چه چیز آل پاچینو را به جلو می راند؟

مجله سینمایی ۲۴ - ترجمه عاطفه احمدی: حدود پنجاه سال پیش، وقتی آل پاچینو در مراحل آغازین راه حرفه ای اش بود، مارلون براندو به او دو توصیه کرد: نه به دادگاه برو و نه به لس آنجلس. آل پاچینوی ۷۴ توانسته از دادگاه ها دوری کند، اما از بورلی هیلز نه، جایی که بیش از ده سال است با بی میلی در آن ساکن است تا بتواند حضانت دوقلوهای سیزده ساله اش، آنتون و آلیویا را به طور مشترک با مادرشان، بلورلی دانجلو بر عهده بگیرد (پاچینو یک دختر ۲۴ ساله هم دارد، جولی ماری، یک نویسنده و فیلمساز پرشور).


هر نیم ساعت یک بار، یک اتوبوس توریستی روباز وارد بولواری می شود که پاچینو بیشتر سال را آنجا پنهان شده، و فضول های سیاح دوربین هایشان را آماده می کنند. اتوبوس بی برو برگرد جلوی خانه اجاره ای او توقف می کند. راهنما شروع به معرفی می کند و توریست ها برای لحظه ای دیدن بازیگر یا بچه هایش سرک می کشند. روز دومی که همراه پاچینو بودم، هم زمان با یکی از این اتوبوس ها جلوی در خانه اش پارک کردم. راهنما خم شد و گفت: «دیروز هم اینجا بودی، از آشناهاشی؟» من سرم را به تایید تکان دادم و دوربین ها شروع کردند به چلیک چلیک عکس گرفتن.

در آن لحظه پاچینو در انتهای محوطه چمن پوش بزرگ پشت خانه، روی یک صندلی حصیری لم داده بود و تلفنی قرار و مدارهای کاری می گذاشت. همان لباس های تیره همیشگی اش را به تن داشت: پیراهن، شلوار، ژاکت و کفش مشکی، و کراواتی خاکستری که گرهش شل روی سینه اش بسته شده بود. می شود گفت خانه اش تهی است، و هیچ خبری از نقاشی، یا مبلمان طراح های معروف و خرت و پرت نیست. آن طور که از خانه اش بر می آید، تمرکز پاچینو تمام و کمال بر درونیات است.

پاچینوی بازیگر همیشه بی هیچ ترسی در لحظه عمل کرده است؛ به غریزه اش اعتماد دارد و هر حسی را که درونش ایجاد می شود بیرون می ریزد. بازیگری حرفه اش نیست، سرنوشتش است. خودش می گوید: «برای این کار ساخته شده ام. خودم را از همین راه می شناسم». پاچینو به بعضی از به یادماندنی ترین و پیچیده ترین شخصیت های دورانش جان بخشیده است: مایکل کورلئونه در سه گانه «پدرخوانده» (۱۹۷۲-۱۹۹۰)، دانشجویی که پایش به مافیا باز می شود؛ فرانک سرپیکو در «سرپیکو» (۱۹۷۳)، پلیسی که دست به افشاگری می زند؛ تونی مونتانا در «صورت زخمی» (۱۹۸۳)، یکی از گردانندگان بزرگ دسته های مواد مخدر کوبا؛ سانی ورتزیک در «بعدازظهر سگی» (۱۹۷۵)، کسی که دست به سرقت از بانک می زند؛ بیگ بوی کاپریس گنگستر در «دیک تریسی» (۱۹۹۰)، ریکی روما، فروشنده چرب زبان «گلن گری گلن راس» (۱۹۹۲)، و روی کانِ وکیل در فیلم تلویزیونی «فرشتگان در آمریکا» (۲۰۰۳). اینها فقط چندتایی از انبوه نقش هایی است که او روی پرده و صحنه بازی کرده است. پاچینو افسوس این را می خورد که در دهه گذشته بسیاری از فیلم هایش در هالیوود تجاری بوده اند و بیش از همه برای دلایل مالی بازی در آنها را پذیرفته است.


پاچینو را معمولا با براندو مقایسه می کنند. سیزده ساله که بود در نمایشی در مدرسه بازی کرد و آن قدر در نقشش فرو رفته بود که وقتی حال شخصیت روی صحنه بد شد، خود پاچینو هم حالت تهوع گرفت (خودش یادش می آید که: «یکی به مادرم گفته بود: این براندوی بعدی است. من گفتم: براندو دیگر کیست؟») اما براندو و پاچینو یک فرق اساسی دارند: براندو به مرور از بازیگری دوری کرد و نسبت به آن بی تفاوت شد، در استعدادش گم شد؛ اما پاچینو از این قضیه جان سالم به در برده است و هنوز دارد سعی می کند استعداد ذاتی اش را جلا بدهد.

در یکی از ایمیل هایمان به م گفت: «فکر می کنم هنوز به هفدم نرسیده ام، برای همین است که پافشاری می کنم. اگر روزی برگشتم و گفتم: جان، واقعا بهتر از این نمی شد این نقش را بازی کنم، آن روز است که می توانی یک حلقه گل بگذاری روی سرم و بعد خیلی دلسوزانه به م شلیک کنی.»

