ظریف: به لطف خدا، سرمان بالاست!

خبرگزاری ایسنا - اکرم احقاقی و زهرا اصغری: وزیر امور خارجه کشورمان با تاکید بر حضور همه مردم در پای صندوق‌های رای از تمامی سلایق گفت: نوع انتخاب مردم مشخص می‌کند کشور در چهار سال آینده در چه مسیری حرکت خواهد کرد.

او با بیان این‌که "زمان به میوه نشستن تلاش‌ها در چارچوب برجام به تدریج فرا می‌رسد" گفت: برای تداوم اقتدار ایران نیاز است سیاست‌های چهار سال گذشته ادامه یابد.
ظریف با تاکید بر اجرای یکی از مهم‌ترین اهداف وزارت امور خارجه در چهار سال گذشته که گسترش و تعمیق تعاملات اقتصادی بوده است با اشاره به توافق هسته‌ای و اجرای موفق آن گفت: امروز سیاست خارجی به کمک معیشت مردم آمده است.

او به عنوان یک دیپلمات مطرح بین‌المللی پیشنهاد کرد: در دولت آینده نیز سه اولویت مهم در عرصه سیاست خارجی پیگیری شود که مهم‌ترین آن حفظ برجام است.

ظریف با تشریح دیدگاه‌های انتخاباتی خود و تاکید بر اهمیت حضور باشکوه مردم در انتخابات دوازدهم گفت: وقتی مسوولیت وزارت خارجه را بر عهده گرفتم این احساس را داشتم که باید خودم را هزینه مردم و کشورم کنم، نه اینکه مردم و کشور را هزینه ادعاهای خود کنم. امیدوارم در این مدت بر اساس همین نگاه حرکت کرده باشم.

وزیر امور خارجه کشورمان در روزهای ابتدایی اردیبهشت سال ۹۶ در حالی که کمتر از بیست روز دیگر به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم باقی مانده در گفت‌وگویی با ما به تشریح عملکرد دستگاه دیپلماسی کشور در چهار سال گذشته پرداخت.

محمدجواد ظریف در پاسخ به این پرسش که دیپلماسی دولت یازدهم در عرصه سیاست خارجی چگونه باعث افزایش اقتدار ایران در منطقه شده است؟ ضمن تبریک فرا رسیدن اعیاد شعبانیه و تبریک روز پاسدار به پاسداران غیور کشور گفت: امیدوارم به برکت این روزها و با افزایش اخوت، برادری و نشاط در بین مردم شاهد مشارکت حداکثری مردم در انتخابات سرنوشت‌سازی باشیم که در چند هفته آینده در کشور برگزار می‌شود.

اقتدار ایران در منطقه و جهان در سایه انتخاب‌های درست به دست آمد

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان با بیان این‌که اقتدار ایران در منطقه و جهان بر اساس برخی دلایل ذاتی است که جمهوری اسلامی ایران از آن برخوردار است تصریح کرد: این اقتدار در سایه سیاست‌ها و انتخاب‌های درست به دست آمده است. ما هیچ‌گاه مردم را فراموش نکردیم، از تروریست‌ها حمایت نکردیم و این انتخاب‌های درست در برابر انتخاب‌های غلط دیگران از جمله آمریکا و برخی از کشورهای منطقه باعث شده که ایران در یک موقعیت برتر قرار گیرد و همه این‌ها نتیجه انقلاب اسلامی ایران است.

وی با اشاره به رشادت‌های مردم برای دفاع از انقلاب و زحماتی که رزمندگان و ‌جانبازان برای دفاع از کشور داشته‌اند، گفت: این‌ها بدون تردید عامل مهم و اساسی برای اقتدار کشور و دیده شدن ایران به عنوان قدرت مهم در منطقه است. ما نباید این واقعیت را نادیده بگیریم یا فراموش کنیم، چراکه این امر کفران نعمت است.

تلاش دولت تدبیر و امید این بود که ایران از قدرت خود استفاده کند

ظریف با بیان این‌که "در دولت یازدهم موانعی که باعث می‌شد این اقتدار نتواند خود را به منصه ظهور برساند تا حد قابل توجهی رفع شد و در واقع این اقتدار به ابزار قدرت تبدیل شد" اظهار کرد: ایران قبل از دوران دولت تدبیر و امید در شرایطی قرار داشت که کسانی که از واقعیت‌های انقلاب و وجود یک نظام مردم سالار دینی در منطقه نگران بودند، خیلی راحت می‌توانستند نگرانی‌های واقعی خود را با پوششی از سیاه‌نمایی از ایران و اجرای پروژه امنیتی‌سازی کردن ایران بپوشانند و ایران را مشکل اصلی جلوه دهند. تلاش دولت تدبیر و امید این بود که این پوشش را از روی قدرت واقعی ایران بردارد و این مسیر را فراهم کرد که ایران بتواند از واقعیت‌های قدرت خود استفاده کند. چون قدرت زمانی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که به نفوذ تبدیل شود و در نتیجه آسیب‌پذیری را کاهش دهد.

رییس دستگاه دیپلماسی کشور ادامه داد: لطف خداوند، هدایت‌های مقام معظم رهبری و شجاعت‌ دکتر روحانی باعث شد که این دولت بتواند شرایطی را فراهم کند تا جمهوری اسلامی را در سطح منطقه و جهان با یک نگاه مثبت معرفی کند.

به نتیجه رساندن مذاکرات شجاعت می‌خواهد

ظریف خاطرنشان کرد: نکته مهم در این راستا شجاعتی بود که برای تصمیم‌گیری در کشور نیاز بود. به طور قطع وارد شدن به مذاکره و رسیدن به نتیجه بسیار سخت‌تر از مذاکره و سخنرانی بی‌حاصل است. برای ورود به مذاکره و حصول نتیجه باید تلاش زیادی انجام شده و حواس‌ها در تمام طول مذاکره بر روی مساله متمرکز باشد، اما برای سخنرانی و قرائت یک متن، بعد از تهیه و تدوین سخنرانی علی‌القاعده اتفاقی نمی‌افتد و شما نیز نباید خیلی نگران مسائل پس از آن باشید، ‌اما مذاکره و ورود به آن شجاعت می‌خواهد و مهم‌تر از آن داشتن شجاعت برای به نتیجه رساندن مذاکرات است.

