مسیر داغ سیمرغی ها

روزنامه هفت صبح - احمد رنجبر، مرجان فاطمی: بازخوانی سرنوشت بازیگرانی که زیر سن سی سالگی به سیمرغ رسیده اند. در این مطلب کارنامه آن ها را قبل و بعد از جایزه سنجیده ایم. بهانه گزارش اکران «تابستان داغ» و «نگار» است که بازیگران شان چنین شرایطی داشته اند.

به رغم وجود جشن خانه سینما، انجمن منتقدان و جشن حافظ، همچنان سیمرغ های جشنواره فجر اهمیت و اعتبار خاص تری دارند. سینماگران برای برشمردن افتخارات خود ابتدا آدرس یان جایزه را می دهند. چرایی اش موضوع گزارش نیست. این بار با وجهی دیگر از سیمرغ جشنواره فجر کار داریم: واکاوی تاثیر آن بر مسیر حرفه ای بازیگران. آیا اصلا تاثیری داشته؟ میزانش چقدر بوده؟ و از آن طرف بازیگران بعد از گرفتن این جایزه، چ قدر در انتخاب پیشنهادهای بعدی موفق عمل کرده اند؟ چقدر از انتخاب های شان درست بود و کدام ها به بار ننشسته اند؟

بهانه اصلی تدوین مطلب اکران «تابستان داغ» با بازی پریناز ایزدیار است. او بعد از درخشش در «ابد و یک روز» و رسیدن به سیمرغ اصلی جشنواره، چند فیلم بازی کرد که «تابستان داغ» یکی از آن هاست. برای این فیلم نیز نامزد سیمرغ شد ولی آن را به دست نیاورد.

از آن سو اکران «نگار» هم شروع شده است که بازیگر اصلی آن نگار جواهریان در کارنامه اش سیمرغ دارد (برای طلا و مس). تازه علی مصفا بازیگر «تابستان داغ» هم به عنوان بازیگر سیمرغی هست. این بهانه ها باعث شکلی گیری این مطلب شده. روی گزارش بازیگرانی هستند که زیر سی سالگی سیمرغ گرفته اند. ترتیب بازیگران براساس سال برگزاری جشنواره ای است که در آن سیمرغ گرفته اند.

پریناز ایزدیار؛ سی سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: ابد و یک روز/ بهترین بازیگر نقش اول زن

موقعیت پیش از سیمرغ: پریناز ایزدیار سال ۹۰ با سریال «پنج کیلومتر تا بهشت» شناخته شد. البته آنجا بازی خیلی خاصی از خودش به نمایش نگذاشت و به عنوان بازیگری متوسط معرفی شد. همان زمان در فیلم «ورود آقایان ممنوع» هم بازی خیلی کوتاهی داشت. «خط ویژه»، اولین فیلم سینمایی بود که تا حدی باعث شد ایزدیار در آن دیده شود. سال ۹۱ حسن فتحی به او اعتماد کرد و نقش اول سریال «زمانه» را به او سپرد. آنجا بود که بازی اش به چشم آمد اما با یان حال کماکان در سینما جایگاهی به دست نیاورده بود و دو فیلم «۳۶۰ درجه» و «این سیب هم برای تو» با بازی او به چشم نیامدند. ایزدیار در شرایطی سیمرغ گرفت که به خاطر بازی در نقش شیرین «سریال شهرزاد» در اوج قرار گرفته بود.

مسیر بعد از سیمرغ: سیمرغش را درست دو سال پیش گرفت و بعد از آن در سه فیلم «یک روز بخصوص»، «ویلایی ها» و «تابستان داغ» بازی کرد. دو فیلم اول آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفت اما به خاطر تابستان داغ، نامزد دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول زن شد.

جایگاه کنونی: بازی او کماکان در فصل دوم شهرزاد ادامه دارد. این اواخر در فیلم «هت تریکت» رامتین لوافی بازی کرد و حالا هم قرار است در فیلم «خوک» جلوی دوربین مانی حقیقی برود.

نوید محمدزاده؛ بیست و نه سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: ابد و یک روز/ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد

موقعیت پیش از سیمرغ: دو سال قبل از این که برای «ابد و یک روز» سیمرغ بگیرد، در فیلم «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان، نظر همه داوران و منتقدان را به خودش جلب کرد. اسم محمدزاده در فهرست نامزدهای دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره سی و دوم قرار گرفت و حتی آن طور که شنیده می شد، سیمرغ تا صبح روز اختتامیه هم به نام او بود اما نهایتا همه چیز تغییر کرد. درمیشیان مجبور شد فیلمش را از بخش رقابت خارج کند و سیمرغ به رضا عطاران رسید. خود رضا عطاران هم گفت که سیمرغ حق محمدزاده بوده. او یک سال بعد از این اتفاق در دو فیلم «ناهید» و «سیزده» بازی کرد اما موفقیت خاصی در جشنواره به دست نیاورد.