سال آینده سه تا از فیلم هایی که آل پاچینو در آنها بازی کرده، روی پرده خواهند آمد. در ۷۴ سالگی گاهی از خودش می پرسد: «کی می خواهم برای خودم با خیال راحت لم بدهم و بوی توپ گلف را زیر بینی ام حس کنم؟» اما دو فیلم در انتظار او هستند («مرد ایرلندی» مارتین اسکورسیزی، فیلمی درباره کسی که احتمالا قاتل جیمی هوفا بوده است، و فیلم برایان دی پالما درباره جو پاترنو). همچنین نمایشنامه ای از دیوید ممت با نام «عروسک چینی» که برای برادوی آماده می شود؛ در نتیجه جواب این است که به این زودی ها نمی تواند.

در حیاط خانه اش، کنار پاسیوی باربکیو، کیسه بوکس آویزان است (که مال پسر پاچینو است). ازش پرسیدم از آن استفاده می کند یا نه، گفت: «من هم مثل اسکار وایلد هر وقت وسوسه می شوم ورزش کنم، می روم دراز می کشم تا از سرم بپرد». پاچینو اغلب آخر هفته ها را با دوقلوهایش می گذارند، چون «مادرشان می داند که از کار خانه فراری ام».

پاچینو دو ساله بود که پدرش، او مادرش را ترک کرد. سایه این اتفاق همیشه همراه اوست. «به ش چی می گویند؟ حلقه گم شده ام است. داشتن فرزند کمک زیادی به م کرده. می دانم که نمی خواهم مثل پدرم باشم. می خواهم کنار بچه هایم باشم، نسبت به سه فرزندم مسئولیت دارم. من بخشی از زندگی شان هستم».


به یک نقاشی آبرنگ کنار شومینه اشاره کرد و گفت: «این را پسرم وقتی چهار ساله بود کشیده. به م گفت: این پاییز نیویورک است». بعد من را برد توی اتاق نشیمن و نشاندم روی مبل تا «وایلد سالومه» را ببینم؛ یک مستند داستانی که خودش کارگردانی کرده، خودش توش بازی کرده و خوش هم بیشتر سرمایه اش را گذاشته، و این ماه قرار است برای اولین بار نمایش داده شود. فیلم، تلاش هشت ساله پاچینو را برای درک اسکار وایلد نشان می دهد،از روی صحنه بردن «تراژدی وایلد» در سال ۲۰۰۶ در لس آنجلس که پاچینو در آن نقش هرود را داشت، تا «سالومه» جسیکا چستین. پاچینو اولین بار در سال ۱۹۸۹ در لندن با «سالومه» روبرو شد، بدون آن که بداند این نمایشنامه را اسکار وایلد نوشته است. به خاطر دارد که با خودش گفته بود: «کی این را نوشته؟ می خواهم این آدم را بشناسم. باهاش احساس نزدیکی می کردم. انگار از یک روح باشیم.»

مانند «در جست و جوی ریچارد» (۱۹۹۶) فیلم پاچینو درباره «ریچارد سوم» شکسپیر، «وایلد سالومه» هم ساخته شده از برش هایی دراماتیک است که از واقعیات تاریخی تا نمایش و مصاحبه و بازی را در بر می گیرد. او هم کارگردانی است که سر عوامل صحنه فریاد می زند، هم نقش هرود را دارد، هم مصاحبه کننده ای است که تام استوپارد، تونی کوشنر، گور ویدال و بونو را وادار به حرف زدن درباره وایلد می کند. در یک جا، حتی پاچینو با یک گل میخک و دستمال شل و ول در جیب کتش، در نقش خود وایلد هم ظاهر می شود.

پاچینو که تحصیلات رسمی اش را تنها ده کلاس ادامه داده، تا سال ها حسی از عدم کفایت داشته است. در اوایل کار، وقتی در سال ۱۹۶۸ در نمایش «سرخ پوست برانکس را می خواهد» هورویتز درخشید و در برنامه تلویزیونی «مرو گریفین» جلوی میلیون ها مخاطب حضور پیدا کرد، خشکش زد. این طور که هورویتز به خاطر دارد: «از پسش بر نمی آمد. حس می کرد حرفی برای گفتن ندارد. از خودش خجالت می کشید. دیگر شخصیتی نبود که نقشش را بازی می کرد، خود آل بود». این که آل پاچینو خودش را وقف بازیگری کرده، به طریقی راهی است که برای مقابله با عدم اعتماد به نفس دارد.


خودش می گوید این که متنی باشد که از روی آن کار کند، برای یک جور مجوز است. «می توانم حرف بزنم، یک یچزی برای گفتن دارم. برای بازیگری آدم نیازی به مدرک دانشگاهی ندارد». بیشتر بازیگرهای در حد و اندازه آل پاچینو- برنداو، جک لمون، داستین هافمن، رابرت دنیرو- با تئاتر شروع کردند. اما کمتر به آن بازگشتند. اما پاچینو شیفته جسارت بازی کردن در برابر مخاطب زنده است. می گوید: «وقتی روی صحنه هستید، توقع بیشتری ازتان وجود دارد».

