مردی روی ماه؛ سالروز تولد «نیل آرمسترانگ»

وب‌سایت یک پزشک - علیرضا مجیدی: امروز سالروز تولد نیل آرمسترانگ، مردی که به عنوان فرمانده آپولو ۱۱، نخستین انسانی شد که پا روی کره ماه گذاشت، وی در ۸۲ سالگی درگذشت. نیل آرمسترانگ، چند ماه پیشتر از مرگ، به خاطر مشکلات قلبی، عمل جراحی کرده بود و به خاطر مشکلات متعاقب این عمل، درگذشت.


آمریکایی‌ها آرمسترانگ را یک قهرمان می‌دانند، قهرمانی که به عنوان خلبان هواپیماهای جنگنده، پروازهای آزمایشی و یک فضانورد خدمت کرد، اما خود او باور داشت که فقط در حال انجام وظیفه‌اش است، او در طول دوران زندگی هیچگاه کودک درون و شور و شوق و حس شگفت‌زدگی‌اش را هنگام انجام مأموریت‌هایش از یاد نبرد.

در ۲۰ جولای سال ۱۹۶۹، نیم میلیارد نفر در دنیا -که در آن زمان معادل یک ششم کل جمعیت دنیا بود- تصاویر تلویزیونی محو سیاه و سفیدی را دیدند که در جریان آرمسترانگ از پله ماه‌نشین «ایگل» پایین آمد، پای چپش را روی سطح ماه گذاشت و در این لحظه تاریخی گفت:

«این گام کوچکی برای یک انسان، ولی قدم بزرگی برای بشریت است.»


۲۰ دقیقه بعد «باز آلدرین» به او پیوست، و دنیا در جریان دو ساعت بعدی این دو مرد را مشاهده کردند، در حالی که در شرایط جاذبه کم ماه، می‌جهیدند، از سنگ‌های ماه نمونه برمی‌داشتند، آزمایش انجام می‌دادند و عکس‌های تاریخی می‌گرفتند.

فضانورد سومی که در مأموریت آپولو ۱۱، یار آلدرین و آرمسترانگ بود، مایکل کالینز بود، اما او در مدارگرد کلمبیا به سر برد و با «ایگل» بر سطح ماه فرود نیامد.

آلدرین بعد از فوت آرمسترانگ در بیانیه‌ای گفت که او و آرمسترانگ که به عنوان دو همکار از نظر فنی با هم آموزش دیده بودند، دو دوست خوب هم بودند و از زمان مأموریت آپولو ۱۱، همواره با هم در تماس بودند. او افزود که: «همه دنیا به صورت مجازی، در آن سفر به‌یادماندنی، همراه ما بودند. می‌دانم که در سوگ درگذشت یک قهرمان حقیقی آمریکایی و بهترین خلبانی که می‌شناختم، میلیون‌ها نفر به من خواهند پیوست.» کالینز هم گفته بود که که آرمسترانگ بهترین بود و او همیشه فقدان او را حس خواهد کرد.

رئیس جمهور آمریکا -باراک اوباما- در یک بیانیه از کاخ سفید گفت: «نیل نه‌تنها در زمان خود، بلکه در همه دوران‌ها، در زمره بزرگ‌ترین قهرمانان آمریکایی به شمار می‌رود. آرمسترانگ و همسفرانش، ترتیبی دادند تا دنیا، روح آمریکایی را در ورای آنچه قابل تصور است، ببیند و قبول کند که با عزم و اراده و ابتکار کافی، رسیدن به هر چیزی ممکن است.»

در حال حاضر با متوقف شدن برنامه شاتل‌ها، آمریکا در یک بازه زمانی خاص است که خود نمی‌تواند فضانورد به فضا بفرستد، اما ناسا در حال کار روی یک فضاپیمای جدید است.

چارلز بولدون -رئیس کنونی ناسا- که پیش از این خودش یک فضانورد شاتل بود، در مورد درگذشت آرمسترانگ گفته که وی جدا از اینکه یکی از بزرگ‌ترین مکتشفان آمریکایی بود، جاذبه و فروتنی‌ای داشت که یک نمونه برای همه بود. «وقتی ما وارد مرحله بعدی اکتشفات فضایی شویم، در واقع با تکیه بر روی شانه‌های آرمسترانگ است که خود را بالا کشیده‌ایم.»

فتح ماه چالش بزرگی برای آمریکا بود، در می سال ۱۹۶۱، رئیس جمهور وقت آمریکا -جان اف کندی- در یک سخنرانی مشهور در ماه اول تصدی ریاست جمهوری در نشست مشترک کنگره آمریکا بر اهمیت فتح ماه تأکید کرده بود و گفته بود که علیرغم دشواری و هزینه زیاد این مأموریت، رسیدن به این هدف تا پایان دهه ۱۹۶۰ لازم است و هیچ مأموریت فضایی در آن زمان برای بشریت و یا حتی در تاریخ اکتشافات فضایی مهم‌تر از فتح ماه نخواهد بود.

