ابوبکر البغدادی؛ چهره در سایه

مجله صدا - زهرا رحیمی: خود را ابوبکر بغدادی لقب داده، به تعبیر مجله تایم «خطرناک ترین مردم جهان» و از دید روزنامه لوموند یک «بن لادن جدید» است.

راه و روش اش اما جدای بن لادن و هر گروه تروریستی است که جهان تا به امروز به چشم دیده؛ شاید هیچ شخصیتی در عرصه بین الملل، طی سال 93 به اندازه او پشت پرده و در عین حال مرکز توجه نبوده باشد.

ابراهیم عواد البدری القرشی السامرائی معروف به ابوبکر بغدادی، خود را خلیفه دولت خودخوانده اسلامی در عراق و شام (داعش) می داند و این دقیقا نقطه تمایزش از تمام رهبران گروه های تروریستی در سطح جهان است؛ حکمرانی و کشورگشایی.

او به عنوان سرکرده یک گروه تکفیری رادیکال، نوع جدید از سلفی گری را ارائه کرده است. داعش برخلاف گروه هایی مانند القاعده هدفش نه منطقه ای بلکه جهانی است. در نوارهای ویدئویی که منتشر می کند از رسیدن به رم و حمله به خاک آمریکا می گوید و برای رسیدن به این هدف نیز به روش هایی چون سوءقصد و بمبگذاری انتحاری اکتفا نکرده و تا زنده به آتش کشیدن قربانیان و نابودکردن آثار تاریخی پیش رفته است؛ و تمامی اینها رشه در تفکرات شخصی دارد که در یک سال اخیر با توحش و خونریزی باز تعریفی جدید از تروریست ارائه کرد و جهان را در بهت پیشروی های خود فرو برد.

ابوبکر بغدادی پس از ابوصعب زرقاوی، سرکرده گروه موسوم به «دولت اسلامی عراق» که در سال ۲۰۰۶ میلادی به هلاکت رسید و ابوحمزه المهاجر و ابوعمر بغدادی، که در سال ۲۰۱۰ در حمله هوایی آمریکایی ها از پای در آمدند، چهارمین سرکرده گروه تروریستی داعش است که اکنون خطرناک ترین فرد جهان محسوب می شود. بغدادی فعالیت خود را با عضویت در تشکیلات تروریستی القاعده در عراق آغاز کرد و سال ۲۰۱۰ به دستور بن لادن، سرکرده سابق القاعده که به دست آمریکایی ها به هلاکت رسید، به سرکردگی شاخه القاعده در عراق منصوب شد.

با روی کار آمدن ابوبکر بغدادی، دامنه عملیات و حملات این گروه تروریستی وسعت گرفت و همزمان با آغاز بحران در سوریه و با توجه به گستردگی کمک های مالی، تسلیحاتی و لجستیکی که با آغاز جنگ در سوریه به این کشور سرازیر شد عناصر این گروه در سوریه نیز فعال شدند. با توجه به این گستردگی عملیاتی بیرون از عراق به سوی سرویه، گروه تروریستی القاعده عراق، در سال ۲۰۱۲ نام جدید خود را تحت عنوان «دولت اسلامی عراق و شام» اعلام کرد.

بازتعریف تروریسم

بغدادی آغازگر جریانی است که تفاوت های آشکاری با گروه های تروریستی مانند القاعده دارد. او برخلاف گروه های تکفیری دیگر، نخستین گروهی را سازمان دهی کرده که اراضی را به اشغال خود در می آورد.

این سلفی افراطی به طور علنی دست به سخنرانی می زند و از نیات خود برای اشغال دیگر کشورها و زیرپاگذاشتن مرزها می گوید. مانند ایمن الظواهری، سرکرده فعلی القاعده در نقطه ای نامعلوم در مرز پاکستان و عراق پنهان نمی شود تا هرازگاهی یک بیانیه صادر کند، بلکه سودای فتح شهرهای جدید را در سر دارد و حتی در این زمینه نیز کاملا حساب شده عمل می کند.

مناطقی با منابع انرژی را هدف قرار می دهد و با فتح همین مناطق حال از نظر مالی کاملا بی نیاز است. نفت را در بازار سیاه به فروش می رساند و در اشغال اراضی از حربه های استفاده می کند که تا پیش از این از توان گروه های تروریستی خارج بوده است.

