آلنوش طریان؛ مادر ستاره‌شناسی ایران
آلنوش طریان، هجدهم آبان‌ماه ۱۲۹۹ در خانواده‌ای ارمنی، تحصیل‌کرده و اهل فرهنگ در تهران به دنیا آمد.آلنوش طریان در سال ۱۳۲۶ لیسانس خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد و در همان‌جا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد.
برترین ها : آلنوش طریان، هجدهم آبان ماه ۱۲۹۹ در خانواده‌ای ارمنی، تحصیل‌کرده و اهل فرهنگ در تهران به دنیا آمد. پدرش آرتو طریان دانش‌آموخته‌ی نمایش و بازی‌گری از مسکو بود. مادر آلنوش، وارتو طریان نیز فارغ‌التحصیل رشته‌ی ادبیات و هنر سخن‌وری از کشور سوئیس بود. وارتو طریان با نام هنری «لالا» هم‌چنین هنرپیشه و کارگردان تئاتر نیز بود.
او نخستین زن ایرانی بود که نمایش‌نامه‌ای را کارگردانی کرده است. مادر آلنوش، در سال ۱۲۷۵ شمسی در شهر تبریز به دنیا آمد. او برای ادامه تحصیل به سوئیس رفت و پس از بازگشت با آرتو طریان ازدواج کرد. مادر و پدر آلنوش در نمایش‌های متعددی با یک‌دیگر بر روی صحنه رفتند و بیش از بیست‌وپنج سال در این عرصه به فعالیت پرداختند.
مادر ِ آلنوش در نمایش‌نامه‌های فارسی بسیاری نقش‌آفرینی کرد و بارها از سوی مجلات «ایران»، «اتحاد»، «ستاره ایران»، «ایران آزاد»، «قانون» و «مرکز دوفرانس» ِ پاریس مورد تمجید قرار گرفت. آلنوش در چنین خانواده‌ای بالید و رشد کرد. آلنوش تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه‌ی ارامنه و دوره‌ی دبیرستان را در دبیرستان «انوشیروان دادگر» زرتشتیان سپری کرد.
آلنوش در مورد تحصیل در این مدرسه می‌گوید: «در آن زمان، در مدارس ارمنیان تنها تا کلاس نهم تدریس میشد و من، پس از اتمام دورۀ نه ساله در مدرسۀ ارمنیان، برای تکمیل تحصیلات به مدت دو سال به مدرسۀ انوشیروان دادگر، که متعلق به زرتشتیان بود، رفتم. دلیل انتخاب این مدرسه هم نزدیک بودن آن به منزل ما بود.»
آلنوش طریان در سال ۱۳۲۶ لیسانس خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد و در همان‌جا به عنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد. طریان سپس برای ادامه‌ی تحصیل به دانشگاه سوربن رفت و در سال ۱۳۳۵ از این دانشگاه مدرک دکترا گرفت. او پیش از سفر برای دریافت بورس تحصیلی اقدام کرده بود که استادش دکتر محمود حسابی به دلیل زن بودن او با این درخواست مخالفت می‌کند و طریان مجبور می‌شود با هزینه‌ی شخصی برای تحصیل به فرانسه سفر کند.
«در دوران تحصيل هميشه نمرات بالا داشتم و مورد توجه معلمين و اساتيد بودم. در زمانی كه ليسانس گرفتم از استاد خود برای گرفتن بورس كمك خواستم اما وی به دليل اينكه من زن بودم با بورس من موافقت نكرد و به من گفت تا الان هم زيادی درس خواندم. پدرم گفت من می‌توانم هزينه‌ی تحصيل تو را در فرانسه تقبل كنم و بورس را برای افرادی بگذار كه واقعا احتياج دارند. با هزينه‌ی شخصی به فرانسه رفتم و دكترای خود را از دانشگاه سوربن گرفتم و سپس با وجود پيشنهاد كرسی استادی در دانشگاه سوربن به كشورم بازگشتم.»
دکتر طریان در مورد دلیل انتخاب رشته‌ی فیزیک می‌گوید: «وقتی شما درسی را با معلمی خوب شروع می‌کنید مجذوب آن درس می‌شوید و من هم مجذوب فیزیک شدم چون معلمان بسیار خوبی در این درس داشتم. من به پدرم گفتم که می‌خواهم کاری کنم که از عهده‌ی هرکسی بر نیاید. از بچه‌گی دیده و شنیده بودم که چه‌طور مردم مثلاً می‌گویند: دخترها نمی‌توانند ریاضی بخوانند یا فلان‌کار را انجام دهند و این همیشه باعث آزردگی من میشد و می‌خواستم ثابت کنم که دختر یا پسر بودن فرقی ندارد و اگر انسان استعداد و پشتکار کافی داشته باشد، از عهده‌ي هر کاری بر می‌آید و ثابت هم کردم.»
