نگاهی به زندگی و سینمای رومن پولانسکی

برترین ها:

نام: رومن ریمون پولانسکی

زاده : ۱۸ اوت ۱۹۳۳ - پاریس فرانسه

نام دیگر : ریمون رومن لیبلینگ - Rajmund Roman Liebling

ملیت : فرانسوی لهستانی تبار

زمینه فعالیت : کارگردان و بازیگر

سال‌های فعالیت : ۱۹۵۳ تا کنون

همسر : باربارا لاس - شارون تیت - امانوئل سنیه ۱۹۸۹ تا کنون

جایزه اسکار : جایزهٔ اسکار بهترین کارگردانی سال ۲۰۰۲ برای فیلم پیانیست

جشنواره کن : نخل طلایی سال ۲۰۰۲


زندگی

رومن پولانسکی (Roman Polanski) در ۱۸ آگوست ۱۹۳۳ در پاریس در یک خانواده یهودی لهستانی به دنیا آمد و در سال ۱۹۳۶ به همراه خانواده اش به کراکف لهستان بازگشت؛ دوران کودکی‌اش در بحبوحه جنگ جهانی دوم گذشت. وقتی او حدودا ۵ ساله بود تنها به مدت چند هفته به مدرسه رفت و به واسطه یهودی بودن از مدرسه اخراج شد. در ۸ سالگی او، والدینش به بازداشتگاه‌های مرگ فرستاده شدند.

در دهه ۵۰، پولانسکی به مدرسه سینمایی ایالتی شهر لودز رفت و در آن جا سینما و عکاسی آموخت. او اولین نقشش را در فیلم "یک نسل" (۱۹۵۴) به کارگردانی "آندره وایدا" تجربه کرد. او در دوران تحصیل در تعدادی فیلم سینمایی بازی کرد و چند فیلم کوتاه ساخت. که مهمترین آنها "دو مرد و یک گنجه" در سال ۱۹۵۸ یک فیلم تجربی ۲۰ دقیقه ای که فیلمنامه آن را خودش نوشته بود و "وقتی فرشته‌ها سقوط می‌کنند" در سال ۱۹۵۹ بود که با کسب جوایز بین المللی شهرتی را برای پولانسکی به همراه آوردند.

او تنها یک فیلم با نام "چاقو در آب" که نخستین فیلم بلندش بود را در لهستان ساخت. او سه گانه ای را در انگلستان با فیلم "انزجار" آغاز کرد و با "بچه رزماری" در امریکا و "مستاجر" در اروپا ادامه داد. او با ساخت فیلم "بچه رزماری" به مضمون شیطان پرستی در سینمای هالیوود پرداخت.

او که به همراه فیلمسازان دیگر مأموریت داشتند که درباره هولوکاست فیلم بسازند، در سال ۲۰۰۲ جایزه اسکار را برای فیلمی با این مضمون به نام "پیانیست" کسب کرد اما به دلیل پرونده حقوقی که در زمینه رسوایی اخلاقی در امریکا داشت نتوانست در این مراسم حضور یابد و "هریسون فورد" جایزه او را دریافت کرد.

ازدواج


او در سال ۱۹۶۷ با "شارون تیت" بازیگر فیلم "شکارچیان بی باک خون آشام" ازدواج کرد که در سال ۱۹۶۹ به قتل رسید. پولانسکی در سال ۱۹۸۹ با هنرپیشه فرانسوی به نام "امانوئل سیگنر" ازدواج کرد. او نیز بازیگر برخی از فیلمهای پولانسکی بود.

نگاهی به کارنامه فیلمسازی پولانسکی

پولانسکی اولین فیلم بلند خود را در سال ۱۹۶۲ با نام "چاقو در آب" ساخت. این فیلم اولین اثر مهم سینمای لهستان بعد از جنگ‌ جهانی دوم بود که موضوع غیرمرتبط با جنگ داشت. فیلمنامه این اثر کمدی و روانشناسانه را "یرزی اسکولیموفسکی"و پولانسکی نوشتند که مورد تحسین‌ منتقدین فیلم قرار گرفت. این فیلم جایزه‌ فیپرشی جشنواره‌ ونیز را گرفت و نامزد جایزه‌ اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی شد. "چاقو در آب" تنها فیلم بلندی بود که پولانسکی در لهستان ساخت و در گیشه سینماها نیز فروش چشم‌گیری داشت.

