فیلم‌های روز جهان (۲)
ماهنامه سینمایی فیلم:
تغییر بازی Game Change
كارگردان: جی روچ، فیلم‌نامه: دنی استرانگ، بازیگران: جولین مور (سارا پلین)، اد هریس (جان مك‌كین)، وودی هارلسن (استیو اشمیت). محصول ۲۰۱۲، ۱۱۸ دقیقه.
در كوران مبازرات انتخاباتی ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۸ در ایالات متحده، سرا پلین كه فرماندار ایالت الاسكاست به عنوان جانشین رییس‌جمهور در كمپین جان مك‌كین جمهوریخواه معرفی میشود اما پلین آشنایی زیادی با قوانین حاكم بر رده‌های بالایی سیاست آمریكا ندارد...
میان ماندن و رفتن
یکی از شگفتیهای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۸ آمریکا، اعلام نام سارا پلین به عنوان معاون جان مککین، رقیب باراک اوباما بود. با این خبر، نام سارا پلین به عنوان نخستین زنی که حزب جمهوریخواه برای دومین مقام مهم کشور در نظر گرفته، در تاریخ آمریکا ثبت شد. اما این پایان خبرسازی پلین نبود. این زن ویژگیهایی دارد که باعث شد خیلی زود مورد توجه رسانهها قرار بگیرد و نامش در اکثر نوشتههایی که درباره‌ی انتخابات تاریخی ۲۰۰۸ آمریکا منشر شده، بارها تکرار شود. یکی از این آثار، کتاب تغییر بازی نوشته‌ی جان هیلمن و مارک هاپرین است. در فیلمی که با همین نام و بر اساس این کتاب ساخته شده، جولین مور در نقش سارا پلین برای جبران مشکل کمبود رأی مککین (اد هریس) در بین زنان حزب، به کار فرا خوانده میشود.
او فرماندار ایالت آلاسکاست و با محبوبیتی ۸۰ درصدی در بین مردم آن ایالت، رکوردی بیسابقه را برای خود ثبت کرده است. نخستین بار که سارا پلین را میبینیم، با دخترانش مشغول قدم زدن در شهر بازی و گوش سپردن به درددل یکی از شهروندان درباره‌ی افزایش قیمت گاز است. اهمیت این سکانس، شناختیست که از سارا پلین به ما میدهد. زنی که بخش زیادی از محبوبیتش را مرهون رابطه‌ی صمیمانهاش با مردم و اداره‌ی ایالتش به شیوهای عامیانه (نه عوامفریبانه) است. اکنون سارا پلین در پی تماس مککین وارد عرصهای میشود که در آن رفتارهای خودمانی جایی ندارد. گرچه او در نخستین نطق انتخاباتیاش موفق میشود با همین رویکرد، بسیاری را طرفدار خود کند اما در ادامه بیخبریاش از وضعیت اقتصادی و به‌ویژه عرصه‌ی بینالملل، او را به سوژه‌ی برنامههای طنز تلویزیونی بدل میکند و دلیل انتخاب چنین فرد کمسوادی برای نشستن بر دومین صندلی مهم سیاست آمریکا، به پرسش مهم رسانهها از مککین بدل میشود.
ناآگاهی پلین، او را از زنی مستقل و معتمد به نفس، بدل به انسانی خودباخته و عصبی میکند. جذابیت تغییر بازی در همین نوسان رفتاری پلین و تلاش مشاوران مککین برای حل این مشکل نهفته است. به این ترتیب بر خلاف ظاهر فیلم، باید گفت تغییر بازی مطلقاً اثری سیاسی نیست. روایت اصلی، تلاشهای زنیست برای تغییر جایگاه خود در زندگی حرفهایاش. بستر این مبارزه، عرصه‌ی سیاست است.
مرکز درام جاییست که جدال این زن با رسانهها و اطرافیانش، کمکم به جدالی برای «حفظ فردیت در مسیر پیشرفت» بدل میشود. حتماً این پند قدیمی را شنیدهاید که بزرگی به فرزندش میگوید: «اگر میخواهی کاری کنی که تا کنون نکردهای، باید کسی شوی که تا کنون نبودهای!» دشواری کار پلین تغییر بازی این است که میخواهد به قیمت خود ماندن، کاری کند که تا کنون نکرده است. او خیلی دیر میفهمد پیروزی در بازی سیاست با حفظ فردیت همخوانی ندارد. در انتهای فیلم و پس از اعلام شکست مککین در انتخابات، این زن خود را برای خواندن نطقی جدید آماده میکند و تلاشهای اطرافیان برای فهماندن غلط بودن این کار به او، به نتیجه نمیرسد.
زنی که در میانه‌ی راه، خسته از هجوم رسانهها به زندگی شخصیاش، قید نشستهای خبری و مصاحبهها را میزند و نزد خانوادهاش بازمیگردد، اکنون به سیاستمداری بدل شده که در مقابل استدلال اطرافیان مبنی بر «بیسابقه بودن» سخنرانی معاون کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری، میگوید: «همیشه بار اولی وجود دارد.» بله، سرسپردگی ابتدایی او به مشاورانش، جایش را به سرکشی داده است. در آخرین سکانس فیلم، در بین فریادهای تشویق و حمایت حاضران، دوربین روی چهره‌ی سارا مکث میکند. شاید برای طرح این پرسش که این زن با جاهطلبیای که میراث بازیاش در بزرگترین میدان سیاست است، آینده‌ی روشنتری خواهد داشت؟ آیا روزی دلش برای مظلومیتی که توان پنهان کردنش را پشت ژستهای دیپلماتیک هم نداشت، تنگ نمیشود؟
بخش پایانی آخرین نطق مککین هم به سارا پلین اختصاص مییابد که او را زنی شایسته برای رهبری حزب جمهوریخواه می‌داند. مهم نیست که بدانیم پلین به چنین جایگاهی میرسد یا خیر؛ چنان که یکی از مشاوران مککین در همین سکانس میگوید: «۴۸ ساعت دیگر اصلاً کسی یادش نمیآید او که بود!» مهم این است که سارا، برای انجام کارهایی که تا کنون نکرده، آماده شده است.