مسیر بعد از سیمرغ: محمدزاده در جشنواره سی و چهارم سه فیلم داشت. در کنار ابد و یک روز، بازی اش در «لانتوری» و «خشم و هیاهو» هم به چشم آمد و حتی همان سال برای خشم و هیاهو هم نامزد سیمرغ شد. او سال گذشته با دو فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» و «خفگی» به جشنواره سی و پنجم آمد و برای بدون تاریخ بدون امضا، مجددا سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را گرفت.

جایگاه کنونی: محمدزاده بازیگری است که هم محبوبیت عمومی دارد و هم مورد توجه کارگردان های شاخص است.

نگار جواهریان؛ بیست و هفت سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: طلا و مس/ بهترین بازیگر نقش اول زن

موقعیت پیش از سیمرغ: اولین بار در سریال «زیر تیغ» محمدرضا هنرمند بازی اش دیده شد. پیش از طلا و مس در چند فیلم سینمایی نقش های کوتاهی داشت و حتی در فیلم سینمایی «تنها دو بار زندگی می کنیم» بهنام بهزادی هم بازی کرد و اتفاقا آنجا نقش اصلی زن را داشت ولی این فیلم با وجود موفقیت هایی که در جشنواره های جهانی به دست آورد، در ایران زیاد دیده نشد.

مسیر بعد از سیمرغ: نگار جواهریان بعد از طلا و مس یک مرتبه به چشم آمد. از سال ۸۱ و بعد از گرفتن سیمرغ تا سال ۹۱ که بار دیگر به خاطر فیلم «حوض نقاشی»، نامزد دریافت سیمرغ شود، چند فیلم مهم بازی کرد. فیلم های «یه حبه قند»، «اینجا بدون من»، «بی خود و بی جهت» و «هیچ» از جمله مهم ترین کارهای نگار جواهریان در این سال ها بود. در حوض نقاشی با وجود این که بسیار متفاوت ظاهر شد اما سیمرغ در دستانش قرار نگرفت. او بعد از این فیلم، یک مقدار کم کار شد و انتخاب های زیاد خوبی نداشت. ملبورن، قندون جهیزیه، اعترافات ذهن خطرناک من و... فیلم هایی نبودند که مورد توجه داوران و منتقدان قرار بگیرند.

جایگاه کنونی: بازیگری است که گلیمش را از آب بیرون می کشد و مورد توجه کارگردان های شاخص است. نام نگار جواهریان اما گیشه ندارد.

باران کوثری؛ بیست و یک سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: خون بازی و روز سوم/ بهترین بازیگر نقش اول

موقعیت پیش از سیمرغ: باران کوثری به واسطه موقعیت پدر و مادرش خیلی زود جذب دنیای بازیگری شد. در «خوابگاه دختران» نامش سر زبان ها افتاد. شهرت عمومی اش هم به خاطر سریال «صاحبدلان» در سال 1385 است. همین سال در جشنواره فجر دو نقش متفاوت در «روز سوم» و «خون بازی» داشت و به سیمرغ رسید.

مسیر بعد از سیمرغ: انتخاب هایش در سال های اول چنگی به دل نزدند، فیلم هایی مثل «می زاک»، «حیران» و «کتونی سفید» دیده نشدند و «توفیق اجباری» و «دایره زنگی» به رغم داشتن مخاطب بالا در کارنامه کوثری شاخص نیستند. بعد از آن چند فیلم خوب بازی کرد که نقش ها هم برایش چالش برانگیز بودند مثل «هیچ»، «اسب حیوان نجیبی است» و «قصه پریا». در دهه 90 غالب انتخاب های کوثری قابل دفاع است ولی دومین همکاری او و هاتف علیمردانی یعنی «هفت ماهگی» به بار نمی نشیند. کوثری برای فیلم قبلی علیمردانی «کوچه بی نام» سیمرغ گرفته بود.

جایگاه کنونی: باران کوثری استار نشد؛ کارنامه اش قابل دفاع است و حتما جزو گزینه های اصلی کارگردان هاست ولی نامش به رونق گیشه کمکی نمی کند.

بهرام رادان؛ بیست و چهار سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: شمعی در باد/ بهترین بازیگر نقش اول

موقعیت پیش از سیمرغ: بهرام رادان با «شور عشق» به سینما معرفی شد؛ یک فیلم گیشه پسند که جزو وسیله ای برای شروع در سینما توجیه محکمی برای انتخاب ندارد. «آواز قوم جهشی اساسی برای این بازیگر به حساب می آید اما در عین حال فیلم های نه چندن خوبی مثل «ساقی» و «عطش» را بازی می کند. فیلم خاص «گاوخونی» را هم پیش از سیمرغ در کارنامه دارد. رادان زود تبدیل به ستاره شد و اتفاقا زود هم سیمرغ گرفت.

