گفت و گو با عفت مرعشی؛ نیمه آیت الله

عفت مرعشی: همسرم هر شب ملاقات ها، سخنان و برنامه های روزانه اش را برایم تعریف می کرد.

سالنامه روزنامه ایران - مرجان طباطبایی: ورودی حسینیه جماران را که پشت سر می گذاری، به فاصله نه چندان زیاد کنار حسینیه از ۱۹ دی ماه ۹۵ بعد از گذشت ۴۰ روز خانه ای پررفت و آمد از حضور قشرهای مردمی است که به دیدار همراه و همدل آیت الله هاشمی می روند. او که ۵۸ سال در کنار آیت الله بود و حال سایه خاطرات و افکار و منش هاشمی بر خانواده را حس می کند، در معرفی خود در کتاب خاطراتش اشاره کرده است: «من عفت مرعشی، همسر عالم مجاهد، روحانی وارسته، سیاستمدار نامی ایران زمین، تربیت یافته مکتب اهل بیت (ع)، انسان شریف و بزرگوار حضرت آیت الله آشیخ اکبر هاشمی رفسنجانی هستم.»

آنچه فراوانی از او شنیده می شود، قدردانی از مردمی است که می گوید از همان شب ارتحال ما را تنها نگذاشتند و با ما بودند. در یکی از دیدارها صحبت از همسرش که می شود، اشاره می کند هر روز صبح عادت داشتم با صدای قنوت آیت الله از خواب بیدار شوم که متاسفانه پس از درگذشت ایشان، دیگر به سختی روز خود را آغاز می کنم. پرسش و پاسخ زیر از زندگی خصوی تا تحولات سیاسی کشور با اوست که با هم می خوانیم.

شما چه مقدار در مسائل خانوادگی و غیرخانوادگی طرف مشورت مرحوم ایت الله هاشمی بودید؟

در مسائل خانوادگی همراه بودیم و در سایر مسائل گاه مستقیم و گاه غیرمستقیم از طریق بیان نظارت خود، نظرات مردم و افراد متفاوتی که خواستار انتقال مطالب و نظرات شان به ایشان بودند و همچنین در بحث هایی که می کردیم، تاثیراتی داشتم.

آیت اله هاشمی چقدر مسائل کشوری را با شما در میان می گذاشتند؟

هر شب بعد از کار روزانه که ایشان به منزل می آمدند، جریانات، ملاقات ها و دیدارها، صحبت ها و برنامه های در طول روز را تعریف می کرد، گاهی صحبت های او به دنبال سوالات من بود و گاهی نیز خودش صحبت می کرد، بنابراین تقریبا در جریان مسائل قرار می گرفتم.

به عنوان همسر آیت الله، مهم ترین ویژگی ایشان در زندگی خانوادگی و زندگی سیاسی را چه می دانید؟

در خانواده ایشان خوش اخلاق، خوشرو، آرام و خونسرد بود و در حوزه سیاسی و مسائل کشوری مومن، معتقد به انقلاب و نظام و آرمان هایش، مردم باور، صبور، با سعه صدر، پرتلاش و پرکار و خستگی ناپذیر و پرانرژی بود.

چند توصیه محوری که آیت الله همواره به فرزندان داشتند، چه بود؟

معمولا توصیه مستقیم نداشت، بلکه با عمل خود راه را نشان می داد. از جمله آرام بودن، رعایت اسلام و اخلاق و قانون، با مردم خوب بودن و با مردم همراه بودن.

نظر آیت الله در مورد حضور فرزندان در سیاست چه بوده و توصیه شما به فرزندان تان برای ترویج مکتب آیت الله چیست؟

مخالفتی با حضور فرزندان در مسائل سیاسی نداشت و از کارهای آنان حمایت هم می کرد. به بچه ها تصویه می کنم که همگی وظیفه دارند راه پدر را ادامه دهند.

آقای علی یونسی گفته است که منبع ثروت آقای هاشمی، دارایی های شما بوده است که با طیب خاطر در راه انقلاب و کمک به مبارزان انقلابی هزینه شده است. شما این روایت را تایید می کنید؟

از زمان ازدواج بین من و ایشان جدایی در هیچ چیز از جمله در اموال نبود، همه چیز ما یکی بود.

چرا آیت الله تشخیص دادند برخی از خاطرات شان مجرمانه باشد و منتشر نشود؟ این خاطرات بیشتر چه حوزه ها و زمینه هایی را شامل می شود؟

دو دسته مطالب بود؛ دسته اول اسرار نظام بود که زمان را برای انتشار آن مناسب نمی دیدند و دوم مربوط به افراد که با مشکلاتی ممکن بود مواجه شوند.

انگیزه تخریب کنندگان آیت الله را در چه می دانید؟

تاثیرگذاری ایشان، افکار نو و مترقی ایشان و حسادت.

تهمت های زیادی علیه فرزندان آیت الله هاشمی مطرح شد، ایشان چطور در برابر این هجمه ها صبوری کردند؟

صبر ایشان در مقابل تهمت ها به فرزندان و خودش به دلیل حفظ نظام و انقلاب بود. ایشان خوب می دانست که اینها دروغ است و با چه هدفی است و اعتقاد داشت که بالاخره ماه زیر ابر نمی ماند و دیدید که نماند.

واکنش آیت الله بعد از رد صلاحیت در انتخابات ۹۲ ریاست جمهوری در منزل چگونه بود؟

آرام و شاد؛ اعتقاد داشت که وظیفه خود را انجام داده در حین اینکه مسئولیت سنگین ریاست جمهوری بعد از تخریب های فاجعه بار به جامانده از دولت قبل را نیز از دوشش برداشته اند.

دغدغه آیت الله هاشمی برای حفظ انقلاب و جایگاه مردم و روابط بین المللی و دیپلماسی چه بود؟

تمام زندگی اش، خانواده اش، فرزندانش را وقف این آرمان ها کرده بود.

از شما به عنوان قدرتمندترین زنان ایران نام برده شده. آیا قصد وورد به سیاست را دارید یا در این زمینه پیشنهادی به فرزندان تان برای ورودی به عرصه سیاست دارید؟

از زمان ازدواج با آقای هاشمی سیاست جزیی طبیعی از زندگی مشترک ما بود و از این به بعد نیز نمی دانم سیاست دست از سر ما بر می دارد یا نه. سیاست عالم پاکی نیست و دوست ندارم فرزندانم آن را ادامه دهند.

تلخ ترین و شیرین ترین خاطره زندگی با آیت الله هاشمی چیست؟

رفتن او به زندان در دوران شاه زندگی ما را تلخ کرد و آزادی او از زندان، زندگی را شیرین می کرد.

قصد تاریخ نگاری از زندگی با آیت الله هاشمی را دارید؟ یا این امر انجام شده است؟

سال هاست که هر روز خاطراتم را می نویسم، تا سال پیروزی انقلاب نیز به چاپ رسیده است، بعد از انقلاب هم در حال چاپ است.

روز ارتحال آیت الله در دفتر خاطرات تان چه مطلبی نوشتید؟

نوشت؛ مگر با هم ۵۷ سال زندگی نکردیم؟ مگر عهد نبستیم با هم برویم؟ چرا بی عهدی کردی؟ چرا تنها رفتی؟ چرا تنهایم گذاشتی؟