در همان زمان که کندی مشغول کشمکش با کنگره برای تصویب بودجه این طرح جاه‌طلبانه بود، ‌آرمسترانگ یک خلبان ۳۰ ساله پروازهای آزمایشی بود، او در آن زمان هواپیمای X-۱۵ را می‌راند که یک هواپیمای تازه سازمان تازه‌تأسیس ناسا بود. او پیشتر به عنوان یک خلبان در جنگ کره شرکت کرده بود و ۷۸ مأموریت جنگی انجام داده بود. تحصیلات آرمسترانگ در رشته مهندسی بود و او از دانشگاه Purdue فارغ‌التحصیل شده بود.


آرمسترانگ زاده شهر کوچکی در اوهایو به نام «واپاکونتا» بود، او با «جن شیرون» ازدواج کرده بود و نزیدک پایگاه نیروهای ادوادز واقع در سحرای کالیفرنیا زندگی می‌کرد.

در آن زمان، ناسا ۷ فضانورد را با کپسول فضایی مرکوری به فضا فرستاده بود، در سال ۱۹۶۲ ناسا تصمیم گرفت که فضانوردان بیشتری را برای مأموریت خطیر فتح ماه در نظر بگیرد و آرمسترانگ یکی از ۹ فضانورد انتخاب‌شده بود.

در ۱۶ مارس سال ۱۹۶۶، آرمسترانگ و فضانورد دیگری به نام دیوید آر اسکات، در جریان مأموریت جمینی Gemini هشت، در مدار زمین گردش کردند. در همین مأموریت و در جریان دور چهارم گردش به دور زمین، برای نخستین بار، مدارگرد آنها به یک فضاپیمای دیگر ملحق شد، این مانور برای انجام مأموریت آپولو باید آزمایش می‌شد و بدون آن، فرود فضانوردان بر سطح ماه و بعدا خارج کردن آنها از ماه، ممکن نمی‌شد.

اما این مانور، خالی از خطر نبود و با خراب شدن یک قطعه، دو فضاپیما که با سرعت زیادی حرکت می‌کردند، در خطر قرار گرفتند، خوشبختانه آرمسترانگ توانست به قطعه یدکی، کار را به اتمام برساند، بعد از ۱۰ ساعت پرواز دو فضانورد به سلامت در اقیانوس آرام فرود آمدند.


انجام خونسردانه همین مأموریت، باعث شد آرمسترانگ با شروع مأموریت‌های آپولو، فرمانده یکی از شش مأموریت نخست آپولو شود. در این مأموریت‌ها، فضانوردان مأموریت اصلی را تمرین می‌کردند.

در جریان مأموریت آپولو ۸، یکی از مأموریت‌های آزمایشی سرنشین‌دار بود که «دک اسلیتون» - یک فضانورد ارشد ناسا- آرمسترانگ را به کناری برد و این خبر هیجان‌انگیز را به او داد که وی به همراه آلدرین و مایک کالینز، به عنوان فضانوردان مأموریت آپولو ۱۱ انتخاب شده‌اند.

سرانجام نوبت به پرواز آپولو ۱۱ رسید، خبرنگاران دور و بر آرمسترانگ می‌گشتند و بیش از نیم میلیون نفر در فلوریدا جمع شده بودند تا پرواز موشک آپولو را ببینند.


در حریان کنفرانس خبری پیش از مأموریت آرمسترانگ گفت: «فکر می‌کنم ما به این خاطر به ماه می‌رویم که این امر در طبیعت انسان است که به چالش‌ها برخورد کند. این کار در طبیعت انسان و در اعماق ژرف روحش است. سفر ما به ماه مثل این می‌ماند که ماهی سالمون برخلاف جریان آب شنا کند.»

صبح روز شانزده جولای سال ۱۹۶۹، آرمسترانگ، کالینز و آلدرین، قبل از سپیده‌دم از خواب برخاستند. آنها از به آپولو ۱۱ رفتند که در بالای موشک ۱۱۰ متری ساترن ۵ قرار گرفته بود.


ساترن روشن شد و پرواز بدون مشکل انجام شد. سه روز بعد، آنها به مدار ماه رسیدند و در صبح روز ۲۰ جولای، آرمسترانگ و آلدرین، با ماه‌نشین ایگل روی ماه فرود آمدند و کالینز را که در مدارگرد کلمبیا بود، ترک کردند. آنها موشک اصلی ایگل را روشن کردند، تا به آرامی در سطح ماه فرود آیند و در دریای Tranquility یا آرامش فرود آمدند، این قسمت از ماه مسطح است و نزدیک به خط استوای ماه قرار دارد.

آرمسترانگ بعدها افشا کرد که در حریان فرود، آنها دچار مشکل شدند، کامپیوتر ایگیل آنها را داشت به سمت یک دهانه آتشفشانی با صخره‌هایی به اندازه اتوموبیل می‌برد، آرمسترانگ باید کنترل دستی را در اختیار می‌گرفت و چند صد متر بالاتر، به دنبال محل مناسبی می‌گشت.

