کدام آثار عربی ایرانی در یونسکو ثبت شده‌اند؟
ر بین آثاری که از ایران در حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسیده، سه کتاب ادبی هست که جزو شاهکارهای ادبی جهان به شمار می روند و در دنیا از شهرت بالایی برخوردارند. این سه کتاب شاهنامه بایسنقری، کلیات سعدی و خمسه نظامی هستند.
هفته نامه چلچراغ - سینا نجف: در بین آثاری که از ایران در حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسیده، سه کتاب ادبی هست که جزو شاهکارهای ادبی جهان به شمار می روند و در دنیا از شهرت بالایی برخوردارند. این سه کتاب شاهنامه بایسنقری، کلیات سعدی و خمسه نظامی هستند.
غیر از این سه کتاب بسیار مهم قرار است تا چند ماه دیگر کتاب «مثنوی معنوی» نیز در یونسکو مورد بررسی قرار گیرد. یونسکو ممکن است این کتاب را به عنوان یک اثر ویژه که چند ملت و چند کشور مشترک است، بررسی کند و آن را به عنوان میراث مشترک چند کشور- تاجیکستان، افغانستان، ایران و ترکیه- به ثبت برساند. در زیر نگاهی کوتاه می کنیم به این کتاب ها.
شاهنامه بایسنقری
شاهنامه بایسنقری بدون شک یک شاهکار است. در بین شاهنامه های مصوری که در کتاب خانه ها و موزه های جهان نگه داری می شوند، این شاهنامه از بقیه نام ورتر و شناخته شده تر است. علتش را باید در ویژگی های منحصر به فرد آن دانست که آن را حتی از «شاهنامه شاه طهماسبی» نیز برتر می کند.
این کتاب ۷۰۰ صفحه ای که با خط نستعلیق کتابت شده و در قطع رحلی است، حالا در کتاب خانه موزه گلستان در تهران نگه داری می شود و یکی از مهم ترین ویژگی های آن در این است که شیرازه کتاب از هم نپاشیده و اکنون به صورت یکپارچه نگه داری می شود.
این شاهنامه ۲۲ نگارگری به سبک نگارگری هرات دارد که مربوط به سال ۸۰۹ شمسی هستند و همه آن ها لا به لای ابیات فردوسی چیده شده اند. ایران خوشبختانه توانست با نمایش این شاهنامه در موزه های مهم دنیا ارزش و اهمیت آن را به بسیاری از هنردوستان بشناساند و اعتبار آن را به عنوان یک شاهکار جهانی بالا ببرد.
از شاهنامه نسخه های متعددی در دنیا هست که از قضا اغلب آن ها حاوی نگارگری نیز هستند. یکی از معروف ترین نسخه های شاهنامه نسخه ای است که در کتاب خانه فلورانس در ایتالیا نگه داری می شود که کامل نیست و تنها بخشی از شاهنامه را شامل می شود. نگارگری و کتابت و صحافی شاهنامه بایسنقری را یکی از شاهزادگان سلسله گورکانی به نام بایسنقر سفارش داد و به همین دلیل به شاهنامه بایسنقری معروف شد.
خمسه نظامی
دومین کتاب ادبی که ایرن توانست در یونسکو به ثبت برساند، خمسه نظامی بود؛ کتاب بسیار مهمی که حدود هفت قرن پیش نوشته شد و داستان های منظوم خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر آن بلافاصله به تاثیرگذارترین قصه های عاشقانه در مشرق تبدیل شدند. این مجموعه منحصر به فرد که در کتاب خانه مرکزی دانشگاه تهران نگه داری می شود، درواقع از دل پذیرترین منظومه های عاشقانه در زبان فارسی است و در تمام هفت قرنی که از سرودن آن گذشت، ذره ای از اعتبار و اهمت آن کاسته نشده است.
یونسکو بعد از آن که خمسه نظامی را به عنوان حافظه جهانی به رسمیت شناخت، اعلام کرد که داستان های منظوم نظامی جزو تنها داستان های کلاسیکی هستند که تاکنون به بیشترین زبان ها ترجمه شده اند و قصه های عاشقانه آن به فرهنگ های مختلف رخنه کرده اند.
در غرب «رومئو و ژولیت» شکسپیر را غالبا با «لیلی و مجنون» نظامی مقایسه می کنند. منظومه نظامی حدود 400 سال قبل از شکسپیر سروده شد. از خمسه نظامی نسخه های متعددی در کتاب خانه های آذربایجان، ترکیه، افغانستان، هند، پاکستان، انگلستان، آلمان، تاجیکستان، لهستان، فرانسه و ازبکستان نگه داری می شود. اما نسخه ای که در کتاب خانه مرکزی دانشگاه تهران نگه داری می شود، از قدمت و اعتبار بیشتری برخوردار است و یونسکو نیز همین نسخه را به ثبت رسانده است.
