گفتگویی متفاوت با مرد در سایه دولت روحانی

مجله تجارت فردا - معصومه ستوده: دو سال پیش در چنین روزهایی جامعه آنقدر در تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری و تدارک جشن پیروزی حسن روحانی بود که این موضوع را به فراموشی سپرد که دولت روحانی چه ویرانه ای را تحویل گرفته است. گذشت تنها چند ماه کافی بود که منتقدان دولت روحانی از او بخواهند تا به وعده های خود عمل کند.

همان زمان بسیاری از حامیان این موضوع را مطرح کردند که باید به دولت فرصت بیشتری داد. به نظر می رسد که گذشت دو سال کافی است تا بتوان ارزیابی واقع بینانه ای داشت. سید حسین مرعشی عضو حزب کارگزاران و رئیس اسبق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بر این باور است که دولت در بخش هایی موفقیت و در بخش هایی ناکامی داشته است.


در حال حاضر دولت آقای روحانی باید دوسالگی خود را جشن بگیرد. به نظر می رسد که در حال حاضر فرصت مناسبی ایجاد شده است تا بتوان در مورد عملکرد دولت ارزیابی واقع بینانه تری داشت. تا پیش از این به محض بیان اینکه دولت در چه مواردی ضعف داشته و در چه مواردی نمره قبولی گرفته است، بسیاری موضع گیری می کردند که بهتر است به دولت فرصت بدهید تا بتواند در برابر کوهی از مشکلات خود را بازدید و توانایی های خود را نشان دهد؟

بله، به هر حال دولت باید فرصت بیشتری پیدا می کرد تا بتواند عملکرد خود را نشان بدهد. مهم تر اینکه دولت آقای روحانی در شرایط بسیار بدی به قدرت رسید.

با توجه به اینکه دولت دوساله شد به نظر شما چه نمره ای می توان به دولت داد؟

به نظر من دولت از ۲۰ نمره، ۱۷ می گیرد. به هر حال دولت در زمینه هایی موفقیت کسب کرده و در برخی از حوزه ها ناکامی داشته است.

شما سه نمره از دولت روحانی کم کردید و بر این باورید که دولت نتوانسته است نمره ۲۰ بگیرد. این سه نمره ناکامی را به چه حوزه هایی دادید؟

انتظار من از دولت این بود که در حوزه رونق دادن به اقتصاد شجاعت بیشتری داشته باشد. دولت لازم بود با جسارت بیشتری نسبت به اقتصاد راکد و متورم تنه بزند. از سوی دیگر، مساله بیکاری و اشتغال برای خانواده ها بسیار جدی شده و دولت باید این معضل را برطرف کند. دولت لازم بود تا با ارائه لایحه هایی این معضل را هرچه زودتر حل کند. به هر حال بسیاری از خانواده ها با این مشکل رو به رو هستند و به این دلیل با بحران مواجه شده اند. به همین دلیل من از دولت نمره کم می کنم. بخش دیگر که من دولت را در آن حوزه ناموفق می دانم، بخش سیاست داخلی است. انتظار ما این بود که دولت در این حوزه از آرمان های خود دفاع بیشتری کند و به قولی نسبت به اجرای این آرمان ها متعهد بماند. به نظر مندولت با جدیت از مواضع خود دفاع نمی کند.


این سخن شما را بسیاری از منتقدان دیگر هم مطرح می کنند و بر این باورند که دولت در این حوزه در حال باج دادن به رقبای سیاسی خود است. شما هم این مساله را تایید می کنید؟

به نظر من دولت باج نداده است، اما به نظر می رسد در برابر مخالفان خود دچار وادادگی شده است. این رویکرد اصلا با روحیات آقای روحانی سازگاری ندارد. هرچند این نکته را نباید فراموش کنید که مخالفان دولت هم مخالفان سرسختی بوده و در این راستا بسیار قاطع عمل می کنند. به نظر من این افراد در دوره آقای خاتمی یاد گرفتند که چگونه مخالفان خود را به ستوه بیاورند. این مخالفان در دوران آقای خاتمی تجربه چندانی نداشتند و نمی دانستند که با دولت برخاسته از رای مردم، چگونه باید مخالفت کنند. به عبارت دیگر این افراد تازه کار بودند. در این مدت زمان مخالفان کارآزموده شده و از پشتوانه قابل توجهی در حوزه اقتصاد و سیاست برخوردار هستند. وجود این مخالفان کار را بسیار سخت می کند. با این حال من بر این باور هستم که دولت می توانست در حوزه اقتصاد و سیاست داخلی با اقتدار بیشتری حرکت کند.

