من سناریو است. این سناریو است که برای من تعیین تکلیف می کند. فیلمنامه «خصوصی» خیلی خوب بود و من آن را پسندیدم. دیگر اینکه دوست داشتم در این نوع سینما هم شانس خودم را امتحان کنم.

تجربه ثابت کرده که فیلمنامه های خیلی خوبی به خاطر عدم توانایی و فکر کارگردانانشان خراب شده! از این نترسید؟

- نه واقعا! یک درصد هم به خراب شدن فکر نکردم. اساسا من درگیر سناریویی بشوم و به آن ایمان پیدا کنم دیگر به این چیزها فکر نمی کنم. چون اگر بروم قطعا تمام توانم را می گذارم تا کار درجه یک شود. انصافا هم آقای فرحبخش عالی کار کرد و مهمتر از همه با بودن فیلمبردار نازنینی مثل فرج حیدری برای من ترکیب جذابی به نظر می آمد. این را هم باید بگویم که فرحبخش آداب برخورد با بازیگران حرفه ای را بلد است چون با بازیگران حرفه ای زیاد کار کرده است.

چقدر از کار نتیجه نظرات شخص شماست که آن را اعمال کردید؟

- من دنبال سهم خواهی نیستم، دنبال کار گروهی هستم چون هر کاری برآیند ذهن و شعور گروه است. ما در «خصوصی» همیشه ابتدا به تحلیل سکانس می رسیدیم و بعد آن را اجرا می کردیم. در طول فیلمبرداری به یک تحلیل مشترک رسیدیم و سرانجام آن را اجرا کردیم.

سال ۹۱ برای شما سال پرحاشیه ای بود؛ دو فیلم شما یعنی «خصوصی» و «من مادر هستم» جنجالی ترین فیلم های سال بودند. برای شما گذراندن این روزها چطور بود؟

- خیلی سخت بود؛ خیلی شاید اگر به عقب تر از این اتفاقات برگردم بهتر بتوانم به این سوال پاسخ بدهم. ببینید سال ۸۸ اتفاقاتی در عرصه سیاسی افتاد که در همه عرصه ها تاثیرش را گذاشت. این تاثیرات روی تلویزیون هم بود که بعد از آن دیدیم تلویزیون دچار فراموشی شد و سیاست «انگار نه انگار» را در پیش گرفت! موضعی کاملا محافظه کارانه را در پی گرفت که می شد حدس زد دیگر دنبال کارهای بحث برانگیز و چالشی برای تولید سریال نخواهد رفت. من هم در آن زمان احساس کردم که دیگر دوست ندارم در این تلویزیون کار کنم و نمی خواستم خودخواهانه و فردی فکر کنم و کارم را انجام بدهم و سر آخر دستمزدم را بگیرم و خداحافظی کنم. دلم می خواست در کاری شرکت کنم که لذت ببرم.

یعنی حس کردی در سینما می توانید دغدغه هایتان را اجرایی کنید؟

- بالاخره در سینما زمینه برای کارهای منتقدانه بیشتر است، توجه ها هم بیشتر است و حاشیه ها هم بیشتر می شود. من با علم به اینها وارد شدم و حاصلش شد ۱۰ تا فیلم در این ۴ سال اما اصلا فکر نمی کردم که در حوزه تصمیم گیری در سینما اینقدر اغتشاش وجود داشته باشد و شوکه شدم از دیدن این اتفاقات. هر فیلمی که می خواهد ساخته شود از خیلی از خاکریزها و شوراها باید رد شود. ممیزی پشت ممیزی! قاعدتا اگر این خوان ها را عبور کنی باید فیلمت اکران شوداما دیدیم که فیلم اکران شد و این اتفاقات به وجود آمد. خیلی مورد عجیبی بود. نه تنهامن شوکه شدم که همه سینما هم واکنش نشان دادند.