کتاب سعدی
سال گذشته ایران توانست یکی از درخشان ترین میراث ادبی جهان را در یونسکو به ثبت براسند؛ «کلیات سعدی». در ایران دو نسخه کال از «کلیات سعدی» وجود دارد که نسخه کتاب خانه ملی نسبت به کتاب خانه آستان قدس رضوی صرفا از قدمت بیشتری برخوردار است. در گذشته که صنعت چاپ هنوز به وجود نیامده بود، کار کتابت را کاتبان و نسخه پردازان انجام می دادند و این افراد معمولا در کار کتابت سهل انگاری می کردند. یا بخش هایی از کتابی را به صلاح دید خود تغییر می دادند.
برای همین مصححان امروزی سعی می کنند قدیمی ترین نسخه را پیدا کنند که به زمان زندگی شاعر و نویسنده نزدیک تر باشد و احتمال اشتباه در آن کمتر باشد، چرا که این احتمال وجود دارد که خود شاعر یا نویسنده بر جریان کتابت نظارت کرده باشد. کلیات سعدی که در یونسکو به ثبت رسید هم شامل بوستان، گلستان، غزلیات، قصاید و غزلیات است.
مثنوی معنوی
چند ماه دیگر این کتاب بسیار مهم در یونسکو به ثبت خواهدرسید؛ کتابی که چند کشور همسایه ایران مدعی سهم خواهی نسبت به آن هستند و شاعرش را از آن ملت خود می دانند. ایرانش و ترکیه تصمیم گرفته اند چند نسخه را هم زمان برای ثبت به یونسکو پیشنهاد بدهند. با این حال نسخه ای از مثنوی معنوی که در شهر قونیه در ترکیه نگهداری می شود، نسبت به نسخه های خطی که در ایران نگه داری می شوند، از قدمت و اصالت بیشتری برخوردار است.
یونسکو پیشنهاد داده است که ایران و ترکیه به صورت مشترک این کتاب را عرضه کنند. مثنوی معنوی شامل شش دفتر است که در هر دفتر مولانا حکایت های تودرتویی را به صورت نظم در بالای منبر برای مخاطبان و شاگردانش انشا می کرده و کسانی در خانقاه او بوده اند که حکایت ها و ابیات مولانا را کتابت می کرده اند. نسخه ای که در قونیه موجود است، تنها یک سال با وفات مولانا فاصله دارد و برای همین از اعتبار بالایی برخوردار است.
ایران سالانه فقط می تواند یک اثر را در یونسکو به عنوان میراث بشری به ثبت برساند. از شاعران کلاسیک فارسی هنوز تعداد فراوانی باقی مانده. حافظ، خیام، عبید زاکانی و بسیاری دیگر. در این فاصله، تاجیکستان توانست سال 2003 میلادی عبید زاکانی و غزلبات حافظ را به عنوان حافظه جهانی به ثبت برساند. با به ثبت رسیدن این کتاب ها درواقع میراث انسان های شرقی از چشمِ غربی ها دیده خواهندشد.
غیر از این سه کتاب بسیار مهم قرار است تا چند ماه دیگر کتاب «مثنوی معنوی» نیز در یونسکو مورد بررسی قرار گیرد. یونسکو ممکن است این کتاب را به عنوان یک اثر ویژه که چند ملت و چند کشور مشترک است، بررسی کند و آن را به عنوان میراث مشترک چند کشور- تاجیکستان، افغانستان، ایران و ترکیه- به ثبت برساند. در زیر نگاهی کوتاه می کنیم به این کتاب ها.
شاهنامه بایسنقری
شاهنامه بایسنقری بدون شک یک شاهکار است. در بین شاهنامه های مصوری که در کتاب خانه ها و موزه های جهان نگه داری می شوند، این شاهنامه از بقیه نام ورتر و شناخته شده تر است. علتش را باید در ویژگی های منحصر به فرد آن دانست که آن را حتی از «شاهنامه شاه طهماسبی» نیز برتر می کند.
این کتاب ۷۰۰ صفحه ای که با خط نستعلیق کتابت شده و در قطع رحلی است، حالا در کتاب خانه موزه گلستان در تهران نگه داری می شود و یکی از مهم ترین ویژگی های آن در این است که شیرازه کتاب از هم نپاشیده و اکنون به صورت یکپارچه نگه داری می شود.
این شاهنامه ۲۲ نگارگری به سبک نگارگری هرات دارد که مربوط به سال ۸۰۹ شمسی هستند و همه آن ها لا به لای ابیات فردوسی چیده شده اند. ایران خوشبختانه توانست با نمایش این شاهنامه در موزه های مهم دنیا ارزش و اهمیت آن را به بسیاری از هنردوستان بشناساند و اعتبار آن را به عنوان یک شاهکار جهانی بالا ببرد.
از شاهنامه نسخه های متعددی در دنیا هست که از قضا اغلب آن ها حاوی نگارگری نیز هستند. یکی از معروف ترین نسخه های شاهنامه نسخه ای است که در کتاب خانه فلورانس در ایتالیا نگه داری می شود که کامل نیست و تنها بخشی از شاهنامه را شامل می شود. نگارگری و کتابت و صحافی شاهنامه بایسنقری را یکی از شاهزادگان سلسله گورکانی به نام بایسنقر سفارش داد و به همین دلیل به شاهنامه بایسنقری معروف شد.