مسیر بعد از سیمرغ: او سعی می کند انتخاب های درستی داشته باشد و وزن کارنامه اش را به لحاظ کیفی بالا ببرد و با کارگردان های مطرحی چون مسعود کیمیایی، رخشان بنی اعتماد و ابوالحسن داودی همکاری می کند. سهم فیلم های بد مثل «ازدواج صورتی» و «چهارانگشتی» کم است و خیلی زود رادان را به سیمرغ دوم (سنتوری) می رساند. مسیر سینمایی رادان بعد از دومین سیمرغ دچار سکته می شود و البته کم شانسی هم می آورد. از انتخاب هایی مثل «یکی از ما دو نفر»، «نقش نگار» و... نمی توان دفاع کرد اما «راه آبی ابریشم» و «تردید» انتخاب های خوبی هستند که به رغم پیش بینی تبدیل به فیلم خوبی نشدند.

جایگاه کنونی: رادان همچنان آداب ستاره بودن را رعایت می کند.

مریلا زارعی؛ بیست و نه سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: سربازهای جمعه/ بهترین بازیگر نقش مکمل

موقعیت پیش از سیمرغ: شهرت مریلا زارعی برای عامه مردم به سریال «دبیرستان خضرا» بر می گردد. او یش از این سریال ند فیلم و سریال بازی کرده بود اما این «دو زن» تهمینه میلانی بود که نامش را در سینما تثبیت کرد و حتی برای آن تندیس گرفت.

مسیر بعد از سیمرغ: مریلا زارعی بعد از گرفتن سیمرغ «سربازهای جمعه» سعی کرد با دقت بیشتری به پیشنهادها پاسخ مثبت دهد. برای همین در کارنامه اش فیلم بد کم پیدا می شود مثل «رژیم طلایی»، «یک اشتباه کوچولو»، «نیش زنبور» و «خروس جنگی». برخی فیلم ها متوسط اند مثل «زاگرس» و «درگیری» برخی شاخص «درباره الی»، «جدایی نادر از سیمین»، «شیار 143»، «چ»، «بادیگارد» و...

جایگاه کنونی: مریلا زارعی ستاره نشد اما کارنامه ای قابل دفاع دارد و اصلا اگر نقش جای کار داشته باشد می تواند توانایی اش را به رخ بکشد. او سال ها مورد توجه کارگردان های مهم مثل ابراهیم حاتمی کیا و اصغر فرهادی بوده. زارعی بعد از «سربازهای جمعه» به دو سیمرغ اصلی به خاطر بازی در «شیار ۱۴۳» و «زیر سقف دودی» رسید و برای «کیفر» دیپلم افتخار گرفت.

ترانه علیدوستی؛ هفده سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: من ترانه پانزده سال دارم/ سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش زن

موقعیت پیش از سیمرغ: ترانه تا پیش از بازی در من ترانه پانزده سال دارم عملا کار بازیگری انجام نداده بود. اولین بار در همین نقش ظاهر شد و به خاطر همین نقش سیمرغ گرفت. درواقع به محض ورود به سینما در نقطه اوج قرار گرفت.

مسیر بعد از سیمرغ: بعد از سیمرغ اول، برخلاف تمام دختران جوان آن سال ها، وارد هر کاری نشد. دوسال بعد در فیلم «شهر زیبا» مقابل دوربین اصغر فرهادی رفت و نامزد دریافت سیمرغ شد. بعد از آن در «چهارشنبه سوری» مجددا با فرهادی همکاری کرد و بازی اش مورد تقدیر قرار گرفت. بعد از آن در فیلم «تردید»، «پذیرایی ساده» و «آسمان زرد کم عمق» بار دیگر نامزد دریافت سیمر شد. البته در این بین بارها فیلم های متوسط و کم ارزشی بازی کرد اما مجددا به مسیر برگشت و دوباره به موفقیت رسید.

جایگاه کنونی: اوج قدرت علیدوستی از زمان «شهرزاد» اتفاق افتاد. او به عنوان ستاره اصلی سریال آنقدر به چشم آمد که اسمش را در صدر فهرست بازیگران زن ایرانی قرار داد. همزمان با این سریال، فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی و حضورش در جشنواره کن، توجه ها را به سمت او خیلی بیشتر کرد.

