راز ماندگاری محمدرضا شجریان به روایت خودش
در صعب‌روزِ پریشان‌عالمِ ناشی از ویروس کرونا و در روز‌هایی که محمدرضا شجریان روزگار ناهوشیاری‌اش را بر تخت مراقبت‌های ویژه می‌گذراند، ویراست تازه‌ای از کتاب «راز مانا» با موضوع شجریان منتشر شده است که ده سال از انتشار نسخه قبلی‌اش می‌گذرد.
برترین‌ها: در صعب‌روزِ پریشان‌عالمِ ناشی از ویروس کرونا و در روز‌هایی که محمدرضا شجریان روزگار ناهوشیاری‌اش را بر تخت مراقبت‌های ویژه می‌گذراند، ویراست تازه‌ای از کتاب «راز مانا» با موضوع شجریان منتشر شده است که ده سال از انتشار نسخه قبلی‌اش می‌گذرد.
شهریور سال ۱۳۷۵، وقتی محمدرضا شجریان برای تولد ۵۶ سالگی‌اش آماده می‌شد، محسن گودرزی و محمدجواد غلامرضا کاشی و علی‌اصغر رمضانپور به خانه‌اش رفتند برای ترتیب دادن گفت‌وگویی بلند به‌قصد انتشار کتابی درباره زندگی و دیدگاه‌های شجریان، به‌روایت خودش. اما کار به چند جلسه ختم نشد و گفتگو‌ها تا اسفند ادامه یافت.
پس از آن، شجریان و این سه نفر تازه به این رسیدند که کار سنگین‌تر از این حرف‌هاست. پس شروع کردند به بازخوانی و طرح پرسش‌های تازه و رفت‌وبرگشت چندباره متن میان شجریان و گفت‌وگوگران.
این‌ها را خود شجریان، همان زمان، درباره کتاب «راز مانا» گفت و اینکه کتاب نهایی، نه از ایده اولیه که، در جریان گفتگو شکل گرفت.
با این حال، همین رفت‌وبرگشت‌ها به‌اضافه رویدادهای اجتماعی و سیاسی آن سال‌ها که متأثر بود از رویداد دوم خرداد ۱۳۷۶، انتشار آن را عقب انداخت تا دو سه سال بعد که عاقبت در نشر فرا منتشر شد و شجریان در مقدمه‌اش نوشت: «پرسش‌هایی که در این کتاب طرح شده‌اند، پرسش‌هایی از جایگاه و نقش موسیقی ایرانی و نقش من در سرنوشت این هنر است و من از چشم خود بدان پرداختم.»
شاید نگاه و رویکرد کلی شجریان به موسیقی را بتوان در این جمله‌اش در همین کتاب یافت که «موسیقی مطلوب من آن نوع موسیقی است که هم مردم بتوانند از آن استفاده کنند و هم اهل فن آن را بپسندند».
القصه، تا چند سال بعد، کتاب‌های دیگری هم با موضوع شجریان منتشر شد، ازجمله «هزار گلخانه آواز»، «لطیفه نهانی»، «خسرو خوبان»، «نغمه‌های سیاوش»، و «سروش مردم».
هریک از این کتاب‌ها برای دوستداران شجریان ارزش جداگانه خود را داشت، اما کم‌کم سروکله فریبکاران هم در بازار گرم شجریان‌فروشی پیدا شد.
مثلاً سال ۱۳۸۲ نشریه‌ای، به‌بهانه ویژه‌نامه شجریان، شرح حال خودنگاشته او با عنوان شجریان به روایت شجریان را که در شماره ۱۵ «دفتر هنر» چاپ آمریکا منتشر شده بود، با پرسش‌های ساختگی و جعلی، به‌شکل مصاحبه رودررو درآورد و منتشر کرد.
همین موارد باعث شد شجریان مرداد ۸۲ با انتشار یادداشتی اعلام کند که از مجموع مطالبی که تا آن زمان به نقل از او یا به نام او چاپ شده، فقط کتاب «راز مانا» را تأیید می‌کند؛ و به این ترتیب، مهر تأیید دوباره‌ای بر گفته‌ها و نظریاتش دراین کتاب زد.
انتشار «راز مانا» در سال ۱۳۸۵ بر عهده نشر «گام نو» افتاد که علیرضا رجایی، فعال مدنی و سیاسی، صاحب آن بود و با همسرش، لیلا لیاقت، آن را اداره می‌کرد.
