چگونه یک فیلم‌بین حرفه‌ای شویم؟

سالنامه آرمان امروز - مهران باقی: در روزگار نه چندان دور در کشور ما خوره های فیلم برای سیراب کردن عطش عشق شان باید به جور کردن پنهانی یک دستگاه ویدئو متوسل می شدند و این تازه اول مصیبت بود. نبود تلویزیون های درست و درمان و از همه بدتر عدم دسترسی به فیلم های مهم و روز دنیا باعث شده بود تا تماشای یک فیلم سینمایی خوب با سختی گذشتن از هفت خوان رستم برابری کند.

به همه اینها فقدان منابع اطلاعاتی متنوع برای یافتن فیلم های مهم را هم اضافه کنید. اما حالا زندگی برای عشاق سینما شیرین شده. فارغ از وجود کامپیوترهای خانگی و لپ تاپ های جورواجور، در هر خانه ای عموما یک تلویزیون ال سی دی با کیفیت و بزرگ و یک دستگاه پخش دیجیتال حسابی وجود دارد اما جدای از علاقه به این دنیا از روی تفنن، چگونه می توان به یک فیلم باز حرفه ای تبدیل شد؟ پاسخ به این سوال را می توانید در این مطلب تا حد زیادی دریابید. این یک خودآموز جمع و جور است برای کسانی که دوست دارند در روزگار وفور نعمت و امکانات پا به این دنیای پر از عاشق بگذارند.

فیلم کلاسیک "رفقای خوب"

خوان اول: کلاسیک ها

اگر از همین حالا سودای ورود به عشاق سینما را در سر دارید، مهم ترین گام، شروع کردن با آثار کلاسیک تاریخ سینماست. این آثار امتحان شان در طول تاریخ را پس داده اند و بعد از گذشت چندین دهه، عیارشان حسابی مشخص شده. هزاران نسخه نقد حسابی در مورد آنها وجود دارد که در صورت نیاز، فهم آنها را آسان می کند و اهمیت شان را توضیح می دهد. دریافتن این که بهترین آثار کلاسیک تاریخ سینما کدام فیلم ها هستند از خوردن یک لیوان آب سهل تر است. کافی است سری به اینترنت بزنید و عبارت صد فیلم برتر تاریخ سینما را در گوگل عزیز جستجو کنید.

چندین مجله معتبر سینمایی در جهان هستند که هر کدام از آنها بر اساس سیستم امتیازدهی خودشان که عمدتا مبتنی بر نظرخواهی از منتقدان است، یک فهرست ترتیب داده اند. غصه این را که به کدام منبع اعتماد کنید هم نخورید. اجماع علمای مختلف بر سر فیلم های برتر تاریخ سینما آن قدر زیاد است که تقریبا 90 درصد عناوین در این فهرست ها مشترک هستند و فقط رتبه شان ممکن است متفاوت باشد. بعد از رسیدن به فهرست نهایی دیگر کاری ندارید جز تهیه این فیلم ها. اگر سر سرعت اینترنت تان به تنش می ارزد که می توانید پیه دانلود را بر تن بمالید، اگر هم اینترنت تان ریپ می زند، جای غصه و نگرانی نیست.

غیر از دوستان و آشنایان فیلم باز که ممکن است در حق تان لطف کرده و این عناوین را برای شما کپی کنند، بسیاری از فروشگاه های عرضه محصولات تصویری هم این فیلم ها را با بهترین کیفیت در اختیار دارند. ضمن این که سینماتک پردیس های سینمایی قلهک یا کوروش هم ضمن پخش فیلم های روز دنیا، فیلم های کلاسیک مهم راهم به صورت روزانه یا هفتگی نمایش می دهند. پس با عضویت در این سینماتک ها و آگاهی از جدول پخش فیلم ها، به تماشای بهترین های تاریخ سینما روی پرده بزرگ نقره ای بنشینید که لذتش قابل وصف نیست.

