الهام چرخنده با اختلاف «ترین» شد

تماشاگران امروز: پرونده سینمای ایران در سال ۹۳ بسته شد. روزهای خوب و بدش، اتفاقات عجیب و غریبشف حوادثش، تصمیماتش و آمدن ها و رفتن هایش؛ سال سینمایی ۹۳، روزهای خوب و بد زیادی داشت. با این که همچنان و کما فی السابق، اتفاقات غیرمنتظره و حاشیه های زیادی در سینما وجود داشت اما روی هم رفته و در مقایسه با سال های گذشته، امسال در سینمای ایران، جنجال بزرگی به وجود نیامد. سال ۹۳ برای سینما، سال بی بخاری بود و نه بی خاصیت؛ رکوردهایی در تاریخ سینمای ایران در همین سال شکسته شد. گیشه سینما نسبت به سال های اخیر، رونق بیشتری گرفت، محدودیت ها و ممیزی ها همچنان پابرجا بودند و جوایز بین المللی زیادی را از آن خود کرد. حالا دیگر با خیال راحت می توان از سینمای ایران در سالی که گذشت گفت و «ترین» هایش را فهرست کرد.

پر فروش ترین ها

سال ۹۳، گیشه های پررونق برای سینما بود. سالی درخشان به لحاظ فروش و البته نه در سوددهی؛ در سومین ماه تابستان، بعد از تبلیغات فراوان، «شهر موش ها ۲» اکران شد. فیلمی خاطره انگیز برای دهه شصتی ها؛ فروش این فیلم رکوردی تازه در سینمای ایران به جا گذاشت. این فیلم در طول ۳ ماه اکران حدود ۱۲ میلیارد تومان فروش داشت و در حال حاضر رکورد پرفروش ترین فیلم را نیز یدک می کشد.


همزمان با «شهر موش ها ۲»، «آتش بس ۲» هم اکران شد و نمایش «رد کارپت» یا فرش قرمز در ماه قبل از اینها هم باعث شد تا تابستان خوشی برای سینمای ایران رقم بخورد. البته طعم چنین خاطره خوشی چند ماه قبل و در اکران نوروزی سال ۹۳، به مذاق سینمای ایران خوش آمده بود. در اکران نوروزی، چهار فیلم «طبقه حساس»، «معراجی ها»، «خط ویژه» و «چ»، از میان پنج فیلم اکران شده در نوروز به فروش میلیاردی رسیدند. از میان ۵۳ فیلم اکران شده در گروه های سینمایی مختلف، امسال ۱۵ فیلم، به فروش میلیاردی رسید و تنها ۱۶ فیلم در این میان به فروش زیر ۱۰۰ میلیون دست پیدا کردند. اما سینمای ایران در سال ۹۳ اگرچه پر از فیلم های میلیاردی بود ولی با توجه به نسبت هزینه تولید و فروش تنها ۷ تا ۸ فیلم توانستند به سوددهی برسند. با این که در سینمای ایران شاهد فروش دو و نیم برابری نسبت به سال های گذشته بودیم اما میزان سوددهی همچنان نرخ پایینی داشت. یکی از دلایل پرفروش شدن فیلم ها در سال ۹۳ را می توان به گسترش پردیس های سینمایی در تهران و سالن های سینما در برخی شهرستان ها و همچنین تجهیز سالن ها به سیستم دیجیتال دانست.

زنانه ترین سال

ساله ۹۳، سال درخشیدن سینماگران زن بود. فیلم های پرفروش زیادی در سینمای ایران متعلق به زنان بودند. «شهر موش ها ۲» را مرضیه برومند ساخته بود، «آتش بس ۲» را تهمینه میلانی، «شیار ۱۴۳» را نرگس آبیار؛ به غیر از اینها مریم میلانی، «کاغذ خروس نشان» را به پرده سینما سپرد، تینا پاکروان، «خانوم» را، آزیتا موگوی، «تراژدی» و را و البته همه این فیلم ها در نوع خود و از زاویه ای موفق هم عمل کردند.