آقای اصلانی با رفتنتان از تلویزیون و آمدنتان به سینما می خواستید ثابت کنید که پشت بعضی عقیده ها و مردم هستید؟

- نه، نمی خواستم چیزی را به کسی ثابت کنم ولی دلم نمی خواست در فضای محافظه کارانه ای حضور داشته باشم چون شک نداشتم تلویزیون موضعش را بعد از این اتفاقات عوض کرده است. البته در آن برهه یک خوشبختی هم نصیب تلویزیون شد که پخش «مختارنامه» شروع شد و توانست تماشاچی را جلب کند اما اگر «مختارنامه» را کنار بگذاریم تلویزیون چه کار شاخصی در این ۴ سال داشته؟ در سینما احساس کردم که می شود اتفاقات بهتری بیفتد اما وقتی وارد شدم دیدم سینما خیلی تنهاست و حامی ندارد. وزارت ارشاد هم عملا نتوانست پست مسئولیت هایش بایستد.

شما تنها کسی بودید که در تحصن روبروی ارشاد هم حاضر شدید و از فیلمتان دفاع کردید درحالی که هیچ بازیگر دیگری نبود.

- من جزو این جامعه هستم. در این فیلم ها شرکت کردم و با اعتقاد کامل به فیلمم (خصوصی) از آن دفاع کردم. این فیلم پروانه داشت و از فجر جایزه گرفته بود. چطور می شود که اینطور با آن برخورد شود. اگر این فیلم تاثیر مخربی داشت و خلاف جریان های این جامعه بود اصلا در آن بازی نمی کردم. قطعا زمان باید بگذرد تا این فیلم دیده شود.

به فیلم «خصوصی» یک انتقاد خیلی بزرگ وارد است؛ اینکه در این فیلم یکی به نعل زده شده و یکی به میخ! هم روشنفکرها زیر سوال رفتند و هم دولتی ها و رادیکال ها. شما به این موضوع نقدی نداشتید؟

- برای من تعریف این شکلی بود که جریان های رادیکال و تندرو در طول زمان نابود می شوند. در جهان معاصر این نوع تفکرات خریدار ندارد؛ در هیچ جریانی. ما خودمان با افکار طالبانی مخالفیم. مگر نیستیم؟ این فیلم هم این تفکرات را نقد می کرد. قطعا برای اینکه «خصوصی» از زیر خیلی از تیغ ها عبور کند مجبور شد یکسری کدهایی بدهد که بتواند به سلامت عبور کند.

خیلی از افراد نقدشان این بود که «خصوصی» در بعضی از سکانس ها تبدیل به یک فیلم اروتیک شده و جنبه های جنسی در آن پر رنگ است. خودتاان چه نظری دارید؟

- این هم برای خودش نظری است! من نمی توانم در این باره حرفی بزنم. نوع نگاهی که آقای فرحبخش برای سینماش دارد قطعا باعث می شود که یکسری فرمول های فروش را هم برای آن در نظر بگیرد ولی دیگر این اروتیک بودن هم برای خودش حرفلی است. (می خندد) فکر کنم که ما یک خورده حالمان بد است! بهتر است در خودمان تجدید نظر کنیم!

به کارنامه شما که نگاهی می اندازیم دلیل بعضی از انتخاب هایتان را نمی فهمیم. مثلا نمی دانیم که چه شد فرهاد اصلانی در «ساخت ایران» حضور پیدا کرد؟

- من کاری را انتخاب می کنم که سناریوی خوبی داشته باشد. من متعلق به طیف خاص و جریان خاصی نیستم و این را یک مزیت برای خودم می دانم. دلم نمی خواهد متعلق به جریان خاصی از فیلمسازی باشم و دوست دارم همه زمینه ها را تجربه کنم. درباره «ساخت ایران» هم اول بی انگیزگی کارگردان به کار صدمه زد و دوم نبود متن. استارت زده شده بود و گروه مهیای سفر به لبنان بودند اما سناریویی وجود نداشت. من قبل از آن با این تهیه کننده و کارگردان کار کرده بودم و احساس خوبی از همکاری با این دو داشتم و به خاطر همین قبول کردم. با این خوشبینی وارد شدم اما متاسفانه آن کار مورد اقبال قرار نگرفت.