پاچینو به دیوار چهارم باور ندارد، می گوید: «مخاطب یکی دیگر از شخصیت های نمایش است. اگر عطسه کند یا چیزی در جواب شما بگوید، باید آن را وارد کارتان کنید». ممت می گوید پاچینو همان طوری شخصیت هایش را می کاود که لوئی آرمسترانگ جز می نواخت. «نمی تواند دو بار عین هم اجرا کند». وقتی داشتند صحنه آخر پاچینو را در «وکیل مدافع شیطان» (۱۹۹۷) فیلمبرداری می کردند که در آ« نقش شیطان را داشت، ناگهان فیلمنامه را نادیده گرفت و شروع کرد به خواندن و بازی کردن آهنگ «It's Happened in Monterey».

هلن میرن، که همسرش تیلور هکفورد کارگردان فیلم بود، می گوید: «صحنه ای سوررئال بود و بی نظیر». در نسخه نهایی فیلم، لب ها پاچینو با نسخه رانک سناترا سینک شد. میرن می گوید استودیو مجبور شد «پول زیادی برای حق آهنگ بپردازد، اما ارزشش را داشت».


پاچینو بعضی وقت ها با تماشای دیگران شخصیت هایش را پرداخت می کند. وقتی برای نقشش در «سرخ پوست برانکس را می خواهد» کار می کرد، ساعت ها با هورویتز قدم می زد. هورویتز می گوید: «در زندگی واقعی به دنبال شخصیت ها بود. یک بنده خدایی را توی خیابان پیدا می کرد و راه می افتاد. ساعت ها طرف را دنبال می کردیم فقط برای این که تماشایش کنیم، راه رفتنش را، حالت هایش را. لباس هایش هم مهم بود. باید آن لباس را پیدا می کرد و با آن تمرین می کرد».

لب استراسبرگ که مدت ها مدیر اکتورز استودیو بود، می گوید: «بعضی ها شخصیت ها را بازی می کنند، آل پاچینو خود شخصیت می شود. آن قدر هویت آنها را به خودش می گیرد که حتی تا مدت ها بعد از تمام شدن نمایش یا فیلم هنوز آن نقش را زندگی می کند».

یک بار وقتی پاچینو «ریچارد سوم» را در بوستن بازی می کرد، ژاکلین کندی برای دیدن او به پشت صحنه آمد. می گوید: «حتی از جایم بلند نشدم. آن قدر در نقش فرو رفته بودم که خودم را پادشاه می دانستم. هنوز هم خودم را به خاطرش نبخشیده ام». موقع آماده شدن برای یک نقش، پاچینو عادت دارد قبل رفتن به مقصد، در فرودگاه دور بزند. می گوید: یادگیری ام کند است. به حفظ کردن دیالوگ ها عقیده ای ندارم. از این راه به نقش نمی رسم. آخر کار می روم سراغ کلمات، یک جوری که کلمات بخشی از آدم بشوند، یک جور ادامه وضعیت حسی باشند».

سال هاست که عده ای از بازی های پراغراق پاچینو می نالند. البته که او می تواند داد و فریاد کند، به مبلمان و وسایل مشت بکوبد و در حالت چهره اش زیاده روی کند، اما نمایشی بودن و اغراق تقریبا همیشه لازمه شخصیت هایی بوده که دلش می خواسته نقششان را بازی کند. برای مثال چهره ای که از کلنل فرانک اسلید نابینا در «بوی خوش زن» (1992) تصویر کرد، به نظر بعضی ها پراغراق و زیادی نمایشی بود، اما به نظر خودش این شخصیت یک آدم مجنون بوده و پاچینو او را همان طوری بازی کرده است. «من همان طور که می بینمش نقاشی اش می کنم، و بعضی رنگ ها کمی تندتر از بقیه اند».

مایک نیکولز، کارگردان «فرشتگان در آمریکا» به من گفت: «خرافه های زیادی درباره ارتباط آل با درونیاتش هست که حاضر نیست درباره شان حرفی بزند. مشورت هایش را جای دیگری می گیرد. جایی که الزاما سر و کارش با کلمات نیست». پاچینو تقریبا هیچ وقت درباره کارش حرف نمی زند. می گوید در اواخر دهه 60، در آکتورز استودیو، هر بار استراسبرگ نظراتش را به او می گفت، «توی ذهنم شروع می کردم به شمارش اعداد تا نشنوم که چه می گوید. نمی خواستم بدانم، فکر می کردم کارم و راهی را که خودم پیش گرفته بودم خراب می کند.»


دایان کیتون در خاطراتش می نویسد: «آن قدر حساس بود که به اطرافش هیچ حساسیتی نشان نمی داد. بعضی وقت ها می توانم قسم بخورم که گرگ ها آل را بزرگ کرده اند. بعضی چیزهای عادی هیچ معنایی برایش نداشت، مثل لذت بردن از غذا در کنار دیگران. بیشتر وقت ها در خانه و ایستاده غذایش را می خورد. هیچ ارتباطی با میزها و بحثی که دورشان در می گرفت برقرار نمی کرد».