البته سالی که در روزهای ابتدایی اش با دیدار سینماگران زن با رییس جمهور همراه شود، نوید سالی زنانه را هم می دهد. دیداری که در آن فرشته طائرپور، سخنرانی کرد و در بخش هایی از آن به مشکلات اقتصادی سینما اشاره کرد: «حوزه فرهنگ و هنر کشور، در حال حاضر تعدادی جریان های فعال سیاسی و اجتماعی، منتقد و مدیر و حامی مدعی دارد که تضارب آرا و اهدافشان با یکدیگر، و رقابت نابرابر اقتصادی شان با بخش خصوصی و موازی کارشان با مدیریت دولتی، صرفا به فرسایش توان و کاهش اطمینان درجامعه هنری منجر شده و هنرمندان را با همه استعدادی که برای بالندگی فرهنگ، ایجاد امید، نشاط و آموختن اخلاق دارند، به احتیاط و حفظ فاصله کشانده است...»

بین المللی ترین سال

حضور آثار سینمایی ایرانی در حوزه های داستانی، کوتاه و مستند در فستیوال های خارجی تنها یکی از جنبه های حضور سینمای ایران در عرصه بین المللی در سال ۹۳ بود. در این سال بیش از هر زمان دیگری، سینماگران ایرانی به عضویت هیات داوران فستیوال های معتبر بین المللی درآمدند. در این میان انتصاب لیلا حاتمی به عنوان داور جشنواره کن، از مهم ترین اتفاقات بود. او در کنار بزرگان سینمای دنیا همچون سوفیا کاپولا، حق رای برای انتخاب برنده نخل طلا در دنیا را داشت. همچنین تهمینه میلانی به عنوان رییس هیات داوران نخستین جشنواره بین المللی فیلم اربیل انتخاب شد. در این سال اصغر فرهادی به عنوان ریس هیات داوران جشنواره آسیا پاسیفیک انتخاب شد. همچنین او به عنوان رییس هیات داوران بخش جریان های نو جشنواره بین المللی فیلم بوسان، برگزیده شد. انتخاب نیکی کریمی نیز به عنوان رییس هیات داوران جشنواره فیلم ادینبورگ در همین سال رقم خورد.


علاوه بر حضور سینماگران در بخش داوری فستیوال ها، جوایز متعددی نیز به فیلم های ایرانی تعلق گرفت. در جشنواره اربیل، جوایز بهترین فیلم برای «آخرین زمستان» به کارگردانی سالم صلواتی، بهترین کارگردانی برای پیمان معادی و بهترین بازیگر زن برای مهناز افشار برای فیلم «برف روی کاج ها»، بهترین مونتاژ برای محمدرضا و میثم مویینی و جایزه ویژه هیات داوران برای روح الله حجازی کارگردان «زندگی مشترک آقا و خانم محمودی» رقم خورد. همچنین در هفدهمین جشنواره بین المللی فیلم شانگهای، رضا درمیشیان، سه جایزه بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و جایزه «وینسنت وارد» را برای فیلم «عصبانی نیستم» دریافت کرد. از سوی دیگر فیلم «دلتنگی های عاشقانه» به کارگردانی رضا اعظیمان در جشنواره جهانی فیلم فیلیپین، جایزه بهترین بازیگر زن را برای میترا حجار به ارمغان آورد.

همچنین جشنواره بین المللی فیلم بغداد دو جایزه به سینمای ایران اهدا کرد. مستند «نینجای ایرانی» به کارگردانی مرجان ریاحی جایزه ویژه هیات داوران جشنواره و «فرزند چهارم» به کارگردانی وحید موسائیان جایزه اول بخش مسابقه فیلم های بلند را گرفتند. فیلم «با دیگران» ساخته ناصر ضمیری هم در جشنواره بمبئی جایزه بهترین فیلم سینمایی «ملبورن» ساخته نیما جاویدی در طول ۲۴ ساعت، ۴ جایزه معتبر از دو جشنواره فیلم گیخون و ماردلپلاتا را دریافت کرد. در جشنواره آسیا پاسیفیک هم جایزه بهترین فیلم نامه به نیما جاویدی برای فیلم «ملبورن»، جایزه ویژه هیات داوران به رخشان بنی اعتماد برای فیلم «قصه ها»، جایزه نتپک به رضا درمیشیان برای فیلم «عصبانی نیستم» اعطا شد.