میترا حجار؛ بیست و سه سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: متولد ماه مهر/ بهترین بازیگر نقش اول زن

موقعیت پیش از سیمرغ: از معدود بازیگرانی است که با نقش و فیلمی خوب کارشان را شروع می کنند. میترا حجار این شانس را داشت که مورد توجه احمد امینی برای فیلم «غریبانه» قرار بگیرد و او هم نمایش موفقی در این فیلم داشت. یک سال بعد از سوی مسعود کیمیایی برای «فریاد» انتخاب شد که فیلم شرایط خوبی در اکران نداشت اما به تثبیت حجار کمک کرد. او در سومین فیلمش یعنی «متولد ماه مهر» به سیمرغ نقش اصلی رسید.

مسیر بعد از سیمرغ: میترا حجار گام های پیش از سیمرغ را استوار برداشته بود ولی این جایزه تاثیری شگرف بر مسیرش نداشت. بلافاصله همکاری دومش با کیمیایی (اعتراض) رقم خورد و نقشی کوتاه در «سگ کشی» بهرام بیضایی به او رسید. حجار پس از آن انتخاب های خوبی نداشت که بهترینش «قارچ سمی» رسول ملاقلی پور و «ملاقات با طوطی» علیرضا داودنژاد است. «رخساه»، «صورتی»، «مزاحم» و «بازنده» جایی برای دفاع نمی گذارند. به عبارت بهتر از سال 81 تا الان، فیلمی از حجار ندیده ایم که فارغ از کیفیت بازی او همپای فیلم های اولش باشند.

جایگاه کنونی: میترا حجار جزو بازیگران متوسط سینما دسته بندی می شود که بیکار نمی ماند. میترا حجار می توانست ستاره شود اگر مسیر را درست می رفت.

حمید فرخ نژاد؛ سی سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: عروس آتش/ بهترین بازیگر نقش مکمل

موقعیت پیش از سیمرغ: کارگردانی خوانده و نیت و هدفش از ابتدا ساخت فیلم بوده است. حمید فرخ نژاد برای رسیدن به این هدف سال ۱۳۶۹ دستیار خسرو سینایی می شود اما همزمان در فیلم «در کوچه های عشق» بازی می کند. سال ۷۸ در آخرین لحظه سینایی از او می خواهد نقش فرحان «عروس آتش» را بازی کند و همین مسیر زندگی حرفه ای اش را تغییر می دهد. فرخ نژاد وقتی سیمرغ مکمل گرفت چهره ای ناشناخته برای مخاطبان بود.

مسیر بعد از سیمرغ: سیمرغ باعث شد فرخ نژاد به این یقین برسد که بازیگری برایش بهتر از کارگردانی است. بازی او به دل مخاطبان و منتقدان سینما هم نشست و همین عزمش را برای ادامه مسیر راسخ تر کرد. او پشنهادهایی را پذیرفت که کم از «عروس آتش» نبودند: «ارتفاع پست»، «به رنگ ارغوان»، «طبل بزرگ زیر پای چپ» و «چهارشنبه سوری» او را محبوب تر کردند. فرخ نژاد اما پتانسیل تبدیل به ستاره را نداشت؛ در عوض با انتخاب های درست و بازی های متفاوت جای خود را روز به روز بازتر کرد. از نیمه دوم دهه ۸۰ اما انتخاب های بد او زیاد شد و بر کارنامه اش خدشه افتاد.

جایگاه کنونی: فرخ نژاد بعد از یک دوره رکود و در حالی که انتخاب هایش بد بودند امسال احیا شد با «گشت 2» و «خوب، بد، جلف». اوج ادامه دارد و از آن دفاع می کند؟

هدیه تهرانی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: قرمز/ بهترین بازیگر نقش اول

موقعیت پیش از سیمرغ: کلی پیشنهاد وسوسه انگیز (مثل لیلای داریوش مهرجویی) را رد کرد و با «سلطان» مسعود کیمیایی به سینمای ایران معرفی شد. هدیه تهرانی خیلی زود ردای سوپراستاربودن را بر تن کرد.

مسیر بعد از سیمرغ: پس از سیمرغ، انتخاب های او باز هم توأم با وسواس است و «شوکران» مهر تاییدی می شود بر وجاهت او. کمی بعد اما حساسیت را کنار می گذارد و در فیلم هایی چون «دست های آلوده»، «آبی» و «زمانه» بازی می کند. حالا تهرانی به جایگاهی رسیده که هم مورد نظر کارگردان های شاخص است و هم فیلم های گیشه پسند.

منتها حواسش هست وزن کارنامه اش پایین نیاید. «جایی برای زندگی»، «دوئل» و «یک بوس کوچولو» انتخاب های مهم او هستند که در این میان «چهارشنبه سوری» نقطه عطف دیگری در کارنامه او می شود و در جشنواره بیست و چهارم دومین سیمرغش را به دست می آورد. تهران بعد از آن سراغ فیلم های خاص می رود. خوب که نگاه کنیم او مسیر خودش را رفته و گرفتن و نگرفتن سیمرغ روی انتخاب هایش تاثیری نداشته است.