منظورتان این است که دولت بستری را فراهم می کند که احزاب با نشاط بیشتر فعالیت کنند؟

نه، منظور من این نبود. دولت فضا را باز کرده است و احزاب باید خود در این حوزه فعال تر شوند.

احتمالا منظورتان این است که دلواپسان سخنرانی را بر هم می زنند و برخی از استانداران و فرمانداران به نوعی در برابر آنها کوتاه می آیند؟

به نظر من دولت در عرصه سیاست داخلی تا حدودی بی طرف است که باید از این حالت خارج شود و مواضع خود را به صورت صریح و شفاف اعلام کند. دولت باید از اصول مورد قبول خود دفاع کند و در هیچ شرایطی آن را نادیده نگیرد.


به طور دقیق منظورتان چه اصولی است که دولت باید از آن دفاع کند؟

منظورم دخالت هایی است که بسیاری از نمایندگان مجلس در امور اجرایی کشور می کنند. دولت باید تدابیری را در نظر بگیرد تا نمایندگان مجلس از موضع دخالت انصراف داده و همان کار نظارت خود را انجام دهند.

دخالتی که در مورد تعیین استاندار و فرماندار می کنند؟

بله، انتظار ما این بود که دولت استاندارهای قاطع تر و راسخ تری را انتخاب می کرد. در برخی از شهرستان ها استانداران صلابت کافی را ندارند. انتظار ما این بود که وزرا به نمایندگان اجازه دخالت ندهند. در حال حاضر این اتفاق رخ می دهد و نمایندگان به صورت گسترده در امور اجرایی دخالت می کنند. شان بالای مجلس به دلیل دخالت تعدادی از نمایندگان در امور اجرایی مخدوش شده است. به گونه ای که قدرت و صلابت و جایگاه مجلس به نماینده ای تقلیل پیدا می کند که در اقلیت مجلس قرار گرفته است. دولت نباید به باج خواهی زیاده خواهان توجه کند و لازم است با قدرت و صلابت مانع دخالت امور اجرایی شود.

مهم ترین بخش موفقیت دولت که در آن نمره قبولی می گیرد از دید شما به عنوان فعال سیاسی چیست؟

دولت آقای روحانی در راستای حل مهم ترین چالش ایران، یعنی بحران پرونده هسته ای بسیار موفق عمل کرده است. به هر حال در این زمان اندک دولت توانسته موفقیت بزرگی را در این حوزه کسب کند. تمام فعالان سیاسی بر این باور هستند که کشور بیشترین آسیب را از ناحیه سیاست های غلط دولت احمدی نژاد متحمل شده است. به همین دولت آقای روحانی تمام هم و غم خود را رفع مشکل هسته ای عنوان کرد و در این راستا گام های بلندی برداشت.


به نظر شما دولت روحانی توانسته نوع نگاه غرب به ایران را تغییر دهد؟

بله، تلاش های آقای روحانی موجب شده فضای بین المللی نسبت به ایران تغییر کند. به عبارت دیگر دولت توانست فضای تقابل را به فضای تعامل تغییر دهد و گام های نهایی در این راستا در حال برداشته شدن است و به زودی ایران مساله هسته ای را حل و فصل می کند. در زمینه رفع تنش از عرصه سیاست خارجی و حل مساله هسته ای کار عظیم و بی نظیری را دولت آقای روحانی انجام داد.

این واقعیت را باید به رسمیت شناخت که در جهان امروز بدون داشتن روابط مناسب در عرصه بین الملل کار اداره کشور بسیار سخت و غیراقتصادی می شود. آقای روحانی در شرایطی دولت را تحویل گرفت که بعد از صدور چند قطعنامه علیه ایران توسط شورای امنیت و تحریم های یک جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا صادرات کشور به صورت عام و صادرات نفت به صورت خاص محدود شده بود. تحریم ها موجب شده بود جا به جایی منابع بسیار سخت شود.