پاچینو بازیگری را «نزدیک به جادو» می داند. برای شکستن طلسم به آیین های زیادی عمل می کند، که بعضی وقت ها شامل این می شود که قبل از فیلمبرداری با همه عوامل فیلم دست بدهد، یا قبل از رفتن روی صحنه قدم بزند؛ آرامش پیش از طوفان.

وفاداری پاچینو به صحنه نمایش، و الزامش به ارتباط با مخاطب زنده، شاید از نیاز او به کسی بیاید که «بهترین مخاطب»اش بوده است، یعنی مادرش، رُز. تعامل نمایشی کاری می کند که حس کنی دوباره در خانه کنار هم هستید.

پدر پاچینو، سالواتوره، هجده ساله بود که آلفردو به دنیا آمده سال 1940 در هارلم شرقی، و بیست ساله بود که ترکش کرد. چند باری به دیدن او آمده است، دو بار برای دیدن نمایش های مدرسه ای اش رفت، اما آل هیچ وقت درست او را ندید، حتی بعد از این که ستاره شد. آن زمان دیگر سالواتوره که پنج باری ازدواج کرده بود، فروشنده یک شرکت بیمه بود، و یک رستوران در کالیفرنیا داشت که گاهی همراه گروه های موسیقی آنجا می خواند و می نواخت.

رُز به گفته پاچینو، اهل کتاب بود و «نسبت به تئاتر حساس بود». پاچینو را برای دیدن «گربه روی شیروانی داغ» تنسی ویلیامز به برادوی می برد. بازیگوش بود و شوخ طبع، اما در عین حال دوری گزین و منزوی هم بود. وقتی پاچینو مهمان داشت، اغلب از اتاقش بیرون نمی آمد. «من را یاد یکی از شخصیت های تنسی ویلیامز می انداخت. یک لورای بی نظیر می شد، همین طور یک آماندای خوب. هردویشان را در خودش داشت».

پاچینو به نمایشنامه «باغ وحش شیشه ای» اشاره می کند. با وجود درآمد ناچیز خانواده، رز با چنگ و دندان پول رفتن به روان پزشک را جور می کرد. برای درمان افسردگی مزمنش، به شوک برقی روی آورد. در نهایت به داروی باربیتورات اعتیاد پیدا کرد، که احتملا دلیل مرگش در سال 1962 و در 43 سالگی بوده است. احتمال خودکشی اش، هنوز هم روی خاطره پاچینو از رز سایه انداخته است.

بعد از رفتن سالوارتوره، رز و سانی (پاچینو را در تمام طول کودکی اش به این اسم می شناختند) به خانه پدر و مادر رز رفتند؛ جیمز جراردی، یک مهاجر غیرقانونی از کورلئون سیسیل، و همسرش کیت در آپارتمان سه اتاقه آنها در برانکس جنوبی، گاهی نزدیک به هفت نفر در آن ساکن بودند، پاچینو هیچ وقت فضایی برای خودش نداشت 0می گوید: «یادم می آید که تا سال ها بین مادر و مادربزرگم می خوابیدم»). «همیشه برای خودم مشغول داستان بافی بودم. این طوری تنهایی هایم را پر می کردم».


داستان سرایی در خانواده شان ارثی بود. به گفته خودش در روزهای گرم همراه پدربزرگش که یکی از بهترین رابطه های زندگی اش را با او داشت، روی سقف قیراندود خانه شان می نشست و پدربرزگ برای او داستان هایی می گفت از جوانی سخت دیکنزی اش در نیویورک آغاز قرن. «فرارش از خانه را تعریف می کرد، زندگی کردن در مزارع، این که چطور شیر می دزدیده. عاشق این بود که برایم حرف بزند، انگار روی یک قایق پارویی بودیم. بام خانه، ایوانمان بود».

رز علاوه بر شغل های عجیب و غریبی که تجربه کرده بود، زمانی راهنمای سینما هم بوده، و پاچینو را وقتی سه یا چهار ساله بود با خودش به سینما می برد. «روز بعدش همه نقش ها را بازی می کردم. به گمانم همه چیز از همان جا شروع شد». در خیابان برینت در دهه 40 و 50، مردم از خانه های گرمشان فرار می کردند و روی پله ها می نشستند یا زیر چراغ خیابان جمع می شدند.

پاچینو برای خلع سلاح کردن قلدرها و پیدا کردن دوست، در خیابان هم همان کاری را می کرد که در خانه: نقش بازی می کرد و از بقیه هم می خواست که با او نقش بازی کنند، برای همین او را «بازیگر» صدا می زدند. «تکه هایی از کتاب های طنز و کمیک را بازی می کردیم. امروز بچه ها ویدئو می سازند، اما آن زمان یک جورهایی عجیب و غیرمعمول بود که از پسربچه های شیطان خیابان بخواهی همراهت داستان کتاب های کمیک را بازی کنند».