آلنوش طریان به قصد خدمت به کشورش به موقعیت‌های فراوان خود در اروپا پشت پا می‌زند و به ایران برمی‌گردد: «من علاقه داشتم به كشورم، ايران، خدمت كنم. وگرنه در همان فرانسه در حالی كه هنوز فارغ‌التحصيل نشده بودم، از من دعوت به كار كردند و در جواب استاد فرانسويم كه می‌خواست من را استخدام كند گفتم كه من بايد برگردم به كشورم و فقط برای بهتر خدمت كردن به كشورم برای تحصيل به فرانسه آمدم. بعد از برگشتن به ايران، خيلی‌ها به من می‌گفتند كه حماقت كردی، اما من چون وظيفه‌ی خودم می‌دانستم كه برگردم، برگشتم و از برگشتنم به ايران پشيمان نيستم زيرا كه توانستم دانشجويان خوبی تحويل جامعه بدهم و اين مسئله باعث دلخوشی من است.»
دکتر طریان در مورد یکی از به‌ترین خاطرات دوران تحصیلش در فرانسه، آن را کار کردن با دختر «ماری کوری»، فیزیکدان و شیمی‌دان لهستانی می‌داند. ماری کوری نخستین زنی بود که برنده‌ی جایزه‌ی نوبل شد: «یکی از به‌ترین خاطرات من در طی تحصیل در فرانسه آشنایی کوتاه مدت من با ایرن کوری، دختر ماری کوری، دانشمند معروف، بود. ماری کوری از دوران بچه‌گی همواره بزرگترین الگوی من در زندگی بوده است. کار کردن در آزمایشگاه، کنار دختر وی، حتی برای مدتی کوتاه، افتخار بسیار بزرگی برای من محسوب میشد.»
آلنوش طریان در سال ۱۳۳۸ برای شرکت در بورسیه‌ی دولتی آلمان غربی در مطالعه رضدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه مطالعه در آنجا بار دیگر به ایران بازگشت که نقش عمده‌ای را در سال ۱۳۴۵ در برپایی ِ نخستین رصدخانه‌ی فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد. او در سال ۱۳۴۳ به استادی دانشگاه تهران رسید و اولین کسی بود که درس فیزیک ستاره‌ها یا همان «اخترفیزیک» را در ایران تاسیس کرد.
«پیش از آن‌که من فیزیک ستارگان را در دانشگاه تدریس کنم این درس وارد دانشگاه‌های ایران نشده بود و تنها علم نجوم تدریس میشد آن هم نه در رشته‌ی فیزیک بلکه ریاضی. زمانی که از من برای تدریس در دانشگاه دعوت کردند، از آنجا که دستیار دکتر روشن بودم، در ابتدا ترمودینامیک تدریس می‌کردم اما پس از مدتی قرار شد برای اولین بار در ایران و به صورت مستقل درس فیزیک ستاره‌ها را برای دانشجویان رشته‌ی فیزیک تدریس کنم.»
طریان به زبان‌های فارسی، ارمنی و فرانسوی تسلط کامل داشت و با ترکی و انگلیسی نیز آشنا بود. آلنوش طریان در سال ۱۳۵۸ به درخواست خودش از دانشگاه بازنشسته شد. در سال ۱۳۸۹ مراسم جشن تولد نودمین سال‌روز تولد خانم دکتر آلنوش طریان، نخستین بانوی فیزیکدان ایران، مادر ستاره‌شناسی، موسس نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی و اولین استاد زن در دانشگاه‌های ایران، در محل باشگاه آرارات تهران و با یاری انجمن بانوان ارامنه ایران و موسسه ترجمه و تحقیق هور برگزار شد. آلنوش طریان هیچ‌گاه ازدواج نکرد و فرزندی نداشت. او خانه و دارایی خود را وقف کرد و در پایان عمر در خانه‌ی سالمندان زندگی می‌کرد.
دکتر آلنوش طریان در پانزدهم اسفندماه ۱۳۸۹، در سن نود سالگی به دلیل کهولت سن در تهران درگذشت.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
روحشان شاد و یادشان گرامی
روحش شاد امثال ايشون باعث افتخارند
روحشان شاد خدا بیامرزتش....