فرانسویِ خوش‌قلبی که موسیقی ایران را زیر و رو کرد!
در این مطلب هم به سراغ یک فرد تاثیرگذار در موسیقی ایرانی خواهیم رفت. کسی که تا سال‌ها پس از خروج از ایران نیز شیفته سرزمینمان بود.
برترین‌ها: چندی پیش از یک نام ماندگار در موسیقی پاپ فارسی صحبت کردیم. استیو مک‌کرام، یک آمریکایی که مشخصا به علت نزدیکی با سیاوش قمیشی به جامعه موسیقی ایرانی ورود کرده و توانسته ساخته‌های خود را به خاطرات مردم ایران الصاق کند. در این مطلب هم به سراغ یک خارجی دیگر خواهیم رفت. کسی که تا سال‌ها پس از خروج از ایران نیز شیفته این سرزمین بود. از «اریک ارکانت» سخن می‌گوییم. در ادامه با ما همراه باشید.
جوانی که از پاریس آمد
اریک در سال ۱۹۳۸ در فرانسه چشم به جهان گشود. او ۱۲ ساله بود که به همراه خانواده‌اش به پاریس نقل مکان کرد و در تابستان ۱۳۴۳ وارد تهران شد و در ابتدا کار خود را با گوگوش آغاز کرد. موسیقی‌دان برجسته اهل فرانسه به عنوان تنظیم‌کننده‌ی آهنگ، تقریباً برای بیشتر خوانندگان مطرح آن دوران کارهای زیبا و به یاد ماندنی تنظیم کرد.
تحول موزیک پاپ ایران
«اریک» یکی از پایه گذاران ارکستراسیون هارمونیک و از بانیان تحول موزیک پاپ ایران در دهه پنجاه بود. او سبک تازه‌ای از موزیک جاز، پاپ و ۶ و ۸ را برای هنرمندان ایرانی به ارمغان آورد و سازهای بادی و جاز را در ایران پروراند. بسیاری از کارهای اریک مورد توجه هنرمندانی چون بابک بیات، حسن شماعی‌زاده، حسین واثقی، سیاوش قمیشی و … قرار گرفت و آن‌ها برای تنظیم آهنگ‌های خود به اریک مراجعه می‌کردند.
اریک در زمستان ۱۳۵۷، تهران را به سوی پاریس ترک کرد و در آنجا به آهنگسازی ادامه داد و به مناسبت بزرگداشت دویستمین سالگرد انقلاب فرانسه، موسیقی او برنده جایزه اول فرانسوا میتران شد. تلاش‌های بی‌پایان وی در موسیقی ایرانی همیشه قابل تحسین است. اریک آرکانت در ۲۴ دسامبر ۲۰۰۷ در پی یک بیماری طولانی درگذشت.
آثار ماندگار اریک در ایران
آرنژمان یا تنظیم نزدیک به صد ترانه در ده‌های چهل و پنجاه شمسی به عهده اریک آرکانت بوده. همکاری با خواننده‌هایی نظیر حسن شماعی‌زاده، ابی، داریوش، مارتیک، حبیب، شهرام شب‌پره و ... کارنامه پرباری را برای او در موسیقی ایرانی به ارمغان آورده است. در ادامه به بررسی چند تنظیم شاخص او می‌پردازیم.
ترانه پیچک
حالا راه تو دوره / دل من چه صبوره
کاشکی بودی و می‌دیدی / زندگیم چه سوت و کوره
- ترانه: شرمین شجره
- ملودی: سیاوش قمیشی
- خواننده: ابراهیم حامدی
پیچک با تنظیمی شلوغ اما باشکوه همراه است. نوای دلنشین گیتار که در آغاز کار به گوش می‌رسد و سویه‌هایی از موسیقی جاز که همراه اثر می‌شود. یک تنظیم کاملا متفاوت و اروپایی برای فضای تازه‌نفس هنر ایران که زنده‌یاد شرمین شجره ترانه‌ی زیبای آن را نوشته. از نخستین همکاری‌های ابی با سیاوش قمیشی که شنیدنی‌ست.