همسایه شان کِن لیپر (که بعدها معاون شهردار نیویورک شد، همین طور تهیه کننده و فیلمنامه نویس «تالار شهر» [1966] که پاچینو هم در آن بازی کرد) می گوید: «کارش همیشه نمایش بود. عاشق این بود که نقش بازی کند. می رفت به خیابان 174ام و تظاهر می کرد که یک بچه نابیناست». نترسی و قیافه خوب پاچینو کاری کرده بود توی چشم باشد. اما بین بزرگ ترها محبوبیت کمتری داشت. «این طوری نبود که غیرقابل کنترل باشم، اما فاصله چندانی ازش نداشتم. مادرم باید مدام به مدرسه می آمد و با معلم هایم حرف می زد. نتیجه حرف هایشان؟ این که من یک پدر بالاسرم لازم دارم».

در مدرسه متوسطه که بود، معلم نمایشش، بلانش راتستاین پنج طبقه خانه شان را بالا آمد تا با مادربزرگ پاچینو درباره استعداد بازیگری او حرف بزند، «اولین باری بود که کسی تشویقم می کرد. جایی که من از آن می آمدم تشویق معنایی نداشت. اصلا دیده نمی شدیم. هیچ وقت، حتی یک بار هم مادرم یا کس دیگری ازم نپرسیده که: مدرسه امروز چطور بود؟» با وجود این، خانم راتستاین بارقه ای را در او دیده بود و برای نمایش های مدرسه انتخابش کرد.


پاچینو در مدرسه هنرهای نمایشی منهتن پذیرفته شد و این یعنی زندگی خیابانی اش در برانکس جنوبی دیگر پایان می یافت. «دیگر فقط بازیگری مانده بود و بس». اگرچه ماندنش در مدرسه چندان طولی نکشید. «حتما شوخی می کنی». این را به معلم زبان اسپانیایی اش گفت، وقتی که فهمید کلاس کلا به زبان اسپانیایی گردانده می شود. و روش استانیسلاوسکی برایش خسته کننده بود. «آخر بچه سیزده- چهارده ساله از استانیسلاوسکی چه می فهمد؟ فقط می دانستم باید آواز خوانده و خوش گذراند و ادا درآورد».

خحوش قبل کرده بود که در درس و مدرسه «کودن» است، و وقتی در شازنده سالگی از مدرسه بیرون انداخته شد، خودش آماده رفتن بود. رز که ابتدا با بلندپروازی های او موافقت کرده بود، حالا آن را کله شقی می دانست. به پاچینو گفت: «بازیگری برای آدم هایی مثل ما نیست. آدم های فقیر وارد این کارها نمی شوند».

پاچینو وسط کارهای دیگر، در آزمون های بازیگری هم شرکت می کرد و خیلی زود فهمید که به خاطر ایتالیایی- آمریکایی بودنش و آمدنش از یک طبقه با رفتار خاص، به درد بیشتر نقش ها نمی خورد. «اما می دانستم که وقتی شانسم از راه برسد، تنها کاری که باید بکنم این است که آنجا باشم». ولی در 22 سالگی، مرگ مادرش او را به سراشیبی انداخت. به فاصله یک سال مادربزرگش را هم از دست داد. «و پدری هم نداشتم. به گمانم سیاه ترین دوران زندگی ام بود».

در نشیمن خانه پاچینو، روی طاقچه شومینه، عکس نیمرخ عبوسی از بیست و چندسالگی او هست در اجرایی از نمایشنامه «طلبکارها» تراژدی- کمدی ای بود به کارگردانی چارلی لاتون. لاتون که خودش زندگی سختی را گذرانده بود، هم استعداد پاچینو را تشخیص داد و هم وضعیت بغرنجش را درک کرد. به مرور زمان او به معلم پاچینو، وردستش، دوستش، دراماتورژش، و در نهایت شریک تجاری اش بدل شد.

لاتون، پاچینوی نوجوان را با جویس و رمبو آشنا کرد. «اول خودش آنها را می خواند و بعد می دادشان به من. آن روزها همیشه یک کتاب دستم بود». با این حال در روزهای اول تمرینِ «طلبکارها»، پاچینو در میان بازیگرهای آموزش دیده، وحشت می کرد و می خواست نمایش را تکر کند. لاتون با پاچینو کل متن را خط به خط خواند تا او کامل بفهمد که چه خبر است.

پاچینو پیش از آن هم دچار چنین وحشتی شده بود، در نمایشی در آف آف برادوی، که در کلاس های لاتون شکل گرفته بود. اولین دیالوگی که گفت همه را به خنده انداخت، اما او خودش متوجه شوخی نشده بود. در فاصله بین دو پرده به خیابان رفته و زده بود زیر گریه، نمی خواست ادامه بدهد. لاتون با او حرف زده و راضی اش کرده بود. «برایم لحظه خیلی مهمی بود. برگشتم و بازی ام را تمام کردم».

