همه بیم و امیدهای شیخ الوزرای روحانی!

حالا که در ماه های آخر دولت حسن روحانی قرار داریم، خیلی ها معتقدند رییس جمهور اساس کارش را روی همین دو وزیر در کابینه اولش استوار کرده؛ محمدجواد ظریف و بیژن نامدار زنگنه.

هفته نامه مثلث: شاید در روزهایی که محمدجواد ظریف چندان خبرساز نیست و روزهای کاری اش را در ماموریت آمرکای لاتین سپری می کند و با فیدل کاسترو عکس یادگاری می اندازد بتوان این ادعا را مطرح کرد که بیژن زنگنه بیش از سایرین مورد توجه رسانه ها و محافل سیاسی و اقتصادی قرار گرفته است. حالا که در ماه های آخر دولت حسن روحانی قرار داریم، خیلی ها معتقدند رییس جمهور اساس کارش را روی همین دو وزیر در کابینه اولش استوار کرده؛ محمدجواد ظریف و بیژن نامدار زنگنه.

روحانی دو سال سخت را با محمدجواد ظریف پشت سر گذاشت تا با برجام برای خود معبری باز کند برای عبور از چالش های اقتصادی. او بنا را بر این گذاشته بود که از دیپلماسی به اقتصاد برسد. او هر کاری می توانست کرد تا بالاخره با ایالات متحده و متحدانش به توافق برسد. اکنون که برجام به امضا رسیده و یک سال از عمرش هم سپری شده این بیژن نامدار زنگنه است که قرار است جانشین ظریف شود و بار ایده های روحانی را تا این مدت باقی مانده از دولتش بر دوش بگیرد.

ساده ترش این است: «روحانی حساب ویژه ای روی این وزیر بازکرده است.» می گویند پلن جدید روحانی بر محور نفت استوار شده است. خودش به کنایه به مخالفانش گفته در حال اداره کشور با نفت 30 دلاری است که سال های پردرآمد نفتی در دوران محمود احمدی نژاد را به آنها یادآوری می کند.

آقای پرزیدنت خوب می داند که همچون برجام چندان راه ساده ای برای اجرای ایده اش ندارد. این بار اما صورت ماجرا کمی فرق کرده است. مخالفان او فقط در محدوده افرادی که او به آنها لقب دلواپس داده بود خلاصه نمی شود. پای قراردادهای بزرگ نفتی در میان است و یک مدل جدید: Iranian Petroleum Contract. دامنه منتقدان هم خیلی بزرگتر از آن است که او تصورش را داشته باشد.

شیخ الوزرای کابینه!

در تمام مدتی که مذاکرات هسته ای در جریان بود اتفاقات عجیب و غریبی هم برای نفت افتاد؛ از ماجرای کرسنت گرفته تا تلاطم قیمت ها. مدتی هم با خباثت سعودی ها قیمت آن قدر پایین آمده که می گفتند یک بشکه آب گرانتر از طلای سیاه ما شده است!

بیژن زنگنه در این مدت ایده های متعددی داشته برای عبور از چالش های مهم این حوزه. حامیان دولت می گویند اگر کسی بتواند ایران را از این شرایط سخت عبور دهد بهتر از زنگنه نمی توان فردی را پیدا کرد. مخالفانش اما می گویند هروقت زنگنه وزیر شده اوضاع خرابتر از همیشه شده است.

اما بیژن زنگنه کیست؟ او در دولت جنگ شش سال وزیر جهاد سازندگی بود، در دولت هاشمی رفسنجانی هشت سال به عنوان وزیر نیرو فعالیت کرد و در دولت محمد خاتمی هشت سال عهده دار وزارت نفت بود. زنگنه به جهت سابقه طولانی در مدیریت کلان اجرایی و حضور در وزارتخانه های دولت های مختلف ایران (۲۴ سال) به «شیخ الوزرا» مشهور است.

بیژن زنگنه در سال 1350 به رشته مهندسی عمران دانشگاه تهران راه یافت و در سال 1356 با درجه کارشناس ارشد مهندسی عمران با کسب رتبه ممتاز فارغ التحصیل شد. زنگنه از سال 1356 به عضویت هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوی درآمد و به تدریس در این دانشگاه پرداخت و در سال 1385 در جایگاه استاد تمام و عضو هیات علمی این داشنگاه بازنشسته شد.

