دکتر جیمی ولز، بنیان گذار ویکیپدیای بی پول!

برترین ها: سرویس چهره‌های برترین‌ها، امروز هم نگاهی دارد به زندگی یکی دیگر از معماران عصر دیجیتال و دهکده جهانی. گفتار را به مروری بر زندگی یکی از معماران جریان ساز دنیای فناوری اطلاعات، یعنی جیمی ولز، مؤسس پرتال Wikipedia اختصاص داده‌ایم. با ما همراه باشید.


روزگاری که در آن زندگی می‌کنیم، سبک زندگی ما را از سنتی به دیجیتال تغییر داده است. دنیایی که گوگل و اپل و فیس بوک برای دو میلیارد نفر از جمعیت کره زمین ایجاد کرده‌اند، همان اندازه جذابیت دارد که بیش از دو دهه پیش، بیل گیتس با عرضه نسخه‌های سیستم عامل ویندوز، دنیای مایکروسافتی را برای خیلی‌ها رقم زد. این ۴ شرکت، در کنار بزرگان دیگری چون آمازون و ای بی و توییتر و یاهو، نقش فوق العاده مهمی در توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهان داشته و دارند و به نظر می‌رسد این امپراطوری سیلیکون ولی دیجیتالی تا سال‌ها بدون رقیب جدی، ادامه داشته باشد.

یکی از دلایل توسعه سیطره دیجیتالی بزرگان فناوری اطلاعات جهان در عرصه‌های مختلف می‌شود و ما همچنان شاهد فهرست ۲۰ تایی ثابت در پر بیننده‌ترین پرتال‌های جهان از نظر آلکسا هستیم، در این راز نهفته است که غول‌های فناوری جهان مانند یاهو، گوگل، فیس بوک، ام اس ان، توییتر و امثالهم، تلاش می کنند تا در استراتژی کسب و ادغام، مشهورترین پرتال‌های تخصصی دنیا را به تملک خود درآورده و کسب و کار خود را در افق‌های متنوعی رهبری کنند.


برای همین هست که مایکروسافت به لنزهای سه بعدی فضایی رو می‌آورد و فیس بوک، به واتس اپ و اینستاگرام رحم نمی‌کند و آن ها را می‌خرد و شرکتی مانند مایکروسافت، هر سال حدود ۱۰ شرکت بزرگ عرصه کسب و کار فناوری و تبلیغات را در سراسر جهان شکار می‌کند. در واقع اکنون، پرتال‌های بزرگ وب، مجموعه ای از ده‌ها و شاید صدها پرتال زیر مجموعه باشند که در عرصه‌های گوناگونی مشغول به فعالیت می‌باشند.

یکی از قابل ملاحظه ترین کسب و کارها در دنیای وب، که بر زندگی و آموزش و یادگیری صدها میلیون ساکن کره زمین تأثیر گذاشت و این میزان تأثیر گذاری هر روز بیش از قبل می‌شود، استارت آپی به نام ویکی پدیا هست که در اواخر قرن بیستم میلادی، بستر شکل گیری آن آغاز شد و رسماً از سال ۲۰۰۱ میلادی، در اختیار صدها میلیون کاربر اینترنت قرار گرفت. ویکی پدیا، توسط جیمی ولز، یک متخصص علوم رایانه راه اندازی شد و توانست ظرف ۱۵ سال اخیر، همواره در فهرست پر بیننده‌ترین سایت‌های اینترنت قرار بگیرد. سایتی که بتواند درکنار بزرگانی چون یاهو و گوگل و فیس بوک، از مخاطب بالا برخوردار باشد، قطعاً کسب و کار مهم و ارزشمندی هست که برای کاربران فضای صفر و یک، محبوبیت خاصی دارد.