در 17 ژانویه 1976، پاچینو برای اولین صحنه اش در آکتورز استودیو، مونولوگی از «مرد یخی می آید»، نوشته یوجنی اونیل را ارائه داد، که به یک تک گویی از هملت می رسید. خطر کردن بود، «اما خطر نکردن خودش ریسک بود». شکستن یکی از سنت های پابرجای استودیو باعث شد مخاطب های بازیگر همگی تشویقش کنند. بعد از آن لی استراسبرگ از پاچینو خواست که هیکی، شخصیت اونیل را به جای هملت بازی کند، و هملت را به جای هیکی و بعد رو به او گفته بود: «شجاعتی که امروز نشان دادی از استعدادت کمیاب تر است». پاچینو می گوید: «حالا دیگر یک بازیگر بودم. برای خودم هویتی داشتم». بیشتر سال بعد را در بوستن در نمایش های مختلف بازی کرد. جایزه لوبی را برای بهترین بازیگر گرفت و سال بعدش هم برای بازی در «مگر ببر هم کراوات می زند؟» دون پترسون، جایزه تونیِ بهترین بازیگر را دریافت کرد.


«تنها چیزی که در آن دوربین می دیدم، صورت آل پاچینو بود. نمی توانستم او را از سرم بیرون کنم». این را فرانسیس فورد کاپولا می گوید که حتی نزدیک بود به خاطر پافشاری اش برای دادن نقش مایکل کورلئونه به پاچینو، از «پدرخوانده» اخراج شود. استودیو به دنبال اسم های معروف آن زمان مانند رابرت ردفورد، وارن بیتی، جک نکلسون و رایان اونیل بود، اما ماریو پوزو، نویسنده رمان و فیلمنامه «پدرخوانده»، به دفاع از کاپولا درآمد.

بعد از این که پاچینو نقش «پدرخوانده» را گرفت، شروع کرد به قدم زدن و فکر کردن به این که چطور می خواهد آن را بازی کند. «مایکل را یک گنگستر نمی دیدم. درگیری و کشاکشش خیلی ذهنی بود. نقطه قوت شخصیت در ذات معمایی و رازگونه اش بود. با خودم گفتم، خب چطور می خواهی به آن برسی؟ به نظرم باید این را دورنت جا بدهی، و باید راهی پیدا کنی برای این که تا می توانی از همه چیزهای رو و آشکار دوری کنی».

با این حال بعد یک هفته دوری کردن از انجام کارهای آشکار، به گفته خود پاچینو: «می خواستند اخراجم کنند، نمی فهمیدند دارم چه کار می کنم. خوشبختانه، صحنه سولوتزو [که در آن مایکل با کشتن دو مرد در رستوران برانکس، خودش را به عنوان یک عضو مافیا ثابت می کند] فردای آن روز بود و آنها با دیدن آن صحنه، نگهم داشتند».

بازی پاچینو در «پدرخوانده» او را در مرکز یکی از بزرگ ترین اتفاق های سینمایی قرن قرار داد. مراسم ها و پیشنهادها به طرفش هجوم آوردند. کاپولا از او خواست در «اینک آخرالزمان» بازی کند اما او نپذیرفت. «می دانی، بعضی وقت ها انگار داری به گودال نگاه می کنی؟ با خودم گفتم این گودال است، واردش نمی شوم». او پیشنهاد بازی در «جنگ های ستاره ای»، «جان سخت» و «زن زیبا» را هم رد کرد.

موفقیت های زودهنگام پاچینو- «سرپیکو»، «پدرخوانده»- قسمت 2 و «بعدازظهر سگی»- حرکت او را پرشتاب تر کرد. اما پررنگ ترین نقشش در آن سال ها، تصویری بود که از تونی مونتانای زننده، مبتذل و خشن در «صورت زخمی» ارائه داد؛ یک پناهنده کوبایی فقیر که به یکی از قدرتمندترین قاچاقچی های مواد مخدر در میامی بدل می شود. پاچینو برای بازی در نقش مونتانا از فخر و تکبر بوکسور پانامایی، روبرتو دورن الهام گرفت و از اجرای مریل استریپ از سوفی، مهاجر لهستانیِ ضربه روحی دیده در «انتخاب صوفی».

در طول بیست سالِ بعد از اکران «پدرخوانده»، پاچینو در هفده فیلم بازی کرد و نامزد شش اسکار شد (و در نهایت در سال 1993 برای بازی در «بوی خوش زن» آن را گرفت). اما این موفقیت ها او را گیج کرده بودند. «حس بوکسوری را داشتم که در راند هشتم است، خسته گوشه رینگ افتاده، دارند روی سرش آب می ریزند و وازلین به صورتش می مالند، بعد دینگ، صدای زنگ دوباره بلند می شود و باید بروم سر یک فیلم دیگر. مثل گردباد بود. از سال های دهه 70 چیز زیادی یادم نیست. از همه آن اتفاق ها، انفجارهایی که زندگی را از این رو به آن ر کرد.

می شود گفت انگار اصلا آنجا نبودم. هر کس دیگری هم بود نمی توانست از پسش بربیاید». در نهایت، لاتون بود که پاچینو را با اعتیادش به الکل روبرو کرد؛ چیزی که از زمان نوجوانی همراهش بود. در سال 1977 نوشیدن را ترک کرد.
پاچینو در حرکتی رادیکال، در اوج شهرت، صنعت فیلم را مدتی رها کرد و با دایان کیتون به نیویورک رفت. این توقف برای این که بداند از نظر احساسی کجا ایستاده است حکایتی بود. «این جزو ذات شهرت است، تمام مدت رویت نور انداخته اند. می خواستم یک جوری این نورها را از جلوی صورتم کنار بزنم تا بتوانم ببینم».

