روزبه نعمت اللهی: ما عاشق شغل مان نیستیم!

ماهنامه تبار - علی نامجو: طراحی صحنه و لباس از جمله عوامل مهم در جذاب شدن یک اجرای زنده است که تا حدود زیادی در موسیقی ایران نادیده گرفته شده. اما در این میان هنرمندانی هم هستند که تلاش هایی در این زمینه انجام داده اند روزبه نعمت اللهی، خواننده مطرح موسیقی پاپ یکی از آنهاست. این خواننده کمابیش به صحنه، لباس و تصویر هنری خود اهمیت داده است. او به نسبت چهره های مطرح موسیقی پاپ، کم کنسرت برگزار می کند و در حد خود تلاش می کند تا هر بار به شکل متفاوتی روی صحنه برود. او همیشه سعی کرده پیش از رفتن روی صحنه از امکانات تبلیغاتی به خوبی استفاده کند.

نعمت اللهی در بازاریابی برای برند موسیقایی خودش موفق بوده و تلاش او برای رسیدن به یک امضای هنری در بستر موسیقی پاپ قابل قبول است. نکته قابل تامل این است که این خواننده وظیفه تهیه کنندگی اجراهایش را خود برعهده می گیرد تا بتواند ایده های مورد نظرش در زمینه طراحی کنسرت را پیاده کند.

او همواره ایده هایی برای طرحی پرفورمنس و صحنه دارد. اما مشکل اینجاست که شاید برخی از ایده های او ارتباط چندانی با محتوای موسیقایی اش نداشته باشد. مثلا یک بار در بزرگی را بر روی استیج قرار داد. یک بار هم سعی کرد ماکت اتومبیلی را روی صحنه بازسازی کند، اما ما به ازای این استایل از طراحی هنوز در موسیقی او نمود ندارد. با این همه می توان او را به عنوان یکی از معدود هنرمندانی که به مساله استیج توجه کرده است نادیده گرفت. به همین خاطر در این مطلب به سراغ او رفتیم تا چالش های پیش روی یک خواننده مطرح پاپ در مورد طراحی لباس و صحنه را بررسی کنیم.


با توجه به اینکه شما سال هاست با یک تیپ خاص که ریش بلند یکی از نشانه های آن است در کنسرت هایتان حضار می شوید، آیا در مورد این تیپ با گریمورها مشورت کرده اید یا انتخاب خودتان این بوده که در طول سال های اخیر از این چهره استفاده کنید؟

راستش هیچ کدام. چرخ روزگار مرا به این سمت کشانده است. نه به آن فکر کرده ام نه کسی بوده که بخواهد این خط را به من بدهد. درواقع این مسیری بوده که طی کرده ام و به نوعی شخصی و با توجه به روحیات خودم چنین چیزی را انتخاب کرده ام. قالب شکاندن ها و داستان هایی که روزگار برای هر آدمی دارد باعث شده چهره من تغییر کند. هیچ چیزی برای رسیدن به این مساله دخیل نبوده. ممکن است در آینده اتفاقی بیفتد که ریش هایم را بزنم.

وقتی یک مخاطب آلبوم شما را می شنوند و بعد به کنسرت تان می آید باید آماده چه چیزی باشد که در آلبوم با آن مواجه نشده است؟ بالاخره آلبوم که در بازار بوده و اگر فقط بنا به شنیدن قطعات باشد می شود اصلا به کنسرت هم نیامد.

حداقل چیزی که مخاطب می خواهد ببیند و بشنود این است که دست کم آنچه در آلبوم شنیده برایش تکرار شود و حتی کار بهتری را شاهد باشد. درواقع حداقل چیز کمتر و ضعیف تری در قیاس با محتوای آلبوم به او ارائه نشود و این در حالی است که متاسفانه خیلی از کنسرت ها در ایران ضعیف تر از آلبوم هستند. این موضوع دلایل متعددی هم دارد. یکی اینکه هزینه روی صحنه بردن ارکستر بزرگ زیاد است و اگر بنا باشد آرتیست به یک ارکستر بزرگ فکر کند و بخواهد آن را روی صحنه ببرد، امکان دارد مشکلات اقتصادی مانع بشود.