تا سه سال بعد مجموعاً ۱۵ هزار نسخه از «راز مانا» منتشر شده بود که علیرضا رجایی به دلیل انتقادهایش به دولت احمدی‌نژاد، که دولت محبوب رهبر جمهوری اسلامی بود، به زندان افتاد و نشر «گام نو» نیز، زیر فشار مأموران امنیتی، از فعالیت افتاد.
چنین شد که «راز مانا» نیز، در کنار دیگر کتاب‌های این انتشاراتی، دیگر امکان تجدیدچاپ نیافت تا امسال که نشر «گمان» موفق شد با خرید حقوق مادی و معنوی آن، نسخه‌ای تازه از آن را با شمایلی تازه منتشر کند.
فهرست کتاب «راز مانا»
نشر گمان ویراست جدید این کتاب را روز چهارشنبه، ۲۱ اسفند، در ۲۶۴ صفحه (در قطع رقعی با کاغذ بالکی) منتشر کرد، با تصاویری تازه (۵۷ عکس) و نمایه‌ای جدید تا استفاده‌ی کتاب برای دوستداران موسیقی و به‌خصوص پژوهشگران ساده‌تر باشد.
راز مانا دو فصل اصلی دارد. موضوع فصل نخست دیدگاه‌های شجریان است در مسائلی، چون آموزش موسیقی، تفاوت موسیقی ایرانی و غربی، ویژگی‌های موسیقی سنتی، نیاز‌های امروز موسیقی، و تفاوت موسیقی اصیل با موسیقی سنتی.
در فصل دوم، زندگی و آثار شجریان تا دهه هفتاد طرح و بحث شده است؛ مباحثی مانند فراگیری موسیقی و کار با استادان ناموری، چون برومند، دوامی، دادبه، و مهرتاش. نیز دلیل کناره‌گیری از رادیو تلویزیون، همکاری با چاووش، همکاری با زنده‌یادان محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان، و حسین علیزاده، ماجرای آلبوم بیداد، کنسرت‌های ایران، وضعیت میراث آوازی شجریان و...
کتاب «راز مانا» در وب‌سایت نشر گمان در دسترس است، اما توزیع سراسری آن در بازار کتاب، به‌دلیل شرایط خاص اجتماعی ناشی از شیوع ویروس کرونا، به پس از نوروز ۹۹ موکول شده است.
از پیشگفتار کتاب، به‌قلم محمدرضا شجریان:
«به عنوان هنرمندی که همواره مورد لطف بیکران مردم است، همیشه در برابر پرسش‌های جدی قرار می‌گرفتم. گرچه در حد توان می‌کوشیدم تا دیدگاه‌های خود را توضیح دهم و یا، در اندک مصاحبه‌ها با رسانه‌ها، برداشت‌های خود را درباره‌ی موسیقیِ ایرانی بیان کنم، کمتر این فرصت پیش می‌آمد تا به‌تفصیل در این باره سخن بگویم.
راز مانا مجالی بود تا این تأملات را با جامعه در میان بگذارم. و، فراتر از این، باید بگویم که مجالی بود تا تجربیات و تأملات خود را دیگرباره مرور کنم... خوشبختانه دوستانم اهل مجامله و تعارف نبودند و تا نکته‌سنجی‌های بسیار نمی‌کردند و پاسخ دقیق نمی‌گرفتند، قانع نمی‌شدند و به سراغ پرسش دیگر نمی‌رفتند. گمانم لطف این گفتگو‌ها در این است.»