پیشنهاد ما: در بین این فهرست ها، رده بندی مجله «امپایر» یکی از معتبرترین هاست و مجله «سایت اند ساوند» هم به همین ترتیب، با مراجعه به چندین نظرسنجی و بررسی اشتراکات آن می توانید به یک فهرست واحد 50 تایی برسید و مطمئن باشید این 50 عنوان بهترین های تاریخ سینما هستند. مراجعه به وبسایت IMDB و دیدن 200 فیلم برتر آن هم خالی از لطف نیست. با تاکید بر این نکته که فهرست IMDB بر اساس امتیازدهی مخاطبان عادی و مردم بنا شده و همه فیلم های حاضر در آن الزاما از نظر هنری و سینمایی ممکن است ارزشمند نباشند.

خوان دوم: مطالعه

فیلم آلیس در سرزمین عجایب

فیلم دیدن زیاد به مرور شما را صاحب دیدگاه و سلیقه سینمایی می کند و در این شکل نیست اما چطور می توان این دیدگاه را تربیت کرد و قوت بخشید؟ پاسخ ساده است: به واسطه مطالعه. اگر بعد از دیدن فیلم های فهرست مورد نظر، سینما برای تان به چیزی فراتر از تفنن و وقت گذرانی تبدیل شد می توانید وارد خوان دوم شوید. ده ها عنوان کتاب وجود دارد که سینما را به زبان ساده و عمومی توضیح داده اند، ضمن این که پیش از ما و شما هزاران منتقد و نویسنده سینمایی، ساعت ها وقت گذاشته اند و این فیلم های مهم را از مناظر و ابعاد گوناگون تحلیل کرده اند. حاصل کار این متخصصان هم وجود صدها هزار مقاله و یادداشت سینمایی است که در وهله اول فهم این آثار را برای مخاطب آسان می کند و در مراحل بعد، به او وسعت نظر می باشد.

با تکیه بر مطالعه می توانید ادراکات و حواس خود را تربیت کنید و بیاموزید به هر فیلم می توان از زوایای مختلفی نگاه کرد. طبعا دل بستن به مطالعه این نوشته ها به معنی این نیست که قرار است یک منتقد فیلم یا کارشناس سینما شوید، بلکه با خواندن نقد فلان فیلم مهم تاریخ سینما به زوایایی از آن فیلم دسترسی پیدا خواهید کرد که ممکن است در مشاهده او لبه چشم تان نیامده باشد. این مطالعات می تواند اشتیاق شما را برای تماشای دوباره یک فیلم و عمیق تر شدن در ابعاد گوناگون شما بیشتر کند و غرض همین است.

نزدیک به ۳۰-۲۰ عنوان روزنامه و مجله سینمایی در کشور منتشر می شود و این نشریات تنوع مضمونی هم دارند. بعضی از این مجلات به طور عمومی به سینما می پردازند و بعضی تخصصی تر به سینما نگاه می کنند. با خرید منظم این مجلات و خواندن نقدهای آن، دلبستگی تان به سینما بیشتر می شود و مهم تر این که به مرور زمان اعتماد به نفس فزاینده ای پیدا می کند. در صورت علاقه و پشتکار، مراحل پایانی خوان دوم جایی می رسید که بعد از دیدن یک فیلم جدید می توانید برداشت و تحلیل خودتان از فیلم را در یک دفترچه یادداشت و بعد با مراجعه به نوشته های منتقدان، دیدگاه خودتان را با دیدگاه یک فرد متخصص تطبیق دهید. مطمئن باشید در صورت پیدایش اشتراک بین این دیدگاه ها، قند توی دل تان آب می شود.

پیشنهاد ما: اگر زبان انگلیسی تان خوب است، می توانید مجلات سینمایی مهم و روز دنیا مثل «امپایر» یا «سایتاند ساوند» را دانلود و مطالعه کنید. اگر هم زبان تان لنگ می زند، جای نگرانی نیست. ماهنامه های «فیلم»، «۲۴» و «دنیای تصویر» از جمله معتبرترین نشریات عمومی سینمایی در ایران هستند. در زمینه کتاب هم «هنر سینما» بهترین انتخاب ممکن برای آغاز کار است. «هنر سینما» را دیوید بوردول و کریستین تامسون نوشته اند و فتاح محمدی هم آن را برای نشر «مرکز» ترجمه کرده است.