تغییر بازی از نظر سیاسی، چیزی جز تکرار حرفهای سیاستمداران آمریکا (از هر حزبی) ندارد. حتی تصویر سارا پلین خانواده‌دوست این فیلم هم با آنچه در رسانههای امریکا درباره‌ی اعتیاد او به کوکایین و خوشگذرانی‌هایش منتشر شده، همخوان نیست. اما اگر میخواهید جدا از تطبیق فیلم با واقعیت، ببینید چه‌گونه میشود از دل معمولیترین و به‌ظاهر کسالتبارترین اتفاق‌ها، داستانی پرکشش بیرون کشید، تماشای تغییر بازی را از دست ندهید.
لوپر Looper
نویسنده و كارگردان: رایان جانسن، بازیگران: جوزف گوردن-لویت (جو)، بروس ویلیس (جو پیر)، جف دانیلز (اِیب)، امیلی بلانت (سارا)، پيرس گانيون (سيد). محصول ۲۰۱۲، ۱۱۹ دقیقه.
سال ۲۰۴۴. با این‌كه هنوز سفر در زمان اختراع نشده اما در سی سال بعد یعنی ۲۰۷۴ اختراع میشود. مافیای آینده برای خلاص شدن از شر دشمنان‌شان، آن‌ها را به گذشته می‌فرستند تا كشته شوند. لوپرها كسانی هستند كه در زمان و مكان از پیش تعیین‌شده منتظرند تا به محض ظهور قربانی‌ها آن‌ها را بكشند. جو، لوپری است كه در یكی از مأموریت‌هایش با نسخه‌ی سی سال بعد خودش روبه‌رو میشود و برای كشتنش دچار تردید میشود. به اين ترتيب جو پير مي‌گريزد. او به دنبال كشتن كودكي به نام سيد (Cid) است كه در آينده به فردي بي‌رحم به نام باران‌ساز تبديل خواهد شد...
اومانیسم و احتمال
لوپر از همان اولین نما و سكانس دنیای خاص خودش را معرفی می‌كند و قراردادهایش را با تماشاگر می‌گذارد و وفادارانه تا آخر به همه‌ی آن‌ها عمل می‌كند. از همان ابتدا، با نریشنی به‌جا و موجز سبك كار و زندگی لوپرها و رویكردی كه فیلم به مسأله‌ی بغرنج سفر در زمان دارد مشخص میشود. وقتی جو جوان جنازه‌ای را كه عملاً وجود ندارد می‌سوزاند و این كار به شكلی مكرر برایش اتفاق می‌افتد، فقط یك معنی می‌تواند داشته باشد: در لوپر بر خلاف اكثر فیلم‌های دیگر سفر در زمان كه به دنبال توجیه تناقض‌های طبیعی علمی و فلسفی این مسأله هستند و جهان‌بینی نهایی آن‌ها این است كه در نهایت چیزی تغییر نمی‌كند و نمیشود سرنوشت را تغییر داد، یك دیدگاه اومانیستی مبنای كار قرار گرفته است.
لوپر نه‌تنها به دنبال توجیه تناقض‌های بنیادین بازگشت به گذشته نیست، بلكه از آن‌ها به نفع درام فیلم، ایجاد تنش و هیجان و پررنگ شدن قدرت انسان در تغییر سرنوشتش استفاده می‌كند. در واقع فیلم رویكرد تقدیری و محتومش را در لایه‌ای بس وسیع‌تر پی می‌گیرد؛ درست است كه جو جوان به‌ظاهر بر سرنوشتش تأثیر می‌گذارد و آن را تغییر میدهد، اما در نهایت معلوم نیست كه سید به طور حتم در آینده به باران‌ساز تبدیل نشود. در همین راستا، سرنوشت كلی جو كه گرداننده‌ی لوپرها آن را «بد» دیده و با گذاشتن تفنگ در دست او می‌خواسته تغییرش بدهد، تغییری نكرده؛ جو در هیچ‌یك از احتمال‌هایی كه در فیلم برایش به تصویر كشیده شده، رنگ خوشی و آسایش را نخواهد دید. از سویی دیگر، در فیلم چندین قرینه‌سازی بین زندگی سید و جو صورت گرفته كه در اولین نظر این شائبه را به وجود می آورد كه سید هم واریاسیونی دیگر از جو است، كه البته با نگاهی دقیق‌تر این فرضیه به‌سرعت رد میشود.
آن‌جا كه جو از دوران كودكی‌اش كه در واگنی تنها به سید میگوید یا سید از تمایلش به در دست گرفتن تفنگ و جلوگیری از اتفاق‌های ناگوار است میگوید یا وقتی قرینه‌سازی آشكاری بین صورت‌های پوشیده از خون سید و جو پیر انجام می‌گیرد یا روشن‌تر از همه، وقتی ایب دمی پیش از مردن به جو پیر از تكرار اتفاق‌های پیش‌آمده میگوید، نمیشود این شباهت‌ها را صرفاً تصادفی دانست. مجموع این قرینه‌سازی‌ها جهانی را می‌سازد كه در آن انسان می‌تواند در لحظه زندگی‌اش را تغییر دهد اما در نگاه كلی‌تر و بلندمدت‌تر، چیز زیادی تغییر نكرده است.