شنیدنی ترین گفته ها

۱- کمال تبریزی: احساس گروه سازنده «سرزمین کهن» همچون فلسطینیان مظلومی است که از سوی اسراییل جنایتکار، سرزمین آنان به اشغال درآمده است! و این موضوع همواره در ذهن ما و ظلمی که از سوی مسوولین سیما و شخص آقای ضرغامی بر ما رفته است باقی خواهدماند و روزی در محکمه عدالت در این بازه تظلم خواهیم کرد.


۲- محسن بابایی: چطوری است که راننده ها می توانند به راحتی وارد حوزه کارگردانی، تهیه کنندگی و دیگر مشاغل سینما شوند و هیچ کس هم آنان را بیرون نمی کند؟ به کسانی که امروز وارد سینما شده اند توجه کنید. می بینید که فلان تهیه کننده، قبلا ماست بند بوده است!

۳- فریدون جیرانی: بانک پاسارگاد را هم نمی توان سرمایه گذاری خصوصی تلقی کرد. چون فکر می کنم این بانک ها هم خصوصی نیستند؛ این جور بانک ها و شرکت ها را باید با واژه «خصولتی» توصیف کرد. یعنی بنگاه هایی که ظاهر خصوصی دارند ولی در نهایت مکانیزم دولتی دارند.

۴- بهروز افخمی: من از رفتار سیرک واری که در جشنوره ها پیش می آید خیلی بدم می آید. مثلا از این فرش قرمز و انبوه عکس گرفتن ها بدم می آید. فضاهای جشنواره ای اصلا فضاهای جدی ای برای فیلم دیدن نیستند.


۵- محمدمهدی عسگرپور: نباید این طور تصور شود که در هر صنفی که مشکلی پیش آمد من به عنوان هیات مدیره مثل سوپرمن به وسط ماجرا بپرم و آن را حل کنم چرا که معتقدم این کار به نوعی دور زدن یک صنف تلقی می شود. من سوپرمن نیستم.

۶- محمدتقی فهیم: آقای محمدرضا هنرمند یک بار در یادداشتی برای مجله «سینما» مرا مگسی قلمداد کرده بود که در کیهان قلم می زند و سپس گلایه کرده بود که امثال ایشان می خواهند فیلم بسازند و ما نمی گذاریم! در صورتی که چنین نیست و این طور نیست که مقامات مسوول به خاطر نوشته های ما به کسی پروژه ندهند یا بالعکس کارش درست شود. اگر این طور نیست چرا این قدر درباره فیلم سازان شبه روشن فکر می نویسیم کسی توجه نمی کند اما وقتی دو خط درباره آهنگر می نویسی نمی گذارند فیلم جدیدش را بسازد.

۷- جمال ساداتیان: فیلم «آذر، شهدخت، پرویز و دیگران» هم بدون حاشیه نبود و من با شکایت شخصی به نام بهادر به دادگاه احضار شده ام که چرا نام سگ فیلم، بهادر است.

۸- لیلا اوتادی: دغدغه من از بچگی این بوده کاری کنم که جنگ در دنیا کمتر اتفاق بیفتد. همیشه دلم برای آنها که جنگ زده اند، می سوخت. دو تا فیلم نامه هم درباره جنگ نوشته ام که ان شاءالله کار می کنم.


۹- حجت الله ایوبی: الان مدیران فرهنگی رابطه شان با اهالی فرهنگی خوب است و هم، شما را تحمل می کنید و هم مدیران و سینماگران برقرار شده و دوران جن و بسم الله هم تمام شده است.

۱۰- اکبر عبدی: من و جمشید هاشم پور روی هم ۲۵۰ کیلوگرم وزن داریم اما به اندازه عروسک های مرضیه برومند و ایرج طهماسب نمی توانیم پول در بیاوریم.