این را از اغلب کارگردانانی که با شما کار کرده اند شنیده ام که شما احساسات زیادی برای کاراکترتان به خرج می دهید و با آن آدم زندگی می کنید بعد از اتمام هر کاری بیرون آمدن از کاراکترتان شما را اذیت نمی کند؟

- من نگاه افراطی به این قضیه ندارم و به خودم ضربه نمی زنم. اما تمرکز زیادی روی نقشم دارم و قطعا منکر تبعاتی که بعد از آن برای من دارد نیستم و برای هررل سخت مجبورم زمان زیادی ریکاوری داشته باشم.

پیش آمده نقشی را به خاطر اینکه از شما خیلی دور باشد رد کنید؟
- بله. حتما، حتما، حتما ردش می کنم. نه آشنایی، نه دوستی و نه حتی سناریوی خوب باعث نمی شود من بپذیرم کاری را انجام دهم که بلد نیستم. من آنقدر جاه طلبی ندارم که خودم را به دیگران حقنه کنم. من همیشه از آن سمت درخواست داشتم و خودم را برای یک نقش به آب و آتش نمی زنم.

سخت ترین نقشی که تا به حال بازی کرده اید کدام بوده نقشی که بعدش دلتان بخواهد استراحت طولانی مدت داشته باشید؟

- همه کارهایم خیلی سخت بوده. من همیشه حس می کنم کاری که در حال انجام آن هستم سخت ترین کار کارنامه ام است و بعد از آن نیاز به استراحت زیادیدارم. مثلا سر کار آخرم که روبروی دوربین آقای جیرانی بودم ۵۰ شب، شب کاری داشتیم و من با خودم فکر می کردم اگر این کار تمام شود مدت ها استراحت می کنم. یا مثلا در «من مادر هستم» که نگاهی رئالیستی داشت و من برای اجرای آن رنج زیادی کشیدم چون نقش کسی را بازی می کردم که بچه اش می خواست اعدام بشود، موقعیت به شدت رنج آوری بود و آزار روحی زیادی برای من داشت. یا حتی در «پل چوبی» که برای من همان ۴ سکانس گریم سنگینی داشت و مشقت زیادی را تجربه کردم.

به نظرتان برای بازیگر فیزیک چقدر مهم است؟ این را از این جهت می پرسم که شما در سال های اخیر دچار اضافه وزن شدید اما همچنان کارهایتان کیفیت خیلی خوبی دارد و به نظر نمی رسد فیزیک به شما ضربه زده باشد؟

- این شاید خوش شانسی من بوده که اضافه وزنم زیاد به چشم نیامده اما این انتقاد همیشه به من می شودو آن را قبول دارم. در کل یک فیزیک آماده برای بازیگر بسیار لازم است و همیشه باید در هر شرایطی بخشی از وقتش را برای فیزیکش صرف کند و وزش کند. فرم یک بازیگر باید اینقدر آمادهباشد که بدنش چه برای لاغری زیاد و چه چاقی زیاد آماده باشد، درست مثل بازیگران آن ور آبی.

می دانم که شما از علاقمندان تئاتر و بازیگر ریشه دار این حوزه هستید، چرا به تئاتر برنمی گردید؟

- شرایطی که الان برای تئاتر وجود دارد خوب نیست. برای من تئاتر خیلی جای دلی است اما الان احساس می کنم نمی توانم در آنجا کار کنم. شرایط، شرایط خوبی نیست. من برای تئاتر خیلی سخت می گیرم و باید پیشنهاد و نمایشنامه آنقدر خوب و پرمسئله باشد که بروم. ضمن اینکه الان شکل ممیزی هم تغییر کرده و مثل سابق نیست. می گذارند که تو تمرین هایت را بکنی و بعد که گروه به هم و به کارشان وابستگی پیدا کردند تازه ممیزی شروع می شود مثل اتفاقی که برای «ترن» افتاد و یکی دو شب مانده به اجرا دو کاراکتری که با این گروه مدت ها تمرین کرده بودند حذف شد و این برای من مثل جنایت است و چیزی شبیه قتل.