ساخت فیلمی در زادگاهش

پولانسکی پس از پایان تحصیل به فرانسه رفت و حدود یک سال در آن جا به عنوان دستیار کارگردانان فرانسوی، تجربه‌های زیادی کسب کرد. وی یک فیلم کوتاه نیز به نام "چاق و لاغر"، بر اساس اندیشه‌های "ساموئل بکت" ساخت که فیلمنامه‌اش را خودش نوشته بود.


سه فیلم در انگلستان

پولانسکی سه فیلم بعدی اش را در انگلستان ساخت. "انزجار"، نخستین فیلم انگلیسی زبان پولانسکی، بر اساس فیلمنامه‌ای نوشته خودش و "ژرژ براک" ساخته شد. این فیلم که تصویری سیاه از جامعه را به نمایش می گذاشت، تاثیرگرفته از سبک آثار آلفرد هیچکاک و "لوئیس بونوئل" بود، اولین فیلم انگلیسی‌ زبان پولانسکی محسوب می‌شد که موفق به کسب جایزه‌ فیپرشی و جایزه خرس نقره‌ای جشنواره‌ برلین شد.

در سال ۱۹۶۶، پولانسکی کمدی سیاهی را با نام "بن‌ بست" روانه سینما کرد. مضمون اصلی این فیلم الهام ‌گرفته از رمان "در انتظار گودو" نوشته‌ "ساموئل بکت" و "جشن تولد" نوشته‌ "هارولد پینتر" بود. این فیلم جایزه‌ خرس طلای جشنواره‌ برلین را برای پولانسکی به‌همراه آورد. در سال ۱۹۶۷، وی فیلم "شکارچیان بی ‌باک خون‌ آشام" را ساخت که اولین فیلم رنگی او محسوب می‌شد که خود نیز در آن ایفای نقش کرد.

ساخت فیلمی با مضمون شیطان پرستی در امریکا


پس از آن، پولانسکی به آمریکا رفت و فیلم "بچه رزماری" را ساخت. این فیلم در زمانی ساخته شد که کسی از شیطان پرستی و شیطان پرستان خبری نداشت. این فیلم با وجود جوایزی که برای پولانسکی به همراه داشت، قتل همسرش را به همراه داشت.

پولانسکی در سال ۱۹۷۱ فیلم "تراژدی مکبث" را ساخت؛ فیلمی که بازسازی از اثر معروف "شکسپیر" بود و به خوبی گویای وضع پولانسکی در آن دوران بود.

او پس از آن به ایتالیا رفت و در سال ۱۹۷۲ فیلم "چه؟" را با همکاری "مارچلو ماستریانی" ساخت که یک شکست بین تماشاگران و منتقدان بود.

"محله چینی ها" اثری تحسین شده از سوی منتقدان

یک سال بعد، او به هالیوود بازگشت و یکی از بهترین فیلم‌هایش یعنی "محله‌ چینی‌ها" را ساخت. این فیلم که نامزد ۱۱ جایزه‌ اسکار شد، جایزه بهترین بازیگری را برای "جک نیکلسون" و "فای دوناوای" به‌ همراه آورد و اسکار بهترین فیلم‌نامه را نیز کسب کرد. از نگاه برخی منتقدین، "محله چینی‌ها" بزرگ‌ ترین دستاورد سینمایی پولانسکی است. این فیلم در جوایز "بافتا" آکادمی فیلم انگلیس در سال ۱۹۷۵ جایزه‌ بهترین کارگردانی را گرفت و در جوایز "گلدن‌ گلوب" آمریکا نیز همین جایزه را کسب کرد.


