فلسطین؛ دغدغه ۶۰ ساله نویسندگان ایرانی

روزنامه خراسان: ایرانیان یکی از نخستین معترضان به برپایی رژیم جعلی اسرائیل بودند. هنگامی که در سال ۱۹۴۸، رژیم غاصب صهیونیستی اعلام موجودیت کرد، ایران درگیر وقایع منتهی به ملی شدن صنعت نفت بود. با این حال، این امر مانع از توجه مردم مسلمان ایران به اشغال سرزمین مقدس فلسطین و شکستن حرمت قبله نخست مسلمانان جهان نشد. در آن زمان اجتماعات متعددی در حمایت از مبارزات مردم مظلوم فلسطین برگزار شد. حتی گروه‌‌های مبارزی مانند «فدائیان اسلام»، برای حضور در مناطق اشغالی و مبارزه با صهیونیست‌ها، اعلام آمادگی کردند. طولی نکشید که فلسطین، به عنوان نماد مقاومت اسلامی، راه خود را در میان آثار مکتوب نویسندگان متعهد ایرانی باز کرد و کتاب‌های متعددی، با الهام از مقاومت فلسطینیان و در راستای تقابل با اشغالگری صهیونیست‌ها، به رشته تحریر درآمد.

این آثار، در مجموع، دو رویکرد کلی داشته و دارند. رویکرد نخست، بررسی و ارائه اطلاعاتی جامع درباره سرزمین فلسطین است. در این رویکرد، تاریخ فلسطین، به ویژه ریشه‌های اسلامی و عربی آن بررسی می شود. رویکرد دوم، ارائه مستنداتی درباره تجاوزگری و جنایات صهیونیست‌ها در فلسطین اشغالی است. این رویکرد، در نگارش آثاری با محوریت قضیه فلسطین، نسبتاً غالب است. به دیگر سخن، بیشتر کتاب‌هایی که درباره مسئله اشغال فلسطین به رشته تحریر درآمده، بر موضوع جنایات صهیونیست‌ها و ریشه‌های آن، متمرکز است. در این میان، نباید از ترجمه کتاب‌هایی با موضوع‌های مرتبط با قضیه فلسطین نیز، چشم پوشید. طی ۶۰ سال گذشته، مترجمان ایرانی نقش مهمی در شناساندن ماهیت قیام مردم مظلوم فلسطین به هموطنانشان داشته‌اند.

از میان صدها عنوان کتاب انتشار یافته در این زمینه، بخش مهمی به میراث مکتوب ترجمه شده، اختصاص دارد. در این بخش می‌توان آثار مهمی در عرصه ادبیات و شعر مقاومت فلسطین و همچنین، اسناد مهمی درباره چرایی و چگونگی اشغال فلسطین از سوی صهیونیست‌ها را مشاهده کرد. در ادامه به بررسی تعدادی از آثار انتشار یافته مشهور در این زمینه، می‌پردازیم.

اسرائیل و فلسطین؛ ۱۳۳۵

کتاب «اسرائیل و فلسطین»، اثر مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، یکی از نخستین آثاری است که درباره تاریخ نوین فلسطین به رشته تحریر درآمده است. این کتاب که در سال ۱۳۳۵، در ۱۱۱ صفحه و توسط انتشارات «جهان آرا»، به زیور طبع آراسته شد، در برگیرنده تاریخ نوین فلسطین، به صورت مختصر و بسیار فشرده است. در این کتاب، خوانندگان فارسی زبان، با تاریخ فلسطین از دوران جنگ‌های صلیبی تا اشغال آن توسط انگلیسی‌ها و قرار معروف «بالفور» آشنا می‌شوند و به درک مناسبی از چرایی و چگونگی تسلط صهیونیست‌ها بر این سرزمین مقدس، دست می یابند. این کتاب، تنها اثر مرحوم هاشمی رفسنجانی درباره تاریخ نوین فلسطین نیست. او هفت سال بعد، کتابی در این زمینه ترجمه کرد که تأثیری به مراتب بیشتر از «اسرائیل و فلسطین» بر جا گذاشت.

سرگذشت فلسطین؛ ۱۳۴۲

کتاب «قضیه الفلسطین» یا «سرگذشت فلسطین»، اثر «اکرم زعیتر» سفیر سابق اردن در ایران است. این کتاب، یکی از معدود آثاری است که در زمان خود، اطلاعاتی ذی‌قیمت درباره تاریخ فلسطین، در اختیار مخاطبانش قرار می‌داد. در آن دوران، اطلاعات ایرانیان درباره تاریخ جدید فلسطین، بسیار محدود بود. مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی که پیش از این کتاب «اسرائیل و فلسطین» را به رشته تحریر درآورده و چند مقاله درباره مسئله فلسطین در نشریات آن دوران به چاپ رسانده بود، پس از مطالعه این کتاب، تصمیم گرفت آن را به زبان فارسی ترجمه کند. او در شرایط پراختناق پس از قیام ۱۵ خرداد، به ترجمه کتاب «اکرم زعیتر» پرداخت و آن را با عنوان «سرگذشت فلسطین یا کارنامه سیاه استعمار» منتشر کرد. این کتاب نقش مهمی در تبیین جایگاه راهبردی قضیه فلسطین در جهان اسلام، برای ایرانیان داشت. محل انتشار این کتاب، چاپخانه حکمت در قم بود.