از سوی دیگر باید قطعات آلبوم به صورت اکوستیک در کنسرت اجرا شود، تازه آن هم اگر خود آلبوم آکوستیک ضبط شده باشد! این امر هم خیلی کم پیش می آید که قطعات آلبوم ها به صورت آکوستیک ضبط شوند. صداها هم البته خیلی طبیعی و آکوستیک نیست. خواننده های خیلی خوبی در حال کارکردن هستند، اما صحنه، صحنه گرداندن، اجرای صحنه ای و حتی ارکستری که برای اجرای صحنه ای انتخاب می شوند بحث های مختلفی را نیاز دراند تا مخاطب از هزینه ای که برای دیدن یک کنسرت می پردازد یا زمانی که برای رفتن به آن صرف می کند راضی باشد.

در همه جای دنیا به این مسائل اهمیت داده می شود. در ایران اما در مورد آنها سهل انگاری می شود. واقعیت این است که این موضوع آنگونه که باید مورد توجه قرار گرفته است. تکرار هم البته زیاد است. یعنی همه ما سالیان سال است که داریم گذشته خودمان را تکرار می کنیم و علت اینکه موسیقی، به خصوص موسیقی پاپ دارد ضعیف و ضعیف تر می شود این است که هیچ کدام مان دنبال این نیستیم که فعالیت بیشتری داشته باشیم و دنبال یادگرفتن برویم. همه ما در فکر پیداکردن صحنه یا سالن بزرگ و پر کردن آن برای چند شب هستیم و فکر می کنیم که نیازی نیست در کارمان تغییر ایجاد کنیم.


با توجه به اینکه موسیقی پاپ (به معنای موسیقی ای که مردم با آن ارتباط بیشتری برقرار می کنند) داخل ایران را با کارهای خارجی مقایسه کردید، به نظرتان در بحث بصری ماجرا، نظیر طراحی صحنه، لباس، گریم، نور و... چه تفاوت هایی میان کنسرت هایی که در داخل کشور به روی صحنه می رود با کارهای خارجی وجود دارد؟

برخی از خواننده ها تلاش می کنند این کارها را در ایران انجام دهند. خود من هم سعی کرده ام طراحی صحنه و لباس را در اولویت بگذارم. اما ماجرا این است که دست ما هم خیلی بسته است. یعنی امکاناتی که در سالن ها وجود دارد. فضایی که در اختیارمان است، هماهنگی و همکاری ها خیلی مهم است. تراکم شدید کنسرت ها هم معضلی است. مثلا همین کنسرت اخیر من روز شنبه بود، در حالی که جمعه و یکشنبه هم سالن پر بود. بنابراین من مجبور بودم روز شنبه را برای برگزاری کنسرت انتخاب کنم. البته که برای من فرقی نمی کند چه روزی از هفته اجرا داشته باشم. مهم این است که سالن از چه زمانی در اختیار من است تا بشود روی طراحی و... کار کرد.

در سراسر دنیا وقتی کنسرتی برگزار می شود یک تیم حرفه ای چندین روز برنامه ریزی و طراحی می کنند و اگر قرار است ماکتی ساخته شود یا دکوری زده شود زمان لازم برای این کار رادارند. برای صدا هم خیلی وقت صرف می کنند. اما در ایران در یک روز دو اجرا هست. در این شرایط چقدر می شود روی صدا به عنوان ابتدایی ترین نیاز برای برگزاری کنسرت زمان گذاشت؟ تا چه رسد به مباحث دیگر، از سوی دیگر ما چطور می توانیم دو اجرای سنگین را با این وقت کم داشته باشیم و انتظارمان هم کیفیتی در حد قابل قبول باشد؟!

در شرایط کنونی، متاسفانه مجبوریم کنسرت ها را به همین شکلی که شاهدش هستیم پیش ببریم. چون انتخاب دیگری وجود ندارد. امروز اگر بنا باشد به راه دیگری برویم برگزاری کنسرت دیگر صرفه اقتصادی نخواهدداشت.

عوامل محدودکننده بیرونی را که کنار بگذاریم، خود گروه ها و هنرمندان موسیقی که مورد توجه و محبت مردم هم هستند تا چه حد در این مسائل نقش دارند؟

من متاسفانه در خیلی از بندها می بینم نوازندگان و خواننده گروه حتی به لباس خودشان هم توجه نمی کنند. مهم ترین کار این است که حداقل نظم روی صحنه وجود داشته باشد. حالا طراحی صحنه که بحث دیگری است که به نظر بسیاری از افراد کاری اضافه بر سازمان است و خیلی به عنوان یک کار اصلی به آن نگاه نمی شود.

مهم ترین کاری که انجام می دهند این است که پشت سرشان تصاویری در ال ای دی پخش می کنند و نهایتان ده نوازنده هم در ارکستر حضور دارند و هر کس هر لباسی که فکر می کند قشنگ است را می پوشد. نوازنده ها در طول هفته با هفت گروه کار می کنند. در حالی که فضای کاری این خواننده ها با هم متفاوت است. در مجموع عرق و عشق نسبت به شغلی که داریم خیلی کم شده است. قرار نیست ما فقط برویم روی صحنه پول دربیاوریم. ما باید همه چیز را در نظر بگیریم.

پوشش، استیج، دکور و اجرای درست و اهمیت دادن به مخاطب و البته صدای خوب، همه و همه یک کنسرت خوب را به وجود می آورند. مهم این است که هرکدام از ما به کاری که انجام می دهیم اهمیت بدهیم. به دست آوردن چیزی اگر آسان باشد آدم خیلی به آن اهمیت نمی دهد. اگر به سختی به جایی برسی و یکی یکی پله ها را بالا آمده باش سعی می کنی به همه قدم هایت فکر کنی و شان مخاطب را هم رعایت کنی.


خود شما برای طراحی صحنه، گریم، نور و لباس چه می کنید؟ برای این موارد در کنسرت هایتان برنامه ریزی می کنید؟

من در کنسرت هایی که تاکنون داشته ام طرحی های مختلفی را مدنظر قرار داده ام و سعی کرده ام با توجه به تمام محدودیت هایی که به آنها اشاره کردم تا حدودی به آنچه که منظور نظرم بوده دست پیدا کنم. برای کنسرت آخرم البته طراحی ساده ای را مدنظر قرار دادم. با در نظر گرفتن میزان هماهنگی و... تا حدودی به چیزی که می خواستم دست پیدا کردم. من همیشه سعی می کنم در اجراهای مختلف با درنظر گرفتن روز و ساعت اجرا و البته رپرتواری که قصد ارائه اش را دارم طراحی منحصر به فردی انجام بدهم.

در پیاده کردن طرحی که در ذهن دارید از چه کسانی کمک می گیرید؟

افراد مختلفی در کنسرت های گوناگون در کنارم بوده اند و تیم های مختلفی طراحی صحنه را انجام داده اند. ولی با توجه به نگاه و توجهی که خودم به این مساله داشته ام، در بسیاری از موارد ایده هایی که داده ام سنگ بنای طرح نهایی و نقطه پایانی را گذاشته است.

در بحث طرحی صحنه کدام کنسرت یا کنسرت ها در داخل یا خارج از ایران بوده که وجه بصری آن مورد توجه تان قرار گرفته باشد؟

گروه های مختلف خارجی که کنسرت های بزرگ برگزار می کنند همواره مورد توجه همگان هستند. حتی در فستیوال ها، جشنواره ها یا برنامه های جشنواره ای هم نمونه این اجراها در ذهنم زیاد است. آنها زمان زیادی برای این کار می گذارند و به دلیل شکل تولید و ارائه حرفه ای و چرخه اقتصادی قدرتمند، اغلب اجراهای در خور توجهی از منظر طراحی صحنه و لباس برگزار می کنند. به عنوان مثال طراحی صحنه پینک فلوید بسیار عالی بود که البته من فیلم آن کنسرت را دیدم؛ دقت، توجه و هماهنگی میان موسیقی ارائه شده، نوع لباس اعضای گروه و نورپردازی ارائه شده بسیار چشم نواز بود و جلب توجه می کرد. بیننده واقعا از این همه هماهنگی لذت می برد و طبیعتا مخاطبان این گره که سال هاست طرفدارشان هستند از رفتن به چنین کنسرتی خاطره خوشی در ذهن خواهندداشت.

