علی عبدالمالکی با «مخاطب خاص» اش چه کرده!

مجله موسیقی قرن 21 - داریوش شهریاری: علی عبدالمالکی را سال هاست می شناسیم. یک صدای پر از احساس که خیلی زود در دل مخاطبان موسیقی جا باز کرد اما مدت ها طول کشید تا اولین آلبوم رسمی اش را به دست مخاطبانش برساند.

او حالا در کسادترین اوضاع بازار موسیقی پاپ، با «مخاطب خاص» نمره قبولی گرفته و قدم اولش در بازار مجاز را محکم برداشته است.


خواننده احساسی موسیقی پاپ ماه گذشته به همراه علیرضا مرتضی قلی دوست و ترانه سرایش میهمان دفتر موسیقی قرن ۲۱ بود و در گفتگویی با ما شرکت کرد که حاصلش خواندنی است.

زمان بسیار زیادی طول کشید تا علی عبدالمالکی از یک خواننده اینترنتی یا زیرزمینی به یک چهره رسمی و مجاز تبدیل شود، دلیل این همه تاخیر چه بود؟

- اول به هر حال من از خانواده ای آمده بودم که از نظر مالی شرایطش زیر سطح متوسط جامعه بود. یک بچه جنوب شهر که می خواست حقش را از موسیقی بگیرد. مشکلات مالی یکی از دلایل این تاخیر بود. از سوی دیگر من واقعا روی آلبوم حساس شده بودم و حاضر نبودم به هر قیمتی آلبومم را منتشر کنم. می خواستم بهترین قطعات در آلبوم اولم قرار گیرد.

از آن مهمتر یکسری افراد بودند که واقعا من را آزار دادند و سنگ جلوی پایم شدند. ناراحت کننده تر این است که اکثر این افراد با من همکار بودند. هیچ وقت هم نفهمیدم دلیل این همه ضدیت با من چه بوده چون من اصولا سرم به کار خودم است و با کسی کار ندارم. به هر حال آنقدر مرا اذیت کردند که خیلی وقت ها ناامید شدم و می خواستم قید کارم را بزنم.

من سال ۹۰ مجوز فعالیت رسمی را گرفته بودم اما به خاطر مسائلی که گفتم انتشار آلبومم ۴ سال دیرتر اتفاق افتاد. نمی خواهم بگویم خیلی هوادار دارم اما همان هایی که کار مرا تعقیب می کنند به شکل عجیب و غریبی خوب و همراه هستند و این انرژی آنها بود که باعث شد کارم به سرانجام برسد. در واقع آنها بودند که مرا به جلو هل می دادند. واقعا دوست شان دارم.

برای آلبوم «مخاطب خاص» چند قطعه تولید کردی که در نهایت این ۱۵ تراک در آلبوم قرار گرفت؟

- شاید حدود صد قطعه کار کردیم و در نهایت به این ۱۵ قطعه رسیدیم.

تو اصولا خواننده پر تراکی هستی!

- تقریبا اینگونه است.

آن اوایل که زیاد کار منتشر می کردی، احساس می شد هدفت فقط انتشار آهنگ است و خیلی روی کیفیتِ به خصوص تنظیم هایت دقیق نمی شوی؟

- خب آن زمان من هنوز تجربه لازم را نداشتم. به مرور که تجربه ام بیشتر شد، شعور موسیقایی و شناخت سلیقه مخاطب در من افزایش پیدا کرد و از اینجا به بعد بود که جلوی انتشار یکسری از کارهایم را گرفتم و روی موسیقی قطعاتم بیشتر و بیشتر دقیق شدم.

اولین قطعه ای که تو را به مخاطب موسیقی شناساند و برایت موفقیت به همراه آورد، کدام قطعه بود؟

- فکر کنم قطعه «دلکم» بود. آن زمان کلام کارهایم را خودم می نوشتم و هر چه از دلم برمی خاست روی کاغذ می آوردم. قطعه «دلکم» را هم خودم نوشته بودم که شکر خدا به دل مخاطب نشست و اولین کاری شد که میان من و مخاطبان موسیقی پاپ پل زد.


تا پیش از انتشار آلبوم «مخاطب خاص» حدودا چند قطعه منتشر کردی؟

- دقیقا نمی دانم اما فکر می کنم بالای ۸۰-۷۰ قطعه باشد.