سفر به ولایت عزرائیل؛ ۱۳۴۲

کتاب «سفر به ولایت عزرائیل» یکی از مشهورترین آثار زنده‌یاد جلال آل‌احمد است. آن مرحوم، این کتاب را پس از سفر به فلسطین اشغالی به رشته تحریر درآورد. فصول نخستین کتاب به گزارشی از شرایط اقتصادی و اجتماعی فلسطین اشغالی و شهرک‌های یهودی‌نشین اختصاص دارد که در نوع خود، اطلاعات دست اولی را ارائه می‌دهد. با این حال، اصل کتاب و آن‌چه جلال در پی تبیین آن برای خواننده است، از فصل سوم و زیر عنوان «آغاز یک نفرت» شروع می‌شود.

مرحوم «آل‌احمد» با قلم شیوای خود، به تشریح چگونگی شکل گرفتن رژیم صهیونیستی و قتل‌عام هزاران نفر از مردمان بی گناه فلسطین و آواره‌شدن میلیون‌ها نفر از آن ها می‌پردازد. او در این کتاب، بی‌پروا از نقش دولت‌ها به ظاهر متجدد غربی و روشنفکران اروپایی در بروز و ظهور این جنایات، پرده بر می‌دارد. کتاب «سفر به ولایت عزرائیل»، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با مقدمه زنده یاد شمس آل احمد، منتشر و بارها تجدید چاپ شده است.

پروتکل‌های دانشوران صهیون؛ 1373

احتمالاً درباره پروتکل‌های دانشوران صهیون و برنامه‌ای که سران صهیونیسم بین‌الملل برای تسلط بر جهان طراحی کرده‌اند، مطالبی شنیده‌اید. با این حال، کتاب «پروتکل‌های دانشوران صهیون»، تنها ترجمه متن این برنامه را در بر نمی‌گیرد.

بخش مهمی از این کتاب، به تاریخ فلسطین و چرایی و چگونگی تشکیل رژیم صهیونیستی اختصاص دارد که «عجاج نویهض»، آن را با استناد به مستندات و مدارک معتبر، بررسی کرده است. «پروتکل‌های دانشوران صهیون» که کتابی نسبتاً حجیم است، توسط حمید رضا شیخی ترجمه و از سوی انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، به زیور طبع آراسته شده است. این کتاب، یک دوره کامل از تاریخ فلسطین را در بر می‌گیرد و به تفصیل از چگونگی استیلای استعمار انگلیس و در پی آن ها، صهیونیست‌ها، سخن می‌گوید.

ایران و مسئله فلسطین؛ ۱۳۷۶

«ایران و مسئله فلسطین» کتابی است که در آن، با استفاده از اسناد وزارت خارجه ایران، به بررسی تاریخ نوین فلسطین پرداخته شده است. دکتر علی‌اکبر ولایتی، مؤلف کتاب، بر مبنای مکاتبات کنسولگری‌های ایران در دمشق، قاهره و بیت‌المقدس، وقایع دوران شکل‌گیری رژیم صهیونیستی را به دقت رصد کرده و در اختیار خوانندگان قرار داده است. این کتاب یکی از مستندترین کتاب‌هایی‌است که با بهره‌گیری از اسناد موجود در ایران، به رشته تحریر درآمده است. در یکی از مهم ترین فصول این کتاب، به نقش «عین الملک هویدا»، سفیر وقت ایران در منطقه حجاز و شام، در کاستن از اهمیت قضیه فلسطین در سیاست خارجی ایران، پرداخته شده است.

«عین‌الملک»، پدر «امیرعباس هویدا»، که یکی از پیروان فرقه ضاله بهائیت بود، با توجه به دستورهای رؤسای این فرقه، به تعامل و همکاری با صهیونیست‌ها پرداخت و از توجه دولت ایران به موضوع اشغال سرزمین فلسطین توسط صهیونیست‌ها، به شدت کاست. دکتر ولایتی با ارائه شواهد و مستندات فراوان به اثبات این امر پرداخته است که زعمای فرقه ضاله بهائیت، از همان دوران، با صهیونیست‌ها ارتباطات تنگاتنگی داشتند و این همکاری‌ها، با تأسیس رژیم جعلی اسرائیل، به اوج خود رسید. یکی دیگر از مباحثی که در کتاب «ایران و مسئله فلسطین» به آن توجه جدی شده، موضوع چرایی و چگونگی شکل‌گیری انتفاضه در سرزمین‌های اشغالی است.

فلسطین؛ 1395

کتاب « فلسطین، از منظر رهبر معظم انقلاب اسلامی»، مجموعه بیانات رهبرانقلاب درباره ابعاد مختلف قضیه فلسطین است. متن این کتاب، شامل یک مقدمه مبسوط به قلم «دکتر علی اکبر ولایتی»، هشت بخش و 19 فصل است که تقریباً تمام بیانات مقام معظم رهبری درباره قضیه فلسطین، از سال 1359 تا زمان انتشار کتاب را در بر می‌گیرد. در مقدمه کتاب، افزون بر ارائه تاریخ مختصری از مبارزات مردم فلسطین، به موضوع حمایت علمای شیعه از مبارزات فلسطینیان پرداخته شده که در نوع خود، کم نظیر است.

در بخشی از این مقدمه می‌خوانیم: «روحانیت شیعه با توجه به وظیفه شرعی خود در خصوص قضیه فلسطین، از همان ابتدا حرکتی را آغاز کردند که دقت در اهداف و مواضع نخستین این رهبران دینی و مقایسه آن ها با آمال امروزی ایشان، ما را مطمئن می سازد که روحانیون شیعه، به واقع از جمله سرسخت‌ترین و سازش‌ناپذیرترین مجموعه‌هایی بوده‌اند که در برابر خطر صهیونیسم، بدون هیچ گونه تأمل از خود واکنش نشان داده‌اند.»