دومین کتاب ادبی که ایرن توانست در یونسکو به ثبت برساند، خمسه نظامی بود؛ کتاب بسیار مهمی که حدود هفت قرن پیش نوشته شد و داستان های منظوم خسرو و شیرین، لیلی و مجنون و هفت پیکر آن بلافاصله به تاثیرگذارترین قصه های عاشقانه در مشرق تبدیل شدند. این مجموعه منحصر به فرد که در کتاب خانه مرکزی دانشگاه تهران نگه داری می شود، درواقع از دل پذیرترین منظومه های عاشقانه در زبان فارسی است و در تمام هفت قرنی که از سرودن آن گذشت، ذره ای از اعتبار و اهمت آن کاسته نشده است.
یونسکو بعد از آن که خمسه نظامی را به عنوان حافظه جهانی به رسمیت شناخت، اعلام کرد که داستان های منظوم نظامی جزو تنها داستان های کلاسیکی هستند که تاکنون به بیشترین زبان ها ترجمه شده اند و قصه های عاشقانه آن به فرهنگ های مختلف رخنه کرده اند.
در غرب «رومئو و ژولیت» شکسپیر را غالبا با «لیلی و مجنون» نظامی مقایسه می کنند. منظومه نظامی حدود 400 سال قبل از شکسپیر سروده شد. از خمسه نظامی نسخه های متعددی در کتاب خانه های آذربایجان، ترکیه، افغانستان، هند، پاکستان، انگلستان، آلمان، تاجیکستان، لهستان، فرانسه و ازبکستان نگه داری می شود. اما نسخه ای که در کتاب خانه مرکزی دانشگاه تهران نگه داری می شود، از قدمت و اعتبار بیشتری برخوردار است و یونسکو نیز همین نسخه را به ثبت رسانده است.
سال گذشته ایران توانست یکی از درخشان ترین میراث ادبی جهان را در یونسکو به ثبت براسند؛ «کلیات سعدی». در ایران دو نسخه کال از «کلیات سعدی» وجود دارد که نسخه کتاب خانه ملی نسبت به کتاب خانه آستان قدس رضوی صرفا از قدمت بیشتری برخوردار است. در گذشته که صنعت چاپ هنوز به وجود نیامده بود، کار کتابت را کاتبان و نسخه پردازان انجام می دادند و این افراد معمولا در کار کتابت سهل انگاری می کردند. یا بخش هایی از کتابی را به صلاح دید خود تغییر می دادند.
برای همین مصححان امروزی سعی می کنند قدیمی ترین نسخه را پیدا کنند که به زمان زندگی شاعر و نویسنده نزدیک تر باشد و احتمال اشتباه در آن کمتر باشد، چرا که این احتمال وجود دارد که خود شاعر یا نویسنده بر جریان کتابت نظارت کرده باشد. کلیات سعدی که در یونسکو به ثبت رسید هم شامل بوستان، گلستان، غزلیات، قصاید و غزلیات است.
چند ماه دیگر این کتاب بسیار مهم در یونسکو به ثبت خواهدرسید؛ کتابی که چند کشور همسایه ایران مدعی سهم خواهی نسبت به آن هستند و شاعرش را از آن ملت خود می دانند. ایرانش و ترکیه تصمیم گرفته اند چند نسخه را هم زمان برای ثبت به یونسکو پیشنهاد بدهند. با این حال نسخه ای از مثنوی معنوی که در شهر قونیه در ترکیه نگهداری می شود، نسبت به نسخه های خطی که در ایران نگه داری می شوند، از قدمت و اصالت بیشتری برخوردار است.
یونسکو پیشنهاد داده است که ایران و ترکیه به صورت مشترک این کتاب را عرضه کنند. مثنوی معنوی شامل شش دفتر است که در هر دفتر مولانا حکایت های تودرتویی را به صورت نظم در بالای منبر برای مخاطبان و شاگردانش انشا می کرده و کسانی در خانقاه او بوده اند که حکایت ها و ابیات مولانا را کتابت می کرده اند. نسخه ای که در قونیه موجود است، تنها یک سال با وفات مولانا فاصله دارد و برای همین از اعتبار بالایی برخوردار است.
ایران سالانه فقط می تواند یک اثر را در یونسکو به عنوان میراث بشری به ثبت برساند. از شاعران کلاسیک فارسی هنوز تعداد فراوانی باقی مانده. حافظ، خیام، عبید زاکانی و بسیاری دیگر. در این فاصله، تاجیکستان توانست سال 2003 میلادی عبید زاکانی و غزلبات حافظ را به عنوان حافظه جهانی به ثبت برساند. با به ثبت رسیدن این کتاب ها درواقع میراث انسان های شرقی از چشمِ غربی ها دیده خواهندشد.
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
ارسال نظر