وزیر امور خارجه کشورمان تصریح کرد: مذاکره به معنای تحمیل نیست و یک طرف نمی‌تواند نظر خود را به طرف مقابل تحمیل کند و درک این‌ واقعیت‌ها در جریان مذاکرات هسته‌ای توانست در کشور شکل بگیرد. مجموعه این اتفاق‌ها باعث شد اقتدار واقعی ایران که زاییده جمهوری اسلامی است، در صحنه بین‌المللی متبلور شود و زنجیرهایی که علیه ایران از طریق پروژه ایران‌هراسی، تحریم‌ها و قطعنامه‌های فصل هفتمی شورای امنیت ایجاده شده بود، گسسته شود. در آن مقطع شاهد بودیم که هر روز در صحنه بین‌المللی تصمیمی علیه ایران اتخاذ می‌شد ولی این روند با شروع مذاکرات متوقف شد و ایران از کشوری که از ورود به نشست‌های بین‌المللی منع شده بود به کشوری تبدیل شد که خودش در مورد این‌که چه کشورهایی در نشست‌های بین‌المللی حضور پیدا کنند، تصمیم‌گیری می‌کند. این موضوع فقط در مورد نشست آستانه درباره سوریه صورت نگرفت، بلکه در اجلاس لوزان نیز ایران تصمیم گرفت که عراق و مصر را اضافه کند و دیگر کشورها ناگزیر شدند که این موضوع را بپذیرند.

برخی دوستان به تاثیرگذاری دیپلماسی آلرژی دارند

ظریف در بخشی دیگر از این گفت‌وگو با بیان این‌که "برخی از دوستان مقداری به این موضوع آلرژی دارند که بپذیرند دیپلماسی می‌تواند تاثیرگذار باشد" تصریح کرد: این دوستان تصور می‌کنند کسانی که از دیپلماسی صحبت می‌کنند به دیگر ابعاد اقتدار ایران توجهی ندارند،‌ اما واقعیت این است که ما همین قدرت را در گذشته داشتیم، از همین امکانات برخوردار بودیم ولی نه به هیچ اجلاس بین‌المللی دعوت می‌شدیم و نه در هیچ کجا کسی ما را تحویل می‌گرفت. از طرفی هر روز فشارهای جدیدی بر مردم وارد می‌شد. این‌ها همه واقعیت‌هایی است که چهار سال پیش وجود داشت ولی امروز خوشبختانه وجود ندارد و این‌ها همه برمی‌گردد به شجاعت و شهامتی که رئیس‌جمهور تحت هدایت‌های مدبرانه رهبری داشتند و توانستند مسیر دیپلماسی کشور را به سمت درست و مناسب سوق دهند.

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این پرسش که شما بارها در صحبت‌های خود یکی از پایه‌های اقتدار کشور را حضور مردم در صحنه انتخابات عنوان کرده و اعلام کردید دولت و دستگاه دیپلماسی کشور با اتکا به قدرت مردم و انتخابی که در سال ۹۲ انجام دادند، امور خود را پیش بردند، با توجه به این‌که در چند هفته آینده انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم برگزار می‌شود،‌ توصیه شما به مردم برای یک انتخاب خوب چیست؟ خاطرنشان کرد: مهم‌ترین نکته‌ای که در این ارتباط باید بر آن تاکید کرد، حضور مردم در پای صندوق‌های رای است. بارها گفته‌ام، اگر حضور ۷۳ درصدی مردم در انتخابات سال ۹۲ نبود، کسانی که اعمال فشار بر ملت ایران را تدارک دیده بودند، احساس می‌کردند که به خواسته خود رسیده‌اند و توانسته‌اند مردم را از حاکمیت جدا کنند، چراکه هدف آنها از تحریم همین موضوع بود. باید توجه داشت هدف تحریم صرفا اعمال فشار بر اقتصاد کشور نبود، بلکه تحریم‌کنندگان می‌خواستند با جدا کردن مردم از حاکمیت به آرزوها و خواسته‌های خود برسند ولی مردم حضوری مناسب در انتخابات داشتند و توهم آنها را شکستند. شکسته شدن آن توهم باعث شد که طرف مقابل به پای میز مذاکره بیاید و ما نباید این را فراموش کنیم.

وی گفت: حضور مردم در صحنه برای تمام کشور اقتدار می‌آورد و به همین خاطر است که مقام معظم رهبری هم در این دوره و هم در دوره قبل تاکید کردند که همه در پای صندوق‌های رای حضور پیدا کنند، حتی کسانی که با سلایق حاکمیت منطبق نیستند و سلایق دیگری دارند، ایشان خواستند آنها نیز پای صندوق‌های رای بیایند برای این‌که با این حضور بدخواهان این ملت ناامید شوند و یک بار دیگر به این نتیجه برسند که با فشار نمی‌توانند خواسته‌های خود را به مردم ایران تحمیل کنند.

مردم با حضور خود در صحنه بارها به دنیا ثابت کردند که "هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکنند"

رییس دستگاه دیپلماسی کشور افزود: مردم ایران در راهپیمایی ۲۲ بهمن سال گذشته بعد از این‌که دولت‌مردان جدید آمریکا به مردم ایران اهانت‌ کردند با حضور یک‌پارچه خود نشان دادند که ایرانی توهین و تهدید را نمی‌پذیرد و باید با ایرانی با زبان تکریم و احترام صحبت کرد. نباید ایرانی را تهدید کرد، مردم ایران با حضور خود در صحنه بارها این جمله را به دنیا ثابت کردند که "هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکنند" و قطعا مردم در انتخابات پیش رو نیز با حضور باشکوه‌ خود بار دیگر این واقعیت را نشان خواهند داد.