خوان سوم: اشخاص

آلفرد هیچکاک

آنچه بعد از ژانر می تواند به فیلم دیدن شما نظم دهد و آن را هدف دار کند، دنبال کردن مجموعه آثار یک شخص است. از این منظر هر فیلمی که شما در آن لیست منتخب بهترین ها می بینید می تواند دریچه ای باشد برای ورود به دنیایی دیگر. بر فرض شما «سرگیجه»، اثر مشهور آلفرد هیچکاک و بهترین فیلم تاریخ سینما در نظرسنجی مجله «امپایر» را دیده اید و مجذوب تاثیر و قدرت ساختاری آن شده اید. در چنین حالتی، نام هیچکاک ناخودآگاه در ذهن شما به عنوان یک کارگردان خوب نقش می بندد. قدم بعدی این است که با جستجوی نام استاد در اینترنت، دیگر فیلم های تاثیرگذار او را پیدا کنید و کم کم وقتی را اختصاص دهید برای دوره کردن تمامی آثار او.

این کار علاوه بر این که شمارا با جهان بینی و روش کار یک فیلمساز آشنا می کند، به شما این امکان را می دهد تابه مرور دریابید چرا یک کارگردان در طول تاریخ تا این حد مطرح شده است. از آنجایی که تعداد این کارگردانان مطرح زیاد است، فیلم دیدن شما ناخودآگاه نظم دلپذیری پیدا می کند و از این به بعد قادر خواهید بود امضای یک کارگردان صاحب سبک را در تک تک آثار او پیدا کنید و از طرفی وجه تمایز کارهای او با دیگران را هم متوجه شوید؛ چرا که هر کارگردان بزرگی، صاحب سبکی منحصر به فرد است. مرور آثار یک فیلمساز مهم و مطالعه در مورد آثار او از خلال نقدها، تحلیل ها و کتاب ها می تواند به وسعت دید شما کمک کند. در همین زمینه اگر به مقوله بازیگری هم اندکی علاقه مند باشید، مرور آثار بازیگران برجسته سینما هم خالی از لطف نیست. بازیگران بزرگ عموما در فیلم های بزرگی هم به ایفای نقش پرداخته اند.

پیشنهاد ما: در مورد کارگردان ها اسم بزرگ زیاد است. هر کدام از کارگردان های مهم تاریخ سینما در دوره ای جریان ساز بوده اند و تبدیل شده اند به سمبل یک بازه زمانی. استنلی کوبریک، آکیرا کوروساوا، مارتین اسکورسیزی، استیون اسپیلبرگ، فرانسو تروفو، آندری تارکوفسکی، آلخاندرو گونزالس، ایناریتو و گوئنتین تارانتینو از جمله کارگردانانی هستند که همه آثار ساخته شده توسط آنها در زمره بهترین های تاریخ سینما قرار دارند و هر کدام هم در سبک خاصی استاد هستند.

خوان چهارم: ژانر

فیلم هری پاتر

عده ای عاشق فیلم های پلیسی می شوند و عده ای نرد عشق به فیلم های فانتزی می بازند. یک عده دل در گروی فیلم های علمی - تخیلی دارند و جماعتی هم کمدی باز هستند. شما هم بعید نیست بعد از کمی خیره شدن در این دنیا، به یک ژانر بیشتر از ژانرهای دیگر دل ببندید و بعد از گذراندن خوان های اولیه، سعی کنید سینمای مورد علاقه تان را به صورت تخصصی با وقت و انرژی بیشتری دنبال کنید. هر کدام از این ژانرها برای خودشان عالمی دارند و با ورود به دنیای آنها، در دیگری از جادوی سینما به روی تان باز می شود. در نظرسنجی های مختلف مجلات و سایت های سینمایی معتبر، همیشه یک رده بندی برای ژانرهای مشهور و محبوب هم وجود دارد

که با مراجعه به این فهرست ها، می توانید بهترین های هر ژانر در تاریخ سینما را پیدا کنید. دنبال کردن یک ژانر از این جهت مفید است که علاوه بر سیراب کردن علاقه شما نسبت به یک حال و هوای خاص، به تلاش شما جهت می دهد. به عنوان مثال اگر از علاقه مندان پرشمار ژانر وحشت باشید، می توانید در راستای ارج نهادن به این علاقه فهرستی از بهترین های این گونه را پیدا کنید و به اصطلاح ته قضیه را در بیاورید تا جگرتان حسابی خنک شود! عموم خوره های فیلم علاوه بر دنبال کردن جریان روز سینمای جهان، دلبسته یک ژانر خاص هستند و آثار تولید شده در آن را بیشتر دنبال می کنند. ژانربازها اصولا از خوره ترین گونه های فیلم بازها محسوب می شوند.

