روحانیونی که هرگز ندیده اید

هفته نامه تماشاگران امروز: طلبه تودی؛ این نام یکی از صفحه های اینستاگرامی است؛ صفحه ای که با بیش از هشت هزار فالوور یکی از پربیننده ترین صفحات اینستاگرام است. عکس بازی فوتبال یک روحانی با چند کودک، هر مخاطبی را وادار می کند برای یک بار هم شده نگاهی به عکس های طلبه تودی بیندازد.

و البته جذابیت های عکس های دیگر مجبورش می کند وقت بیشتری را برای این صفحه بگذارد. روحانیونی کنار سفره غذا، روحانی بچه به بغل، در حال جارو کشیدن، روحانیونی سوار بر تاکسی، در حال خریدن عطر یا تماشای بازی فوتبال و فوتسال و ...

اینها عکس هایی هستند که تصویرهای متفاوتی از زندگی روحانیون را نشان می دهند. مسعود زارعیان ادمین این صفحه است، کسی که خودش ملبس به لباس روحانیت است. تحصیلات حوزوی را تا سطح «خارج فقه اصول» خوانده و در کنار آن، تحصیلات سینمایی هم دارد.


چه شد که این صفحه را در اینستاگرام راه انداختید؛ برای پاک کردن ذهنیت منفی که بعضی ها درباره زندگی روحانیت دارند یا فقط منظورتان نشان دادن زندگی عادی آنها بود؟

- سال ۱۳۸۷ رییس هنر و رسانه دفتر تبلیغات اسلامی بودم. یک سال بعد جشنواره عکس روحانیت را طراحی کردم. جشنواره در سطح کشوری برگزار شد و بیش از دو هزار عکس در آن شرکت کردند. این اولین بار بعد از انقلاب بود که روحانیون سوژه عکاسی می شدند. من خودم مستندساز و عضو انجمن مستندسازان سینمای ایران هستم. می دانم که هنر، زبان همه فهم و تاثیرگذاری است. معمولا رسانه ها وارد حوزه های علمیه و زندگی طلبگی نمی شوند، به خاطر همین مردم از زندگی آنها بی خبرند.

روحانیون تنها کسانی هستند که در مذهب شیعه از لحظه تولد تا مرگ با انسان هستند و حضور اجتماعی فراگیری دارند، به همین دلیل لازم است به این حضور توجه شود.

بی اطلاعی از زندگی آنها باعث می شود تصورات غلطی درباره آنها شکل بگیرد. کسی نمی داند درآمدآنها از کجاست، از کجا نان می خورند، مدارک تحصیلی شان چطور بالا می رود، چه می شود که یک روحانی می تواند وارد سیاست شود و یکی دیگر نمی تواند، رابطه شان با خانواده هایشان چطور است و ... به نظر من این ضعف است. کسانی که فعالیت دینی می کنند، خواه ناخواه از تظاهرات اجتماعی و خودنمایی (به معنای نشان دادن زوایای زندگی خودشان) دور می مانند ولی این دلیل نمی شود که مردم اطلاعی از نحوه زندگی آنها نداشته باشند. به همین دلیل است که هر روز می شنویم می گویند شیر نفت توی جیب روحانیت است و الگانس سوار می شوند و ...


این تغییر نگاه از خیلی وقت پیش شروع شده، با ساخت چند فیلم که تصویر دیگری از روحانیون نشان می دهد.

- بله، ولی تلاش آنها هم ناقص است و می خواهند نگاه عموم را تصحیح کنند. در این فیلم ها روحانی موتور سوار می شود یا کار می کند، خب کار کند و سوار شود، اینها عادی است، خیلی مهم نیست. ما صفحه اینستاگرام را با نگاه بی طرفی راه انداخته ایم و از موبایل های مردم کمک گرفتیم تا زندگی عادی طلاب و روحانیون را نشان بدهیم. طلبه تودی می خواهد بگوید نزدیک شدن به روحانیت کار سختی نیست. آنها هم مثل همه کسانی هستند که در این جامعه زندگی می کنند و سلایق و سطوح مختلفی دارند و با یک معیار نمی شود همه را قضاوت کرد.