در واقع کامپیوتر به خاطر بار زیاد کاری، دچار مشکل و خطای ۱۲۰۱ شده بود. ذخیره سوخت آنها اندک بود و اگر او نمی‌توانست اقدام سریعی کند، مأموریت با وجود اینکه آنها کمتر از ۳۰ متر از سطح ماه فاصله داشتند، لغو می‌شود!

سرانجام ایگل به سلامت فرود آمد، آرمسترانگ بعدها گفت که سالم فرود آوردن ایگیل برای او به مراتب مهم‌تر و دشوارتر از گام برداشتن روی سطح ماه بود.

ساعت ۱۰ و ۵۶ دقیقه به وقت استاندارد شرقی، آرمسترانگ دریچه ایگل را گشود و از نردبان پایین آمد، آرمسترانگ ۲ ساعت و ۲۱ دقیقه روی ماه پیاه‌روی کرد، آلدرین در این پیاده‌روی با او هماره بود و البته نیم ساعت بعد از آرمسترانگ روی سطح ماه پیاده شد.

در این فاصله، آنها از سنگ‌ها نمونه‌برداری کردند، دو آزمایش انجام دادند و با رئیس‌جمهور آمریکا -نیکسون- صحبت کردند. آنها با مقداری دشواری پرچم آمریکا را روی سطح ماه نشاندند، روی سطح ماه با جهش‌ حرکت کردند.


آرمستراگ دوربینی داشت که روی سینه‌اش روی لباس فضانوردی، نصب شده بود، با همین دوربین بود که تعدادی از مشهورترین عکس‌ها قرن گرفته شد. آلدرین برخلاف آرمستراگ دوربین نداشت.

بعد از یک خواب شبانه، آن دو سطح ماه را ترک کردند و به کالینز و ماه‌گرد کلمبیا پیوستند و در ۲۴ جولای در اقیانوس آرام فرود آمدند.


بعد از مأموریت آپولو ۱۱، آرمسترانگ چند سالی به عنوان مدیر ناسا در واشنگتن خدمت کرد و در دانشگاه مهندسی تدریس کرد.

بعدها او یکی از اعضای گروهی شد که تحقیق در مورد حادثه آپولو ۱۳ و فاجعه چلنجر را به عهده گرفت.

او تقریبا همه تقاضاهای مصاحبه را رد می‌کرد و حتی زمانی که مردم می‌خواستند در ازای پرداخت هزاران دلار به آنها امضا بدهد، این درخواست‌ها را قبول نمی‌کرد.


در سال ۱۹۹۱، او دچار یک سکته قلبی جزئی شد. در سال ۱۹۹۴ از همسرش جدا شد و با کرول نایت ازدواج کرد و در سال ۲۰۰۵، زندگی‌نامه‌نویس او -جیمز آر هنسن- نوشت که نیل آرمسترانگ، امروز مرد خوشبختی است، شاید شادتر از هر زمان دیگری در زندگی‌اش.

آرمسترانگ در مراسمی که سالانه به مناسبت مأموریت آپولو ۱۱ در کاخ سفید برگزار می‌شد، حضور می‌یافت و از این فرصت برای تشویق آمریکا و دولتمردان برای پی گرفتن کاوش‌های فضایی استفاده می‌کرد. او اعتقاد داشت که خود دولت باید سکان مأموریت‌های فضایی را در دست بگیرد و به موفقیت شرکت‌های خصوصی در کاوش فضا، باور نداشت.

«ایده‌های کشف‌نشده بزرگی وجود دارند، تنها کسانی که یارای برداشتن پوسته‌های مخفی‌کننده حقیقت را داشته باشند، می‌توانند پیشرفت کنند. در ورای باور ما، جاهایی هستند که می‌توان به آنها رسید.»


خانواده نیل آرمسترانگ درپی مرگ وی، بیانیه‌ای منتشر کردند که در بخشی از آن به شکلی جالب از هواداران آرمسترانگ خواسته‌اند که به وی ادای احترام کنند. دراین بخش از بیانیه آمده‌است:

«ما برای کسانی که می‌پرسند چگونه می‌توانند به نیل ادای احترام کنند،‌ درخواست ساده‌ای داریم. به خدمات و موفقیت‌ها و فروتنی او ادای احترام کنید و دفعه دیگر که شب‌هنگام در خارج از خانه ماه در حال لبخند زدن به شما بود، به نیل آرمسترانگ فکر کنید و برایش به سوی ماه یک چشمک بفرستید.»


ریختن خاکسترهای آرمسترانگ توسط همسرش از روی یک ناو آمریکایی به داخل اقیانوس:


در پایان بد نیست به یک ویدئوکلیپ زییا در مورد سفر به ماه توجه کنید: