سالار عقیلی: سلیقه مردم شرط است

هفت صبح: سالار عقیلی خواننده موسیقی ایرانی که این روزها طرفداران زیادی هم دارد، معتقد است سلکشن گوش کردن عادت خوبی است


می خواهم در مورد رفتار مردم در موسیقی گوش کردن با شما صحبت کنم. به نظر می آید در سال های اخیر و با سرعت گرفتن پیشرفت تکنولوژی، مردم به سمت سلکشن یا مجموعه آهنگ گوش کردن رفته اند. مردم دیگر حوصله گوش کردن یک آلبوم از اول تا آخرش را ندارند. شما هم این موضوع را در بین مخاطبان خودتان احساس می کنید؟

- البته اگر بخواهند سلکشن هم بکنند باید اول سی دی ها را تهیه کنند و بعد از میان آنها آهنگ هایی را که دوست دارند جدا کنند و در یک مجموعه بگذارند اما من هنوز این رفتار را حس نمی کنم. در کار ما هم نیست چون موسیقی ایرانی به گونه ایست که باید پیوسته باشد. ما از یک دستگاهی شروع می کنیم، بعد آوازش را می خوانیم، گوشه های مختلف آن را می خوانیم. بعد وارد یک دستگاه دیگر می شویم و در آن دستگاه تصنیف دیگری می خوانیم.

به خاطر پیوسته بودن آهنگ های یک آلبوم در موسیقی ایرانی این اتفاق کمتر می افتد. مگر اینکه تک آهنگ های معروفی که از ما منتشر شده است، مثل موسیقی تیتراژها یا تک آهنگ ها را در کنار هم جمع کنند و یک مجموعه درست کنند. مثل سرود وطنم که خیلی معروف شده است. ولی اگر کسی اهل موسیقی ایرانی باشد حتما ترجیح می دهد که کل آلبوم را داشته باشد و همه قطعات آن را گوش کند. به خاطر پیوستگی که وجود دارد.

فکر می کنید چند درصد از مخاطبان شما را این مخاطبان تخصصی موسیقی ایرانی تشکیل می دهند که ترجیح می دهند این موسیقی را به صورت پیوسته گوش کنند؟

- تا حالا که همیشه همین طور بوده. هر چند الان وقت ها خیلی تنگ شده است و مردم بیشتر آلبوم هایی را که تهیه می کنند در ماشین گوش می کنند. خود من هم همینطور هستم. با اینکه بهترین امکانات صوتی را دارم ولی بیشتر موسیقی هایم را در ماشین گوش می کنم چون وقت دیگری داریم. مردم هم همینطور هستند اما باز فرقی نمی کند. کاری که من و دوستان من انجام می دهند کار حرفه ای و جدی است. کسی خوب آن را می فهمد که تمام آلبوم را خوب بشنود. این موسیقی هم زیاد عوام پسند نیست. یعنی هر کسی هم نمی تواند از اول تا آخر آن را گوش کند. خسته می شود.


اما به نظر این مخاطبان جدی موسیقی ایرانی که شما در موردش صحبت می کنید فقط یک بخش کوچکی از مخاطبان شما را تشکیل می دهند. گروهی که عمدتا آنها هم وقت و حوصله کافی برای گوش کردن یک آلبوم کامل را ندارند.

- بله، حتی خود من. خود من هم وقت نمی کنم کارهایی که منتشر می شود را گوش کنم. حتی خیلی از کارهای خودم را. می تراود مهتاب که تازه منتشر شده است را فقط یک بار گوش کردم. آن هم درست نتوانستم گوش کنم چون دوتا از تصنیف ها که پخش شد رسیدیم به مقصد.

اینکه خودما هم وقت نمی کنیم همه آلبوم را گوش کنیم، چه برسد به مردم. ولی معمولا کسانی که سی دی را می خرند چه مخاطب خاص و چه عام، یک دور این موسیقی را گوش می کنند. بعد اگر کل آلبوم را دوست نداشتند، یک بخشی از آن را که دوست داشتند جدا می کنند.

من خیلی از هواداران یا مخاطبان شما را دیده ام که شما را فقط با تک آهنگ های معروفی که دارید می شناسند. حتی بعضا اسم هیچ کدام از آلبوم های شما را هم بلد نیستند.

- بله، اینها خیلی زیاد هستند. خود من هم قصد دارم ارکستری را جمع کنم که فقط این تک آهنگ هایی که معروف شده اند ومردم دوست دارند را اجرا کنیم. به نظرم از این کنسرت خیلی استقبال خواهد شد که بتوانیم هم مخاطب عام را داشته باشیم و هم خاص.