نقطه‌ی اوج فیلم و جان‌مایه‌ی همه‌ی آنچه میخواهد بگوید، سكانس درخشان كافه است؛ جایی كه دو جو روبه‌روی هم می‌نشینند و با هم گپ می‌زنند. این‌جاست كه فرق فیلم با همه‌ی هم‌سنخانش مشخص میشود. هیچ‌كدام از فیلم‌های سفر در زمانی یك آدم را مقابل خودش (كه در زمان متفاوتی به سر می‌برد) قرار نمی‌دادند و همیشه از تناقض‌ها و پرسش‌‌های بی‌شمار و بی‌جوابی كه این رویارویی تولید می‌كند فرار می‌كردند. اما در اینجا اول این دو با هم شوخی بامزه‌ای می‌كنند؛ بعد از انگیزه‌ها و اوضاع و احوال‌شان می‌گویند؛ و بعد هم كه جو جوان میخواهد بحث آن تناقض‌ها را پیش بكشد، جو پیر (و پخته) این چنین به او می‌تازد: «نمی‌خوام درباره‌ی مزخرفات سفر زمانی حرف بزنم.
چون اگه بحث‌شو شروع كنیم باید تمام روز رو اینجا بشینیم و با نی نمودار بكشیم!» اما بعدش دقیقاً فلسفه‌ی فیلم را توضیح میدهد: «خاطرات من الان گنگ و مبهمه. چون تركیبی از احتمال‌های مختلفه. هر كدوم از این احتمال‌ها كه اتفاق بیفته اون خاطره پررنگ میشه.» در واقع جو پیر برای نجات دادن خاطراتش و دوباره به دست آوردن‌شان و رهایی از زجر «بی‌خاطره ماندن» است كه چنین بی‌پروا آدم می‌كشد. بعد هم از جادوی عشق به نسخه‌ی جوانش میگوید و این‌كه فقط عشق است كه می‌تواند زندگی‌اش را از بطالت و بیهودگی نجات بدهد. اما جو جوان هنوز هم كله‌اش باد دارد و میخواهد آینده‌اش را وادار به راه راحت‌تر یعنی فراموش كردن عشقش كند. این‌جاست كه جو پیر مجبور به درگیری میشود و از مهلكه فرار می‌كند.
درست مثل آن فنجان قهوه كه دو بار از نمای بالا آن را میبینیم و طوفانی در آن برپاست، احتمالات و تناقض‌های مسأله‌ی بازگشت به آینده در سراسر فیلم در هم ادغام و تنیده شده‌اند و این تصمیم با تماشاگر است كه از كدام راه برود و كدام قصه را دنبال كند. مهم این است كه همه‌ی این قصه‌ها در لوپر درست تعریف شده‌اند، سر و ته مشخصی دارند و رابطه‌ای ارگانیك با احتمال‌ها و قصه‌های دیگر پیدا می‌كنند.
انتخاب عالی بازیگران و بازی‌های خوب‌شان یكی دیگر از عواملی است كه به جذابیت فیلم اضافه كرده است. جوزف گوردن-لویت كه با گریم به بروس ویلیس شباهت پیدا كرده، با تقلید از میمیك صورت، حركات گردن و نوع حرف زدن او با موفقیت توانسته خودش را به عنوان نسخه‌ی جوان او جا بیندازد. خود ویلیس هم در یكی از بهترین نقش‌آفرینی‌هایش، آدمی كه برای عشقش می‌جنگد و مرزهای اخلاقی (مثل كشتن یك كودك بی‌دفاع) را رد می‌كند را چنان بااحساس بازی كرده كه هم‌دلی‌برانگیز می‌نماید. اما شاید بهترین بازی از آن بازیگری باشد كه متأسفانه خیلی دست‌كم گرفته شده است: جف دانیلز نقش اِیب یا همان مدیر لوپرها و باند تبهكاران را با چنان پوچی و راحتی ایفا كرده كه میشود در همان لحظه‌های معرفی‌اش باور كرد كه از آینده آمده و دارد زندگی‌ای را می‌گذراند كه بیش‌تر اتفاق‌هایش را از پیش می‌داند.
استفاده‌ی به‌اندازه و به‌جا از جلوه‌های ویژه هم یكی دیگر از نكته‌های مثبت فیلم است كه آن را از محصولات پرسروصدا و پر از جلوه‌های ویژه‌ی كامپیوتری نوعی هالیوود كاملاً جدا كرده است. رایان جانسن كه لوپر سومین فیلم بلندش است، فیلمی استودیویی ساخته كه هم از نظر سر و شكل و فرم و هم از نظر محتوا در تضاد كامل با اغلب فیلم‌های جریان اصلی سینمای آمریكا است؛ فیلمی كه آن قدر جذابیت و احساس در خودش دارد كه راحت بشود برای دقیق‌تر درك كردن جزییاتش، چند بار دیگر هم به تماشایش نشست.
بی‌قانونLawless
كارگردان: جان هیلكوت، فیلم‌نامه: نیك كیو، بازیگران: شیا لابیوف (جك)،تام هاردی (فارست)،جیسن كلارك (هاوارد)، گای پیرس (چارلی)، جسیكا چستین (مگی). محصول ۲۰۱۲، ۱۱۶ دقیقه.
سه برادر در دوران ركود اقتصادی آمريكا در دهه‌ی ۱۹۳۰ در مناطق كوهستانی ایالت ویرجینیا كسب‌وكاری در قاچاق مشروبات الكلی به راه انداخته‌اند. یك پلیس ایالتی فاسد به نام چارلی به دنبال این است كه سهمی از این تجارت پرسود به دست بیاورد...