نوع انتخاب مردم مشخص می‌کند کشور در چهار سال آینده در چه مسیری حرکت می‌کند

ظریف با بیان این‌که "نوع انتخاب مردم تاثیر اساسی در آینده کشور دارد و این‌گونه نیست که نوع انتخاب کم‌تاثیر باشد" اظهار کرد: شما نمود تاثیر این نوع انتخاب را در فاصله سال‌های ۸۴ تا ۹۲ و هم‌چنین اتفاقاتی که بعد از ۹۲ رخ داد، مشاهده کردید. واقعیت آن است که این انتخاب است که مشخص می‌کند کشور در چهار سال آینده در چه مسیری حرکت می‌کند. مردم می‌توانند قضاوت کنند که سیاست‌های اتخاذ شده در آن هشت سال کشور را به چه مسیری برد و سیاست‌های اتخاذ شده در این چهار سال کشور را به چه سمتی سوق داده است.

در دولت یازدهم سیاست خارجی به کمک معیشت مردم آمد

وی با بیان این‌که برای تداوم اقتدار و حضور عزت‌مندانه ایران در صحنه بین‌المللی و تداوم سیاست تعاملی ایران در عرصه جهانی همراه با حفظ عزت و کرامت ایرانی نیاز است سیاست‌های به کار گرفته شده در چهار سال گذشته ادامه پیدا کند، گفت: تداوم چنین روندی نیاز امروز کشور و اقتصاد میهن عزیزمان است. سال‌های قبل در کشور از جیب و معیشت مردم برای برخی از شعارها هزینه کردیم، ولی امروز در اثر سیاست‌های دولت یازدهم، سیاست خارجی به کمک معیشت مردم آمده و این نشان‌دهنده تفاوتی است که انتخاب مردم در روز رای‌گیری می‌تواند بر آینده کشور و معیشت آنها داشته باشد.

رییس دستگاه دیپلماسی کشور در عین حال با اشاره به اثرات تحریم‌ها بر اقتصاد کشور تاکید کرد که برای اصلاح آن‌چه در آن هشت سال رخ داد، نیاز به زمان داریم.

وی افزود: تا به امروز برای رفع آن مشکلات و حفظ اقتدارمان به میزان قابل توجهی در مسیر صحیح پیش رفته‌ایم. در حال حاضر یک سال و چهار ماه از اجرای برجام می‌گذرد و در این مدت بسیاری از مشکلاتی که غربی‌ها در مراحل متعدد به این کشور تحمیل کردند، آرام آرام رفع شده است.

امروز کم‌تر ناگزیریم پول خود را با چمدان حمل و نقل کنیم

ظریف با اشاره به تحریم نفتی که از سوی غربی‌ها در مقطعی علیه ایران اعمال شد، خاطرنشان کرد: آنها در مقطعی می‌خواستند ایران را تحریم نفتی کنند، به خودشان شش ماه فرصت دادند تا خودشان را در این ارتباط آماده کنند به نحوی که در ارتباط با اعمال این تحریم‌ها ضرر نکنند. ما نیز برای این‌که شرایط را به قبل برگردانیم نیازمند به زمان هستیم. البته الحمدالله با تدابیر خوبی که قبل از پایان تحریم‌ها از سوی رئیس‌جمهور، وزیر نفت و سایر کارکنان صنعت نفت کشور اندیشیده شد، توانستیم سریع‌تر از زمانی که دنیا تصور می‌کرد فرصت از دست رفته کشور در زمینه تولید و صادرات صنعت نفت را بازیابی کنیم. البته در حوزه‌های دیگر ممکن است این روند بیش‌تر طول کشد، ولی واقعیت این است که در مسیر صحیح حرکت کرده‌ایم. امروز سرمایه‌گذاران خارجی در بازار ایران حضور دارند، بانک‌های خارجی با ایران تعامل می‌کنند و ما کم‌تر ناگزیر می‌شویم که پول خود را با چمدان حمل و نقل کنیم.

وزیر امور خارجه کشورمان افزود: در مقطعی میلیاردها دلار از درآمدهای مردم در اختیار کسانی قرار گرفت که معلوم نیست به بهانه دور زدن تحریم‌ها چگونه آن اموال را حیف و میل کردند. ده‌ها میلیارد دلار از پولی که به هر دلار آن مردم این کشور نیازمند هستند به خاطر تحریم‌هایی که به دلیل عدم توجه به واقعیت‌های بین‌المللی به این کشور تحمیل شد، هدر رفت. بنا بر این توجه به این مسایل و تفاوت‌های ایجاد شده در روز انتخابات می‌تواند آینده کشور و مردم را رقم بزند و یقین دارم مردم در این انتخابات نیز مثل گذشته انتخابی هوشمندانه و دقیق خواهند داشت.

او در پاسخ به این پرسش که اشاره کردید در طول چهار سال گذشته دستگاه سیاست خارجی به معیشت مردم توجه داشته است. هم‌چنین در ابتدای سال ۹۶ در سخنانی گفتید از امروز برجام یعنی "برنامه جامع اقتصاد مقاومتی"، وزارت خارجه در ارتباط با اقتصاد مقاومتی و دیپلماسی اقتصادی چه اقداماتی را در این چهار سال انجام داد و پاسخ شما به منتقدانی که می‌گویند رفت و آمد تجار و بازرگانان خارجی به ایران نتیجه‌ای به همراه نداشته است، چیست؟ گفت: در حوزه اقتصاد وزارت خارجه دو کار مهم را انجام داده است. یکی از مهم‌ترین کارها این بود که فکر، طراحی و برنامه‌ریزی اقتصادی را وارد دستور کار وزارت خارجه کرد. وزارت خارجه پیش از این به دلیل واقعیت‌های منطقه‌ای و جهانی و مساله جنگ تحمیلی و موضوع هسته‌ای همواره نگاه سیاسی و امنیتی داشته ولی ما سعی کردیم در طول این مدت نگاه اقتصادی را نیز در این وزارت‌خانه حاکم کنیم که در ابتدای کار دولت، مصادف با آغاز مذاکرات هسته‌ای تاکید بر این شد که وزارت خارجه نگاه اقتصادی را در اولویت قرار دهد.