پیشنهاد ما: ژانر فانتزی یکی از محبوب ترین ژانرهای تاریخ سینماست و اگر مجموعه فروش چند عنوان از بهترین فانتزی های تاریخ سینما را روی هم بگذارید، برق از سرتان خواهد پرید. یکی از دلایل محبوبیت این ژانر در بین مردمان اقصی نقاط دنیا این است که می تواند رویاها و فانتزی های بشر را در خیال انگیزترین و جادویی ترین شکل ممکن به تصویر بکشد و برای ساعتی مخاطب دل زده از روزمرگی را وارد یک دنیای اسرارآمیز و شیرین کند و اصلا سینما یعنی همین. سه گانه های ارباب حلقه ها و هابیت، فیلم هزارتوی پن، مجموعه فیلم های هری پاتر و البته فیلم آواتار از بهترین های این ژانر هستند.

خوان پنجم: آرشیو

برای یک خوره فیلم حسابی، تدارک دیدن یک آرشیو خوب از اوجب واجبات است. روزگاری به دلیل حجیم بودن نوارهای VHS و تاریخ مصرف دار بودن این کاست ها کار آرشیو کردن با دشواری های فراوانی روبرو بود. امروزه اما می توان صدها فیلم با کیفیت را روی یک هارد دیسک نسبتا ارزان قیمت ذخیره کرد. اما اگر از ما می شنوید، خیلی به هارددیسک آرشیوتان اعتماد نکنید. گاهی یک اتفاق ساده می تواند کل محتویات هارددیسک را به باد دهد. بنابراین همه تخم مرغ ها را نباید در یک سبد ذخیره کرد. اگر برای آرشیوتان اهمیت قائل هستید، همیشه یک نسخه پشتیبان یا به قول معروف Back Up از آن داشته باشید تا در صورت بروز هر نوع اتفاق ناخوشایند، دارایی ارزشمند شما آسیب نبیند.

گاهی مدت ها طول می کشد تا نسخه های مختلف و با کیفیتی از فیلم های مورد نظرتان پیدا کنید و همین زحمت هاست که ارزش معنوی «آرشیو» را بالا می برد. این یک روش داشتن آرشیو است. اگر اهل حال هستید و دوست دارید هر روز به فیلم های تان عشق بورزید (که امر دور از ذهنی نیست و بعد از مدتی فیلم بازی می توان به این درجه از عشق و وفا رسید!) نگهداری فیلم ها روی DVD های قاب دار و اختصاص دادن چند قفسه زیبا برای نگهداری آنها خیلی کیفور کننده است، به شرط آن که برای فیلم های آرشیوتان از بازار قاب های سخت تهیه کنید. تصویر روی جلد DVD همه فیلم های جهان هم به راحتی در اینترنت قابل دسترسی است و می شود با به خرج دادن سلیقه، یک آرشیو دلربا و خوش آب و رنگ تهیه کرد.

این روش طبعا هزینه بر است و زحمت بیشتری هم می طلبد، لکن لذتی وصف ناپذیر در خودش دارد. فقط حواس تان باشد که DVD به مرور زمان فاسد می شود. پس داشتن یک نسخه پشتیبان از این فیلم ها روی یک هارددیسک خوب که دم دست نیست، شرط عقل است. لذتی که در انتخاب یک فیلم از داخل قفسه آرشیو و گذاشتن آن در دستگاه پخش است در هیچ چیز دیگری نیست. در یک غروب دلگیر که خسته و درمانده از سر کار یا دانشگاه به منزل آمده اید، به اقتضای حال و هوا یک نوشیدنی آرامش بخش یا نشاط آور برای خودتان تدارک ببینید، بروید سراغ قفسه فیلم ها و عنوان مورد نظرتان را انتخاب کنید و با پشت کردن به دنیا و زخارفش، برای ساعتی در آسودگی کامل در دنیای فیلم غوطه ور شوید.