خوش‌ساخت و تماشایی
رضا حسینی: بی‌قانون فیلم بی‌نقصی نیست اما تماشایی است و در زمره‌ی فیلم‌های خوش‌ساخت و پرحادثه‌ای قرار می‌گیرد كه تماشاگر را به جهان داستانی خودش می‌برد و در بطن ماجراها قرار میدهد. انگار تماشاگر هم در گوشه‌ای پنهان شده و دزدكی حوادث را دنبال می‌كند و هر لحظه باید از این بترسد كه مبادا دیده شود. بیش‌تر نقاط ضعف بی‌قانون به فیلم‌نامه‌ی آن برمی‌گردد اما كارگردانی، بازی‌ها و موسیقی فیلم چشم‌گیرتر است. جان هیلكوت كه پیش از این فیلم‌های خوب پیشنهاد (۲۰۰۵) و جاده (۲۰۰۹) را ساخته، در اینجا هم مثل وسترن پیشنهاد داستان سه برادر را به تصویر كشیده است كه برادر بزرگ‌تر به آزادی می‌اندیشد و برادر كوچك‌تر با آن چهره و شخصیت معصوم‌ترش، به‌سختی در دنیای بی‌رحمانه‌ی دو برادر دیگر جای می‌گیرد. این تشابه مضمونی و موارد دیگری كه در عناصر ریزودرشت دو فیلم (حتی دیالوگ‌ها) به چشم می‌خورد بیش‌تر به این خاطر است كه نگارش هر دو فیلم‌نامه را نیك كیو بر عهده داشته است. موسیقی متن هم كه طبق معمول فیلم‌های هیلكوت، نتیجه‌ی همكاری نیك كِیو و وارن اِلیس است، به‌خوبی مكمل حال‌وهوای فیلم میشود و در مواقع نیاز از شدت تنش و تكان‌دهندگی موقعیت‌های فیلم می‌كاهد.
بازی‌های تام هاردی و جسیكا چستین كه هر دو در این دو سال گذشته حسابی خودی نشان داده‌اند و خوش درخشیده‌اند، طبق معمول تحسین‌برانگیز است ولی بی‌تردید با بهترین بازی‌های‌شان فاصله دارد. گای پیرس هم كه بازیگر محبوب هیلكوت است، در اینجا به‌خوبی از عهده‌ی ایفای نقش بدمَن تنفرانگیز داستان برآمده است. نكته‌ی جالب درباره‌ی انتخاب بازیگران فیلم این‌جاست كه ابتدا قرار بوده رایان گاسلینگ، اسكارلت جوهانسن و مایكل شانن در كنار شیا لابیوف قرار بگیرند و نقش‌های اصلی فیلم را بازی كنند. (امتیاز: ۸ از ۱۰)
گنگسترهای سطحی
هومن داودی: بی‌قانون یك فیلم گنگستری كلیشه‌ای و فاقد نوآوری است كه در تمام مدت در سطح می‌گذرد. با این‌كه تغییر لوكیشن از خیابان به كوهستان و طراحی لباس و صحنه‌ی چشم‌نواز فیلم در ابتدا تروتازه به نظر میرسد، در ادامه و با از دست رفتن بنیان‌های دراماتیك اثر و سیر غیرمنطقی پشت هم قرار گرفتن اتفاق‌ها، این جذابیت‌ها از دست می‌رود. برای نمونه میشود به نحوه‌ی باورناپذیر گیر افتادن و كشته شدن چارلی یا برملا شدن بی‌فایده و بی‌كاركرد اتفاقی كه شب بریده شدن گلوی فارست برای مگی افتاده اشاره كرد. از این‌ها مهم‌تر، اصلاً معلوم نیست كه چرا در یك روند منطقی، سه برادر و مافیا به سركردگی فلوید بَنر با هم دست به یكی نمی‌كنند تا كار آن پلیس فاسد را بسازند.
از موسیقی و ترانه هم در فیلم بیش از حد و بدون ظرافت استفاده شده و انگار قرار بوده فیلم‌ساز حس‌های جاری در صحنه‌ها را با موسیقی به تماشاگر یادآوری كند. ضعف اصلی شخصیت‌پردازی فیلم هم تقسیم آشكار سه برادر به یك كله‌خراب، یك مدیر قاطع و یكی كه میخواهد از بین این دو یكی را انتخاب كند است. اصولاً همه‌ی شخصیت‌ها در فیلم به همین شكل قطب‌بندی شده‌اند و چون درگیری‌های حساب‌شده و جذابی بین قطب‌های خیر و شر درنمی‌گیرد، این مسأله به عدم همراهی تماشاگر با فیلم منجر میشود.
بازیگران خوبی كه برای ایفای نقش‌های مختلف فیلم انتخاب شده‌اند هم در این شرایط راهی جز تیپ‌سازی نداشته‌اند و در این بین گای پیرس با درك درست نقش و بازی برون‌گرایش، هر جا كه حضور پیدا كرده صحنه را از آن خود كرده است. مجموع این عوامل باعث میشود كه جهان‌بینی فیلم و هدف فیلم‌ساز از به تصویر كشیدن این تقابل خیر و شر مجهول باقی بماند. و در نهایت یك افسوس بزرگ باقی می‌ماند كه چرا گری اولدمن كه پس از مدت‌ها نقش یك تبهكار نیمه‌روانی را به دست آورده حضوری چنین كوتاه دارد و دوست‌دارانش را از بازی در حال‌وهوایی كه یادآور شاه‌نقش پلیس معتاد در لئون است سیراب نمی‌كند.
کابوی‌های گنگستر
مهرزاد دانش: بی‌قانون تلفیقی موفق از دو ژانر جذاب وسترن و گنگستری است؛ بدین ترتیب که چالش‌های مربوط به گروه‌های غیرقانونی تولید و توزیع مشروبات الکلی در دهه‌ی ۱۹۳۰ با یکدیگر و هم‌چنین با مأموران دولتی، به جای این‌که طبق الگوی غالب عوالم گنگستری در فضاهای شهری رخ دهد، موقعیتش به دشت‌های باز و با حضور عناصر شاخص دنیای کابوی‌ها (مسافرخانه، کافه، کلانتر، دختر کافه‌دار، کلیسا و...) منتقل شده و فردیت شخصیت‌های این دو گونه‌ی سینمایی، به شکلی مضاعف بر هم منطبق شده‌اند. فیلم اگرچه در برخی زمینه‌ها (مثل شخصیت‌پردازی زنان داستان که عمدتاً شمایلی زینتی یافته‌اند و کم‌تر کارکردی دارند) ضعف دارد، اما روی‌هم‌رفته، اثری موقر و حساب‌شده است که در کنار اجرای خوب جان هیلکوت، یکی از قابل‌توجه‌ترین فیلم‌های امسال را نتیجه داده است.