پس برای برگزاری کنسرت، پروپیمان هستی و به اندازه کافی آهنگ داری؟

- خدا را شکر بله. تعداد کارهایی که مخاطبانم از من پسندیده اند، آنقدر هست که در کنسرت ها به اجرای خیلی از آنها نمی رسیم.

بدون شک عامل اصلی موفقیت و شهرت علی عبدالمالکی، «احساس» است؛ احساسی که هم در صدا و هم در کارهایت ملموس است.

- این محبت شماست. من اصولا به احساس بیش از هر فاکتور دیگری اهمیت می دهم. خودم را درگیر تکنیک نمی کنم و فقط سعی می کنم احساسم را به مخاطب منتقل کنم. احساس همیشه بیشترین تاثیر را روی مخاطب ایرانی موسیقی می گذارد.

عمده موسیقی هایی که تو می سازی و می خوانی شاید تم امروزی نداشته باشند و بیشتر حال و هوای شرقی، ترکی و عربی دارند. در واقع تو سبکی از موسیقی احساسی را انتخاب کرده ای که کمی قدیمی تر از حال و هوای امروزی اش است؛ قبول داری؟

- خب عموما اینگونه بوده ولی در آلبوم «مخاطب خاص» سعی کرده ام فضای کارم را امروزی تر بکنم و فکر می کنم تا حدی هم موفق بوده ام. البته این کار را هم با ترس انجام دادم چرا که نمی دانستم مخاطب چه عکس العملی در قبال این تغییر فضا نشان خواهد داد. صدای من برای فضای کارهای شرقی ساخته شده و من خیلی هم نباید از این فضا دور شوم.

مثلا من هرگز نمی توانم کارهای ماژوری که سیروان می خواند را تجربه کنم. منظور اینکه هر صدایی برای یک سبک خاص به وجود آمده و صدای من هم از آن موسیقی های شرقی، ایرانی، ترکی و عربی است.

آلبوم تو ۱۵ قطعه دارد که از استاندارد آلبوم های ایرانی بیشتر است؛ چرا ۱۵ قطعه؟

- به هر حال من در انتشار آلبومم کلی دیرکرد و تاخیر داشتم و به نوعی سعی کردم دو آلبوم را در یک آلبوم قرار دهم و منتظر کنم تا مخاطبی که مدت ها انتظار آلبوم مرا کشیده، راضی باشد. از طرف دیگر من تا همین اواخر در کنسرت هایم کارهایی را می خواندم که مربوط به ۷ سال پیش بود.

البته مردم همواره از اجرای این قطعات استقبال کرده اند اما خودم دلم می خواست با دست پرتری روی استیج بروم و فقط کارهای قدیمی را که البته خیلی پر تعداد هم هست، اجرا نکنم. این شد که ۱۵ قطعه را در آلبومم قرار دادم. تازه یک خبر جدید هم دارم.

اگر خدا بخواهد و همه چیز به خوبی پیش رود، در سال ۹۴ یک آلبوم دیگر را هم منتشر خواهم کرد تا کاملا جبران مافات کرده باشم. البته قول صددرصد نمی دهم ولی همه تلاشم را برای انجامش به کار خواهم بست.

بسیار خوب، برگردیم به آلبومت؛ چرا «مخاطب خاص»؟ آیا واقعا در این آلبوم مخاطب خاصی داشته ای؟

- نه. منظور خاصی نداشتم. این سوژه حداقل ۳ سال پیش به ذهنم آمد و دیدم می تواند اسم جالبی برای آلبومم باشد و بعد سوژه را در اختیار ترانه سرا (علیرضا مرتضی قلی) قراردادم و او هم کار را برایم نوشت. من و علیرضا اصولا همینگونه کار می کنیم. من سوژه را به او می دهم و او بر حسب آن سوژه ترانه می نویسد. البته بوده کارهایی که علیرضا قبلا خودش نوشته و بعد من پسندیده ام و اجرا کرده ام.

فکر می کنم قطعه «هوا دو نفره س» هم مثل «مخاطب خاص» بوده، یعنی عبارتی که تازه در دهان عام افتاده و باب شده را سوژه ترانه ات کرده ای و از ترانه سرا خواسته ای در آن فضا بنویسد.

- دقیقا همینطور است.