ترانه ای عشق
عشق به شکل پرواز پرنده‌ست / عشق خواب یک آهوی رمنده‌ست
تو که معنای عشقی به من معنا بده ای یار / دروغ این صدا را به گور قصه‌ها بسپار
- ترانه: اردلان سرفراز
- ملودی: داوود بهبودی
- خواننده: داریوش اقبالی
از این ترانه در فضای مجازی همیشه سخن گفته می‌شود. ویدئویی از داوود بهبودی که داستان ساختن این اثر را به سفر شمالی که با داریوش رفته ارتباط می‌دهد. ظاهرا ملودی این کار به طور ناگهانی از طریق داریوش به ذهن داوود بهبودی خطور کرده و او هم در اختیار اردلان سرفراز قرار داده تا بهترین کلام را بر ملودی بنشاند. بازهم ردپای سازهای بادی را می‌توان در تمام کار حس کرد. یادگاری دیگری از اریک آرکانت برای فارسی‌زبانان.
ترانه حریر
ای حریر بی‌تحمل ای شکستنی تر از گل / ای خود قصه رفتن تو باید بسازی با من
تو باید مثل بیابون شعر انتظار بدونی / ابر تو هرچی که باشه بازم عاشقش بمونی
- ترانه: زویا زاکاریان
- ملودی: مارتیک قره‌خانیان
- خواننده: مارتیک قره‌خانیان
مارتیک قره‌خانیان، ترانه «حریر» را در سال ۱۳۵۵ به عنوان اولین ترانه فارسی‌زبانش خواند. او در آن سال‌ها بیشتر به عنوان نوازنده با گوگوش و حسن شماعی‌زاده همکاری می‌کرد اما پس از روی آوردن به خواندن ترانه‌های فارسی به سرعت مورد توجه قرار گرفت. حریر با شعری دل‌انگیز از زویا زاکاریان روی ملودی خود مارتیک اجرا شده اما نکته بزرگ کار، صدای سازهای بادی‌ست که جلوه‌ای کاملا غربی را به اثر بخشیده و در طول کار به طور کلی با فضای جاز همراه هستیم و صدای مخملی مارتیک که روح را نوازش می‌کند.
ترانه تکیه‌گاه
ای همه آرامشم از تو پریشانت نبینم / چون شب خاکستری سر در گریبانت نبینم
ای تو در چشمان من یک پنجره لبخند شادی / هم چو ابر سوگوار این گونه گریانت نبینم
- ترانه: هومن ذکایی
- ملودی: تورج شعبانخانی
- خواننده: ستار
شاید یکی از محزون‌ترین تنظیم‌های تاریخ موسیقی فارسی متعلق به این اثر باشد. با شنیدن این کار تا چند دقیقه مسخ فضای موسیقی‌اش خواهید شد اما بی‌تردید از این اثر می‌توان به عنوان یکی از ده ترانه قدرنادیده موسیقی ایرانی نام برد. شعر، ملودی، آواز و در نهایت تنظیم درجه یک اریک آرکانت که انگار با واژه‌های فارسی خو گرفته و توانسته حس کلمات را به خوبی به گوش مخاطب اثر برساند.
و اما نظر کاربران درباره آثار این هنرمند چیست؟
مینو درباره تاثیر اریک آرکانت می‌نویسد: اریک آرکانت یکی از بهترین آهنگسازانی‌ست که ایران معاصر به خود دیده است. در حقیقت او بود که از فرنگ آمد و همراه واروژان، آندرانیک و منوچهر چشم‌آذر، موسیقی پاپ نوپای ایران را سر و سامان بخشید و شکل داد.
حامد هم معتقد است: در مورد اریک آرکانت فرانسوی خیلی کم حرف زده شده. با این که برای خیلی از خواننده‌های ایرانی به عنوان تنظیم‌کننده کار انجام داد است.
نظر کاربران
چه عجیب ما ایشون رو نمی شناختیم
اریک ....واروژ....و مقصدی موسیقی پاپ ایران شکل دادن
خیلی عالی بود ، چه آهنگهایی تا ابد ماندگارند
عجب دورانی بوده که ما از بعضی هنر مندان بی خبر بودیم
ای واااااای....چه ترانه هایی....انگار هزار سال گذشته....اصحاب کهف باید پیش ایرانیان لنگ بندازن....به عقب که نگاه می کنم انگار چند صد سال شده!!! نه فقط اقتصاد و قیمتها بلکه همه چی...اقتصاد بی اخلاقی .دروغ. کشاورزی.محیط زیست و آب و جنگل و تولید و مسکن و..کلا خوبی در همه زمینه ها نابود یا فراموش شده و ....
ایشون به قدری مچذوب ایران وفرهنگش شده بود که نام فرزندشون رو علی گذاشتن. ....
اخ 👏👏👏👏👏👏😭😭😭😭😭
کاشکی بیشتر از اثرهاش میگفتید
خارجی‌ای بهتر از او نداشتیم. او جلوتر از زمان خودش بود.