كارگردان: جی روچ، فیلم‌نامه: دنی استرانگ، بازیگران: جولین مور (سارا پلین)، اد هریس (جان مك‌كین)، وودی هارلسن (استیو اشمیت). محصول ۲۰۱۲، ۱۱۸ دقیقه.
در كوران مبازرات انتخاباتی ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۸ در ایالات متحده، سرا پلین كه فرماندار ایالت الاسكاست به عنوان جانشین رییس‌جمهور در كمپین جان مك‌كین جمهوریخواه معرفی میشود اما پلین آشنایی زیادی با قوانین حاكم بر رده‌های بالایی سیاست آمریكا ندارد...
میان ماندن و رفتن
یکی از شگفتیهای انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۸ آمریکا، اعلام نام سارا پلین به عنوان معاون جان مککین، رقیب باراک اوباما بود. با این خبر، نام سارا پلین به عنوان نخستین زنی که حزب جمهوریخواه برای دومین مقام مهم کشور در نظر گرفته، در تاریخ آمریکا ثبت شد. اما این پایان خبرسازی پلین نبود. این زن ویژگیهایی دارد که باعث شد خیلی زود مورد توجه رسانهها قرار بگیرد و نامش در اکثر نوشتههایی که درباره‌ی انتخابات تاریخی ۲۰۰۸ آمریکا منشر شده، بارها تکرار شود. یکی از این آثار، کتاب تغییر بازی نوشته‌ی جان هیلمن و مارک هاپرین است. در فیلمی که با همین نام و بر اساس این کتاب ساخته شده، جولین مور در نقش سارا پلین برای جبران مشکل کمبود رأی مککین (اد هریس) در بین زنان حزب، به کار فرا خوانده میشود.
او فرماندار ایالت آلاسکاست و با محبوبیتی ۸۰ درصدی در بین مردم آن ایالت، رکوردی بیسابقه را برای خود ثبت کرده است. نخستین بار که سارا پلین را میبینیم، با دخترانش مشغول قدم زدن در شهر بازی و گوش سپردن به درددل یکی از شهروندان درباره‌ی افزایش قیمت گاز است. اهمیت این سکانس، شناختیست که از سارا پلین به ما میدهد. زنی که بخش زیادی از محبوبیتش را مرهون رابطه‌ی صمیمانهاش با مردم و اداره‌ی ایالتش به شیوهای عامیانه (نه عوامفریبانه) است. اکنون سارا پلین در پی تماس مککین وارد عرصهای میشود که در آن رفتارهای خودمانی جایی ندارد. گرچه او در نخستین نطق انتخاباتیاش موفق میشود با همین رویکرد، بسیاری را طرفدار خود کند اما در ادامه بیخبریاش از وضعیت اقتصادی و به‌ویژه عرصه‌ی بینالملل، او را به سوژه‌ی برنامههای طنز تلویزیونی بدل میکند و دلیل انتخاب چنین فرد کمسوادی برای نشستن بر دومین صندلی مهم سیاست آمریکا، به پرسش مهم رسانهها از مککین بدل میشود.
ناآگاهی پلین، او را از زنی مستقل و معتمد به نفس، بدل به انسانی خودباخته و عصبی میکند. جذابیت تغییر بازی در همین نوسان رفتاری پلین و تلاش مشاوران مککین برای حل این مشکل نهفته است. به این ترتیب بر خلاف ظاهر فیلم، باید گفت تغییر بازی مطلقاً اثری سیاسی نیست. روایت اصلی، تلاشهای زنیست برای تغییر جایگاه خود در زندگی حرفهایاش. بستر این مبارزه، عرصه‌ی سیاست است.
مرکز درام جاییست که جدال این زن با رسانهها و اطرافیانش، کمکم به جدالی برای «حفظ فردیت در مسیر پیشرفت» بدل میشود. حتماً این پند قدیمی را شنیدهاید که بزرگی به فرزندش میگوید: «اگر میخواهی کاری کنی که تا کنون نکردهای، باید کسی شوی که تا کنون نبودهای!» دشواری کار پلین تغییر بازی این است که میخواهد به قیمت خود ماندن، کاری کند که تا کنون نکرده است. او خیلی دیر میفهمد پیروزی در بازی سیاست با حفظ فردیت همخوانی ندارد. در انتهای فیلم و پس از اعلام شکست مککین در انتخابات، این زن خود را برای خواندن نطقی جدید آماده میکند و تلاشهای اطرافیان برای فهماندن غلط بودن این کار به او، به نتیجه نمیرسد.
زنی که در میانه‌ی راه، خسته از هجوم رسانهها به زندگی شخصیاش، قید نشستهای خبری و مصاحبهها را میزند و نزد خانوادهاش بازمیگردد، اکنون به سیاستمداری بدل شده که در مقابل استدلال اطرافیان مبنی بر «بیسابقه بودن» سخنرانی معاون کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری، میگوید: «همیشه بار اولی وجود دارد.» بله، سرسپردگی ابتدایی او به مشاورانش، جایش را به سرکشی داده است. در آخرین سکانس فیلم، در بین فریادهای تشویق و حمایت حاضران، دوربین روی چهره‌ی سارا مکث میکند. شاید برای طرح این پرسش که این زن با جاهطلبیای که میراث بازیاش در بزرگترین میدان سیاست است، آینده‌ی روشنتری خواهد داشت؟ آیا روزی دلش برای مظلومیتی که توان پنهان کردنش را پشت ژستهای دیپلماتیک هم نداشت، تنگ نمیشود؟
بخش پایانی آخرین نطق مککین هم به سارا پلین اختصاص مییابد که او را زنی شایسته برای رهبری حزب جمهوریخواه می‌داند. مهم نیست که بدانیم پلین به چنین جایگاهی میرسد یا خیر؛ چنان که یکی از مشاوران مککین در همین سکانس میگوید: «۴۸ ساعت دیگر اصلاً کسی یادش نمیآید او که بود!» مهم این است که سارا، برای انجام کارهایی که تا کنون نکرده، آماده شده است.