جایگاه کنونی: تهرانی از عزلت بیرون آمده و حالا «پدیده»، «بدون تاریخ، بدون امضا» و «اسرافیل» را که هر سه جزو فیلم های خاص پسند هستند، در نوبت اکران دارد. همچنان بازیگر محبوبی است و حضورش برای فیلم ها ارزشمند.

محمدرضا فروتن؛ سی سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: قرمز/ بهترین بازیگر نقش اول

موقعیت پیش از سیمرغ: با نقش های کوچک کارش را شروع کرد؛ اولین تجربه سینمایی محمدرضا فروتن «هدف» دستاوردی برایش نداشت اما نامش را در دفاتر تولید سر زبان ها انداخت. «آخرین بندر»، «فاتح»، «براده های خورشید» و «ماه و خورشید» هم چنین کارکردی داشتند. مسعود کیمیایی او را به عنوان یکی از جوان های «مرسدس» انتخاب می کند و این همکاری در «فریاد» و «اعتراض» ادامه می یابد و فروتن حالا عنوان ستاره گرفته است. همان سال که «فریاد» را بازی کرد، در «دو زن» و «قرمز» هم حضور داشت و به خاطر «قرمز» به سیمرغ رسید.

مسیر بعد از سیمرغ: تاثیر همکاری با مسعود کیمیایی در کارنامه فروتن به مراتب مهم تر از سیمرغ است. جمع این دو اتفاق، فروتن را بازیگری سخت پسند کرد که هم و غمش بازی با کارگردان های مطرح بود. او در فیلم های رخشان بین اعتماد، احمدرضا درویش، کیومرث پوراحمد، علیرضا داودنژاد و... نقش های متفاوتی بازی کرد و تحسین شد. از میانه دهه ۸۰ تغییر مسیر داد و سهم انتخاب های بد بالا رفت.

جایگاه کنونی: عجیب است بازیگری با داشتن سابقه درخشان، در شش سال اخیر نقشی تحسین برانگیز ندارد. محمدرضا فروتن با «نقطه کور»، «خنده های آتوسا»، «آآآدت نمی کنیم» و... روز به روز از روزهای اوجه فاصله می گیرد.

مینا لاکانی؛ بیست و پنج سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: دیدار/ بهترین بازیگر نقش اول زن

موقعیت پیش از سیمرغ: لاکانی قبل از بازی در فیلم «دیدار» جایگاه خیلی خاصی در سینمای ایران نداشت. در دو فیلم «پرواز را به خاطر بسپار» حمید رخشانی و «روز فرشته» بهروز افخمی نقش کوتاهی داشت و زیاد به چشم نیامد. درواقع برای اولین بار در فیلم دیدار، نقش اصلی را بازی کرد و همانجا هم مورد توجه داوران جشنواره قرار گرفت.

مسیر بعد از سیمرغ: بعد از سیمرغ راهش را به طور کلی اشتباه رفت. به جای این که انتخاب های خوبی داشته باشد، در دو فیلم «زن شرقی» و «جان سخت» بازی کرد که در هیچ کدام شان دیده نشد. بااین حال اما در تلویزیون تا اندازه ای موفق بود. بازی در سریال های «روزهای اعتراض»، «آخرین گناه» و «ترانه مادری» حسین سهیلی زاده باعث شد که لاکانی چندان هم ناشناس باقی نماند. او سال 88 در سریال «تاوان» شهرام شاه حسینی بازی کرد و بعد از آن برای همیشه از سینما و تلویزیون ایران کناره گرفت.

جایگاه کنونی: سال ۹۰ از ایران رفت و در برنامه شباهنگ تلویزیون فارسی زبان آمریکا، مقابل دوربین اعلام کرد که به خاطر شرایط آزاردهنده کاری برای بازیگران ایرانی از کشور خارج شده و به آمریکا مهاجرت کرده. او با این اقدام برای همیشه از حضور در فیلم و سریال های ایرانی کناره گرفت.

رویا نونهالی؛ بیست و چهار سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: عروسی خوبان/ بهترین بازیگر نقش اول زن

موقعیت پیش از سیمرغ: رویا نونهالی کار بازیگری اش را باتئاتر شروع کرد؛ سال ۱۳۶۲. چهار سال بعد از سوی خسرو سینایی برای بازی در فیلم «یار در خانه» انتخاب شد و طولی نکشید که بازیگر نقش اصلی «عروسی خوبان» شد. این دو فیلم و فیلم های بعدی شهرت نونهالی پیش مخاطب گسترده را سبب نشدند اما پیگیران سینما بازی اش را تحسین می کردند.