به نظر شما دولت آقای روحانی توانسته جایگاه ایران را در نظام بین الملل ارتقا بدهد؟

بله، به هر حال شش کشور بزرگ و قدرتمند رو به روی ایران نشسته و با علاقه با ایران گفت و گو می کنند. موضع ایران در این شرایط، موضعی عزت مدارانه بوده و این قدرت ها جایگاه و حق ایران را به رسمیت شناخته اند.


البته شرایط رو به روی هم نشستن در دولت پیشین هم مطرح شده بود. به نظر شما مهم ترین وجه تمایز این مذاکرات چیست؟

مهم ترین وجه افتراق این مذاکرات این است که ایران در شرایط برد-برد با قدرت های جهانی مذاکره می کند.

به نظر شما سطح شرکت کنندگان را می توان جزو وجه افتراق ها برشمرد. به هر حال سطح اعضای حاضر در مذاکره ارتقا پیدا کرده است.

موضع مطرح شده در این نشست فراتر از سطح شرکت کنندگان است. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که در حال حاضر موضع مذاکره تعامل با دولت ایران است در حالی که در دولت پیشین تقابل با ایران بود. موفقیت دولت روحانی در ترمیم موقعیت ایران در فضای بین الملل به صورتی درآمده که بسیاری از کشورها برای ایجاد ارتباط با ایران از یکدیگر سبقت گرفته و می خواهند روابط نه چندان مطلوب گذشته را اصلاح کنند.

چون متوجه شدند نگاه دولت نسبت به این موضع تغییر کرده است. دولت از نظر من در این بعد به گونه ای رفتار کرد که می توان عظمت آن را با بازپس گیری بندرعباس از دست پرتغالی ها در دوران شاه عباس یا ملی کردن صنعت نفت مقایسه کرد. این دستاورد آنقدر بزرگ است که می توان آن را جزو افتخارات بی نظیر و بزرگ دولت محسوب کرد.

شما در حالی این موضوع را جزو افتخارات دولت محسوب می کنید که بسیاری از منتقدان بارها با تبلیغات گسترده نگرانی خود را نسبت به این موضوع مطرح می کنند به نظر شما این افراد دلواپس چه انگیزه ای دارند؟

این دلواپسان همگی انگیزه های سیاسی ندارند اما امکان دارد که این قضاوت ها براساس ناآگاهی باشد. اگر شما خاطرتان باشد بعد از پذیرش قرارداد گلستان در زمان فتحعلی شاه قاجار عده ای که همان زمان هم دلواپس بودند، مرتب اعتراض کرده و مرتب فتحعلی شاه را نقد می کردند که چرا حاضر شده بخشی از خاک ایران را به روسیه واگذار کند. آنها شاه را تشویق کردند که بار دیگر وارد جنگ با روسیه شود.

در نهایت جنگ دوم ایران با روسیه شروع شد. وقوع همین جنگ موجب شد قرارداد ترکمانچای منعقد شود. اعتراض عده ای دلواپس موضوع جدیدی نیست. عده ای وظیفه خود می دانند که غیرمسوولانه و بدون پذیرش مسوولیت و براساس آرمان و احساس خود اظهارنظر کنند. امکان دارد که این افراد احساسات پاکی داشته باشند اما همین احساسات پاک در نهایت موجب می شود که کشور آسیب ببیند، چون براساس عقلانیت و محاسبات منطقی صورت نگرفته است.


احساس تکلیف دلواپسان مرزهای گسترده ای پیدا کرده و صدا و سیما با مستندسازی کل مذاکرات صورت گرفته برای پرونده هسته ای را زیر سوال می برد. این موضوع را چطور ارزیابی می کنید با توجه به اینکه صدا و سیما باید رسالت ملی بودن خود را حفظ کند و همچنان در راستای منافع ملی حرکت کند؟

به هر حال فرقی ندارد که این افراد دلواپس کجا هستند، این افراد هرکجا که هستند مرتب در حال نق زدن هستند چون منافع آنها به این صورت تامین می شود.