از میان ۱۵ قطعه ای که در آلبوم «مخاطب خاص» قرار گرفته، کدام قطعات بیشتر جواب داده و به دل مردم نشسته است؟

- قطعات «وایسا»، «سخته» و «عشق من» از جمله قطعاتی است که مردم دوست داشته اند. البته همه قطعات آلبوم طرفدارهای خاص خودشان را دارند.

در «مخاطب خاص» تراک آلبوم پرکنی هم داشته ای؟ یعنی قطعه ای که خیلی برایت مهم نبوده اما در آلبوم قرار داده ای تا تعداد قطعات بالاتر رود؟

- آلبوم پر کن نه ولی چند قطعه آلبوم کمی سنگین است و شاید باب طبع مخاطب عام نباشد. این قطعات را که موسیقی های بسیار خوبی هم دارد، در آلبوم قرار داده ام تا موزیسین ها لذت ببرند.

یک ملودی از مرتضی پاشایی در آلبوم داری (گریه نکن) که آن را در قطعات انتهایی آلبوم قرار داده ای و احتمالا هم هدفت این بوده کسی ادعا نکند که تو از نام مرتضی سوءاستفاده کرده ای.

- دقیقا همینطور است. چیزی که بعد از فوت مرتضی زیاد دیده می شود، نامردی هایی است که در حق مرتضی انجام می دهند. تعداد زیادی آدم دارند چنگ می زنند تا از نام مرتضی نردبانی درست کنند و خودشان را بالا بکشند. من اسم این کار را فقط نامردی می گذارم.

من قطعه ای که مرتضی برایم ساخته بود را در ابتدای آلبوم نگذاشتم تا این شائبه به وجود نیاید که می خواستم خدای ناکرده از دوستی ام با او و نامش سوءاستفاده کنم. مردم آلبوم را می شنوند. حالا تراک ۲ و ۳ یا تراک ۱۳ خیلی هم فرقی نمی کند! من این کار را خیلی دوست دارم چون تنها یادگاری ام از مرتضاست. خیلی از مخاطبانم هم این کار را دوست داشته اند.

من خیلی موافق این حرفت نیستم که تراک های ۳-۲ با تراک ۱۴-۱۳ فرقی نمی کند. بگذریم... اصولا خواننده ها عکس العمل و تعاریف طرفداران چند آتشه خود را ملاک موفقیت یا عدم موفقیت قرار می دهند اما من فکر می کنم هر خواننده باید کمی دید وسیع تری داشته باشد و بتواند طیف گسترده تری از مخاطبان موسیقی را معیار سنجش عملکرد آلبوم یا قطعاتش بداند.

- دقیقا با تو موافقم. در این آلبوم سعی کرده ام چنین چیزی را مد نظر قرار دهم. حتی در هنگام تولید آلبوم به این مسئله فکر کردم که مخاطب حرفه ای من که قطعا آلبوم را گوش می دهد پس سعی کنم گروه جدیدی مخاطب را جذب موسیقی ام کنم و اگر دقت کرده باشی، قطعاتی در آلبومم وجود دارد که تا پیش از این هرگز شبیه شان را نخوانده ام. این دید وسیع تر را در بازتاب آلبومم نیز مد نظر قرار خواهم داد.

در مجموع از اتفاقاتی که برای آلبوم «مخاطب خاص» افتاد راضی هستی؟

- خدا را شکر بله. آنچه که دریافت کرده ام سراسر مهر و محبت بوده و خودم احساس می کنم توانسته ام به سلیقه گروه جدیدی از مخاطبان موسیقی نزدیک شوم و آنها را جذب کنم.

چقدر متعصب هستی که ملودی هایت را حتما خودت بسازی؟

- اصلا چنین تعصبی ندارم. البته معتقدم هیچکس به اندازه خودم نمی تواند احساس صدایم را بشناسد، با این حال در کار آینده خواهید دید که من از بعضی دوستان ملودی ساز، کار خواهم گرفت و همکاری های خوبی خواهیم داشت.

خیلی اوقات احساس می شود بیشتر قطعات تو کاور کارهای ترکی یا عربی است، خودت در این باره شفاف توضیح بده.