ظریف افزود: از دیگر سو وزارت خارجه در طول این مدت تلاش کرد موانعی که موجب قفل شدن فعالیت‌های اقتصادی خارجی کشور می‌شد را رفع کند. پیش از آن مجبور بودیم برای دور زدن تحریم‌ها ۳۵ میلیارد دلار در اختیار کسانی قرار دهیم که معلوم نیست این پول‌ها را چگونه حیف و میل کردند و کجا بردند. هم‌چنین در آن مقطع به خاطر تحریم‌ها مجبور بودیم مقادیر زیادی از ذخایر ارزی خود را جهت مبادله با دیگر کشورها به ارز محلی تبدیل کنیم یا از این سرمایه‌ها به عنوان ضمانت سرمایه‌گذاری استفاده کنیم، ولی اکنون این موانع برداشته شده است. امروز با همه کشورها بر اساس روند عادی همکاری می‌کنیم. نفت‌مان را می‌فروشیم و پول‌مان را می‌گیریم و اگر بخواهیم سرمایه‌ جذب کنیم بر اساس مقررات عادی در دنیا این کار را انجام می‌دهیم نه این‌که ناگزیر باشیم مقداری از پول خودمان را برای ضمانت سرمایه‌گذاری خارجی یا ضمانت فاینانس بلوکه کنیم.

رییس دستگاه دیپلماسی در پاسخ به ادعای کسانی که می‌گویند رفت وآمد بازرگانان، تجار و کارآفرینان خارجی به ایران نتیجه‌ای نداشته است، گفت:‌ شما برای این‌که یک قرارداد عادی حتی در داخل کشور امضا کنید، ماه‌ها مذاکره می‌کنید. برای خرید یک خانه ممکن است چندین جلسه و مذاکره در دفتر املاک برگزار کنید تا بتوانید یک خانه را معامله کنید. حال شما می‌خواهید بعد از یک دوره طولانی که ایران از نظر اقتصادی از دنیا جدا بوده و موانعی برای توسعه روابط اقتصادی در بعد خارجی داشته یک حرکت جدیدی را آغاز کنید. برای انجام این امر چقدر فرصت نیاز است؟ یک روز، یک ماه، دو ماه؟ چه میزان زمان نیاز است؟ چگونه است برخی از دوستان خیلی سریع به این نتیجه رسیده‌اند که برجام نتیجه نداشته و این رفت و آمدها صرفا تشریفاتی بوده است؟

این دیپلمات ارشد کشورمان با تاکید بر این‌که این رفت و آمدها باید صورت بگیرد، افزود: شما اطمینان داشته باشید صدها سرمایه‌گذار کارآفرین و بنگاه اقتصادی که به ایران آمده بودند نمی‌خواستند با سفر به ایران وقت و پول خود را تلف کنند یا برای نشان دادن حمایت‌شان از کسی این سفرها را انجام نداده‌اند. با رفع موانع یک فرصت جدید برای ایران و جهان آغاز شد و این رفت و آمدها صورت گرفت و وزارت خارجه هم برای جذب این امکانات به وظایف خود عمل کرد.

هواپیماهای کاغذی اکنون روی زمین است و آقایان بر آن سوار می‌شوند

وی خاطرنشان کرد: این رفت و آمدها و گفت‌وگو در نهایت تبدیل به قرارداد می‌شود و این قراردادها به ساخت کارخانه، افزایش صادرات و هر آن‌چه که نیاز کشور است تبدیل خواهد شد. به طور مثال در مورد موضوع خرید هواپیما نگاه کنید همین دوستانی که این اتهام را مطرح می‌کنند که این رفت و آمدها بی‌فایده بوده است، از خرید هواپیما با عنوان "پرواز هواپیماهای کاغذی در فضای انتخابات" نام می‌بردند. اکنون این هواپیماهای کاغذی روی زمین است و خود آقایان بر آن سوار شده‌اند.

ظریف تاکید کرد: برای همین هواپیماها بیش از دو سال مذاکره شد. از همان روزی که برای توافق ژنو مذاکره می‌کردیم این دغدغه را داشتیم که چرا مردم با استرس و نگرانی باید سوار هواپیما شوند. بر اساس همین دغدغه در توافق ژنو توانستیم بحث "تعمیر" هواپیماهای ایرانی را بگنجانیم، بعد از آن، ۱۸ ماه مذاکره برای خرید هواپیما انجام شد و با اجرایی شدن برجام ۹ ماه تلاش شد تا بتوانیم مجوزهای لازم را برای خرید بگیریم. همه این اقدامات زمان‌بر بود. تا کنون ۳ هواپیما در آسمان‌ ایران پرواز می‌کند. هواپیما یک نمونه است، نمونه‌های این موضوع را در بحث نیروگاه، راه‌آهن وموضوعات دیگر نیز شاهد هستیم.

رییس دستگاه دیپلماسی در ادامه تصریح کرد: در دولت یازدهم به دنبال این نبودیم که قراردادهایی ببندیم تا منافع ملی مورد تهدید قرار گیرد. دولت یازدهم در این زمینه وسواس زیادی به خرج داده است. ما اکنون میلیاردها دلار پیشنهاد سرمایه‌گذاری آماده داریم، اما این پیشنهادها به دلیل این‌که ممکن است برخی از شرایط آن خوب نباشد از جمله این‌که میزان استفاده از نیروی انسانی و تکنولوژی کشورمان در این قراردادها کم باشد یا به تولید کالاهای ایرانی ضربه وارد کنند، امضا نشده‌اند.