بازگشت پاچینو به نیویورک همراه بود با بازگشتش به تئاتر. خود پاچینو این دوران را «شاید بهترین دوران زندگی بزرگ سالی»اش می داند؛ «دورانی که کمترین حد از خودخواهی را داشته است». اما در طول چهار سال تبعید خودخواسته از هالیوود، هم پول های خودش را تمام کرد صبر و حوصله کیتون را.


یادش می آید که یک روز کیتون او را به باد سرزنش گرفته بود: «داری چه کار می کنی؟ می خواهی دوباره برگردی به اتاق های اجاره ای؟ نه رفیق، تو پولدارتر از آن بوده ای که بتوانی دوباره به آن روزها برگردی. فکر می کنی هنوز تراز اولی؟ نه نیستی. خودت، خودت را بیرون انداختی. باید برگردی سر کار. این فیلمنامه الان کار توست. باید انجامش بدهی». و به او فیلمنامه «دریای عشق» ریچارد پرایس را داده بود. پاچینو می گوید: «خیلی لطف بزرگی به م کرد. باید بگویم که حق با او بود».

«دریای عشق» درباره پلیسی بود در بحران میان سالی که عاشق زنی می شود که شاید قاتلی باشد که دنبالش است. فیلم از آلن بارکین یک ستاره ساخت و پاچینو را هم دوباره به جدول فیلم های پرفروش برگرداند. در پنج سال بعد از آن او در «دیک تریسی»، «پدرخوانده»- قسمت 3، «فرانکی و جانی»، «گلن گری گلن راس»، «بوی خوش زن»، «راه کارلتیو» و «مخمصه» بازی کرد.

در اواسط سال 2010، پاچینو متوجه شد که مدیر تجاری اش، کنت آی. استار به خاطر کلاه برداری از مشتری هایش با سیستم پانزی دستگیر شده است (استار در حال حاضر محکومیت هفت سال اش را در زندان می گذارند). پیش از آن هشدارهایی وجود داشت. مایک نیکولز سوءظن برده بود و پولش را از شرکت استار بیرون کشیده بود. «میلیون ها دلار باد هوا شد».

اما پاچینو این زیان را پذیرفت. «با خودم گفتم دنیا همین است دیگر. واقعیت این شکلی است». لوسیلا سولا، بازیگر آرژانتینی و هم خانه پاچینو می گوید: «حتی یک روز هم او را افسرده یا ناراحت ندیدم. می گفت: خب باشد، حالا چه کار کنیم؟ آستین ها را بالا بزنیم و برگردیم سر کار».

مدیر برنامه های پاچینو، جان برنهم به م گفت: «در روزهای اوجش برای هر فیلم حدود چهارده میلیون دلار می گرفت، اما حالا صنعت تغییر کرده است. این روزها پنج میلیون دستمزد می گیرد. اگر اسلحه دستش بگیرد هفت میلیون». چهار سال طول کشید تا پاچینو توانست به وضعیت قبلی اش برگردد. «به نسبت یک آدم معمولی، خیلی وضعم خوب است». یکی از املاکش در نیویورک را فروخت، وام گرفت. برای فیلم سودآور اما ملال آور آدام سندلر «جک و جیل» (2011) قرارداد نوشت که به قول خودش فیلمی برای بچه ها بود و با آن، هم به افسانه اش پایان داد و هم به مخمصه اقتصادی اش.

پاچینو می گوید: «تازگی ها فهمیدم که فقط می توانم کاری را انجام دهم که باهاش ارتباط برقرار می کنم». فیلم «فروتنی»، براساس رمانی از فیلیپ راث که پاچینو برای بازی در آن انتخاب شد، از این سدت است. رمان، داستان یک بازیگر افسرده و پا به سن گذاشته را تعریف می کند که استعدادش دارد کم کم از بین می رود و تلاش می کند از طریق ارتباط با زنی کم سن و سال تر، جوانی اش را از سر بگیرد.

«این ایده را دوست دارم که یک بازیگر دارد موقعیتش را از دست می دهد، اما قصد ندارد کارش را از سر بگیرد، بلکه می خواهد زندگی اش را احیا کند، اما می بیند زندگی ای وجود ندارد. سعی می کند مثل آدم ها دیگر باشد و می فهمد آنچه را که لازم است ندارد. این به نظرم ناراحت کننده و بگی نگی خنده دار آمد».

بری لوینسون، کارگردان فیل می گوید: «این مطالعه ای بی نظیر روی یک شخصیت بود. می خواستم کمی بیشتر به آن شکل دهیم و از چیزهایی که آل در زندگی خودش تجربه کرده هم استفاده کنیم، و امیدوار بودیم که همه اینها یک شکل غیرجدی داشته باشد. هدفمان یک کمدی سیاه بود». فیلم خیلی آزادانه ساخته شد. کارهای در لحظه و بداهه گویی های زیادی داشت. لوینسون می گوید: ««فروتنی» یک جورهایی مثل فیلم های خانگی است. آن را با سرمایه دو میلیون دلار و در عرض بیست روز ساختیم. بعضی قسمت هایش را در خانه من فیلمبرداری کردیم، چون آن قدری پول نداشتیم که جای دیگری برویم».