پیشنهاد ما: اگر حال و حوصله درست کردن یک آرشیو منظم را در خود می بینید، به چند روش می توانید فیلم ها را داخل قفسه های تان بچینید. چیدن فیلم ها بر اساس کارگردان یا سال ساخت از جمله این روش هاست. اما روش پیشنهادی ما که بین آرشیوبازها هم خیلی رایج است، چیدن فیلم ها بر اساس حروف الفباست. با این روش به راحتی می توانید در مواقع مقتضی سراغ فیلم مورد نظرتان بروید و آن را پیدا کنید.

خوان ششم: آداب فیلم بینی

این یکی از آن خوان های حساس و کلیدی است. فیلم دیدن هم مثل هر کار حسابی دیگری در این دنیا آداب مربوط به خودش را دارد. واقعیت امر این است که برای ساخته شدن هر فیلم سینمایی خوب، روزها و ماه ها زحمت طاقت فرسا کشیده شده و میلیاردها سلول خاکستری سوزانده شده تا شمای مخاطب بتوانید از تماشای آن لذت ببرید. پس ارج نهادن به این زحمات نه تنها پاسخ به زحمت سازندگان است، که نوعی احترام قائل شدن برای خودتان هم هست. توصیه می کنیم هیچ فیلم مهمی را علی الخصوص برای بار اول روی لپ تاپ یا پخش کننده های کوچک نبینید.

با این کار به خودتان و فیلمساز ظلم کرده اید. تماشای فیلم های مهم روی پرده بزرگ و با سیستم صوتی خوب باعث می شود تا حق مطلب به خوبی ادا شود. اگر حال و حوصله رفتن به سینماتک های فوق الذکر و تماشای فیلم روی پرده سینما را ندارید، حداقل داخل منزل و روی صفحه تلویزیون این کار را انجام دهید. حسن دیگری که محیط سینما دارد، سکوت و فقدان نورهای مزاحم است. در سکوت و نبود نورهای اضافی، تمام حواس انسان روی فیلم متمرکز می شود و اساسا سالن های سینما برای همین به این شکل ساخته شده. فیلم های مهم را اگر برای بار اول است که می بینید،

حتی المقدر در شرایطی مشابه شرایط سینما تماشا کنید. می توان نورهای اضافه را از محیط منزل حذف کرد و با آرامش بصری پای فیلم نشست. جان هر کسی که دوست دارید با تصور کردن محیط سینما، موبایل را هم روی حالت بی صدا بگذارید. مدت زمان استاندارد یک فیلم بلند سینمایی بین ۱.۵ تا ۲ ساعت است. اگر فقط ۲ ساعت از تلگرام و اینستاگرام دور باشید، چیزی از شما کم نمی شود. کما اینکه در سالن سینما هم کسی با موبایل حرف نمی زند.

با این کار به شعور و علاقه خودتان احترام گذاشته اید و یک اثر فاخر را در بهترین حالت ممکن تماشا کرده اید. تماشای فیلم در چنین اتمسفری بیشترین میزان اثرگذاری را دارد و درک شما از اتفاقات فیلم هم در این فضا به بالاترین حالت خودش می رسد. اگر احتیاج به خوردنی و نوشیدنی یا رساندن دست به آب دارید، حتما قبل از گذاشتن فیلم به آن رسیدگی کنید؛ چرا که به هم خوردن تمرکز موقع تماشای فیلم یعنی پاره شدن رشته ارتباط شما با جهان آن فیلم. کسی که شما را مجبور به فیلم دیدن نکرده، پس در شرایطی سراغ فیلم دیدن بروید که بتوانید با تمرکز و آرامش کامل به آن دل بدهید.

پیشنهاد ما: همان هایی که در متن تاکید شد. پرهیز از تماشای فیلم روی صفحه کوچک و تماشای آن روی تلویزیون های خانگی، اساسا نیمه شب و موقع خوابیدن اهل منزل فرصت خوبی است برای فیلم دیدن. فضای منزل در شب تاریک، آرام و مهیاست و خبری هم از زنگ تلفن و منزل نیست. اگر هدفون به دردبخوری دارید، می توانید از صدای فیلم هم در بهترین حالت لذت ببرید.