جیمی ولز، با راه اندازی ویکی پدیایی که ماهانه میلیاردها بار صفحات آن توسط کاربران در سراسر جهان و به بیش از 285 زبان دنیا دیده می‌شود، خود را در فهرست معماران دنیای دیجیتال قرار داد. کسب و کاری که او راه اندازی کرد، اگر چه مانند زاکربرگ در فیس بوک، لری پیج در گوگل و حتی استیو بالمر در مایکروسافت، اون را میلیونر و صدر نشین فوربس نکرد، اما برای بسیاری، همان طور که دنیای اینترنت بدون گوگل و فیس بوک معنی ندارد، بدون ویکی پدیا و اطلاعات ساده و سریعی که به مخاطبان می‌دهد، بی معنی خواهد بود!


جادوی جیمی ولز، در دسترس گذاشتن اطلاعات در قالب یک دائره المعارف باز قابل توسعه توسط عموم متخصصان بود. جیمی ولز، همانند دیگر کارآفرینان عصر دیجیتال، یک فرصت آفرین خوش فکر و خلاق بود که توانست برای علاقمندان به اشتراک گذاری اطلاعات، فرصت آفرینی کند. بستری که ولز فراهم کرد، سبب شد تا ویکی پدیا، صدها میلیون صفحه اطلاعات در عرصه‌های مختلف را به زبان‌های گوناگون و به زبان ساده، در اختیار میلیاردها کاربر وب قرار دهد که این امر، سبب راه افتادن جریانی به نام جریان ویکی سازی در فضای مجازی گردید.

اکنون در کشورهای مختلف، شاهد ویکی‌هایی تخصصی در عرصه‌های مختلف هستیم که اطلاعات توسط کاربران متخصص و پس از بازبینی توسط داوران تأیید شده، به صورت آزاد در اینترنت منتشر می‌شود و مخاطبان خاص خود را دارد. ویکی سازی و ویکی مداری، یکی از جریان‌های جدیدی است که همانند موج سلفی بازی و هشتگ گذاری و کامنت نویسی، در فضای اینترنت در قرن بیست و یکم مد شد.

جیمی دونال ولز Jimmy Donal Wales، اوت ۱۹۶۶ میلادی در آلاباما آمریکا متولد شد و یک کارآفرین کارگزار مالی هست. ولی رییس و بنیانگذار شرکت Wikia Inc که از سال ۲۰۰۴ میلادی تا کنون، مدیریت آن را بر عهده دارد. وی بنیاد دیگری به نام ویکی مدیا را تأسیس کرد که در زمینه تولید محتوای ویدئویی در وب فعالیت دارد. از ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ نیز مدیریت این مجموعه را عهده دار شد. بنیاد ویکی مدیا که در سال ۲۰۰۶ تأسیس شد تا کنون توسط ایشان مدیریت می‌شود. وی عضو مراکز مهم فناوری جهان همچون مرکز خرد جمعی دانشگاه ام آی تی MIT Center for Collective Intelligence و بنیاد توصیه‌های خلاق می‌باشد. همچون سلبریتی های عالم هنر، آقای ولز از سال ۱۹۸۶ تا کنون، ۳ بار طلاق گرفته است و از همسران سابق خود، سه فرزند دارد.

جیمی ولز، پرتال اختصاصی دارد که در نشانی http://jimmywales.com قرار دارد و نوشته‌ها و سخنرانی‌های وی در این درگاه دراختیار مخاطبان قرار می‌گیرد.


البته پرتال ویکیا، یک شرکت ارائه دهنده خدمات میزبانی هست که آقای ولز، از جانب این شرکت درآمد دارد، اما راه اندازی ویکی پدیا، برای ایشان درآمد خاصی ندارد. این فارغ التحصیل دانشگاه آلاباما آمریکا، یک فرصت آفرین در دنیای دیجیتال هست که از طریق فضای تبادل اطلاعاتی که در اینترنت در ۱ دهه اخیر ایجاد کرده، میلیون‌ها نفر در دنیا به طور مستقیم و غیر مستقیم، از طریق آن به یادگیری و تولید محتوای تکمیلی اقدام می‌کنند. دکتر جیمی ولز، یک کارآفرین دیجیتالی به شمار می‌آید، اما به طور مستقیم از پرتال پر بیننده‌اش، سودآوری ندارد.