جشنواره فجر را دنبال کرده اید؟ نظرتان درباره تغذیه سینمای ۹۲ از این فیلم ها چیست؟

- بله من جشنواره گذشته را تهران بودم و چیزی که در فیلم ها مشهود بود، ممیزی بود هم در تم قصه ها و هم ممیزی اقتصادی. فیلم ها سعی کرده بودندبرای پرهیز از هزینه بیشتر در یک لوکیشن ساخته شوند و در خانه تولید شوند. فیلمی باشکوه نداشتیم و اگر هم بوده بیشتر تبلیغاتی بوده و سطحی که به دل تماشاچی ننشسته است ولی خب وقتی دولت فیلم را می سازد خودش هم برایش تبلیغ می کند، خودش آن را بالا می برد و خودش هم به آن فیلم جایزه می دهد! درست است که سینما راه خودش را می رود اما به نظرم بعضی از اتفاقاتی که در این چند سال افتاد خیلی تلخ بود. خصوصا تعطیلی خانه سینما، توقیف بعضی از فیلم ها چه در ساخت و چه در اکران اینکه سینماها را دسته بندی کنند، مردم را دسته بندی کنند از بدترین اتفاقات ممکن بود. من مطمئنم که خیلی از این آدم ها که در رأس مدیریتی این جریان ها بودند حتما روزی به شدت متاسف می شوند و عذاب وجدان خواهند داشت چون سینماگران ایران عاشق مردمشان هستند و شرافت کاری و فکری دارند. کاش می شد کاری می کردند که هنرمند بتواند در مملکت خودش حرفش را بزند چون هر کدام از سینماگرانی که رفتند دیگر برنگشتند و دیگر خبر مهمی هم از آنها نشد.

شما بازیگر گرانقیمتی هستید؟

- نه واقعا. من دنبال پول نبودم هیچ وقت. آدم زیاده خواهی نیستم و همیشه به چیزهایی که داشته ام قانع بوده ام. ممکن است گاهی شرایط زندگی ام دشوار شده باشد و بخواهم به خاطر شرایطم قدمی بردارم اما موضوعات مالی هیچ وقت جزو اولویت های من نبوده است.

جایی گفته بودید که اگر به حق واقعی تان در سینما نرسیدید به این خاطر است که دوست ندارید وارد رابطه ها و لابی هات شوید. هنوز هم همین حس را دارید؟

- بله من هنوز هم متکی به توانایی های خودم هستم. باید قبول کنیم که هیچ جامعه ای بدون رابطه و رانت نیست و همیشه این مسائل وجود دارد و نمی شود جلویش را گرفت اما من بیشتر از حیله گری آدم ها برای یکدیگر به خداوند اعتقاد دارم. ممکن است طرح و توطئه ای هم این وسط وجود داشته باشد که من از آن باخبر بشوم اما سعی می کنم به آن فکر نکنم چون اگر به آن توجه کنم آنقدر اذیت می شوم که دیگر نمی توانم زندگی کنم.

فریدون جیرانی در گفت و گو با ما گفت که شما خسرو شکیبایی ۲ سینمای ایران هستید. دوست دارم نظرتان را درباره این جمله بدانم.

- بله، من هم این را خواندم؛ آقای جیرانی به من لطف داشت. امیدوارم این اتفاق بیفتد تا من هم بتوانم جاودانگی را تجربه کنم. همانگونه که آقای شکیبایی جاودانه شد اما قطعا برای سینمای ایران خسرو شکیبایی تکرار نمی شود. نه شکیبایی که هیچ کدام از بازیگرانی که ما آنها را از دست دادیم. ما به واسطه این آدم ها وارد سینما شدیم و افق دیدمان این آدم ها بودند و به خاطر همین توانستیم رنج ها و موانع را تحمل کنیم.