تغییر بازی از نظر سیاسی، چیزی جز تکرار حرفهای سیاستمداران آمریکا (از هر حزبی) ندارد. حتی تصویر سارا پلین خانواده‌دوست این فیلم هم با آنچه در رسانههای امریکا درباره‌ی اعتیاد او به کوکایین و خوشگذرانی‌هایش منتشر شده، همخوان نیست. اما اگر میخواهید جدا از تطبیق فیلم با واقعیت، ببینید چه‌گونه میشود از دل معمولیترین و به‌ظاهر کسالتبارترین اتفاق‌ها، داستانی پرکشش بیرون کشید، تماشای تغییر بازی را از دست ندهید.
لوپر Looper
نویسنده و كارگردان: رایان جانسن، بازیگران: جوزف گوردن-لویت (جو)، بروس ویلیس (جو پیر)، جف دانیلز (اِیب)، امیلی بلانت (سارا)، پيرس گانيون (سيد). محصول ۲۰۱۲، ۱۱۹ دقیقه.
سال ۲۰۴۴. با این‌كه هنوز سفر در زمان اختراع نشده اما در سی سال بعد یعنی ۲۰۷۴ اختراع میشود. مافیای آینده برای خلاص شدن از شر دشمنان‌شان، آن‌ها را به گذشته می‌فرستند تا كشته شوند. لوپرها كسانی هستند كه در زمان و مكان از پیش تعیین‌شده منتظرند تا به محض ظهور قربانی‌ها آن‌ها را بكشند. جو، لوپری است كه در یكی از مأموریت‌هایش با نسخه‌ی سی سال بعد خودش روبه‌رو میشود و برای كشتنش دچار تردید میشود. به اين ترتيب جو پير مي‌گريزد. او به دنبال كشتن كودكي به نام سيد (Cid) است كه در آينده به فردي بي‌رحم به نام باران‌ساز تبديل خواهد شد...
اومانیسم و احتمال
لوپر از همان اولین نما و سكانس دنیای خاص خودش را معرفی می‌كند و قراردادهایش را با تماشاگر می‌گذارد و وفادارانه تا آخر به همه‌ی آن‌ها عمل می‌كند. از همان ابتدا، با نریشنی به‌جا و موجز سبك كار و زندگی لوپرها و رویكردی كه فیلم به مسأله‌ی بغرنج سفر در زمان دارد مشخص میشود. وقتی جو جوان جنازه‌ای را كه عملاً وجود ندارد می‌سوزاند و این كار به شكلی مكرر برایش اتفاق می‌افتد، فقط یك معنی می‌تواند داشته باشد: در لوپر بر خلاف اكثر فیلم‌های دیگر سفر در زمان كه به دنبال توجیه تناقض‌های طبیعی علمی و فلسفی این مسأله هستند و جهان‌بینی نهایی آن‌ها این است كه در نهایت چیزی تغییر نمی‌كند و نمیشود سرنوشت را تغییر داد، یك دیدگاه اومانیستی مبنای كار قرار گرفته است.
لوپر نه‌تنها به دنبال توجیه تناقض‌های بنیادین بازگشت به گذشته نیست، بلكه از آن‌ها به نفع درام فیلم، ایجاد تنش و هیجان و پررنگ شدن قدرت انسان در تغییر سرنوشتش استفاده می‌كند. در واقع فیلم رویكرد تقدیری و محتومش را در لایه‌ای بس وسیع‌تر پی می‌گیرد؛ درست است كه جو جوان به‌ظاهر بر سرنوشتش تأثیر می‌گذارد و آن را تغییر میدهد، اما در نهایت معلوم نیست كه سید به طور حتم در آینده به باران‌ساز تبدیل نشود. در همین راستا، سرنوشت كلی جو كه گرداننده‌ی لوپرها آن را «بد» دیده و با گذاشتن تفنگ در دست او می‌خواسته تغییرش بدهد، تغییری نكرده؛ جو در هیچ‌یك از احتمال‌هایی كه در فیلم برایش به تصویر كشیده شده، رنگ خوشی و آسایش را نخواهد دید. از سویی دیگر، در فیلم چندین قرینه‌سازی بین زندگی سید و جو صورت گرفته كه در اولین نظر این شائبه را به وجود می آورد كه سید هم واریاسیونی دیگر از جو است، كه البته با نگاهی دقیق‌تر این فرضیه به‌سرعت رد میشود.
آن‌جا كه جو از دوران كودكی‌اش كه در واگنی تنها به سید میگوید یا سید از تمایلش به در دست گرفتن تفنگ و جلوگیری از اتفاق‌های ناگوار است میگوید یا وقتی قرینه‌سازی آشكاری بین صورت‌های پوشیده از خون سید و جو پیر انجام می‌گیرد یا روشن‌تر از همه، وقتی ایب دمی پیش از مردن به جو پیر از تكرار اتفاق‌های پیش‌آمده میگوید، نمیشود این شباهت‌ها را صرفاً تصادفی دانست. مجموع این قرینه‌سازی‌ها جهانی را می‌سازد كه در آن انسان می‌تواند در لحظه زندگی‌اش را تغییر دهد اما در نگاه كلی‌تر و بلندمدت‌تر، چیز زیادی تغییر نكرده است.
نقطه‌ی اوج فیلم و جان‌مایه‌ی همه‌ی آنچه میخواهد بگوید، سكانس درخشان كافه است؛ جایی كه دو جو روبه‌روی هم می‌نشینند و با هم گپ می‌زنند. این‌جاست كه فرق فیلم با همه‌ی هم‌سنخانش مشخص میشود. هیچ‌كدام از فیلم‌های سفر در زمانی یك آدم را مقابل خودش (كه در زمان متفاوتی به سر می‌برد) قرار نمی‌دادند و همیشه از تناقض‌ها و پرسش‌‌های بی‌شمار و بی‌جوابی كه این رویارویی تولید می‌كند فرار می‌كردند. اما در اینجا اول این دو با هم شوخی بامزه‌ای می‌كنند؛ بعد از انگیزه‌ها و اوضاع و احوال‌شان می‌گویند؛ و بعد هم كه جو جوان میخواهد بحث آن تناقض‌ها را پیش بكشد، جو پیر (و پخته) این چنین به او می‌تازد: «نمی‌خوام درباره‌ی مزخرفات سفر زمانی حرف بزنم.