پولانسکی برای ساخت فیلم بعدیش به اروپا و فرانسه رفت و در سال ۱۹۷۶ فیلم "مستأجر" را ساخت و خودش نیز در آن به ایفای نقش پرداخت. "مستاجر" را در کنار "انزجار" و "بچه رزماری" می‌توان سومین قسمت از سه‌ گانه‌ پولانسکی درباره‌ فروپاشی‌های عصبی و روانی دانست.

"تس" درامی تاریخی در کارنامه پولانسکی

درام تاریخی‏ "تس" براساس رمانی از "تامس هاردیاین" در سال ۱۹۷۹ در فرانسه ساخته شد. این فیلم که مورد استقبال تماشاگران و منتقدین قرار گرفت، پولانسکی را برای دومین‌ بار نامزد جایزه‌ اسکار بهترین کارگردانی کرد و جایزه‌ "سزار" بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را از آکادمی فیلم فرانسه برای او به‌ همراه آورد. "تس" همچنین موفق به کسب سه جایزه‌ اسکار بهترین فیلمبرداری، بهترین طراحی لباس و بهترین کارگردان هنری شد.

اسکار برای فیلم "پیانیست"


فیلم بعدی پولانسکی یعنی "دزدان دریایی" هفت سال بعد از فیلم "تس" یعنی در سال ۱۹۸۹ ساخته شد که کاری ضعیف و ناموفق بود. "دیوانه‌وار"، "ماه تلخ" (۱۹۹۲)، "مرگ و دوشیزه" (۱۹۹۴) و "دروازه نهم" (۱۹۹۹) دیگر فیلم‌های پولانسکی در دهه‌ ۹۰ بودند.

در سال ۲۰۰۲ بود که پولانسکی با فیلم "پیانیست" بار دیگر مطرح شد؛ فیلم پیانیستی یهودی در جنگ‌ جهانی دوم که جایزه‌ اسکار بهترین کارگردانی سال ۲۰۰۲ را گرفت. در سال ۲۰۰۵، پولانسکی فیلمی با نام "اولیور توییست" را براساس رمان معروف "چارلز دیکنز" ساخت. پسر بچه یتیمی به نام الیور توئیست که در سن ۹ سالگی از سوی هیئت مدیره یتیم خانه برای کارگری به منزل تابوت سازی میانسال فرستاده می‌شود. خانواده تابوت ساز آنچنان عرصه را بر الیور تنگ می‌کنند که وی مجبور به فرار شده، به سوی لندن می‌رود. در لندن با پسری هم سن و سال خود آشنا شده و مجبور به دزدی می‌شود.

قتل همسر

پس از ساخت فیلم "بچه رزماری" اتفاق تلخی در زندگی رومن پولانسکی رخ داد؛ در تابستان ۱۹۶۹، در حالیکه او برای ساخت فیلمی به لندن رفته بود (فیلمی که هرگز ساخته نشد)، "شارون تیت" همسر پولانسکی درحالیکه باردار بود در خانه اش در لس آنجلس به قتل رسید. بعد از این اتفاق رسانه ها قتل شارون را به فیلم "بچه رزماری" و موضوع شیطان پرستی ربط دادند. تا اینکه پلیس قضایی سه زن و یک مرد را به همراه چارلز منسون (رئیس گروه) دستگیر و محاکمه کردند. چارلز منسون تبهکار امریکایی که رهبری گروهی با نام "خانواده منسون" را بر عهده داشت دارای گرایشهای شیطان پرستی بود.

پولانسکی در سال ۱۹۶۷ که فیلم "شکارچیان بی باک خون آشام" را ساخت با شارون تیت که در این فیلم بازی کرده بود، ازدواج کرد.

رسوایی اخلاقی


رسوایی اخلاقی در سینمای هالیوود مورد جدیدی نیست، آنچنان که از بدو پیدایش این صنعت سینمایی وجود داشته و ادامه دارد. خبر رسوایی های هالیوودی نه برای رسانه ها و نه برای عموم، چیز جدیدی نیست. رسانه های غربی به کرات اقدام به انتشار فهرستی تحت عنوان بزرگترین رسوایی های اخلاقی هالیوود کرده اند. رومن پولانسکی یکی از نامهایی است که در این فهرست به چشم می خورد.