خود روحانیون با این کار شما مشکلی ندارند؟

- بیش از نود درصد روحانیون همراه این صفحه هستند و نگاه مثبتی به آن دارند اما یک عده انتقاد و تهدید کرده اند. می گویند نگاه بدی را ترویج می کنی... هم مردم و هم روحانیون بین این منتقدین هستند. دوستان ما فقط یک عکس را می بینند و پازل بزرگی را که طراحی شده نمی بینند. نمی شود فقط عکس مثبت منتشر کرد. نگاه من منفی نیست. برداشت ها منفی است و این مشکل آنهاست.

توضیحاتی که برای عکس ها می نویسید دو زبانه است، مخاطب خارجی هم دارید؟

- هنوز جدی تبلیغ نکرده ایم ولی برنامه ای برای بین المللی شدن دارم. باید مخاطب خارجی را جدی بگیریم. برای ما تغییر نگاه آنها هم به روحانیت مهم است. من اوایل برای عکس ها متن نمی گذاشتم. می خواستم مخاطب را بشناسم. در فضای مجازی اگر در قدم اول اشتباه کنی، مخاطب را از دست می دهی.

برای بعضی از عکس ها متن های هدفمندی انتخاب می کنید.

- خرده روایت ها و داستان ها را ضمیمه می کنم. داستان، حرف اول را می زند. این روند را به کار بردیم و بازخوردهای خوبی هم داشت. هدف من این بود که اطلاعاتی را هم به مخاطب بدهم. اینکه فرق روحانی و طلبه را بدانند. اصطلاحات را برایشان تعریف می کنم. برایم مهم بود که معلوم شود یک روحانی از درون، این صفحه را اداره می کند. بعدها که عکس های مستند گذاشتیم، توضیحاتی هم مختصر شد و درباره خود همان عکس بود.


این توضیحات دردسرساز نشده؟

- هزار مدل نظر داده اند. نگاه ها متفاوت است. زیر یک عکس می نویسی روحانی در حال چایی خوردن، ایراد می گیرند که چرا این را نوشته ای، روحانی که فرازمینی نیست و از این دست نظرها. بعضی وقت ها هم ترجیح می دهم چیزی ننویسم.

برای بعضی از عکس ها هم صحبت هایی از روحانیون بزرگ می آورید تا مشکلی پیش نیاید، مثل عکسی که دو روحانی تلسکی سوار شده اند و شما از امام خمینی (ره) حرف هایی را درباره تفریح سالم نقل کرده اید.

- از آن عکس خیلی ایراد گرفته شد. می گفتند کدام روحانی تلسکی سوار می شود؟ به نظر من دو روحانی که کوهنوردی کرده اند و تا قله رفته اند و خسته شده اند، چه ایرادی دارد که از این وسیله نقلیه استفاده کنند؟ نگاه آیت الله مجتهدی این بود که طلبه باید خودسازی کند و در کنار آن «عرفیات» را هم رعایت کند. ساندویج گاز نزند، سینما نرود و ... در جامعه امروزی نمی شود از بعضی چیزها اجتناب کرد. قبلا در قم موتور سوار شدن از نظر بعضی ها اشکال داشت. الان خیلی از روحانیون موتور سوار می شوند. یک روزی استفاده از میکروفن حرام بود. این نگاه ها اشتباه است. وقتی دین ما برای ناخن گرفتن ۲۵ دستور دارد، چرا نباید درباره موسیقی حرف بزند؟

گفتید عضو انجمن مستندسازان سینمای ایران هم هستید. مستند هم می سازید؟ تخصصی کار می کنید یا تفریحی؟

- من تحصیلات سینمایی هم دارم. در دانشکده صداوسیما مستندسازی خوانده ام. تا الان بیست فیلم مستند ساخته ام. مستند «ایمان» را ساختم که در جشنواره عمار و جشنواره شهید آوینی چند جایزه گرفت. مستند حجاب هم دو سال توقیف بود؛ فقط به خاطر اینکه حرف روز را زده بودم.

خیلی ها می خواهند از نگاه واقعی فرار کنند. گفتند یک جاهایی از فیلم را سانسور کن. سانسور کردم و در شبکه های یک و دو و شبکه استانی خراسان پخش شد. این فیلم در فضای مجازی حداقل ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار بازدید داشت. این نشان از تاثیر هنر و فراگیری مخاطب آن دارد. طبق فرمایشات مقام معظم رهبری در یک فیلم می شود بیش از ده ها منبر موعظه و تبلیغ کرد.


دوستان روحانی شما اهل فیلم هم هستند؟

- من خیلی ها را به کفریات کشانده ام (شوخی). اگر فیلم جذاب و تاثیرگذاری در اکران باشد، تبلیغ می کنم که حتما به سینما بروند و آن را ببینند. در جمع های شبانه هم فیلم زیاد می بینیم؛ چه خارجی و چه ایرانی. دوستی دارم که ملبس است و ۶۰۰ فیلم را نقد کرده است. بیشتر از سه هزار فیلم دیده و ما با کمک هم در چهار جلد کتاب، آنها را تحلیل کرده ایم.

غیر از اینستاگرام در دیگر فضاهای مجازی هم هستید؟ فضاهایی مثل فیس بوک و توئیتر که به فیلترشکن نیاز دارند و مجاز نیستند؟

- هم فیس بوک داشته ام و هم توئیتر؛ اما چون اینستاگرام قوی تر و موجه تر است، آنها خیلی فعال نیستند. فیلترشکن پای فساد را به خانواده های ما باز کرد و الان نوجوانان جامعه مثل برادر ۱۸ ساله من درگیر خطرات جدی شده اند.

شبکه های ماهواره ای را هم می بینید؟

- شبکه های ماهواره ای خیلی جلو زده اند. آنها نوگرایی دارند و با زبان روز حرف می زنند. یک اتفاق خوب هم که افتاده این است که چند شبکه مذهبی کارهای جدی و خوبی در زمینه معارف انجام می دهند. به نظر من ماهواره فرصت است و از این فرصت باید خوب استفاده کرد. مردم بنده ایده های تازه اند.

تکلیف موسیقی روشن شود


عکس نوازنده آکاردئون را که یک روحانی از کنارش رد می شود؛ این عکس هم هدف خاصی را دنبال می کند؟

- درباره آن عکس هم خیلی صحبت شد. یک روحانی کنار یک بازیگر عکس می گیرد واویلا می شود. روحانیت در کنار همه مسائل هست و حرف دارد. ما نباید نگاه مان را به ی جای مشخص محدود کنیم. البته با نگاه اثباتی نه منفی. نظر مراجع درباره موسیقی متفاوت است. بعضی ها از زنگ موبایل گرفته تا موسیقی توی آسانسور و کنسرت را حرام می دانند و بعضی ها حتی می گویند کنسرت ها هم مشکلی ندارند. من این عکس را در صفحه گذاشتم تا روحانیون صحبت کنند و تکلیف موسیقی را روشن کنند.

من پرسپولیسی ام


روحانیون هم اهل فوتبال هستند، از تیم خاصی طرفداری می کنند؟

- فوتبال در ایران طرفداران زیادی دارد و از سنین پایین خیلی ها عاشق این ورزش هستند. طبیعی است که روحانیون هم این علاقه را داشته باشند و در زمان تفریح، این بازی ساده و سالم را انجام بدهند. فوتبال مباح است و تفریح خیلی خوبی هم هست. سید حسن خمینی فوتبال بازی می کند، پدرش مرحوم سید احمد بازی می کرد. ما در حوزه لیگ فوتبال و فوتسال داریم. من خودم طرفدار پرسپولیس هستم. بیرون حوزه طرفداران پرسپولیس بیشتر از استقلال است، در حوزه هم شاید همینطور باشد. ما هم برای هم کری می خوانیم و کل کل می کنیم اما این قاعده کلی در حوزه نیست که بگوییم در حوزه همه فوتبال می بینند و همه درباره بازی ها حرف می زنند. روحانیون در رشته های کوهنوردی، رزمی و ... فعال هستند. من خودم فوتبال را حرفه ای دنبال می کردم و عضو تیم نوجوانان ابومسلم بودم.