شما به منافع اشاره کردید. این افراد به دنبال نق زدن و اعتراض کردن چه منافعی را به دست می آورند؟

در حال حاضر یک فردی پیدا شده که مسوولیت خرابکاری گذشته را قبول کرده و در حال حل مشکلات است. به همین دلیل این افراد نق نمی زنند. وقتی فردی مسوول نباشد امکان دارد که سخنانی را از سر خودخواهی بزند. در حالی که آقای روحانی با مشقت تلاش می کند باری را از روی دوش کشور بردارد. این افراد نق می زنند در حالی که از منافع تلاش های ریاست جمهوری در راستای حل مشکل بهره مند می شوند. به هر حال این افراد جزیی از این ملت بزرگ محسوب می شوند.

این افراد با نق زدن و اعتراض کردن آینده سیاسی خود را تامین می کنند. این دوستان بد نیست که این موضوع را به یاد داشته باشند که در دوره ای که آقای جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود چطور حاضر بودند در کنفرانس بغداد همه نوع امتیازی را بدهند. با این حال در روز سوم خرداد ۹۲ امتیازاتی را دادند و همان زمان آقای جلیلی وارد ایران شدند تا حداقل تبلیغاتی برای آقای جلیلی شود تا در انتخابات ریاست جمهوری برگ برنده ای داشته باشند.جالب اینجاست که این دوستان تبلیغات گسترده ای انجام دادند که این کار همزمان با فتح خرمشهر رخ داده و دستاورد بزرگی حاصل شده است.

تلاش این افراد این بود که آقای جلیلی را به دنبال این پیروزی رئیس جمهور کنند. شما این نکته را مورد توجه قرار بدهید که این دوستان خود مسبب این شرایط بودند و نتوانستند مشکل را حل کنند. به همین دلیل حق دارند که نق بزنند. هرچند مساله مهم این است که این دستاورد بزرگ زیر نظر مقام معظم رهبری در حال اجراست به همین دلیل نق زدن این افراد اهمیت چندانی ندارد.

برخی از دلواپسان این دغدغه را مطرح کردند که کشور تمام تخم مرغ های خود را در سبد هسته ای گذاشته است؟

تمام تخم مرغ ها در سبد هسته ای هست. این موضوع جدید نیست. دولت تلاش کرد تا تبعات این موضوع به حداقل برسد. در این صورت آسیبی متوجه کشور نمی شود.

بهتر است که ارزیابی ما منصفانه باشد و تمام جنبه ها و حوزه ها را تحت پوشش قرار دهد. به نظر شما دولت در بخش اقتصاد، موفقیت کسب کرده است؟

دولت آقای روحانی به بی انظباطی مالی پایان داده و مانع دست اندازی دولت به منابع بانکی و صندوق ذخیره ارزی شده است. دولت پیشین در کنترل نقدینگی و حفظ استقلال بانک مرکزی موفقیتی نداشت. به همین دلیل دولت این مهم را در دستور کار قرار داد و توانست در کنترل نقدینگی و مهار تورم موفق باشد که امن این موفقیت را بسیار بزرگ می دانم.


شما در حالی دولت را در حوزه اقتصاد موفق می دانید که همین افراد دلواپس گران شدن قیمت بنزین بوده و بدتر اینکه ایستادن مردم در صف دریافت سبد کالا را تحقیرآمیز دانسته و دلیل متقن برای شکست دولت در حوزه اقتصاد بر می شمارند؟

به نظر من اصل تصمیم دولت برای حذف یارانه درست بوده و باید زودتر این کار انجام می شد. البته انتظار ما این بود که دولت در این حوزه اطلاع رسانی دقیق تری انجام دهد. بهتر بود که دولت بیان بهتری داشته باشد. ضعف دولت این بود که با اطلاع رسانی نامناسب نتوانست افکار عمومی را قانع کند. اگر توضیح کافی به مردم داده می شد که تداوم اجرا طرح سلامت نیازمند این است که دولت یارانه بنزین را قطع کند به طور قطع مردم با این موضوع موافقت می کردند. مشکل زمانی پدیدار شد که نتوانست این کار را به صورت دقیق تفهیم کند.