راهنمای ساده و کاربردی برای شما که می خواهید یک فیلم بین حرفه ای شوید

فیلم های یک بازه زمانی خاص

بعد از حرفه ای شدن نسبی در این دنیا و مرور آثار مهم گوناگون، در صورت علاقه می توانید فیلم های شاخص یک بازه زمانی خاص را مرور کنید، ویژگی حیاتی این کار این است که می تواند شما را در بررسی سیر تحول و تکامل هنر سینما یاری دهد. در هر دهه و دوره، سینما تحولات عظیمی را از سر می گذراند و شما با تماشای آثار شاخص هر دهه، متوجه این تغییرات و تکامل خواهید شد. به عنوان مثال به راه افتادن موج نوی سینمای فرانسه در دهه ۷۰ علاوه بر به اوج رساندن سینمای اروپا در برابر سینمای آمریکا، به گشایش زبان جدیدی در سینما هم منجر شد. با مرور و مقایسه آثار هر دهه در یک جغرافیای خاص می توانید تفاوت دیدگاه ها و جهان بینی ها را به خوبی دریابید.

جمع آوری نسخه های مختلف

با رواج پیدا کردن سینمای خانگی و عرضه فیلم های سینمایی بلافاصله بعد از اکران در شبکه نمایش خانگی، پای نسخه های مختلف هم به آرشیو سینمادوستان باز شد. به این شکل که هر کارگردانی علاوه بر نسخه ای که جهت نمایش در سالن های سینما عرضه می شود، می تواند نسخه ای با تدوین مورد نظر خودش هم وارد شبکه نمایش خانگی کند. این نسخه ها نسبت به ورژنی که اکران عمومی می شود، مدت زمان بیشتری دارند. ضمن این که هر فیلم با کیفیت های مختلفی هم به بازار عرضه می شود.

پس اگر در روزگار فعلی عاشق یک فیلم خاص شدید، دست تان برای جمع آوری نسخه های مختلف آن که در پکیج های بسیار شکیل و جذابی هم ارائه می شود، باز است.

سایت Jinni

یک عده آدم خوش ذوق و باهوش سایتی راه اندازی کرده اند به نام Jinni.com. این سایت بنا بر حال و هوا و مود شما و البته ژانرهای مختلف، فهرستی از انتخاب های خوب در اختیارتان می گذارد. مثلا اگر دمغ هستید و پی فیلم هایی می گردید که حال تان را خوب کند، می توانید با مراجعه به این سایت و جستجو در زیرشاخه Feel Good، عناوینی پیدا کنید که به بهبود حال روحی تان کمک می کند.

زیرنویس و زبان

واقعیت این است که دوره «دوبله» دیگر تمام شده، ضمن احترام و ارزش فراوان برای دوبلورهای توانایی که در سال های دور تعدادی از بهترین فیلم های تاریخ سینما را به فاخرترین شکل ممکن دوبله کرده اند، در روزگار وفور نعمت فعلی از مشاهده نسخه دوبله بپرهیزید؛ چرا که تماشای یک فیلم به زبان اصلی خیلی کارسازتر است. اساسا در کنار حرکات بدن و صورت، بخش مهمی از توانایی یک بازیگر به نوع بیان او باز می گردد. هر بازیگر بنا بر مقتضیات نقش باید زبان و بیان خاصی برای کاراکتری که می پروراند ابداع کند

و تماشای نسخه دوبله یعنی نادیده گرفتن این بخش مهم از زحمت یک بازیگر. اگر وضعیت زبان انگلیسی تان خوب است که فبهالمراد، اما اگر چنگی به دل نمی زند هم ککتان نگزد. با یک جستجوی ساده در اینترنت می توان زیرنویس فارسی همه فیلم های مهم تاریخ سینما را یافت و فیلم را به زبان اصلی تماشا کرد. اگر نگران این هستید که با تمرکز روی زیرنویس تصاویر فیلم را از دست بدهید، این نگرانی بجای شما هم قابل حل است. با کمی تمرین می توان سرعت خواندن را بالا برد و بین توجه به زیرنویس و تصویر در آن واحد تعادل برقرار کرد.