- اوایل کارم و در دو آلبوم اینترنتی ام، چندین قطعه را کاملا کاور کرده بودم اما از ۷-۶ سال پیش به این سو اصلا کاری را کاور نکرده ام و همه را خودم ساخته ام. حتی کاری را از موسیقی های ترکی - عربی الهام هم نگرفته ام و سعی کرده ام ذات ملودی را خودم بسازم.

از این نمی ترسی که سبکت را نزدیک کوچه بازاری یا دور از موسیقی مدرن بنامند؟

- اصلا چنین ترسی ندارم بلکه معتقدم خواننده هایی که در این سبک می خوانند، توانایی بسیار زیادی دارند. یکسری از تحریرهایی که من و خواننده های هم سبک من در کارها استفاده می کنیم، ماهیت ترکی دارد اما خب خواننده های کوچه بازاری ما هم از آنها استفاده کرده اند. در واقع این تحریرها اصلا متعلق به موسیقی کوچه بازاری نیست.

البته قصد نفی کردن خواننده های کوچه بازاری را ندارم. آنها که کوچه بازاری می خوانند خواننده های محبوبی هستند و از اسمش هم مشخص است که خاکی و مردمی اند. در هر صورت سبکی که من می خوانم رگ و ریشه شرقی دارد و من معتقدم سبکی نیست که زودگذر باشد و مخاطب بعد از چند سال از آن زده شود؛ کما اینکه اتفاقات موسیقایی ۴۰-۳۰ سال اخیر هم نظر مرا تایید می کند.


این سبک هایی که امروز مد شده و کمی با حال و هوای غربی درآمیخته، ممکن است عمر زیادی نداشته باشد و بعد از چند سال از چشم مردم بیفتد. من سعی خواهم کرد سبکم را حفظ کنم اما قطعا آلبوم به آلبوم امروزی تر و مدرن ترش خواهم کرد.

در همین آلبوم ۱۵ تراکه، جالب است که ۴ ترانه را خودت سروده ای؟

- درست است. همانطور که گفتم گاهی کلام کارهایم را خودم می نویسم اما هرگز خودم را شاعر نمی دانم. ترانه سرای اصلی آلبوم علیرضا مرتضی قلی است که ۵ ترانه دارد. نرگس جعفری، مهرزاد امیرخانی، امیر پیرنهان و زهرا عاملی هم سایر دوستانی هستند که از ترانه هایشان استفاده کرده ام. علیرضا مرتضی قلی روحیات مرا خوب می داند و ترانه سرایی است که با او راحت تر کار می کنم.

- علیرضا مرتضی قلی: به جز این ۵ تراکی که در آلبوم هست، من و علی در ۴ سال ۳۵ قطعه مشترک تولید کرده ایم که منتشر هم شده است. در واقع من به علی قول دادم که پای کارش باشم و طی این مدت با هیچ خواننده دیگری همکاری نکرده ام. البته علی برای من فراتر از یک خواننده است.

«مخاطب خاص» برای مهران عباسی هم یک نقطه عطف است و بعد از آلبوم «حباب» محسن یگانه به نظرم بهترین آلبومی است که در آن هم تنظیم دارد و هم قطعات زیادی را میکس و مسترینگ کرده است.

- عبدالمالکی: مهران عباسی خیلی برای آلبوم زحمت کشید و معرفتش را به من ثابت کرد. جدا از تنظیم های خوبش، هم تنظیم های خودش، هم تنظیم های من و هم تنظیم کاووس حسینی را میکس و مستر کرد و بسیار هم خوب این کار را انجام داد. معین راهبر، فرشاد یزدی، پازل باند، امیر بهادر دهقان، شجاعت شفائی و البته امیر فتحی که رهبر ارکسترم نیز هست، سایر تنظیم کننده های آلبوم من هستند.

همکاری ات با امیر فتحی که آدم باسابقه و کاربلدی است هم جزو اتفاقات کاری خوب تو محسوب می شود.

- حدود یک سال و نیم پیش بود که با بهنام حکیم درباره اینکه ارکستر را به دست چه کسی بسپاریم صحبت می کردیم. بهنام، امیر فتحی را معرفی کرد و من هم با آغوش باز و با افتخار استقبال کردم. با امیر فتحی قراری گذاشتیم و احساس کردم اخلاق و روحیات ایشان با من به شدت سازگار است و خلاصه مشغول همکاری شدیم.