۱۱- پروانه معصومی: ای کاش شرایطی برای افراد نابینا فراهم می شد تا در کنار دوستان خود بتوانند فیلم های سینمایی را ببینند چرا که تبادل اکت هایی که در جمع رخ می دهد، برای یک نفر نمود پیدا نمی کند.

۱۲- جمال شورجه: انصافا در چند سال اخیر شهرداری فعالیت های گسترده ای داشته است به طوری که امروز برای پیداکردن محله ای کثیف باید تلاش زیادی کنیم.

۱۳- بهداد سلیمی: اگر قرار باشد فیلم زندگی من را بسازند، مهران غفوریان می تواند نقشم را بازی کند. فکر می کنم فقط مهران غفوریان به وزن من می خورد؛ مگر این که بازیگر دیگری وزنش را اضافه کند.


۱۴- علی قوی تن: «آسمان آبی مادرم» با برداشتی از سیاست اقتصاد مقاومتی ساخته شده است و مسوولین جشنواره باید با توجه به ضرورت تبیین این سیاست در بین آحاد مردم از طریق برخی آثاری تصویری و البته استراتژیک فیلم مرا در جشنواره به نمایش در بیاورند.

۱۵- فرزاد موتمن: «سایه روشن» به تماشاگران می گوید که قرار نیست قصه را بفهمد و درواقع ما هم که فیلم را ساختیم تا آخر، قصه را نفهمیدیم. یکی از علایقی که دارم این است که فیلم بد بسازم. فیلم بد ساختن وظیفه ماست، بخشی از کار ماست.

۱۶- محسن محسنی نسبت: در حال حاضر می خواهم همان تعداد اندکی از هم میهنانم که به سینما می رفتند در سال جدید به سینما می رفتند در سال جدید به سینما نروند یا بهتر بگویم هر فیلمی را نبینند چرا که اغلب فیلم هایی که سال آینده در سینماها اکران می شوند فیلم های بسیاری بدی هستند که ضمن تاثیر منفی بر روح و روان آحاد افراد جامعه می توانند تاثیرات به شدت مخربی در پی داشته باشند.

عجیب ترین اتفاقات سال

۱- در سال ۹۳، اتفاقی افتاد که در تاریخ سینمای ایرانی بی سابقه بود. فیلم «خانه پدری» به کارگردانی کیانوش عیاری، بعد از جنجال ها و حاشیه های زیاد، بالاخره توانست پروانه نمایش برای سینماهای حدودی را به دست آورد. اما این پروانه نمایش ۴۸ ساعت بیشتر اعتبار نداشت! «خانه پدری» بعد از دو روز، از پرده نمایش پایین آمد تا رکورد کوتاه ترین اکران تاریخ سینمای ایران به نام این فیلم ثبت شود. فیلمی که از سوی کمیسیون فرهنگی مجلس، مورد اعتراض شدید قرار گرفت و بالاخره هم نتوانست رنگ پرده را به خود ببیند.


۲- حرکت عجیب و غریب کمال تبریزی در جشنواره فیلم فجر به هنگام نمایش فیلم طعم شیرین خیال» هم جزو عجیب ترین اقدامات سینمایی سال بود. او هنگام نمایش فیلمش در کاخ جشنواره، موارد و جملات ممیزی را وسط سالن سینما و در دقایق مشخص فیلم، با صدای بلند فریاد زد تا همه از او و رفتارش برای جلب نظر رسانه ها تعجب کنند.

۳- تخیل حسام نواب صفوی برای حضور در فیلمی هالیوودی که به زندگی الویس پریسلی می پرداخت و قرار بود نواب صفوی نقش این ستاره راک اند رول را در آن بازی کند، از اتفاقات عجیب دیگر سال بود. پروژه ای که اصلا معلوم نشد به کجا رسید!


۴- شایعه تغییر نام خانوادگی محمود گبرلو، مجری برنامه سینمایی هفت به «شایسته» از اقدامات عجیب و جالب دیگر سال ۹۳ بود که آخرش معلوم نشد کی این شوخی را راه انداخته!

۵- الهام چرخنده، به طور کل یکی از اتفاقات عیجب سال ۹۳ بود. همین!