نظر کاربران
کجاش ماندگاره؟منفور زشت
پاسخ ها
ماندگار کی بوتی تو خخخخخخخ
عراقی
تواگرنمیپسندی حق توهین نداری.میلیونهاایرانی اورااستادآوازمیدونن وصداشو دوست دارن
تنها راز ماندگاریش وقوع انقلاب اسلامی،باز شدن فضا برای خواننده های سنتی و خصوصا ایشون بود، اگه تحولات موسیقی از ۵۷ به بعد قطع نمیشد به راستی آهنگها و موسیقی و صدای شجریان چه جایگاهی بین صدای ابی و نهستی و گوگوش و ... استعدادهای سرکوب شده می داشت،،من زمان کودکی و نوجوانی دهه هفتاد و هشتاد که صدای ایشون رو میشنیدم واقعا افسرده و دلگیر میشدم، اهنگهایی که نصف اولش فقط ها ها می کرد،دولتمردا بزرگش کردن بعد شجریان هم مثل گاو شیرده پاشو زد به سطل شیر،خدا وکیلی کدوم جونون بیست سی ساله ای از اهنگهای ایشون خوشش میاد، به خاطر عدم تنوع در سبکهای موسیقی در گذشته (اجازه ندادن دولت و حکومت به فعالیت سبکهای دیگر خوانندگی ؛یکه تاز میدان بود شهر خالی بود و برای خودش می تازید،هنر خاصی نداشته،هی استاد استاد،استاد مهستی بود با اون جنس ثدا که بعد از اون هیچ خواننده زنی در ایران همچین حنجره ای نداشت،استاد ابی هست که با صداش عرش رو به لرزه در میاره،))
شما لیاقتتون بالا رفتن از مال به اصطلاح اساطیر عرب و غربیه.با همونا خوش باشید احتیاجی نیست به ایرانیا بی احترامی کنید
آیا از رفتنش بدانم عرب و سخنرانی او در باره مردم ایران هم چیزی قید شده است
پاسخ ها
راز ماندگاری ایشون در مردمی بودنشه، سال 88 تنها شخصیت معروفی که از موقعیتش گذشت و پشت مردم ایران ایستاد شجریان بود.
آفرین بر شرافت وشجاعتش
نمیدونم چرا زیاد ازشون خوشم نمیاد
همیشه عاشقانه دوست دارم استاد
تو بمان......
قدر زر زرگر شناسد.منفورتویی ملعون ومفعول
ترا.طالب صحت سلطان آواز وطنم از ایزد دانا مرا.
اینم توهم خودبزرگ بینی داره، فک میکنه خیلیا دوسش دارن. ولی به نظرم اصلا اینطور نیست
حقا که آدم ماندگاریه این بزرگمرد،
همه می دونیم که چطور به موقعیت های کاریش در ایران پشت پا زد و با شجاعت تمام پای مردم وایساد. کم پیدا میشن چنین انسانهای با شرافتی
چهل سال از خدا عمرگرفتم ندیدم کسی از شجریان خوشش بیاد
پاسخ ها
شما چشمات رو باید باز کنی. یه ملت عاشقشن
چهل سال هوا رو خراب کردی.بد نفس..دروود به شجریان گرانمایه
چند ساله بودی که خوابیدی گوگولی مگولی.چهل سال خواب چهل سال قبل از خواب حتما رفتی تو خواب به خواب.
اگه درست فکر کنیم ربنا شجریان جواب همه روداده قاضی نباشیم
پاسخ ها
استاد عزیز خودش به صدا و سیما اعلام کرد که اجازه نمیدم صوت وتصویر من از صدا و سیما پخش شود چیزی که تمام خوانندگان درپیتی آرزویش را دارند.ولی گفت ربنا برای مردم است پخش شود در این دعا که روح نواز هست و شنونده را به عالم روحانی میبرد مگر دعا نیست مگر از قرآن مسلمانان وآرام خدا نیست چرا ماه رمضان پخش نمیشود با اینکه رئیس جمهور اعلام کرد ربنا باید پخش شود ادعای مسلمانی و خدا پرستی دشمنی به کلام خدا اسم این کار غیر از کینه شتری دشمنی با کلام خدا چه میتواند باشد زمانی که مسلمان بودم و حتی حالا ربنا برایم روح نوازبود و هست ضبط اش کردم و گوش میدم به اضافه همه تصنیف های استاد را خدا انشاالله ازش راضی باشه امین.با خدا و کلام خدا دشمنی نکنیم یا دم از اسلام نزنید.مگر نه اینکه همه به دعا نیاز داریم در خلوت خود با دعا با خدا راز و نیاز میکنیم خب مگر ربنا دعا و در خواست با خدا نیست که اگر نیست و ما اغفال شدیم این قسمت را از قرآن سانسور کنید در سانسور که یدبیضایی دارید.این کنش باعث شده بعضی فکر می کنند ربنا لابد جزو قرآن نیست دشمن مسلمانان این آیات را به قرآن اضافه کردند از جمله خود من.واقعا اینجوری فکر میکنم از پخش آیات کتاب آسمانی مسلمانان برای مسلمانان که همه خاطرات خوبی ازش دارند جلو گیری شود.مانده ام چه دلیلی دارد مگر اینکه این آیات جزو قرآن نبوده و دشمنان مسلمانان این آیات را اضافه کرده باشند و در سال های اخیر متوجه شدند.