وی با بیان این‌که در چهار سال گذشته توانستیم مزاحمت‌هایی که در عرصه اقتصادی در خارج از کشور وجود داشت را تا حدودی برطرف کنیم افزود: برای تحقق این هدف نه به دنبال واردات بی‌رویه هستیم، نه به دنبال برنامه بدون هدف. ما در سه حوزه تاکید کرده‌ایم که واردات باید صورت گیرد که این سه حوزه عبارتند از واردات سرمایه خارجی، واردات فن‌آوری و افزایش ورود گردشگران به کشور. این موضوع را نیز به نمایندگی‌های ایران در خارج از کشور اعلام کرده‌ایم. در بحث صادرات نیز به دنبال افزایش صادرات کالاهای غیرنفتی ایرانی هستیم.

تولید مدنظر رهبری به صادرات هم نگاه دارد

ظریف ادامه داد: تولیدی که مورد نظر رهبری است و باید به اشتغال منجر ‌شود به طور قطع با محدود شدن در بازار ایران به دست نمی‌آید و ایشان نیز این موضوع را مطرح کردند که این تولید باید نگاهی به صادرات نیز داشته باشد. تولیدی که برای مصرف‌کننده ایرانی است، اما هم‌زمان می‌شود آن را به خارج از کشور نیز صادرات کرد.

وی هم‌چنین با بیان این‌که ما می‌توانیم در بخش صادرات خدمات فنی، مهندسی نیز گام‌های خوبی برداریم، افزود:‌ صادرکنندگان خدمات فنی، مهندسی در کشور می‌توانند میلیاردها دلار سالانه برای کشور درآمدزایی داشته باشند ولی به خاطر موانع بانکی دوران گذشته که از کاغذ پاره خطاب کردن تحریم‌ها به وجود آمده بود و مردم ما را به آن وضعیت کشانده بود، نمی‌توانستند در این ارتباط اقدامی انجام دهند و خدمات خود را به خارج صادر کنند. ما وظیفه داشتیم که این روند را تسهیل کنیم. اقداماتی در این زمینه انجام شده است، گرچه می‌دانیم هنوز به طور کامل انجام نشده و باید کارها ادامه پیدا کند.

ظریف هم‌چنین بر صدور نیروهای متخصص مازاد در داخل کشور به عنوان یکی از اولویت‌های وزارت خارجه تاکید کرد.

اولویت اول وزارت خارجه در آینده "حفظ برجام و استفاده بهینه از آن برای معیشت مردم" است

وزیر امور خارجه در پاسخ به این پرسش که به عنوان یک دیپلمات مطرح در عرصه بین‌المللی در دولت آینده در عرصه سیاست خارجی باید چه اولویت‌هایی را پیگیری کرد؟ گفت: من سه اولویت را مدنظر دارم. اولویت اول حفظ برجام و استفاده بهینه از آن برای معیشت مردم است. اولویت دوم تعامل با همسایگان و کشورهای منطقه است که همیشه تاکید داشتیم باید روابط‌مان با همسایگان بهبود پیدا کند و محیط امنی در منطقه ایجاد شود. ما در منطقه، کشوری امن هستیم ولی برای امنیت هزینه می‌دهیم و اگر شرایط منطقه بهبود پیدا کند این هزینه کمتر خواهد شد.

وی اولویت سوم را پیشرفت اقتصادی کشور دانست و گفت:‌ به نظرم هر دولتی که روی کار بیاید باید این سه اولویت را در نظر بگیرد و آن‌ها را پیگیری کند. فکر می‌کنم گسترش بستر و سیاست کنونی بهترین راهی است که ما از طریق آن می‌توانیم به این اولویت‌ها دست پیدا کنیم.

برای تغییر خانم افخم فشار بود اما من از آن تاثیر نپذیرفتم

دیپلمات عالی رتبه کشورمان در پاسخ به این پرسش که شما در ابتدای ورودتان به وزارت خارجه به عنوان وزیر در اقدامی ساختارشکنانه یک خانم را به عنوان سخنگوی وزارت خارجه انتخاب کردید، ولی در ادامه به نظر می‌رسد که به علت برخی فشارها در تصمیم‌تان تجدیدنظر کردید و فرد دیگری را به عنوان سخنگو انتخاب کردید و خانم مرضیه افخم نیز به عنوان اولین سفیر ایران در تاریخ جمهوری اسلامی به مالزی اعزام شد، کشوری که چندان در صحنه رسانه‌ای و سیاسی در دنیا مطرح نیست، خاطرنشان کرد: من با پیش فرض شما موافق نیستم. خانم افخم از سخنگوهای بسیار خوب وزارت خارجه بود. به شما اطمینان می‌دهم که فشاری برای تغییر ایشان نبود، البته برای این‌که خلاف نگفته باشم، باید بگویم فشار بود ولی من از این فشارها خیلی تاثیر نمی‌پذیرم.

وی ادامه داد: خانم افخم به عنوان اولین سخنگوی زن وزارت خارجه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی معرفی شدند و بعد از مدتی نیز به عنوان اولین سفیر زن در جمهوری اسلامی ایران و دومین سفیر زن در تاریخ ایران ماموریت خود را در سفارت کشورمان در مالزی آغاز کردند. در آن مقطع در بین افرادی که برای انتخاب یک زن به عنوان سفیر مطرح بودند، خانم افخم تنها کسی بود که توان این کار را داشت، البته در آن مقطع یک همکار خانم دیگر نیز داشتیم که این امکان را داشت که به عنوان سفیر مطرح شود ولی ایشان و همسرشان یک زوج دیپلمات بودند و این دفعه نوبت همسرشان بود که مسوولیت بپذیرند و من نمی‌خواستم در موضوعات خانوادگی باعث اختلافات خانوادگی شوم.