چون اگه بحث‌شو شروع كنیم باید تمام روز رو اینجا بشینیم و با نی نمودار بكشیم!» اما بعدش دقیقاً فلسفه‌ی فیلم را توضیح میدهد: «خاطرات من الان گنگ و مبهمه. چون تركیبی از احتمال‌های مختلفه. هر كدوم از این احتمال‌ها كه اتفاق بیفته اون خاطره پررنگ میشه.» در واقع جو پیر برای نجات دادن خاطراتش و دوباره به دست آوردن‌شان و رهایی از زجر «بی‌خاطره ماندن» است كه چنین بی‌پروا آدم می‌كشد. بعد هم از جادوی عشق به نسخه‌ی جوانش میگوید و این‌كه فقط عشق است كه می‌تواند زندگی‌اش را از بطالت و بیهودگی نجات بدهد. اما جو جوان هنوز هم كله‌اش باد دارد و میخواهد آینده‌اش را وادار به راه راحت‌تر یعنی فراموش كردن عشقش كند. این‌جاست كه جو پیر مجبور به درگیری میشود و از مهلكه فرار می‌كند.
درست مثل آن فنجان قهوه كه دو بار از نمای بالا آن را میبینیم و طوفانی در آن برپاست، احتمالات و تناقض‌های مسأله‌ی بازگشت به آینده در سراسر فیلم در هم ادغام و تنیده شده‌اند و این تصمیم با تماشاگر است كه از كدام راه برود و كدام قصه را دنبال كند. مهم این است كه همه‌ی این قصه‌ها در لوپر درست تعریف شده‌اند، سر و ته مشخصی دارند و رابطه‌ای ارگانیك با احتمال‌ها و قصه‌های دیگر پیدا می‌كنند.
انتخاب عالی بازیگران و بازی‌های خوب‌شان یكی دیگر از عواملی است كه به جذابیت فیلم اضافه كرده است. جوزف گوردن-لویت كه با گریم به بروس ویلیس شباهت پیدا كرده، با تقلید از میمیك صورت، حركات گردن و نوع حرف زدن او با موفقیت توانسته خودش را به عنوان نسخه‌ی جوان او جا بیندازد. خود ویلیس هم در یكی از بهترین نقش‌آفرینی‌هایش، آدمی كه برای عشقش می‌جنگد و مرزهای اخلاقی (مثل كشتن یك كودك بی‌دفاع) را رد می‌كند را چنان بااحساس بازی كرده كه هم‌دلی‌برانگیز می‌نماید. اما شاید بهترین بازی از آن بازیگری باشد كه متأسفانه خیلی دست‌كم گرفته شده است: جف دانیلز نقش اِیب یا همان مدیر لوپرها و باند تبهكاران را با چنان پوچی و راحتی ایفا كرده كه میشود در همان لحظه‌های معرفی‌اش باور كرد كه از آینده آمده و دارد زندگی‌ای را می‌گذراند كه بیش‌تر اتفاق‌هایش را از پیش می‌داند.
استفاده‌ی به‌اندازه و به‌جا از جلوه‌های ویژه هم یكی دیگر از نكته‌های مثبت فیلم است كه آن را از محصولات پرسروصدا و پر از جلوه‌های ویژه‌ی كامپیوتری نوعی هالیوود كاملاً جدا كرده است. رایان جانسن كه لوپر سومین فیلم بلندش است، فیلمی استودیویی ساخته كه هم از نظر سر و شكل و فرم و هم از نظر محتوا در تضاد كامل با اغلب فیلم‌های جریان اصلی سینمای آمریكا است؛ فیلمی كه آن قدر جذابیت و احساس در خودش دارد كه راحت بشود برای دقیق‌تر درك كردن جزییاتش، چند بار دیگر هم به تماشایش نشست.
بی‌قانونLawless
كارگردان: جان هیلكوت، فیلم‌نامه: نیك كیو، بازیگران: شیا لابیوف (جك)،تام هاردی (فارست)،جیسن كلارك (هاوارد)، گای پیرس (چارلی)، جسیكا چستین (مگی). محصول ۲۰۱۲، ۱۱۶ دقیقه.
سه برادر در دوران ركود اقتصادی آمريكا در دهه‌ی ۱۹۳۰ در مناطق كوهستانی ایالت ویرجینیا كسب‌وكاری در قاچاق مشروبات الكلی به راه انداخته‌اند. یك پلیس ایالتی فاسد به نام چارلی به دنبال این است كه سهمی از این تجارت پرسود به دست بیاورد...
خوش‌ساخت و تماشایی
رضا حسینی: بی‌قانون فیلم بی‌نقصی نیست اما تماشایی است و در زمره‌ی فیلم‌های خوش‌ساخت و پرحادثه‌ای قرار می‌گیرد كه تماشاگر را به جهان داستانی خودش می‌برد و در بطن ماجراها قرار میدهد. انگار تماشاگر هم در گوشه‌ای پنهان شده و دزدكی حوادث را دنبال می‌كند و هر لحظه باید از این بترسد كه مبادا دیده شود. بیش‌تر نقاط ضعف بی‌قانون به فیلم‌نامه‌ی آن برمی‌گردد اما كارگردانی، بازی‌ها و موسیقی فیلم چشم‌گیرتر است. جان هیلكوت كه پیش از این فیلم‌های خوب پیشنهاد (۲۰۰۵) و جاده (۲۰۰۹) را ساخته، در اینجا هم مثل وسترن پیشنهاد داستان سه برادر را به تصویر كشیده است كه برادر بزرگ‌تر به آزادی می‌اندیشد و برادر كوچك‌تر با آن چهره و شخصیت معصوم‌ترش، به‌سختی در دنیای بی‌رحمانه‌ی دو برادر دیگر جای می‌گیرد. این تشابه مضمونی و موارد دیگری كه در عناصر ریزودرشت دو فیلم (حتی دیالوگ‌ها) به چشم می‌خورد بیش‌تر به این خاطر است كه نگارش هر دو فیلم‌نامه را نیك كیو بر عهده داشته است. موسیقی متن هم كه طبق معمول فیلم‌های هیلكوت، نتیجه‌ی همكاری نیك كِیو و وارن اِلیس است، به‌خوبی مكمل حال‌وهوای فیلم میشود و در مواقع نیاز از شدت تنش و تكان‌دهندگی موقعیت‌های فیلم می‌كاهد.