بسیاری بر این باور هستند که ضعف اطلاع رسانی دولت بسیار مشهود است. شما در این مورد چه نظری دارید، به نظر شما دولت در این حوزه نمره قبولی می گیرد؟

نه، همه مردم می دانند که رسانه ای همچون صدا و سیما با دولت همراهی نمی کند. البته این به این معنا نیست که منتقدان بخواهند ضعف های دولت در حوزه اطلاع رسانی را نادیده بگیرند. ضعف دولت در این حوزه بسیار مشهود بوده و دولت باید اقدامات جدی را برای رفع این نقاط ضعف در دستور کار قرار بدهد.

از طرح تحول سلامت به عنوان یک دستاورد بزرگ دولت یازدهم یاد می شود. به نظر شما این طرح چه نقاط قوتی دارد و چه آسیب هایی آن را تهدید می کند؟

دولت باید مراقبت لازم را اعمال کند تا در درازمدت بستری را فراهم نکند تا دولت بزرگ شود کمااینکه تمام تلاش ما این بوده که دولت بزرگ نشود و به قولی کوچک، فرز و چالاک شود.


شما چه راهکار را تعیین می کنید که دولت به موازات اجرای این طرح بزرگ نشود؟

به نظر من بحث خرید خدمت از بخش خصوصی را باید به صورت جدی در دستور کار قرار داد. اگر خرید خدمات از بخش خصوصی جدی گرفته نشود دولت ناچار خواهدبود ه نیرو اضافه کند و در نتیجه دولت بزرگ خواهدشد. از سوی دیگر شما نباید شرایطی را فراهم کنید که بیمه ها تضعیف شوند بلکه باید تدابیری را در نظر بگیرید که بیمه ها نقش بیشتری پیدا کنند. در حالی که دولت در حال حاضر آنقدر بزرگ شده که خود جایگزین بیمه ها شده است. این مسائل، افت اصلی طرح تحویل سلامت محسوب می شود که باید نسبت به آن مراقبت کافی اعمال شود. به نظر می رسد در حال حاضر بیمه های نقش بسیار کمرنگی پیدا کرده اند که باید این نقش تقویت شود.

به هر حال تامین بودجه طرح تحول سلامت این نگرانی را ایجاد کرده که این طرح بیش از پیش به بودجه دولت و قیمت نفت وابسته شود. شما این موضوع را قبول دارید؟

به هر حال در کوتاه مدت دولت چاره ای جز وابستگی به قیمت نفت ندارد اما در درازمدت می تواند با اصلاح نظام بیمه ای شرایطی را ایجاد کند تا این ساختار اصلاح شده و بیمه ها پای کار بیایند.

فکر می کنید نقطه قوت بودجه ارائه شده از سوی دولت روحانی نسبت به دولت احمدی نژاد چیست؟

کار مهم دولت افزایش پرداخت های عمرانی بود. در حالی که این موضوع در دولت قبل مشاهده نمی شد. هرچند سایر موارد همچون بودجه های قبل بود و بیشتر یک انضباط مالی در بودجه دولت روحانی مشاهده می شود.


یکی از شعارهای دولت روحانی ارتقای جایگاه زنان در مدیریت کشور و بانشاط کردن فضای دانشگاه است. به نظر شما دولت روحانی توانسته به این ایده آل ها دست پیدا کند؟

به نظر می رسد که شرایط بهتر شده هرچند در این زمینه قول های زیادی داده شده است که جامعه در انتظار تحقق آن به سر می برد.

اگر قرار باشد دولت یک اولویت را در سال جدید دنبال کند، به نظر شما چه اولویتی را مدنظر قرار بدهد؟

به نظر من باید شرایط را برای انتخابات رقابتی فراهم کند.

ارزیابی شما از انتخابات مجلس دهم و آرایش آن چیست؟

نمی توان ارزیابی دقیقی داشت. اگر شرایط فراهم شود به نظر من اکثریت مجلس را نیروهای میانه رو در اصلاح طلبان و اصولگرایان در اختیار خواهندگرفت.