افسانه پاچینو برآمده از فیلم های دوره جوانی اش است، وقتی که پرخشم و پرانرژی بود. فیلم هایی که این روزها سمتشان می رود، مثل «فروتنی»، «منگلهورن» و «دنی کالینز»، بیشتر درباره پیری و انحطاط اند. از جریانی متفاوت و وضعیت ذهنی متفاوتی می آیند. به قولی به آل پاچینوی بزن بکش قدیم ربطی ندارند، این یک پاچینوی جدید است: مردی به دنبال تحکیم خانواده، در افسوس بعضی از انتخاب های زندگی اش، و درگیر محدودیت ها و سختی ای شهرتش.


در ژوئن گذشته، پاچینو را در بوستن ملاقات کردم؛ یکی از سی و سه شهری که در آن «پاچینو: تنها یک شب» را اجرا می کند، سفرهای تجاری ای که یک جور دور افتخار جازده شده اند. تولیدکنندگانش اسم این شکل از سرگرمی را گذاشته اند «تئاتر گفت و گو». درواقع پاچینو به جاده زده بود. شب قبلش از اتاوا می آمد، جایی که 26 هزار صندلی در مرکز هنرهای ملی فروخته بود.

در بوستن به سالن نمایش وانگ می رفت که 37 هزار نفر گنجایش داشت و هر صندلی را تا 179 دلار می فروختند، و کسانی که می خواستند با پاچینو ملاقاتی هم داشته باشند و سلام و احوال پرسی کنند، باید سیصد دلار اضافه تر پرداخت می کردند.

برنامه با برش هایی مونتاژشده از فیلم های پاچینو آغاز شد. تماشاچی ها فریاد می کشیدند، چراغ ها روشن شد، و پاچینو با تشحین حضار وارد شد. اجازه داد صداها بخوابد و بعد دستانش را جلویش در هم گره زد و تعظیم کوتاهی کرد. در آخر برنامه، وقت ملاقات با مخاطبان، 45 دقیقه جلوی یک دوربین روی یک چهارپایه نشسته بود، در حالی که مردم بلیت به دست برای گرفتن یک عکس با او صف بسته بودند. طرفدارها با حالتی جدی و موقر طرف او می آمدند، انگار در مراسم عشای ربانی باشند، و نمی دانستند چطور در کنار این شمایل قرار بگیرند.

بعضی ها خم می شدند، بعضی ها کنارش می ایستادند و می پرسیدند اشکالی ندارد اگر دستشان را دور شانه او بگذارند (معلوم است که اشکالی نداشت). یکی گونه اش را بوسید و گلی روی پایش گذاشت.

در فرودگاه بین الملی لوگان، یک جت منتظر بود تا پاچینو و گروهش را به نیویورک ببرد. پاچینو به م هشدار داد که «جمعیت زیادی در فرودگاه خواهد بود». طبق پیش بینی گروهی از شکارچی های امضا بیرون پذیرش منتظر بودند. پاچینو گفت: «کارشان همین است. اولش نمی دانستم فکر می کردم آدم های غریبه ای اند که به هم شبیه اند، اما آنها از همین راه نان می خورند». همین که پاچینو از ماشین پیاده شد. بیست نفری به جلو هجوم آوردند: «آل! آل! اینجا، آل!» پاچینو با سر پایین انداخت مستقیم به سمت در شیشه ای رفت و وارد سکوت و درخشندگی سالن شد.

در طول پرواز، درباره موهبت دیگری که آن روز شامل حالش شده بود حرف زد. نزدیک عصر، در حالی که محافظش چندصد متری آن طرف تر ایستاده بوده، یک ساعت در پارک بوستن کامن بدون جلب توجهی نشسته و رهگذرها را تماشا کرده بود. «حس می کردم دوباره به خانه برگشته ام. حس تنهایی داشتم، اما این حس همیشه با من بوده. می توانم با خودم باشم، درست مثل پنجاه سال پیش که آنجا نشسته بودم. آنجا بود که کارم را شروع کردم، در همان پارک و همان شهر. حس می کردم همان آدمم. هنوز هم خودم بودم. آن پارک هم هنوز همان طوری بود. آن لحظه را یادم است».

این ناشناس بودن موقت برایش «یک جور آرامش» به همراه داشته است، که می گوید: «نعمتی است»، بعدتر گفت: «پنجاه سال است که به سوپرمارکت نرفته ام و سوار مترو نشده ام. نمی توانم راحت با بچه هایم بیرون بروم. البته با ناشناس نبودن مشکلی ندارم. یاد گرفته ام چطور باهاش زندگی کنم، یک جور لذت هم همراهش هست. بد نیست. نه که به کسی توصیه اش کنم، اما چی می گویند، بد نیست یک وقتی تجربه اش کنید».