شاید یک تفاوت اصلی شما با بقیه همکارانتان هم این باشد که شما به سلیقه مخاطب عام بیشتر اهمیت می دهید. این را قبول دارید؟

- وقتی توانایی این هست که موسیقی را به جامعه بزرگتری ارائه کنیم، چرا باید خودمان را محدود کنیم؟ وقتی شما توانایی خواندن یک کاری را دارید برای چی نباید آن را بخوانید؟ من به محدودیت اعتقادی ندارم. در کشور ما هم اینگونه است. در کشورهای دیگر خواننده خودش را محدودبه سبک خاصی نمی کند. هر چه دوست داشته باشد می خواند.

البته که همیشه اینطور نیست. خیلی از خواننده های مطرح هم هستند و بودندکه فقط یک سبک خاصی کار کردند.

- مثل کی؟


مثل پاواراتی و بوچلی.

- بله، آنها خواننده کلاسیک و اپرا هستند و تخصصص شان همین بوده. شما چرا سلندیون و مایکل جکسون را مثال نمی زنید که هر چیزی بهشان بدهید می خوانند؟

فکر می کنیم با سبکی که شما کار می کنید قابل مقایسه نباشد. اسم آن نوع موسیقی پاپ است و تکلیفش هم مشخص است. موسیقی عامه پسند و پاپ می تواند در هر سبکی باشد.

- بله درست است. من هم نمی گویم که هر کاری را باید خواند. اگر اینطور بود که من تا به حال صدها آلبوم داشتم. اتفاقا در این زمینه من خیلی گزیده کار هستم. من هر کاری را که می خواهم بخوانم قبلش چندین بار گوش می کنم و می بینم که به سبک من می خورد یا نه ولی اگر خودم دوست نداشته باشم و تشخیص بدهم که با سلیقه مخاطبانم سازگار نیست به هیچ وجه قبول نمی کنم. اتفاقا در این مدت خیلی از آهنگسازان پاپ با من تماس گرفتند. خیلی ها هم می گویند صدای تو به درد موسیقی پاپ می خورد اما من هیچ وقت به سمت آن فضا نرفتم چون با سلیقه خودم و مخاطب سازگار نیست.

پس خط قرمز شما برای تولید یک اثر چیست؟ تا کجا حاضرید برای خواندن یک اثر متفاوت و البته عامه پسند پیش بروید؟

- آن خط قرمز را نمی شود گفت. در ذهن من است. باید کار را بشنوم. اصلا نمی توانم درباره اش حرف بزنم. یک ایده آلی هست که در ذهن خودم است. با شنیدن کار به آن می رسم. مثل یک بازیگر که قبل از بازی در یک فیلم می گوید که فیلمنامه را باید بخوانم. در کار موسیقی هم خط قرمزهایی وجود دارد. مثلا چیزی که زیاد به سمت موسیقی پاپ برود من نمی خوانم.

نمی ترسید از اینکه این انتخاب ها سلیقه ای بشوند؟

- بشوند. سلیقه من است دیگر. من سلیقه مردم را هم می دانم. می دانم که آنها چه چیزی را دوست خواهند داشت و چه چیزی را نه. حدود ۲۰ سال است که روی صحنه ام و دیگر همه زیر و بم سلیقه مردم ایران را می دانم. برای همین زمانی که یک آهنگی را کوش می کنم اول از همه به این فکر می کنم که آیا می گیرد یا نه.


ببینید ما سه نوع اثر داریم. یکی اثری که خواننده را در همان سطحی که هست نگه می دارد. یکی دیگر اثری که باعث اعتلا و پیشرفت خواننده می شود و دیگری آثاری که حتی به پیشینه هنرمند هم آسیب می زند. من همیشه سعی کردم گروه دوم را انتخاب کنم اما گاهی اوقات هم هنرمند مجبور می شود برای مسائل مادی یا دیگر مسائل به سمت گروه اول هم برود.

کارهایی که خواندن و نخواندشان فرقی نمی کند اما همیشه سعی کردم از گروه سوم پرهیز کنم. گروه دوم با اساتید موسیقی به دست می آید. همیشه دنبال این هستم که با اساتید موسیقی کار کنم. با اساتیدی مثل آقای علیزاده، آقای درخشانی، مرحوم مشکاتیان و ...