ویکی‌پدیا یک دانشنامهٔ اینترنتی چندزبانه با محتویات آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کسی که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقالات آن را ویرایش کند. نام ویکی‌پدیا واژه‌ای ترکیبی است که از واژه‌های ویکی (وب‌گاه مشارکتی) و انسیکلوپدیا (دانشنامه یا دائرةالمعارف) گرفته شده است. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست.


ویکی‌پدیای انگلیسی در تاریخ ۱۵ ژانویه ۲۰۰۱ (۲۶ دی ۱۳۷۹) به صورت مکملی برای دانشنامهٔ تخصصی نوپدیا نوشته شد. بنیان‌گذاران آن، "جیمی ولز" و "لری سنگر" هستند. هم اکنون بنیاد غیرانتفاعی ویکی‌مدیا پروژهٔ ویکی‌پدیا را پشتیبانی می‌کند. میزبان‌های اینترنتی اصلی این وب‌گاه در شهر تامپای فلوریدا هستند. همچنین میزبان‌های اضافی دیگری هم در شهرهای آمستردام و سئول به این وب‌گاه یاری می‌رسانند.

ویکی‌پدیا از پایان آوریل ۲۰۰۷ تاکنون، یکی از ۱۰ وب‌گاه برتر جهان از لحاظ شمار بازدیدکنندگان بوده است که بیش از نیمی از بازدیدها به ویکی‌پدیای انگلیسی مربوط می‌شود. در میان تمام زبان‌های ویکی‌پدیا تا تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۵ (۱ تیر ۱۳۹۴) بیش از ۱۳۵ میلیون صفحه وجود دارد که بیش از سی‌وپنج میلیون عدد از آن‌ها مقاله است. به ترتیب زبان انگلیسی بیش از ۴٫۸ میلیون، سوئدی ۱٫۹ میلیون، آلمانی ۱٫۸ میلیون، هلندی ۱٫۸ میلیون، فرانسوی ۱٫۶ میلیون، وینارایی، روسی، سینوگبانونی و ایتالیایی هر کدام بیش از ۱٫۲ میلیون، اسپانیایی، ویتنامی، لهستانی هرکدام بیش از ۱٫۱ میلیون مقاله دارند.


تعداد کاربران ثبت‌نام شده حدود ۵۵٫۸ میلیون نفر است که از میان آن‌ها، ۴٫۰۴۳ نفر مدیر هستند. ویکی‌پدیا در برگیرندهٔ ۲۷۹ زبان با بیش از ۱۰ مقاله و در کل دارای ۲۹۰ گونهٔ زبان ملل دنیا است.

دکتر ولز بعد از ۸ کلاس درس خواندن، به مدرسهٔ پیش‌دانشگاهی راندولف که یکی از نخستین پذیرنده‌های آزمایشگاه‌های رایانه‌ای و فناوری‌های دیگر برای استفادهٔ مستقیم دانش‌آموزان بود، رفت. ویلز می‌گوید هزینهٔ این مدرسهٔ پیش‌دانشگاهی برای خانواده‌ام زیاد بود ولی از آنجا که خانواده‌ام اعتقاد زیادی به اهمیت تحصیل داشتند، هزینه را تأمین می‌کردند. او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه اوبرن و کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه آلاباما گرفت.

بعدها او به مطالعهٔ درس‌هایی در زمینهٔ دکترای امور مالی در دانشگاه آلاباما و ایندیانا پرداخت. ویکی‌پدیا جیمی ویلز و ویکی نویسان اهل کرواسی در یک کنفرانس در زاگرب در تاریخ ۱ اکتبر ۲۰۰۸ در سال ۲۰۰۴، از ویلز نقل شده است که در حدود ۵۰۰ هزار دلار برای ایجاد و گرداندن پروژه‌های ویکی‌اش هزینه کرده است.