آب را به روی شهر می بندد، جریان کمک رسانی به مردم را متوقف می کند و پس از ازپا درآمدن مردم وارد شهر می شود. در ماه آگوست سال ۲۰۱۴ بود که داعش سد موصل را تصرف کرد و کنترل بخش عمده منابع آب و برق عرق را به دست گرفت.

سلمان شیخ، مدیر موسسه بروکینگز در قطر گفته بود: «این افراط گرایان فقط دیوانه نیستند، روشی در دیوانگی آنها وجود دارد. آنها تصرف منابع طبیعی و مالی- هم نفت و هم آب- را مدیریت می کنند و البته از این منابع برای افزایش قدرت و رشد بیشتر بهره خواهندبرد.»

داعش توانست ظرف مدت کوتاهی بخش های قابل توجهی از عراق و بعد سوریه را به تصرف درآورد. یکی از مهم ترین علل گسترش سریع آن در این نکته نهفته است که از موج نارضایتی مردم برخی استان های عراق به خوبی استفاده کرد.

طی سال های گذشته روابط مناطق سنی نشین عرق که روزی قدرت رادر این کشور به دست داشتند، با حکومت مرکزی شیعی با تنش هایی همراه بوده است. بغدادی از این فضای تنش آلود بهره برده و مناطقی مانند الانبار را که با اختلافات قومی و فرقه ای دست به گریبان بودند را هدف قرار داد. شیوخ قدرتمند سنی این استان حامی وی بودند و او از این منطقه برای طرح ریزی عملیات ها و استراتژی های نظامی داعش بهره برد.

در سوریه وضع به مراتب بدتر بود، البته نه برای بغدادی، او به خوبی از شکاف میان دولت بشار اسد و مخالفانش آگاه بود و دست به سوءاستفاده از خانواده هایی زد که در جنگ سوریه عزادار شدند و درصدد انتقام بوده و حتی حاضر بودند جان خود را در این راه بدهند و به این طریق، طعمه گروه هایی مانند داعش شدند. درواقع داعش با ادعای برقراری دولت اسلامی در سوریه درصدد جذب نیروهای مخالف در این کشور بوده است.

بازتعریف خشونت

البته آنچه باعث شد وی به چهره ای بین المللی تبدیل شود و آمریکا جایزه ای ۱۰ میلیون دلاری را برای سرش تعیین کند، حد قساوتی بود که در وحشی گری های نیروهای داعش به جهان عرضه شد. هسته و شبکه های تروریستی القاعده به صورت کاملا پراکنده و گاها مخفیانه عمل می کنند اما داعش گردن گروگان های خود را مقابل دوربین ها می زند، آنها را به آتش می کشد و از بلندی به پایین می اندازد.

این سطح از خشونت و قساوت علنی در میان گروه های تکفیری بی سابقه بوده و ابعاد آن بسیار گسترده است. هفته گذشته بود که با بولدوزر دست به تخریب آثار «نمرود» در ۳۰ کیلومتری شهر موصل زد. پیش از آن نیز آثار موزه موصل را نابود کرده بود و برای این اقدامش دلیلی جز پیروی از آئین «بت شکنی» در دین اسلام نداشت.

تفکر غالب داعش به طور کلی ریشه در سلفی گری دارد؛ بازگشت به سرچشمه واصل دین به واسطه قیام و جهاد. اما آنچه امروز از سوی داعش به اجرا در می آید شکل افراطی سلفی گری است که طی سال های اخیر رشد قابل توجهی داشته است.

به طوری که گردن زدن قربانیان و به آتش کشیدن افرادی که به زعم داعش مسلمان واقعی نیستند، پرت کردن اسرا از ارتفاع به پایین به امری معمول تبدیل شده است.

ابعاد و وسعت این خشونت چنان گسترده است که ناگهان مردم یک شهر را به آوارگی می کشاند یا تاریخ یک کشور را در موزه های شهر با خاک یکسان می کند. از همین رو است که شخصی مانند ابوبکر بغدادی اگر بخواهد هم دیگر از ذهن تاریخ کشورهایی چون عراق و سوریه پاک نخواهدشد.

چه دوست داشته باشیم و چه خیر ابوبکر البغددی با گروه موسوم به دولت اسلامی اش در سال جاری شمسی جهان را با ایده های واپس گرایانه خود تحت تاثیر قرار داد و بعدها در تاریخ، این سال به عنوان سال برآمدن جریانی که برخلاف سلف خویش روی زمین استقرار دارد و خشن تر از دوستان پیشینش عمل کرده، یاد خواهدشد.