بیژن زنگنه گرایش اصلاح طلبی دارد و البته دارای سابقه عضویت در حزب کارگزاران سازندگی و بنیاد باران. او فعالیت سیاسی خود را از سال ۱۳۵۹ در جایگاه معاونت فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز کرد. زنگنه علاوه بر پیشینه ۲۴ سال وزارت (تا سال ۱۳۹۴) در دولت های چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم و یازدهم ایران، همچنین از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۸۴ عضو شورای اقتصاد بود و در فاصله سال های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ نیز به عنوان یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت کرد.

روزی معترض، روزی مدافع!

حسن روحانی در آذر 1381 و از جایگاه دبیر شورای عالی امنیت ملی با ارسال نامه ای خطاب به خاتمی، رییس جمهور وقت، به عملکرد بیژن زنگنه، وزیر نفت کابینه اصلاحات اعتراض کرد و اقدام وی در انعقاد قرارداد نفتی کرسنت با شرکت کرسنت پترولیوم را غیرقانونی و از طریق واسطه دانسته بود و این قرارداد را دارای آثار منفی فراوان برای جمهوری اسلامی ایران دانسته بود.

روحانی اما در جلسه رای اعتماد مجلس به وزرای دولت یازدهم ضمن دفاع از عملکرد زنگنه در وزارت نفت، به مخالفان اعلام کرد که مولف نامه مذکور شخص وی است. در خلال جلسه بررس رای اعتماد به زنگنه، احمد توکلی، نماینده تهران ضمن اعلام نظر مخالف به وزارت زنگنه، انتخاب او را برای وزارت نفت ایران مفید دانسته و گفته بود: «در وزارت نفت به خطر اینکه چند دوره صدارت غیرنفتی ها اتفاق افتاد، یک نوع دلخوری و به نوعی سرافکندگی به طور کلی وجود دارد و وقتی آقای زنگنه خواست وزیر بشود نشاطی در کارکنان نفت ایجاد شد که ممکن بود کارایی را بالا ببرد. حتی گروه های وطن دوست استقلال طلب نفتی جنوب هم اکثرشان از ایشان حمایت کردند.»

روحانی هم در پایان دفاعیات خود از وزرای یشنهادی ، در دفاع از عملکرد زنگنه به نمایندگان مجلس یادآوری کرد که حتی یکخ هفته اداره وزارت نفت تحت نظر سرپرست، هزینه های سنگینی برای کشور خواهدداشت و از نمایندگان خواست به وی رای اعتماد بدهند. در پایان جلسات بررسی رای اعتماد به کابینه پیشنهادی حسن روحانی بیژن نامدار زنگنه با ۱۶۶ رای اعتماد نمایندگان مجلس هم شد و برای سومین بار به عنوان وزیر نفت در دولت های ایران انتخاب شد. او در این دو سال و اندی از عمر وزارتش با اتفاقات سختی مواجه شده واکنون که ایده تازه ای برای قراردادهای نفتی داده، حتما روزهای پرچالشی را پیش رو دارد.

حالا بیژن نامدار زنگنه یک پرونده قطور را در اختیار دارد که تمام تلاشش را می کند چراغ سبز اجرایی شدن آن را بگیرد. پرونده ای که برخی آن را ناجی اقتصاد کشور می دانند و برخی دیگر آن را زمینه بازگشت به روزهای قبل از مصدق. اگر بیژن زنگنه بتواند از موانع عبور کرده و مجوزهای لازم را بگیرد به مهمترین وزیر کابینه تبدیل خواهدشد که طرحی بزرگ را برای اجرا در اختیار دارد.

آقای وزیر روزهای حساسی را در ساختمان وزارت نفت سپری می کند. او تا اینجای کار توانسته یک توافق کلی را بگیرد، برای پارلمان نشین های جدید توضیحات تقریبا قانع کننده ای بدهد و همه امیدش به هیات تطبیق است.