بازی‌های تام هاردی و جسیكا چستین كه هر دو در این دو سال گذشته حسابی خودی نشان داده‌اند و خوش درخشیده‌اند، طبق معمول تحسین‌برانگیز است ولی بی‌تردید با بهترین بازی‌های‌شان فاصله دارد. گای پیرس هم كه بازیگر محبوب هیلكوت است، در اینجا به‌خوبی از عهده‌ی ایفای نقش بدمَن تنفرانگیز داستان برآمده است. نكته‌ی جالب درباره‌ی انتخاب بازیگران فیلم این‌جاست كه ابتدا قرار بوده رایان گاسلینگ، اسكارلت جوهانسن و مایكل شانن در كنار شیا لابیوف قرار بگیرند و نقش‌های اصلی فیلم را بازی كنند. (امتیاز: ۸ از ۱۰)
گنگسترهای سطحی
هومن داودی: بی‌قانون یك فیلم گنگستری كلیشه‌ای و فاقد نوآوری است كه در تمام مدت در سطح می‌گذرد. با این‌كه تغییر لوكیشن از خیابان به كوهستان و طراحی لباس و صحنه‌ی چشم‌نواز فیلم در ابتدا تروتازه به نظر میرسد، در ادامه و با از دست رفتن بنیان‌های دراماتیك اثر و سیر غیرمنطقی پشت هم قرار گرفتن اتفاق‌ها، این جذابیت‌ها از دست می‌رود. برای نمونه میشود به نحوه‌ی باورناپذیر گیر افتادن و كشته شدن چارلی یا برملا شدن بی‌فایده و بی‌كاركرد اتفاقی كه شب بریده شدن گلوی فارست برای مگی افتاده اشاره كرد. از این‌ها مهم‌تر، اصلاً معلوم نیست كه چرا در یك روند منطقی، سه برادر و مافیا به سركردگی فلوید بَنر با هم دست به یكی نمی‌كنند تا كار آن پلیس فاسد را بسازند.
از موسیقی و ترانه هم در فیلم بیش از حد و بدون ظرافت استفاده شده و انگار قرار بوده فیلم‌ساز حس‌های جاری در صحنه‌ها را با موسیقی به تماشاگر یادآوری كند. ضعف اصلی شخصیت‌پردازی فیلم هم تقسیم آشكار سه برادر به یك كله‌خراب، یك مدیر قاطع و یكی كه میخواهد از بین این دو یكی را انتخاب كند است. اصولاً همه‌ی شخصیت‌ها در فیلم به همین شكل قطب‌بندی شده‌اند و چون درگیری‌های حساب‌شده و جذابی بین قطب‌های خیر و شر درنمی‌گیرد، این مسأله به عدم همراهی تماشاگر با فیلم منجر میشود.
بازیگران خوبی كه برای ایفای نقش‌های مختلف فیلم انتخاب شده‌اند هم در این شرایط راهی جز تیپ‌سازی نداشته‌اند و در این بین گای پیرس با درك درست نقش و بازی برون‌گرایش، هر جا كه حضور پیدا كرده صحنه را از آن خود كرده است. مجموع این عوامل باعث میشود كه جهان‌بینی فیلم و هدف فیلم‌ساز از به تصویر كشیدن این تقابل خیر و شر مجهول باقی بماند. و در نهایت یك افسوس بزرگ باقی می‌ماند كه چرا گری اولدمن كه پس از مدت‌ها نقش یك تبهكار نیمه‌روانی را به دست آورده حضوری چنین كوتاه دارد و دوست‌دارانش را از بازی در حال‌وهوایی كه یادآور شاه‌نقش پلیس معتاد در لئون است سیراب نمی‌كند.
کابوی‌های گنگستر
مهرزاد دانش: بی‌قانون تلفیقی موفق از دو ژانر جذاب وسترن و گنگستری است؛ بدین ترتیب که چالش‌های مربوط به گروه‌های غیرقانونی تولید و توزیع مشروبات الکلی در دهه‌ی ۱۹۳۰ با یکدیگر و هم‌چنین با مأموران دولتی، به جای این‌که طبق الگوی غالب عوالم گنگستری در فضاهای شهری رخ دهد، موقعیتش به دشت‌های باز و با حضور عناصر شاخص دنیای کابوی‌ها (مسافرخانه، کافه، کلانتر، دختر کافه‌دار، کلیسا و...) منتقل شده و فردیت شخصیت‌های این دو گونه‌ی سینمایی، به شکلی مضاعف بر هم منطبق شده‌اند. فیلم اگرچه در برخی زمینه‌ها (مثل شخصیت‌پردازی زنان داستان که عمدتاً شمایلی زینتی یافته‌اند و کم‌تر کارکردی دارند) ضعف دارد، اما روی‌هم‌رفته، اثری موقر و حساب‌شده است که در کنار اجرای خوب جان هیلکوت، یکی از قابل‌توجه‌ترین فیلم‌های امسال را نتیجه داده است.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
چطور فیلم‌های سال 2012 می‌تونند فیلم‌های روز باشند؟!