واقعا مشخص است که آقای فتحی عمرش را برای موسیقی گذاشته و بی دلیل به این نقطه از دانش موسیقایی نرسیده است. از او ممنونم که به خاطر من از بسیاری سلایق و علایق موسیقایی اش گذشته یا آنها را در ذهنش تعدیل کرده است. من از تنظیم هایی که برای ارکستر انجام داده و حضورش در اجراهای زنده به شدت راضی هستم.

تو جزو معدود خواننده هایی هستی که پیش از انتشار اولین آلبوم رسمی ات در تهران و آن هم در سالن میلاد نمایشگاه، کنسرت داشته ای؛ چطور به این باور رسیدی که می شود بدون آلبوم هم کنسرت موفق داشت؟

- خب من شور و هیجان مخاطبان کارهایم را می دیدم و همین مسئله باعث شد در قدم اول دو سانس سالن میلاد نمایشگاه را پر کنیم. این اتفاق سال ۹۰ رخ داد. از آن پس تا به امروز ۱۸-۱۷ سانس دیگر در تهران کنسرت داشته ام و ماه قبل، اولین اجرای تهرانم پس از انتشار آلبوم را برگزار کردم. سامی آهنگری تهیه کننده کارهای من است و کنسرت ها را نیز با همکاری او برگزار می کنیم. در بسیاری از شهرستان ها هم کنسرت داشته ایم.

می دانم که تو هم از جو بد حاکم بر موسیقی گله مند هستی؛ در این باره صحبت کن.

- راستش من همیشه سعی کرده ام سرم به کار خودم باشد و درگیر حاشیه نشوم اما متاسفانه گاهی ناخواسته وارد جریاناتی می شوی که روحت هم از آنها خبر ندارد. در موسیقی ما ترس زیاد است و اکثریت می خواهند دیگری را به زیر بکشند تا جایگاه شان دچار تزلزل نشود اما واقعیت این است که موفقیت هیچ کس باعث ناکامی شخص دیگری نمی شد. هر کسی جایگاه خودش را دارد و جا برای همه هست.

یکی دو سوال هم از علیرضا مرتضی قلی دارم. یادم هست که اولی بار تو را با یک کتاب شناختیم.

- مرتضی قلی: بله. کتابی بود به نام «هیس! حالا داد بزنه» که مشترکا با محمد کحاظمی منتشر کردیم. هر کدام نیمی از ترانه های آن را سروده بودیم.


با این که خوب می نویسی ولی در این سال ها اصلا ترانه سرای پرکاری نبودی؛ چرا؟

- مرتضی قلی: من از سال ۸۶ تا سال ۹۱ ترانه کار نمی کردم و در طول این ۵ سال کلا چند ترانه نوشتم. بعد هم ازدواج کردم و ابتدا به رامسر رفتم و سپس برای زندگی راهی تاجیکستان شدم. الان هم در این کشور سکونت دارم. یادم هست که ترانه ای عربی نوشتم که علی آن را خواند و این سرآغاز آشنایی من و علی شد.

سال ۹۱ و قبل از رفتن به تاجیکستان برای مدتی به تهران برگشتم و از آنجا بود که خیلی نزدیک با علی عبدالمالکی مشغول همکاری شدم و حاصلش کارهای زیادی بود که منتشر شد. در این بازه زمانی یک کار با احسان پایه و یک کار هم با داریوش اقدامی داشتم و سایر فعالیت هایم مستقیما با علی بود و همانطور که گفتم حدود ۳۵ کار با او انجام دادم.

من علی را خیلی دوست دارم و همکاری با او برایم بسیار لذتبخش است. همانطور که گفتم علی برای من فراتر از یک خواننده است. من قدیم ترها با خیلی ها در این موسیقی همکاری داشته ام اما همکاری با علی برایم چیز دیگری است.

بسیار خوب. برگردیم به علی؛ به عنوان سوال پایانی چه کار می خواهی بکنی که درگیر جوّ شهرت و محبوبیت نشوی و بتوانی خودت را حفظ کنی و به پیش ببری؟

- مطمئن باش من تغییر نمی کنم چون حواسم را جمع کرده ام و در ضمن تغییر کردن و دچار جوزدگی شدن در ذات من نیست. همین الان انگیزه وحشتناکی برای آلبوم بعدی دارم و لحظه شماری می کنم تا کار روی این آلبوم را با جدیت آغاز کنم.