در انتهای افزایش سرمایهٔ بنیاد تا فوریهٔ ۲۰۰۵، بنیاد ویکی‌مدیا به طور کامل با کمک‌های مالی بدون عوض گردانده می‌شد. ویلز با گذشت زمان هرچه بیشتر درگیر فعالیت‌های تبلیغاتی و صحبت در مورد پروژه‌های بنیاد می‌شد. او برای این هدف سفرهای زیادی برای سمینارهای مختلف و کارهای ویکی‌مدیا (مانند ویکی‌دیدارها و ویکی‌مانیا) با بودجهٔ سفرهای بنیاد (۲۵۰۰۰ دلار در سال ۲۰۰۵) انجام داد. او بطور مستمر به عنوان سخنران در برنامه‌های مختلف حضور داشته‌است. بعد از شهرت یافتن از طریق ویکی‌پدیا، ویلز پروژهٔ جدیدی را تحت عنوان ویکیا شروع کرد.


همه هنر و خلاقیت دکتر ولز در این موضوع بود که توانست، محتوایی که توسط کاربر تولید می‌شود User Generated Content را به خوبی در قالب یک دائره المعارف بزرگ، راهبری و مدیریت کند. از دکتر ولز در یک دهه اخیر کتاب ها و مقالات متعددی در زمینه کسب و کار اینترنتی و موضوعات فنی رایانه، منتشر شده است.

دکتر ولز در ۱۵ سال اخیر جوایز معتبر بین‌المللی بسیاری را کسب کرده است که جدیدترینش، اخذ عنوان دکترای افتخاری از دانشگاه ماستیخلت هلند و جایزه ۱ میلیون دلاری دان داوید Dan David Prize، بخاطر مدیریت بزرگ‌ترین دائره المعارف آنلاین جهان (world's largest online encyclopedia") دریافت کرد. البته وی ۲ سال قبل، جایزه نیلز بوهل یونسکو را بخاطر دنیای باز An Open World در دانمارک دریافت کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، در شرایطی که تنها ۱۰ سال از عمر ویکی پدیا می‌گذرد این دانشنامه آزاد آنلاین درحال نابودی است. "جیمی ولز" در کنفرانس سالانه ویکی پدیا در سال ۲۰۱۱، با ابراز نگرانی از این مسئله گفت: "هیچکس حاضر نیست ویکی پدیا را به روز کند." اساس این سایت برپایه اطلاعاتی است که هر کاربر می‌تواند در یک موضوع و مقوله خاص به روز کند و یا بنویسد، اما اکنون به نظر می‌رسد تعداد همکارانی که این به روزرسانی ها را انجام می‌دهند به شدت کاهش یافته است. ب

بنیانگذار ویکی ۴ سال پیش گفت: "ما درحال ساماندهی تعداد ویرایشگرهای خود نیستیم. به نظر من این مسئله، یک بحران وخیم نیست اما بسیار مهم است." همکاران قدیمی که همیشه اطلاعات خود را برای غنی شدن ویکی پدیا ارائه می‌کردند تا این سایت را به یک منبع مهم اطلاعاتی روی وب تبدیل کنند پیر شده‌اند، ازدواج کرده‌اند، خانواده تشکیل داده‌اند و دیگر زمان خود را به کارهای دیگری اختصاص می‌دهند.

ویکی‌پدیا دارای چندین پروژهٔ متن-آزاد می‌باشد که وظایف غیر دانشنامه‌ای را انجام می‌دهند. آقای ولز، در دوران جریان سازی اینترنتی خود، پروژه‌های دیگری را نیز سازمان دهی کرده است که می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• ویکی‌واژه: که بزرگ‌ترین پروژهٔ دیگر ویکی و دربارهٔ فرهنگ واژه و اصطلاحات آزاد است.