ظریف گفت: در آن مقطع خانم افخم تنها فرد آماده‌ای بود که می‌توانستیم به عنوان اولین سفیر زن بعد از انقلاب اسلامی معرفی‌شان کنیم. بعد از این‌که ایشان مسوولیت سفارت را پذیرفتند، مدت‌ها جستجو کردیم که خانم دیگری را به عنوان جانشین ایشان برای سمت سخنگویی معرفی کنیم. اما این جستجوها به نتیجه نرسید. البته من معتقدم این موضوع ظلم به خانم‌ها است که یک نفر را به خاطر اینکه زن است در مسوولیتی بگذاریم که نتواند از پس آن به خوبی برآید. البته شاید من نیز خوب جستجو نکردم و در نهایت در آن مقطع به این نتیجه رسیدیم که فرد دیگری را به عنوان سخنگو معرفی کنیم.

از اهدافم در جهت ارتقاء زنان و مشارکت آن‌ها در عرصه دیپلماسی عقب‌نشینی نکرده‌ام

رییس دستگاه دیپلماسی با تاکید بر این‌که از اهدافم در جهت ارتقاء زنان در وزارت خارجه و گسترش مشارکت آن‌ها در عرصه دیپلماسی عقب‌نشینی نکرده‌ام، ادامه داد: به طور قطع سفیران زن دیگری نیز خواهیم داشت و از آنان در سمت‌های بالاتر در وزارت خارجه استفاده خواهدشد. البته معتقدبه ظاهرسازی دراین زمینه نیستم وخانم افخم نیزدرآن هنگام که به عنوان سخنگومعرفی شدند،قدیمی‌ترین عضوبخش دیپلماسی عمومی وزارتخارجه بود و اگر می‌خواستیم انصاف به خرج دهیم این حق بود که خانم افخم را به عنوان سخنگو انتخاب کنیم، و بعد هم برای انتخاب اولین سفیر زن، ایشان بر دیگر همکاران مقدم بود چراکه عالی‌ترین زن وزارت خارجه از نظر سمت ایشان بودند.

وی با اشاره به اهمیت معرفی مرضیه افخم به عنوان سفیر ایران در مالزی خاطرنشان کرد:‌ بعد از حضور ایشان در نمایندگی ایران در کوآلالامپور روابط ما با مالزی دچار تحول کیفی شد. ما در آن مقطع در بدترین شرایط روابط با مالزی قرار داشتیم، ولی اکنون این روابط به سطحی رسیده که آقای روحانی چندی پیش سفری خوب و موفقیت‌آمیز به مالزی داشتند. روابط دو کشور امروز بهبود پیدا کرده است، اگرچه با سطح مطلوب مورد نظر هنوز فاصله داریم، ولی در مسیر درستی حرکت می‌کنیم.

این دیپلمات عالی رتبه کشورمان تاکید کرد: خانم افخم با انتخاب به عنوان سفیر ایران در مالزی ارتقاء ‌پیدا کردند نه تنزل مقام.

دنبال درگیری با عربستان نیستیم

ظریف در پاسخ به این پرسش که با اعزام حجاج ایرانی، تکلیف رابطه ایران و عربستان چه می‌شود؟ گفت:‌این‌که زائران ایرانی امسال به حج می‌روند اتفاق بسیار خوبی است. ما همیشه برای گفت‌وگو و حل و فصل مشکلات با همسایگانمان آمادگی داشته‌ایم و اگر دولت عربستان از سیاست‌های کوته‌بینانه، حمایت از گروه‌های تکفیری و افراطی و جنگ علیه مردم یمن دست بکشد، ما آمادگی داریم کمک کنیم روابط ایران و عربستان به سمت روابطی سازنده سوق پیداکند.

وی در مورد پیشنهاد میانجی‌گری برخی کشورها بین ایران و عربستان نیز تاکید کرد:‌ ما هیچ وقت میانجی را رد نکرده‌ایم. مقامات پاکستانی، اندونزی، قزاقستانی و روسی پیشنهادهایی را در این ارتباط مطرح کردند و ما مخالفتی نکردیم. ما دنبال درگیری با عربستان نیستیم. مشکل ما با عربستان مربوط به بحث میانجی نیست. مشکل این است که عربستان به دنبال ایجاد تنش است؛ بحث میانجی و غیر میانجی مطرح نیست. آن‌چه لازم است تغییر کند ذهنیت و روش مقامات سعودی است.

ما نمی‌خواستیم در دنیا به مردم ایران به چشم دیگری جز احترام نگاه شود

ظریف در ادامه گفت‌وگویش با ما، در پاسخ به این پرسش چه نگرانی‌هایی موجب شد تا دولت یازدهم و تصمیم‌گیران کشور با رویکردی جدی با شروع به کار دولت یازدهم وارد مذاکره‌ شوند؟ گفت: یک نکته این‌که ما اعتقاد داشتیم، مردم ایران سزاوار احترام بیش‌تری هستند تا این‌که به آنها در دنیا به چشم دیگری نگاه شود. ما آن نگاه به مردم ایران را نمی‌پسندیم و فکر می‌کنیم مردم هم این نگاه را نمی‌پسندیدند. این نوع نگاه و برخوردها با عزت ایرانی و سربلندی مردم ایران سازگاری نداشت و خوب نبود که با مردم ایران این‌گونه رفتار ‌شود.

وی گفت: یک زمانی ویزا نمی‌دادند و انواع توهین‌ها و اهانت‌ها می‌شد اما در دولت یازدهم تلاش شد این روند تغییر کند.

وزیر امور خارجه کشورمان ادامه داد: نکته دوم این بود که آمریکایی‌ها تحریم‌هایی را علیه ایران از سال ۸۶ اعمال کردند که این تحریم‌ها در بستر سازمان ملل متحد و شورای امنیت بود و نتیجه و اثر تحریم‌های آمریکا که از سی سال پیش وجود داشت را بسیار گسترده‌تر کرد. اگر به روند تحریم‌ها نگاه کنید می‌بینید که تحریم‌ها یکی پس از دیگری اعمال می‌شد و کشورهای اروپایی و غیره به دنبال آمریکا، آن‌ها را اجرا می‌کردند. حتی کشورهای کوچک مقررات تحریم‌ها را به تمامی دستگاه‌هایشان ابلاغ می‌کردند و ما این واقعیت تلخ را زمانی متوجه شدیم که پس از برجام تحریم‌ها برداشته ‌شد و ما مجبور شدیم یکی یکی به این کشورها برویم یا رایزنی کنیم و به آنها بگوییم که تحریم‌ها برداشته شده است و آنها باید دستورات قدیمی را لغو کنند و لغو تحریم‌ها را به دستگاه‌هایشان ابلاغ کنند.