پولانسکی در سال ۱۹۷۷ متهم شد که در جریان یک میهمانی در منزل "جک نیکلسون" در شهر لس‌آنجلس، دختری ۱۳ ساله را وادار به استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر کرده و سپس به او تجاوز کرده است.

پس از آن که دادگاه لس‌آنجلس دستور دستگیری پولانسکی را صادر کرد، این فیلمساز لهستانی ‌تبار به کشور فرانسه گریخت و هیچ‌وقت به آمریکا برنگشت؛ حتی برای دریافت جایزه اسکار بهترین کارگردانی برای فیلم "پیانیست" در امریکا حضور نیافت.

پرونده حقوقی پولانسکی در شرایطی در دادگاه حقوقی لس‌آنجلس باز است که "سامانتا گینر" دختری که آن زمان ۱۳ سال داشت، انصراف خود را از پیگیری ادعا و شکایت خود اعلام کرده است.

بازداشت در سوئیس

پولانسکی در سپتامبر سال ۲۰۰۹ پس از ورود به خاک سوئیس برای حضور در جشنواره‌ فیلم زوریخ بازداشت شد؛ بازداشت او به دنبال حکم تعقیب و بازداشتی بود که دستگاه قضایی آمریکا صادر کرده بود. او پس از گذشت ۲ ماه از زندان آزاد و به حبس خانگی فرستاده شد. در این میان اخباری مبنی بر استرداد او به امریکا مطرح شد که خود پولانسکی ادعای استردادش به دولت آمریکا را مبتنی بر دروغ خواند. او ضمن نکوهش مقامات سوئیسی آمریکایی طی بیانیه‌ای گفت: «من هیچگاه در زندگی‌ام سعی نکرده‌ام که حس ترحم کسی را برانگیزم بلکه تنها خواسته‌ام اینست که همانند هر کس دیگری با من نیز عادلانه برخورد شود. من دیگر بیش از این نمی‌توانم سکوت کنم چون درخواست برای استرداد من از مقامات سوئیسی مبتنی بر دروغ است. من دیگر نمی‌توانم سکوت کنم چون بیشترین هدف ایالات متحده آمریکا در بازگرداندن من، بیشتر برای این است که در برابر رسانه‌های جهان، از من بعنوان یک ابزار تبلیغاتی به نفع خود استفاده کنند و ادعا کنند که ما بعد از ۳۲ سال هم همچنان بر اجرای عدالت پافشاری می‌کنیم.»

در ژوئیه ۲۰۱۰ دولت سوئیس با تقاضای دولت امریکا مبنی بر تحویل پولانسکی مخالفت کرد و او آزاد شد.


آثار

-"چاقو در آب" (Knife in the Water) محصول سال ۱۹۶۲

-"انزجار" (Repulsion) محصول سال ۱۹۶۵

-"بن بست" (Cul-de-sac) محصول سال ۱۹۶۶

-"قاتلین بی باک خون آشام" (The Fearless Vampire Killers) محصول سال ۱۹۶۷

-"بچه رزماری" (Rosemary's Baby) محصول سال ۱۹۶۸

-"تراژدی مکبث" (Macbeth) محصول سال ۱۹۷۱

-"چه؟" (What) محصول سال ۱۹۷۳

-"محله چینی‌ها" (Chinatown) محصول سال ۱۹۷۴

-"مستاجر" (The Tenant) محصول سال ۱۹۷۶

-"تس" (Tess) محصول سال ۱۹۷۹

-"دزدان دریایی" (Pirates) محصول سال ۱۹۸۶

-"خشونت بار" (Frantic) محصول سال ۱۹۸۸

-"دروازه نهم" (The Ninth Gate) محصول سال ۱۹۹۹

-"پیانیست" (The Pianist) محصول سال ۲۰۰۲

-"الیور توئیست" (Oliver Twist) محصول سال ۲۰۰۵

-"شبح نویسنده" (The Ghost Writer) محصول سال ۲۰۱۰

-"کشتار" (Carnage) محصول سال ۲۰۱۱

-"ونوس در پوست خز" (Venus in Fur) محصول سال ۲۰۱۳