مسیر بعد از سیمرغ: حدود ۱۰ سال در ۱۰ فیلم بازی کرد ولی غالبا دستاوردی برایش نداشتند و مهم تر این که فیلم هایش مطلوب مخاطب گسترده نبودند. بالاخره سال ۷۸ «بوی کافور، عطر یاس» هم این طلسم را شکست و هم دومین سیمرغ را برای نونهالی به همراه داشت (این بار مکمل گرفت). سال ۷۹ «زندان زنان» بر شهرتش افزود و دو سال بعد سریال «خواب و بیدار» آن را تکمیل کرد. به نوعی تاثیر سیمرغ دوم روی کارنامه نونهالی اثر بیشتری داشته؛ او پس از آن فیلم هایی بازی کرد که هم شاخص باشند و هم مورد توجه سینماروها قرار گیرند.

جایگاه کنونی: رویا نونهالی بازیگر توانمندی است اما نه از نظرکیفیت کار و نه در نظر تماشاچی به اوج نرسیده. چه بسا اگر مسیر «خواب و بیدار» را ادامه می داد حالا مشهورتر می بود. این اتفاق با «عمه بلقیس» تا حدودی تکرار شده.

فاطمه معتمد آریا؛ بیست و هفت سالگی

برای چه فیلمی سیمرغ گرفت: برهوت/ بهترین بازیگر نقش مکمل

موقعیت پیش از سیمرغ: 24 ساله بود که اولین فیلم سینمایی اش را باز کرد: «جدال» ساخته محمدعلی سجادی. پیش از آن فاطمه معتمد آریا تجربه بازی در تئاترهای دانشجویی را داشت و در سریال «مدرسه موش ها» عروسک گردانی می کرد. در سال های ابتدایی نقش هایش پررنگ نبود اما طولی نکشید که با «یاد و دیار» قابلیت خود در نقش اصلی را به رخ کشید.

مسیر بعد از سیمرغ: معتمد آریا برای «برهوت» سیمرغ مکمل گرفت، نامش سر زبان ها افتاد و این فیلم سرآغاز درخشش او شد. معتمد آریا بلافاصله در فیلم های «ریحانه»، «مسافران»، «هنرپیشه»، «یک بار برای همیشه»، «روسری آبی» و... بازی کرد و سال 70 برای «مسافران» دومین سیمرغ مکمل اش را گرفت و یک سال بعد برای «هنرپیشه» به سیمرغ اصلی رسید. او جزو معدود بازیگرانی است که کارنامه اش پس از سیمرغ پربار و پربارتر شده و فقط معدود انتخابی بد مثل «عشق + 2» و «میزاک» داشته. حتی فیلم های گیشه ای او قابل دفاع است: «کلاه قرمزی و پسرخاله»، «عینک دودی»، «دختر شیرینی فروش» و «کلاه قرمزی و سروناز».

جایگاه کنونی: فاطمه معتمد آریا در دوره ای گرفتار حواشی ناخواسته شد که تاثیرش را می شد روی کارنامه اش دید. او هیچ وقت عنوان ستاره (با تعریف رایج) نگرفت اما همیشه در اوج بوده و بازی هایش قابل تحسین.

اوج یا فرود؟

بررسی کارنامه 10 بازیگر سیمرغی قبل و بعد از گرفتن جایزه

علاوه بر بازیگرانی که در بالا به آن ها پرداختیم، 10 بازیگر دیگر هم پیش از سن سی سالگی سیمرغ جشنواره فجر را لمس کرده اند. در این بخش، کارنامه این 10 نفر را پیش از دریافت جایزه و پس از آن بررسی کرده ایم. طبعا سویه گزارش همان سوال هایی است که درباره بازیگران فوق مطرح شد؛ منتها این بار کارنامه آن ها پشت هم و بدون مشخص کردن مقطع سیمرغ واکاوی شده است.

در این جمع پگاه آهنگرانی، علی مصفا و لیلا زارع موقعیت بهتری در سینما دارند. برخی مثل حسین عابدینی و بیتا بادران به گوشه رفته اند و کسی چون اکبر عبدی سخت گیری های پیش را کنار گذاشته است. بهناز جعفری، حسین یاری و کامبیز دیرباز هم در تلویزیون موقعیت بهتری دارند.

پگاه آهنگرانی؛ ۲۸ سالگی

به خاطر فعالیت سینمایی پدر و مادرش خیلی زود وارد دنیای بازیگری شد. در 15 سالگی بازی اش در «دختری با کفش های کتانی» به چشم آمد و سه سال بعد در «زندان زنان» شهرتش را بیشتر کرد. آهنگرانی سعی کرده نقش هایی انتخاب کند که قابل دفاع باشد و بتواند توانایی اش را عرضه کند. برای همین در کارنامه اش فیلم بد مثل «هفت ماهگی» کم پیدا می شود.