• ویکی‌کتاب: پروژه کتاب‌های متنی آزاد

• ویکی‌گفتاورد: دانشنامه آزاد نقل قول‌ها

• ویکی‌نبشته: مخزن چندزبانه متون منبع آزاد

• ویکی‌انبار: انبار پرونده‌های چندرسانه‌ای عمومی

• ویکی‌خبر: مرجع خبری با محتوای آزاد

گوشه ای از سخنرانی ۱۰ سال پیش دکتر ولز

وب بنیاد ویکی‌مدیا، که من تأسیس کردم، صاحب ویکی‌پدیا است. یک بنیاد غیرانتفاعی. و هدف ما، هدف مرکزی بنیاد ویکی‌مدیا، اینست که یک دانشنامه آزاد به هر کسی روی زمین بدهیم. و خوب اگر فکر کنید که این یعنی چی، مفهومش خیلی بیشتر از ساختن یک سایت قشنگ هست. ما واقعاً به تمامی مشکلات تقسیمات دیجیتال، فقر در سراسر جهان علاقمندیم و به مردم در همه جا قدرت می‌دهد که اطلاعاتی که نیاز دارند بگیرند تا تصمیمات درست بگیرند. و ما کارهای خیلی زیادی انجام خواهیم داد که فرای اینترنت می‌رود. و خوب این بخش بزرگی از دلیل ما برای انتخاب این مدل مجوز بود، به این دلیل که نوآوران محلی را قدرتمند خواهد کرد -- یا هر کس که می‌خواهد، می‌تواند محتوای ما را بردارد و هر کار که می‌خواهد با آن انجام دهد -.


می‌توانید آن را کپی کنید،‌ پخشش کنید و شما می‌توانید این را به صورت تجاری یا غیرتجاری انجام دهید. ۲:۰۴ خوب فرصت‌های خیلی زیادی هستند که در اطراف ویکی‌پدیا در سراسر جهان رشد خواهند کرد. خوب فرصت‌های خیلی زیادی هستند که در اطراف ویکی‌پدیا در سراسر جهان رشد خواهند کرد. سرمایه ما از هدایای عمومی تأمین می‌شود، و نکته جالب‌تر راجع به آن اینست که چه پول کمی برای راه‌اندازی ویکی‌پدیا مورد نیاز است. یوکای به شما نموداری از میزان هزینه مطبوعات کاغذی نشان داد. و من می‌خواهم به شما هزینه‌های ویکی‌پدیا را بگویم، ولی اول به شما خواهم گفت که اندازه آن چقدر است.

خوب ما بیش از ۶۰۰ هزار مقاله به انگلیسی داریم. و سر جمع دو میلیون مقاله به زبان‌های خیلی خیلی مختلف داریم. بزرگ‌ترین زبان‌ها آلمانی، ژاپنی، فرانسه -- تمامی زبان‌های اروپای غربی کاملاً بزرگ هستند. ولی فقط یک سوم از همه ترافیک به صفحات ما مربوط به صفحات انگلیسی ویکی‌پدیا است، که برای خیلی‌ها تعجب‌آور است. بسیاری از مردم انگلیسی را محور اینترنت می‌دانند ولی برای ما این واقعاً جهانی هست. ما به زبان‌های خیلی خیلی زیادی هستیم. و ما چقدر محبوب شده‌ایم -- ما جزو ۵۰ سایت برتر هستیم و ما از نیویورک تایمز هم محبوب‌تریم (اکنون در زمره ۵ پرتال پر بیننده وب).

ویدئو زیر، مصاحبه ای ۴ دقیقه با دکتر ولز را نشان می‌دهد که درباره به روز رسانی این سایت مهم صحبت می‌کند

http://www.youtube.com/watch?v=hogrhfS۸Tws

همواره با سرویس چهره‌های برترین‌ها در مرور زندگی بزرگان دنیای دیجیتال، همراه ما باشید.