ظریف ادامه داد: تحریم‌ها صادرات نفت ایران را در طی یک سال و نیم تا دو سال از دو میلیون و نیم بشکه به ۹۰۰ هزار بشکه رساند. علاوه بر کاهش صادرات نفت، آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها بازار را طوری از نفت اشباع کردند که نه تنها نفت گران نشد، بلکه ارزان هم شد و نفت در دولت دهم از ۱۰۷ دلار روند نزولی به سمت ۹۶ دلار را در اوج تحریم‌ها شروع کرد.

اگر صادرات نفت به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه می‌رسید کدام یک از برنامه‌های عادی کشور قابل اجرا بود؟

رییس دستگاه دیپلماسی گفت: بر اساس قطعنامه‌هایی که در دولت دهم در کنگره آمریکا با پشتوانه تحریم‌های شورای امنیت صادر شد، اگر همان روند گذشته ادامه می‌یافت، امروز صادرات نفت‌مان به کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه می‌رسید. سوال من این است که با این میزان صادرات کدام یک از برنامه‌های عادی کشور قابل اجرا بود؟ کدام یک از برنامه‌های رسیدگی به محرومان قابل انجام بود؟ اما این هم پایان کار نبود. روزهای ابتدایی شروع به کار دولت یازدهم، قانونی در مجلس نمایندگان آمریکا که مدت‌ها درباره آن بحث شده بود به تصویب رسید که بر اساس آن فروش نفت ایران در مدت کوتاهی به صفر می‌رسید و بر اساس آن قانون دولت آمریکا دیگر نمی‌توانست حتی با ما مذاکره کند، چون دیگر اختیار تعلیق یا لغو تحریم‌ها را نداشت و این مساله به اجازه سنا منوط می‌شد. هم‌چنین اگر از سوی سنا این قانون تصویب می‌شد، وارد بحرانی می‌شدیم که آن بحران نه این‌که بگویم به جنگ اما حتما به شرایط تندتری می‌انجامید.

توافق کردن بیش‌تر از خارج شدن از مذاکره شجاعت می‌خواهد

به لطف خدا هم سرمان بالاست و هم از جیب مردم خرج نکردیم

وی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر مقام معظم رهبری بحث نرمش قهرمانانه را مطرح نمی‌کردند و رییس‌جمهوری شجاعت انجام توافق را نداشت به توافق نمی‌رسیدیم. توافق خیلی بیش‌تر از خارج شدن بدون توافق از پشت میز مذاکره شجاعت می‌خواهد. چون در صورت خارج شدن از مذاکره، همه مردم با احساسات وطن‌پرستی از مذاکره کننده حمایت می‌کنند؛ آن وقت شاید شما سرت را بالا بگیری اما مردم پولش را می‌پردازند. اما الان به لطف خدا هم سرمان بالاست و هم از جیب مردم خرج نکرده ایم.

زمان به میوه نشستن تلاش‌ها در چارچوب برجام به تدریج فرا می‌رسد

وزیر امور خارجه کشورمان در پاسخ به این پرسش که برجام در چهار سال آینده چه تاثیرات و تحولی در زندگی و اقتصاد کشور ایجاد خواهد کرد؟ گفت: در یک سال و چهار ماه گذشته که از اجرای برجام می‌گذرد هرچه پیش رفتیم موفقیت‌های بیش‌تری داشته‌ایم و موانع را یکی پس از دیگری از بین بردیم. توانستیم سرمایه خارجی را وارد کشور کنیم و موانع بانکی را برای صادرات غیرنفتی حذف کنیم تا صادرکنندگان به تدریج به روش‌های معمول دنیا نه از طریق صرافی‌ها کارشان را ادامه دهند. البته هنوز در شرایط ایده‌آل قرار نگرفتیم. در هر حال زمان به میوه نشستن این تلاش‌ها به تدریج فرا می‌رسد و باید اجازه داد بستری که این تلاش‌ها در آن شکل گرفته، ادامه داشته باشد تا از آن استفاده کرد.

وی ادامه داد: هم‌چنین نیاز است با بدعهدی‌های آمریکا با زبانی که آمریکا را منزوی کند نه ما را، برخورد شود. همان‌طور که الان این‌طور است. اکنون شاهد هستیم که حتی اعضای دولت و اعضای کنگره آمریکا این ادعا را دارند که اگر وارد مسیر تقابلی با ایران شوند و از برجام خارج شوند، آمریکا را در دنیا منزوی می‌کنند.

ظریف تاکید کرد: هنر دیپلماسی ایرانی این بوده است که با پشتوانه مردم، رهبری و رییس‌جمهور توانستیم شرایطی را ایجاد کنیم که برخلاف گذشته الان آمریکا نگران است که اگر بخواهد اقدامی علیه ایران انجام دهد یا از برجام خارج شود، نزدیک‌ترین متحدانش از آن حمایت نکنند.

وی ادامه داد: بازگرداندن شرایط به قبل از تحریم‌ها امری زمان‌بر است. همان‌طور که آثار رکود همان لحظه تحریم نشان داده نشد و یک سال بعد از اعمال سنگین‌ترین تحریم‌ها، به تدریج به رشد منهای ۶.۸ درصد رسیدیم، امروز باید برای بازگشت به شرایط قبل و بهتر از آن صبر داشته باشیم. به‌علاوه ترجمه بهبود شرایط به بهتر شدن وضع معیشت مردم نیز زمان‌بر است. مردم در گذشته در شرایط ناگواری زندگی می‌کردند و هر روز نیز آن شرایط بدتر می‌شد. یادمان نرفته است که وقتی به فروشگاهی می‌رفتیم و کالایی را خریداری می‌کردیم، روز بعد همان کالا را با قیمتی بالاتر خریداری می‌کردیم و گاهی آن کالا را اصلا به خاطر مشخص نبودن قیمتش نمی‌فروختند.

وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: امروز بعضی دوستان تلاش می‌کنند مردم را به فراموشی بکشانند اما مردم یادشان نرفته است در چه شرایطی بودند و الان در چه شرایطی. معتقدم امروز در بستری دیگر به سمت حل و فصل مشکلات و بهبود معیشت مردم حرکت می‌کنیم.

ظریف در پاسخ به این پرسش که اگر در دولت آینده آقای روحانی روی کار باشند و شما نیز سکان دستگاه دیپلماسی را در دست داشته باشید و برجام به هر دلیلی از بین برود، رویکرد دستگاه دیپلماسی با این مساله چه خواهد بود؟ با بیان این‌که دیپلماسی همیشه حتی در جنگ باید جریان داشته باشد و این یک واقعیت است، گفت: با این‌که می‌گویند جنگ پایان دیپلماسی است موافق نیستم. دیپلماسی حتی در زمان جنگ هم متوقف نمی‌شود. اما به نظرم وظیفه اول دیپلماسی این است که مانع از بروز تهدید و جنگ شود. دیپلماسی به معنای تلاشی سنگین یا نبردی جدی در حوزه متفاوتی از تعامل است.

وی ادامه داد: درباره برجام فکر می‌کنم لازم است دنیا اجازه ندهد که برجام نقض نشود و ما باید این روند را تقویت کنیم. اما ما که نمی‌توانیم عقلانیت طرف مقابل را تضمین کنیم، کما این‌که کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده از این نوع تصمیمات غیرعقلانی درباره ایران در گذشته داشته‌اند. به همین دلیل برای این مرحله نیز در برجام طراحی و پیش‌بینی‌هایی انجام گرفته است.

وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به قطعنامه ۲۲۳۱ که در آن گفته شده است، اگر روزی تحریم‌ها برگردد ایران اعلام کرده است که برنامه هسته‌ای خود را بر می‌گرداند افزود: اگر تمام قطعنامه‌های شورای امنیت را نگاه کنید، حتی یک مورد پیدا نمی‌کنید که در آن نظر کشوری که قطعنامه درباره‌اش صادر شده است را بپرسند و آن را به عنوان راهکار خروج از قطعنامه نیز قید کرده باشند. اما در قطعنامه ۲۲۳۱ به شکل صریح به موضع ایران که در صورت بازگشت تحریم‌ها، ایران نیز اجرای برجام را متوقف خواهد کرد اشاره و به آن استناد شده است. در صحنه عمل نیز با تلاشی که همکاران ما در سازمان انرژی اتمی داشتند، توانستیم این زمینه را فراهم کنیم که اگر طرف مقابل بخواهد برجام را لغو کند نه به شرایط گذشته، بلکه به شرایط بهتر یعنی نه با IR-۱ بلکه با R-۶ یا IR-۸ به غنی‌سازی ادامه دهیم و این را طرف مقابل به لحاظ سیاسی و حقوقی به خوبی می‌داند.

آمریکا متوقف کردن اجرای تحریم‌ها را تمدید خواهد کرد

رییس دستگاه دیپلماسی درباره نتایج برگزاری هفتمین کمیسیون مشترک برجام میان ایران و ۱+۵ در سطح معاونان گفت: نتیجه این کمیسیون این بود که همه از جمله آمریکایی‌ها بر اجرای برجام تاکید کردند. البته آمریکایی‌ها به حساب خود روندی را برای بررسی شروع کردند که از نظر ما مخالف تعهدات بین‌المللی آمریکایی‌هاست و در جلسه همه به ضرورت تعهد و اجرای برجام تاکید کردند و بیانیه ‌مثبتی هم در پایان منتشر شد. در عین حال نگرانی‌های ما از بدعهدی‌ها و تخلفات آمریکا همه ثبت و مکتوب شده است و این ساز و کاری است که در برجام دیده شده است.

ظریف در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی شما از برخورد دولت آمریکا با موضوع تمدید لغو یا تعلیق تحریم‌ها در ۱۹ می چگونه است؟ با تاکید بر گزارش وزیر خارجه آمریکا به کنگره درباره پایبندی ایران به برجام اظهار کرد: البته برای مانع شدن از آثار مثبت این گزارش خیلی فضاسازی منفی کردند، چون نمی‌توانستند برجام را نقض کنند از این رو نیاز بود پایبندی ایران به برجام را به کنگره اعلام کنند ولی در کنار آن فضاسازی منفی درباره موضوعات غیرمرتبط با برجام را هم انجام دادند.

وی در ادامه گفت: من احساس می‌کنم با توجه به سابقه اجرای برجام در این مدت و تعهدات برجامی که به عهده آمریکاست، آنها متوقف کردن اجرای تحریم‌ها را تمدید خواهند کرد.

ظریف امروز پیرتر، با تجربه‌تر و ان‌شالله عاقل‌تر شده است

وزیر امور خارجه در پایان گفت‌وگوی یک ساعته خود با ما در پاسخ به این پرسش که ظریف سال ۹۲ با ظریف سال ۹۶ چه تفاوتی کرده است، با خنده گفت: پیرتر شده است. تجربه بیش‌تری پیدا کرده است و ان‌شاء‌الله عاقل‌تر شده است.

وی ادامه داد: موقعی که این مسوولیت را بر عهده گرفتم این احساس را داشتم که باید خود را هزینه مردم و کشورم کنم و بر این مدار حرکت کنم، نه این که مردم و کشور را هزینه ادعاهای خود کنم، امیدوارم بر اساس همین نگاه حرکت کرده باشم و به آن پایبند بوده باشم و پایبند بمانم.