او کمی دیر به سیمرغ رسید اما برای «دربند» در حالی سیمرغ مکمل گرفت که غالب نظرها حکم به بازی خوب آهنگرانی می داد. بود و نبود سیمرغ روی کارنامه پگاه آهنگرانی سایه نینداخته و او مسیر خودش را رفته است. طبعا انتخاب های او بعد از سیمرغ به خاطر پختگی در بازیگری بهتر و قابل دفاع تر است.

لیلا زارع؛ 24 سالگی

اولین فیلمش را سال ۸۳ بازی کرد و در گام نخست به جایزه رسید. لیلا زارع برای «ما همه خوبیم» بیژن میرباقری سیمرغ مکمل گرفت و بعد از آن سعی کرد وزن کیفی کارنامه اش را پایین نیاورد. چهار فیلم بعدی برایش دستاوردی نداشتند تا اینکه «سوپراستار» شهرتش را عمومی کرد. لیلا زارع فیلم بد هم دارد مثل «با دیگران» اما کارنامه اش قابل دفاع است. او در وسع خود تلاش کرده وجاهتش را حفظ کند که چه بسا موفقیت در گام اول بازیگری دلیل اصلی این اتفاق است.

پس می توان راحت تر درباره او قضاوت کرد و تاثیر سیمرغ را روی مسیرش دید. زارع در جشنواره سی و سوم فجر دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم شیفت شب را هم به دست آورده است.

کامبیز دیرباز؛ 28 سالگی

کارش را سال ۱۳۷۶ شروع کرد و اولین بار در تئاتر سیاوش خوانی دیده شد. کامبیز دیرباز دو سال بعد در فیلم «دختران انتظار» بازی کرد و بعد از «نغمه» از سوی احمدرضا درویش برای «دوئل» انتخاب شد. بازی او به دل داوران جشنواره بیست و دوم نشست و سیمرغ مکمل را گرفت. او بلافاصله در «به نام پدر» بازی کرد و همکاری با ابراهیم حاتمی کیا نقطه عطف کارنامه اش شد.

انتخاب های بعدی اما خوب نبودند و برایش دستاوردی نداشتند. تا اینکه نوبت به «اخراجی ها 1» رسید و نقش سوزوکی شهرتش را دوچندان کرد. کمی بعد «عیار 14» تحسین منتقدان را به همراه داشت اما زیر سایه انتخاب های بدش ماند. شهرت دیرباز و البته موفقیتش را باید به پای نقش های تلویزیونی گذاشت.

بهناز جعفری؛ 27 سالگی

از سال ۷۲ وارد حرفه بازیگری شد اما هشت سال بعد یعنی سال ۸۰ برای فیلم «خانه ای روی آب» بهمن فرمان آرا، سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل زن را گرفت. او پیش از این که در این فیلم مورد توجه قرار بگیرد، در فیلم های مهمی مثل «روسری آبی» با رخشان بنی اعتماد و در سریال «خاک سرخ» با ابراهیم حاتمی کیا همکاری کرده بود.

جعفری اولین بار در فیلم «عشق طاهر» به کارگردانی محمدعلی نجفی نقش اول بازی کرد و بازی اش مورد توجه قرار گرفت. جعفری بعد از سیمرغ، در فیلم های زیادی بازی کرد اما تا سال ۹۰ که بازی اش در فیلم «تلفن همراه رییس جمهور» به چشم بیاید، دیگر موفقیت خاصی پیدا نکرد. او برای این فیلم دیپلم افتخار بهترین بازیگر زن سی امین دوره جشنواره فیلم فجر را به دست آورد.

حسین عابدینی؛ ۲۰ سالگی

با فیلم «پدر» دیده شد و طولی نکشید که به سیمرغ مکمل دست یافت. حسن عابدینی سال 79 و در جشنواره نوزدهم به خاطر بازی در فیلم «باران» مجید مجیدی به این جایزه دست یافت و همین زمینه شهرتش را فراهم کرد. فیلم هایی که عابدینی بعد از آن بازی کرد، موفقیت فیلم اول را برای او به همراه نداشت. قاعدتا با پتانسیل این بازیگر توقعی نمی رود او در سطح یک بماند و فیلم هایی که بازی کرده در اندازه و وسع خودش قابل دفاع است.

«مارمولک» بهترین انتخاب اوست که بر شهرتش افزود اما دیگر فیلم های سینمایی که عابدینی بازی کرد نه مورد توجه داوران قرار گرفت نه مخاطبان سینما. از نظر کیفی «باد در علفزار می پیچد» قابل دفاع ترین بازی اوست.

بیتا بادران؛ 22 سالگی

بیتا بادران در اولین فیلم مهم کارنامه اش یعنی «آژانس شیشه ای» ابراهیم حاتمی کیا خوش درخشید و بازی اش به مذاق داوران جشنواره فجر خوش آمد. بیتا بادران ۲۲ ساله بود که سیمرغ مکمل گرفت. آن زمان گمان می رفت این جایزه او را به صدر سینمای ایران بیاورد اما عملا این اتفاق رخ نداد. خانم بادران کم کار شد و فیلم هایی که بازی کرد برایش آورده ای نداشتند.