برگردیم به سوال اول. این برای شما ناراحت کننده نیست که مردم آهنگ های شما را در کنار یکسری آهنگ های پاپ و راک و حتی رپ گوش کنند؟

- اتفاقا چند وقت پیش که برای کنسرت خلیج فارس رفته بودیم آتلیه برای عکاسی، ضبطی که آنجا بود همه جور آهنگی را داشت می خواند. آن وسط دیدم که آهنگ «تبریز در مه» من را هم دارد پخش می کند. اتفاقا این به نظرم اتفاق خوشایندی است. من خیلی خوشحالم. این نشاندهنده این است که موسیقی مرز ندارد. مثل این می ماند که شما هر روز قورمه سبزی بخورد. هیچ غذای دیگری هم نخورید. نمی شود فقط مردم را مجبور کردکه یک نوع موسیقی گوش کنند. مردم به موسیقی های مختلفی نیاز دارند. موسیقی هم غذای روح است. به همه غذاها هم بدن نیاز دارد. یکی ممکن است که از موسیقی سنتی خوشش نیاید و گوش نکند. یکی دیگر از موسیقی پاپ خوشش نیاید و گوش نکند ولی ما نمی توانیم مردم را محدود کنیم که چه موسیقی را گوش کنیم و نکنیم.

چیزی که در بین نسل جدید موسیقی دیده می شود، بازخوانی آثار قدیمی به نظرتان در وضعیت فعلی موسیقی ما، این بازخوانی ها چقدر می تواند به فضای موسیقی ما کمک کند؟

- کارهایی که من در مایه ناز خواندم، چندتایش که اصلا توسط کسی شنیده نشده. شاید هم خیلی به ندرت و بین اهالی موسیقی شنیده شده باشد. مثلا همان تصنیف امید دل، قبل از انتشار مایه ناز اصلا جوان ها نشنیده بودند. چون اولین آهنگی است که پرویز یاحقی در سن هفده هجده سالگی ساخته. تصنیف سبک بار از آقای حسن صدر سالک هم بود که اصلا تا به حال کسی نشنیده بود و من برای اولین بار آن را وارد موسیقی کردم. کارهای دیگر هم نسخه درستی از آنها در بازار موجود نبوده یا اگر بوده کیفیت مناسبی نداشته. این کار، یعنی جمع کردن تصنیف های قدیمی که کمتر شنیده شده اند یکی از علاقه مندی های شخصی خود من است. برای همین دارم روی یک آلبوم دیگر که آن هم بازخوانی کارهای قدیمی است کار می کنم و دوست دارم که این کار را ادامه دهم. این بازخوانی ها به نظرم چند خاصیت مهم دارد. اول اینکه از خیلی از این آهنگ ها نسخه درستی در دسترس نیست. یا آنهایی هم که در بازار وجود دارند، کیفیت بسیار پایینی دارند. بازخوانی آنها باعث می شود که با کیفیت بهتری به دست مخاطب ها برسد و برای جوان های بعد از ما هم ماندگار بماند. دلیل دیگرش هم این است که مردم ما خیلی اهل نوستالژی هستند و کارهای قدیمی را دوست دارند. حتی جوان های مان. برای همین از این نوع بازخوانی ها استقبال می کنند. البته نباید این بازخوانی هم از یک حدی فراتر رود و سهم بیشتر کارها را بگیرد. باید تعادل را هم رعایت کرد.


این نگرانی وجود ندارد که جوانان نتوانند با آثار سنگینی که در زمینه موسیقی سنتی ارائه می شود و در آن اصالت های موسیقی رعایت شده است، ارتباط برقرار کنند؟

- وظیفه ماست که اینها را به نسل جوان معرفی کنیم. بسیاری از اصالت های موسیقی سنتی ما در حال نابودی است و ممکن است نسل های بعدی به شکل کامل آنان را به دست فراموشی بسپارند. بنابراین خوانندگان هم نسل من باید در این زمینه تلاش هایی را انجام دهند. کاری که من سعی کردم در آثاری چون «مایه ناز» و یا «عشق دیرین» انجام دهم. این کار به تایید استاد «فرامرز پایور» هم رسیده بود و آقای دلنوازی تنظیم و ضبط قطعات آن را که همگی شان جزو قطعات قدیمی موسیقی سنتی به حساب می آیند را زیر نظر ایشان انجام می داد.

خلاصه آنکه نسل ما باید به گونه ای فعالیت کند که تاثیراتی مهم بر جای بگذارد و کارهایی ریشه دار انجام دهد، همانطور که هم اکنون استاد شجریان این اقدام را انجام داده اند و حق بزرگی بر گردن بسیاری از موزیسین هایی دارند که هم اکنون فعالیت می کنند.