در برنامه اسکار دو سال پیش هم که هنرمندان عرصه موسیقی به اجرای برنامه پرداختند نوع طراحی صحنه خیلی خوب بود و همنشینی مناسبی هم با آن مراسم داشت. در عرض چهل دقیقه یا نهایتا یک ساعت در این مراسم چهار بار دکور به طور کلی تغییرکرد که هر تغییر دقیقا همخوان با قطعه در حال اجرا بود. طبیعی است که در این شرایط مخاطب به کنسرت روی بیاورد، چون وجوه بصری خیلی مورد توجه قرار می گیرد.

ساده ترین حالت این است که موسیقی در کنار تصویر تاثیرگذاری بسیار بیشتری دارد. همیشه هم این مساله وجود داشته است. از وقتی هم که موسیقی مادر سینما شد تاثیرش خیلی بیشتر شد و بالعکس. به نظرم همکاری موسیقی و سینما در نهایت هم به موسیقی کمک کرد، هم سینما، اما زیبایی بصری موسیقی تا حدود زیادی مدیون مدیوم تصویر است.


به نظر شما آیا در کنسرت های برگزارشده در داخل کشور وجه مالی ماجرا هم تاثیرگذار است؟ بالاخره با در نظرگرفتن مخارج خود کنسرت و مسائلی که شما در بخش های ابتدایی گفت و گو به آنها پرداختید. شاید برخی از کنسرت گذارها بخواهند به نام صرفه جویی مالی، در مورد وجود تصویری ماجرا کمک کاری کنند. توجه و سرمایه گذاری روی این بعد از اجرا نیاز به دوراندیشی و نگاه هنرمندانه دارد.

در حال حاضر وضع کنسرت بی نهایت به هم ریخته است. یک شب اجرا در تنها سالن شهر بین شصت تا هشتاد میلیون تومان هزینه دارد. علاوه بر این اگر شما بخواهید روی صحنه حداقل دکوری هم داشته باشید باز هم به این مبلغ اضافه می شود. هزینه های مختلف، دستمزد نوازنده ها و هزینه ارکستر به علاوه هزینه اطلاع رسانی باعث می شود که برگزاری کنسرت خیلی به صرفه نباشد. از سوی دیگر تکرار، سطح پایین صدا و... باعث شده سالن ها پر نشوند.

مردم چند بار می توانند به اجراهایی که دوست دارند بروند و در این اجراها بناست چه چیز متفاوتی ببینند؟ یعنی خواننده ها هر ماه، دو یا سه شب اجرا دارند. البته درست است که مخاطب دارند اما خب باید به ماندگاری خودشان هم فکر کنند. امکان دارد بخش مالی و تهیه کنندگی به این فکر نکند که فلان آرتیست بناست ماندگار شود، بلکه صرفا با فکر کردن به منافع کوتاه مدت فقط این موضوع را درنظر بگیرند که او در حال حاضر مخاطب دارد.

با توضیحاتی که دادم حتی نمی شود گفت طراحی صحنه در درجه چندم اهمیت قرار دارد. طراحی مسائلی چون صحنه، نور، لباس و... با توجه به شرایطی که به آنها اشاره کردم، اصلا مورد توجه نیست، که حالا بخواهیم بگوییم در چه درجه ای از اهمیت قرار دارد.

به عنوان سوال پایانی در میان خوانندگان پاپ داخل کشور غیراز خودتان چه کسانی را دیده اید که طراحی صحنه برایشان اهمیت داشته باشد؟ از سوی دیگر کار کدام یک از آنها مورد توجه خودتان قرار گرفته است؟

در میان بچه هایی که به کنسرت شان رفته ام بعضی از خواننده ها مثل رضا یزدانی، کنسرت هایشان را طراحی می کنند. دورادور مطلعم فرزاد فرزین هم این کار را انجام می دهد. البته یکی دو نفر دیگر هم این کار را می کنند. در مورد بخش دوم سوال تان هم باید بگویم خیلی کار خلاقانه ای اتفاق نیفتاده است. همین که طراحی صحنه در این کنسرت ها وجود دارد باید خدا را شکر کرد، اما طراحی صحنه چندان خاص و خلاقانه ای ندیده ام.