کیانوش عیاری (بودن یا نبودن) مهم ترین کارگردانی است که با او همکاری کرده و «دل شکسته» علی قوی تن طولانی ترین نقش اوست که با شهاب حسینی همبازی شد و اتفاقا مخاطب عام با آن ارتباط برقرار کرد. بیتا بادران در «زمهریر» قوی تن هم بازی کرد که فیلم به محاق رفته است.

حسین یاری؛ 28 سالگی

حسین یاری از جمله بازیگرانی است که از سن پایین جذب این هنر می شود. او در ۱۲ سالگی روی صحنه رفته و در سال ۶۰ به طور حرفه ای نمایش بازی کرده است. سال ۶۲ فیلم های ۱۶ میلی متری بازی کرد و بعد از آن مورد توجه کارگردان ها برای بازی در فیلم های ۳۵ میلی متری قرار گرفت. با کارگردان های مطرحی همکاری داشت اما در اندازه ای نبودند که شهرتش را فراگیر کنند.

او سال ۱۳۷۴ در جشنواره چهاردهم به خاطر بازی در «آخرین مرحله» محسن محسنی نسب سیمرغ مکمل گرفت. تاثیر جایزه روی مسیر سینمایی حسین یاری مشخص است اما او قابلیت تبدیل شدن به استار را نداشت و همچنان به عنوان بازیگری خوب شناخته می شود.

پریوش نظریه؛ ۲۶ سالگی

سال 69 با «عروس حلبچه» به عرصه بازیگری وارد شد و با دومین فیلمش، «پدر» مجید مجیدی توانست سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را از جشنواره چهاردهم بگیرد. او دقیقا یک سال بعد، برای بازی در فیلم «سجده بر آب» نامزد سیمرغ شد و چند سال بعد مجددا برای دو فیلم «تک درخت ها» و «پاداش سکوت» در فهرست نامزدهای سیمرغ قرار گرفت. در دهه هشتاد فیلم های زیادی بازی کرد اما غیر از «حقیقت گمشده» که در آن جایزه بهترین بازیگر زن در بخش جنبی فجر را گرفت، موفقیتی به دست نیاورد.

او در دهه 90 بیشتر به سمت تلویزیونی آمد و با سریال «مدینه» مورد توجه مخاطبان تلویزیونی هم قرار گرفت. او امسال در سریال «زیر پای مادر» هم نقش اصلی رخساره را داشت.

علی مصفا؛ 28 سالگی

سال ۷۱ به عنوان بازیگر به سینما وارد شد و دو سال بعد اولین سیمرغش را برای فیلم «پری» گرفت. بعد از سیمرغ در «برج مینو» با ابراهیم حاتمی کیا همکاری کرد و سال ۷۵ برای فیلم «لیلا»ی مهرجویی نامزد سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. دو سال بعد برای فیلم «پارتی» مجددا نامزد سیمرغ شد. از سال ۸۰ فعالیت هایش را گسترش داد و علاوه بر بازیگری، به فیلمنامه نویسی و کارگردانی هم ورود کرد.

سال ۸۹ برای «آسمان محبوب» دیپلم افتخار جشنواره فجر را گرفت و بعد از آن برای «پله آخر» برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه اقتباسی شد. او همین امسال هم برای بازی در فیلم «تابستان داغ»، نامزد دریافت سیمرغ بهترین بازیگر نقش اول مرد شد؛ فیلمی که به تازگی در سینماها اکران شده.

اکبر عبدی؛ ۲۸ سالگی

نقش آفرینی اکبر بعدی در فیلم «مادر» در ذهن سینمادوستان حک شده است. او در جشنواره هشتم فجر به خاطر همین نقش سیمرغ مکمل گرفت. پیش از آن کلی تئاتر بازی کرده بود و تجربه شش فیلم سینمایی را داشت. تا سال ها بعد از دریافت سیمرغ انتخاب های اکبر عبدی خوب هستند. در این میان «هنرپیشه»، «ای ایران»، «دلشدگان» و «آدم برفی» جایگاه ویژه ای داشتند.

نمی توان این کارنامه قابل دفاع را به خاطر سیمرغ دانست؛ عبدی بازیگری توانا و باانگیزه ای بود و با کارگردان های کاربلدی همکاری داشت. در دهه هشتاد سخت گیری های قبل را کنار گذاشت و حالا غالب نقش های غیرقابل دفاع هستند. او در جشنواره سی ام به خاطر «خوابم می آد» باز هم سیمرغ مکمل گرفت.